فهرست مطالب

عنوان                                                  صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه.. 3

1-2 بیان مسأله.. 3

1-3 مدل مفهومی پژوهش.. 6

1-4 اهمیت و ضرورت پژوهش.. 7

1-5 اهداف پژوهش .. 9

1-5-1 هدف اصلی.. 9

1-5-2 اهداف جزئی .. 9

1-6 سؤالات پژوهش.. 10

1-7 تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش.. 10

1-7-2 تعاریف عملیاتی.. 14

1-8 قلمرو تحقیق.. 16

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1 مقدمه.. 19

2-2 توانمند سازی.. 19

2-2-2 تاریخچه توانمند سازی .. 22

2-2-1 تعریف توانمند سازی.. 21

2-2-3 اهمیت توانمندسازی در سازمان ها .. 24

2-2-4 رویکرد های توانمند سازی.. 25

2-2-5  مدل های توانمند سازی.. 27

2-2-6 ابعاد توانمندسازی.. 32

2-2-7  فرآیند توانمند سازی.. 35

2- 3 اعتماد سازمانی.. 38

2-3-1 تعریف اعتماد.. 38

2-3-2 تاریخچه اعتماد.. 38

2-3-3 اهمیت اعتماد .. 42

2-3-4 انواع اعتماد.. 44

2-3-5 فرآیند اعتماد.. 45

2-4 یادگیری سازمانی.. 47

2-4-1 تعریف یادگیری سازمانی.. 47

2-4-2 تاریخچه یادگیری سازمانی.. 47

2-4-3 یادگیری سازمانی و سازمان یاد گیرنده .. 48

2-4-5 مراحل یادگیری سازمانی.. 52

2-4-6 انواع‌ یادگیری‌ 52

2-4-7 ابعاد یادگیری سازمانی.. 55

2-5 پیشینه پژوهشی.. 56

2-6 جمع بندی.. 65

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 مقدمه.. 63

3-2 روش پژوهش.. 63

3-3  جامعۀ آماری.. 64

3-4 حجم نمونه و روش نمونه گیری:.. 64

3-5  روش های جمع آوری اطلاعات:.. 65

3-6 روایی و پایایی ابزار اندازه گیری:.. 67

3-6-1 روایی پرسشنامه ها:.. 67

3-7 روش های تجزیه و تحلیل داده ها:.. 69

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

4-1 مقدمه.. 73

4-2 توصیف یافته های تحقیق.. 73

4-3  پیشفرض استفاده از آزمونهای آماری پارامتریک.. 77

4-4 تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش.. 80

4-5 نتایج جانبی پژوهش.. 93

فصل پنجم: استنباط و نتیجه گیری

5-1 مقدمه.. 101

5-2 بحث و نتیجه گیری.. 109

5-3 پیشنهاد ها.. 110

5-3-1 پیشنهادهای کاربردی .. 111

5-3-2 پیشنهاد هایی برای  تحقیقات آینده.. 112

5-4 محدودیت های پژوهش.. 112

5-4-1 محدودیت های در اختیار محقق.. 112

5-4-2 محدودیت های خارج از کنترل محقق.. 112

منابع                                                                                                             

فهرست جداول

 

جدول(2-1) تفاوت قدرت و توانمندسازی.. 21

جدول (2-2) رویکرد های توانمندسازی.. 26

جدول (3-2) پنج بعد هسته‌ای توانمندسازی.. 34

جدول (4-2) فرآیند تحول در توانمندسازی کارکنان.. 37

جدول(5-2) تعاریف مختلف از اعتماد.. 40

جدول (6-2) مراحل یادگیری سازمانی از منظر صاحب نظران این رشته.. 52

جدول (7-2) ویژگیهای‌ تعاریف‌ ارائه‌ شده‌ از دو نوع‌ یادگیری‌ سطح‌ پایین‌و سطح‌ بالا.. 54

جدول (1-3) توزیع فراوانی جامعۀ آماری پژوهش به تفکیک جنسیت پرستاران.. 64

جدول (2-3) سوالات مربوط به مؤلفه های توانمندسازی روان شناختی.. 66

جدول (3-3) سوالات مربوط به مؤلفههای یادگیری سازمانی.. 66

جدول (4-3) سوالات مربوط به مؤلفه های اعتماد سازمانی.. 67

جدول(5-3) پایایی ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه ها).. 68

جدول( 1-4) فراوانی و درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنسیت.. 73

جدول(2-4) فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به لحاظ سن.. 74

جدول(4-4) فراوانی و درصد فراوانی نمونه پرستاران به لحاظ سابقه خدمت.. 76

جدول(5-4) نتیجه آزمون کالموگروف –  اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع داده ها.. 78

جدول(6-4) بررسی وضعیت توانمندسازی روانشناختی پرستاران بیمارستانهای شهر همدان با استفاده از آزمون t تک‌گروهی:.. 80

جدول(7-4) بررسی وضعیت اعتماد سازمانی پرستاران بیمارستانهای شهر همدان با استفاده از آزمون t تک‌گروهی:.. 82

جدول(8-4) بررسی وضعیت یادگیری سازمانی پرستاران بیمارستانهای شهر همدان با استفاده از آزمون t تک‌گروهی:.. 83

جدول( 9-4) بررسی رابطه بین توانمندسازی روانشناختی و ابعاد آن با اعتماد سازمانی پرستاران بیمارستان های شهرهمدان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون:.. 84

جدول( 10-4) بررسی رابطه بین توانمندسازی روانشناختی و ابعاد آن با اعتماد سازمانی پرستاران بیمارستان های شهرهمدان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون:.. 87

جدول( 11-4)  نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام تاثیر ابعاد توانمندسازی روانشناختی بر اعتماد سازمانی پرستاران بیمارستانهای شهر همدان:.. 89

جدول( 12-4)  نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام تاثیر ابعاد توانمندسازی روانشناختی بر یادگیری سازمانی پرستاران بیمارستانهای شهر همدان.. 91

جدول(13-4) مقایسه میانگین توانمندسازی روان شناختی، اعتماد سازمانی و یادگیری سازمانی پرستاران مرد و زن با استفاده از آزمون t برای گروههای مستقل.. 93

جدول(14-4) مقایسه میانگین توانمندسازی روان شناختی، اعتماد سازمانی و یادگیری سازمانی پرستاران به لحاظ ویژگی های سن، تحصیلات، سنوات خدمت و نوع استخدام با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه.. 94

جدول(15-4) مقایسه میزان یادگیری سازمانی پرستاران به لحاظ نوع استخدام آنها با استفاده از آزمون تعقیبی توکی.. 96

 

فهرست شکل ها

شکل (1-1) چهارچوب مفهومی پژوهش.. 6

شکل(1-2): مدل توانمندسازی کوئین و اسپریتزر .. 28

شکل(2-2): مدل توانمندسازی توماس و ولتهووس .. 29

شکل(3-2): مدل توانمندسازی اسپریتزر.. 30

شکل(4-2): مدل توانمندسازی کالبرت و مک دونو.. 31

شکل(5-2): مدل توانمندسازی کینلا.. 32

شکل (6-2) : ارائه بازخورد برای شکل گیری باور اعتماد بر مبنای تجارب.. 46

شکل  (7-2) تمایز مفاهیم یادگیری سازمانی، سازمان یادگیرنده، مدیریت دانش و دانش سازمانی.. 51

شکل (8-2) یادگیری تک حلقه ای و دو حلقه ای   ……………………………………………………….. 53

شکل (9-2) : ابعاد یادگیری سازمانی.. 56

 

 

فهرست نمودارها

 

نمودار2-1 : فرآیند توانمند سازی.. 39

نمودار(1-4) درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنسیت.. 74

نمودار(2-4) درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه برحسب سن.. 75

نمودار(3-4) درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه برحسب مدرک تحصیلی.. 79

نمودار(4-4) درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه برحسب سابقه خدمت.. 80

جدول(5-4) نتیجه آزمون کالموگروف –  اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع داده ها.. 81

نمودار(5-4) توزیع فراوانی توانمندسازی روانشناختی به همراه منحنی توزیع نرمال.. 82

نمودار(6-4) توزیع فراوانی اعتماد سازمانی به همراه منحنی توزیع نرمال.. 82

نمودار(7-4) توزیع فراوانی یادگیری سازمانی به همراه منحنی توزیع نرمال.. 83

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: 

کلیات پژوهش
 

 

 

 

 

1-1مقدمه
تاریخ تحولات جهان نشان می دهد که جهان به سرعت در حال تغییر است و به جرأت می توان گفت که در ابتدای قرن بیست و یکم سرعت این تحولات قابل مقایسه با هیچ دوره ای نمی باشد. دانش در همه عرصه ها به کمک انسان آمده است و حتی دانش سبب شده سرعت انتقال و دگرگونی خود دانش نیز بسیار افزایش پیدا کند. از سوی دیگر توجه به نیروی انسانی در سازمان ها طی سال های اخیر بخش عظیمی از سرمایه سازمان ها را به خود اختصاص داده است، اکنون مدیران با تدبیر می دانند که هر قدر در زمینه توسعه و ارتقاء دانش نیروی انسانی سرمایه گذاری کنند، موفقیت سازمان خود دار تضمین نموده اند. در نظام اداری ایران، موضوع توانمند سازی کارکنان را می توان در سیاست و برنامه های توسعه و تحول اداری و قانون مدیریت خدمات کشوری ملاحظه نمود)میرشبل نعمتی، 1389، ص 26). سازمان های کنونی بیشتر از گذشته درگیر تنازع بقا و رقابت شده اند و با اشتیاق به دنبال بروز رسانی دانش و حتی پیشگامی در خلق دانش هستند. از سوی دیگر اهداف ترسیم شده در سند چشم انداز بیست ساله کشور که در آن ایران باید در سال 1404 جایگاه برتر علمی، فناوری و اقتصادی منطقه را به خود اختصاص دهد، می طلبد بهره وری در سازمان ها، نهاد ها و دستگاه های اجرایی کشور ارتقاء یابد که این امر جز از طریق توانمند سازی مدیران و کارکنان، افزایش سرمایه اجتماعی و خلق و انتقال دانش در پرتو یادگیری سازمانی امکان پذیر نخواهد بود. در این راستا پژوهش حاضر به مطالعه رابطه توانمند سازی روانشناختی با اعتماد و یادگیری سازمانی در بین پرستاران بیمارستان های شهر همدان پرداخته است.

1-2 بیان مسأله
در سال های اخیر گرایش های فزاینده ای به مفهوم توانمند سازی و فعالیت های مدیریتی مربوط به آن در بین پژوهشگران مدیریت و نیز کارکنان سازمان ها به ویژه سازمان های بهداشتی ایجاد شده است. این تمایل چندین دلیل دارد ؛ نخست اینکه مطالعات بر روی مهارت های رهبری پیشنهاد می کنند که توانمند کردن زیردستان یک جزء اصلی و مهم اثربخشی مدیریتی و مقدمه ای برای ایجاد اعتماد سازمانی است، اعتماد بر کار گروهی، درک از عدالت در تصمیم گیری ها و رضایت شغلی تأثیر مهمی دارد. هنگامی که اعتماد پایین است رفتار هایی از قبیل غیبت، یادگیری محدود، مسئولیت پذیری پایین، تفکر ارتجاعی و عدم خلاقیت شایع است. دوم اینکه تجزیه و تحلیل قدرت و کنترل در سازمان ها نشان می دهد که قدرت سازنده و اثربخشی سازمانی به وسیله استفاده مشترک مافوق و زیردستان از قدرت و کنترل رشد می یابد (غلامی و همکاران، 1385، ص 26). تجارب کار گروهی در سازمان ها نشان داده که فنون توانمند سازی نقش مهمی در توسعه و حفظ گروه ایفا می کند. در حوزه بهداشتی نیز توانمند سازی یک ساخت نو ظهور است که توسط نظریه پردازانی ماندد کانتر[1]، کانگر و کانگو[2] و اسپریترز[3] برای توضیح اثربخشی سازمان ها و کارمندان به ویژه پرستاران استفاده می شود و تأثیر گذاری آن در گرو سازگاری با نیاز ها، اهداف، فرهنگ سازمان، صداقت، اطمینان به اصالت و انگیزش کارکنان است. از طرفی توانمند سازی بدون بهبود دانش و مهارت های آن ها مقدمه چینی برای شکست است (همان ، ص 26) . به علاوه سرمایۀ اجتماعی یکی از قابلیت‌های مهم سازمانی است که می‌تواند برای سازمان‌ها در مقایسه با سازمان‌های دیگر، مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند؛ زیرا خلق دانش سازمانی و یادگیری سازمانی مستلزم تسهیم دانش است و پیش نیاز تسهیم دانش نیز وجود مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در بین اعضای سازمان است(فیلد[4]، 2003).

از سوی دیگر محیط کاری افراد بر توانمند سازی آن ها مؤثر است، زیرا کارکنان به توانمندی دست نخواهند یافت مگر آن که نیاز های اساسی شان در محیط کار ارضاء شود و فرهنگی وجود داشته باشد که به ارزش هایی چون اعتماد متقابل، مشارکت فراگیر، کار گروهی و ریسک پذیری بها دهند (نوربخش و محمدی، 2002، به نقل از حجتی و همکاران، 1393، ص 83). همچنین به منظور اینكه مدیران سازمان­های دولتی بتوانند به خوبی به وظایف و فعالیت­های محوله خود بپردازند بایستی كاركنان این احساس را داشته باشند كه مدیران شان قابل اعتمادند، اعتماد بین مدیریت و كاركنان بر كیفیت مدیریت تأثیر زیادی خواهد داشت. بنابراین افول اعتماد در سازمان­های دولتی، یكی از مسائلی است كه باعث ایجاد كاركنانی بی­انگیزه و بی تفاوت می‌شود و اجرای كند برنامه‌ها را سبب می‌گردد (اتکینسون و بوچر[5]، 2003).

به گفته هولیس[6] (1998) اعتماد موضوع بسیار مهمی است که در تمام علوم اجتماعی و بشری ریشه دارد. اعتماد یک ساختار اجتماعی است و تا زمانی که سازمان ها در قالب اجتماعی وجود دارند، اعتماد شرط لازم برای آن ها است.اعتماد سازمانی به معنی اشتیاق کارکنان برای انجام فرمان های مورد انتظار مدیر بدون نیاز به کنترل یا ارزشیابی است (فرحبد و همکاران، 1389، ص 24). میشرا[7]اعتماد سازمانی را به عنوان تمایل یک طرف به آسیب پذیر بودن در برابر طرف دیگر بر اساس این انتظار یا باور که طرف مقابل مطمئن ، باز و قابل اعتماد است تعریف می کند( به نقل از دانایی فرد و همکاران، 1388، ص 63).

 تحقق یادگیری سازمانی مستلزم توجه به توانمند سازی نیروی انسانی در همه ی سطوح می باشد و از آنجا که کارکنان مهمترین و ارزشمند ترین سرمایه یک سازمان می باشند توانمند سازی با تربیت کارکنانی با انگیزه و توانا به مدیران امکان خواهد داد تا در برابر پویایی های محیط رقابتی به سرعت و به طور مناسب عمل نموده و موجبات برتری رقابتی سازمانشان را فراهم آورند (اله یاری و همکاران ، 1390، به نقل از فرمانی و روانگرد، 1393، ص 790). به منظور توانمند سازی سازمان ها در مقابله با تغییرات جهانی سریع برگرفته از جهانی شدن، سازمان های جدید متناسب با شرایط جدید ، باید بدانند چطور یاد بگیرند و چگونه خود را با تغییرات پی در پی محیطی تطبیق دهند و تنها سازمان هایی که بر یادگیری سازمانی تأکید و تمرکز کنند قادر به پیش بینی و انطباق با این تغییرات هستند ( میشرا و بسکر[8]، 2010،  ص 51). یادگیری سازمانی از طریق بینش، دانش و مدل های ذهنی مشترک ایجاد می شود و پایه دانش گذشته و تجارب که حافظه هستند ساخته می شوند(اقدسی ، 1387، ص 76). کارکنان متنوع، با قابلیت های گوناگون و نیاز های متفاوت ، سازمان ها را ملزم می کند تا در جهت حفظ منابع انسانی توانمند و بهره گیری مؤثر از قابلیت های آنان در جهت دستیابی به اهداف تجاری سازمان، راهبرد مناسبی برای منابع انسانی به کار گیرد (سید جوادین و حسین زاده، 1387).یانگ[9] (2004) معتقد است یادگیری سازمانی بیانگر تجارب یادگیری جمعی است که برای کسب دانش و توسعه مهارت ها استفاده می شود. سنگه[10] (1990) معتقد است یادگیری سازمانی همان بسط و توسعه و کاربرد دانش جدید است و ظرفیت تغییر رفتار کارکنان را دارد و اهمیت ویژه ای برای آینده مورد نظر سازمان دارد.

تاکنون مطالعات زیادی پیرامون رابطه توانمند سازی روانشناختی با متغیرهای مختلف انجام شده است، اما بررسی رابطه توانمند سازی روانشناختی با اعتماد و یادگیری سازمانی به ویژه در بیمارستان ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است که دغدغه اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد، بنابراین این پژوهش در صدد آن است که به شیوه علمی به این سؤال پاسخ دهد که آیا بین توانمند سازی روانشناختی و اعتماد و یادگیری سازمانی در بین پرستاران بیمارستان های شهر همدان رابطه وجود دارد؟

1-3 مدل مفهومی پژوهش
با توجه به دیدگاه اسپریتزر(1995) در خصوص توانمند سازی روانشناختی، دیدگاه کاناواتاناچی و یو[11]، (2002) درباره اعتماد سازمانی و دیدگاه نیف[12](2001)در زمینه یادگیری سازمانی مدل مفهومی پژوهش به شکل زیر ترسیم شده است:

اعتماد سازمانی
یادگیری سازمانی
توانمند سازی روانشناختی
احساس شایستگی
خودمختاری
تأثیرگذاری
احساس معنی دار بودن
اعتماد
اعتماد مبتنی بر شناخت
اعتماد مبتنی بر تأثیر 

 
گرایش به اعتماد
چشم انداز مشترک
فرهنگ یادگیری سازمانی 

 
به اشتراک گذاشتن دانش
یادگیری تیمی
تفکر سیستمی
شکل (1-1) مدل مفهومی پژوهش:
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

 

و مراحل مختلف استفاده شد. نتایج نشان داد که بین سه گروه در مراحل یادداری و انتقال تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0p>). در هر یک از گروه ها، بین پیش آزمون  و مراحل یادداری و انتقال تفاوت معناداری مشاهده نشد (05/0p>) و همچنین سه گروه با هم در مراحل یادداری و انتقال تفاوت معناداری را نشان ندادند (05/0p>)، هر چند در تمام مراحل کانون توجه بیرونی نسبت به دو گروه دیگر بهتر عمل کرده است. این پژوهش با فرضیه عمل محدود شده (ولف، 2007) که بیان می کند کانون توجه درونی در کلیه سطوح مهارت مشکل آفرین است و منجر به افت اجرا و یادگیری می شود، مغایرت دارد. بنابراین ما پیشنهاد می کنیم، احتمالاً تأثیرات دستورالعمل های کانون توجهی مرتبط با نوع تکلیف، مهارت، محیط آموزشی و ویژگی های فرد باشد.

 

واژگان کلیدی: دستورالعمل های کانون توجهی، یادگیری، تحلیل کینماتیکی حرکت، تکلیف ایستا

 

فهرست مطالب

فصل اول: طرح تحقیق

1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………2

1-2 بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………4

1- 3 ضرورت و اهمیت انجام تحقیق………………………………………………………………………………6

1-4 اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………..7

1-4-1هدف کلی……………………………………………………………………………………………………….7

1-4-2 اهداف اختصاصی…………………………………………………………………………………………….7

1-5 فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………..7…………..

1- 6 پیش فرض های تحقیق…………………………………………………………………………………………8

1-7 قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………….8

1-8 محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………….8

1-9 تعریف نظری واژه های تحقیق………………………………………………………………………………..8

1-10تعریف عملیاتی واژه های تحقیق………………………………………………………………………….10

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیقاتی

2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………11

2-2 مفاهیم نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………12

2-2-1دستورالعمل های آموزشی………………………………………………………………………………..12

2-2-2 تاریخچه بحث درمورد توجه…………………………………………………………………………….13

2-2-3 تعاریف توجه………………………………………………………………………………………………..13

2-2-4 ویژگی های توجه…………………………………………………………………………………………..14

2-2-5 ابعاد توجه……………………………………………………………………………………………………..14

2-2-6 انواع توجه…………………………………………………………………………………………………….17

2-2-7 توجه انتخابی…………………………………………………………………………………………………19

2-2-8 توجه و سطح مهارت………………………………………………………………………………………19

2-2-9 ظرفیت توجه در ارتباط با انگیختگی و اجرا…………………………………………………………20

2-2-10 کانونی نمودن توجه………………………………………………………………………………………20

2-2-11 یادگیری حرکتی………………………………………………………………………………………….21

2-2- 12  عوامل تأثیر گذار بر اجرا و یادگیری در محیط تمرین……………………………………….21

2-2-13  کینماتیک یا توصیف حرکت………………………………………………………………………..23

2-2-14  کینماتیک زاویه ای……………………………………………………………………………………..23

2-2-15  اندازه گیری های کینماتیکی………………………………………………………………………….24

2-2-16 جمع آوری داده های کینماتیکی……………………………………………………………………..24

2-2-17  زمان پاسخ………………………………………………………………………………………………….25

2-3  گزارشات تئوریکی در مورد توجه درونی و بیرونی………………………………………………….25

2-3-1 از دیدگاه زمان محدود……………………………………………………………………………………25

2-3-2 از دیدگاه دسترسی به منابع محدود……………………………………………………………………30

2-4 پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………..34

2-4-1 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور………………………………………………………………34

2-4-2 تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………….47

2-4-3 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………. 54

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….57

3-2 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………57

3-3 جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………..57

3-4 نمونه آماری………………………………………………………………………………………………………57

3-5 ابزار مورد استفاده تحقیق……………………………………………………………………………………..57

3-6 تکلیف……………………………………………………………………………………………………………..58

3-7 روش اجرای تحقیق…………………………………………………………………………………………….59

3-8 متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………62

3-8-1 متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………………..62

3-8-2 متغیرهای وابسته……………………………………………………………………………………………..62

3-9 روش تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………………62

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………65

4-2 آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………….66

4-2-1 ویژگی های جمعیت شناختی……………………………………………………………………………66

4-2-2 بررسی توصیفی داده ها……………………………………………………………………………………66

4-3 آمار استنباطی (آزمون فرضیه های تحقیق)………………………………………………………………68

4-3-1 بررسی توزیع داده ها……………………………………………………………………………………….68

4-3-2 یافته های استنباطی………………………………………………………………………………………….68

4-3-3  آزمون فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………….69

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………76

5-2 خلاصه پژوهش………………………………………………………………………………………………….76

5-3 بحث و تفسیر یافته ها………………………………………………………………………………………… 77

5-4 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………….83

5-5 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………83

5-5-1 پیشنهادات آموزشی………………………………………………………………………………………..83

5-5-2 پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………………84

منابع………………………………………………………………………………………………………………………..85

پیوست ها………………………………………………………………………………………………………………..91

 

 

 

فهرست جداول

عنوان…………………………………………………………………………………………..صفحه

 

جدول 1-4: ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان……………………………………………..66

جدول2-4: آماره های توصیفی گروه ها……………………………………………………………………….66

جدول3-4: میزان استفاده از انواع کانون های توجهی در گروه درونی (درصد)…………………….63

جدول4-4: میزان استفاده از انواع کانون های توجهی در گروه بیرونی (درصد)…………………….63

جدول5-4: میزان استفاده از انواع کانون های توجهی در گروه درونی (درصد)…………………….63

جدول6-4: میانگین زمان (ثانیه) پایداری گروه ها در مراحل مختلف………………………………….68

جدول7-4: نتیجه کلی آزمون تحلیل واریانس یکطرفه در مرحله یادداری……………………………69

جدول8-4: نتیجه کلی آزمون تحلیل واریانس یکطرفه در مرحله انتقال……………………………….69

جدول9-4: نتایج آزمون post-hoc……………………………………………………………………………69

جدول10-4: آزمون اثرات درون گروهی………………………………………………………………………70

جدول11-4: نتایج آزمون ماچلی(ماخلی) …………………………………………………………………….71

جدول12-4: آزمون t زوجی گروه درونی…………………………………………………………………….71

جدول13-4: آزمون اثرات درون گروهی………………………………………………………………………72

جدول14-4:  نتایج آزمون ماچلی(ماخلی) …………………………………………………………………….72

جدول15-4:  آزمون t زوجی گروه بیرونی……………………………………………………………………72

جدول16-4: آزمون اثرات درون گروهی………………………………………………………………………73

جدول17-4: نتایج آزمون ماچلی(ماخلی) ……………………………………………………………………..73

جدول 18-4:  آزمون t زوجی گروه خودانتخابی……………………………………………………………73

جدول19-4: آزمون اثرات درون گروهی………………………………………………………………………74

جدول20-4:  نتایج آزمون ماچلی(ماخلی) …………………………………………………………………….74

جدول21-9: آزمون Tukey HSD برای مقایسه چند گانه……………………………………………..74

 

 

فهرست شکل ها

عنوان…………………………………………………………………………………………..صفحه

شکل1-2: منحنی که نشان دهنده توجه مورد نیاز برای اجرا می باشد………………………………….16

شکل2-2: مدل یادگیری مشاهده ای بندورا……………………………………………………………………17

شکل3-2: استفاده از توجه در مراحل مختلف پردازش بر اساس نظریه های گوناگون…………….29

شکل4-2:نظریه های جایگاه مرکزی منابع……………………………………………………………………..31

شکل5-2: مدل توجه کانمن  با عنوان ارزیابی نیازهای مطابق با ظرفیت……………………………….32

شکل1-3 : تصویر یکی از  شرکت کنندگان در حین آزمایش…………………………………………..62

 

فهرست نمودارها

عنوان…………………………………………………………………………………………..صفحه

نمودار1-4: مدت زمان پایداری گروه ها در مراحل مختلف………………………………………………68

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

                               طرح تحقیق

 

 

 

 
 
 

 

1-1 مقدمه

با توجه به محرک های بسیار زیادی که هر یک از ما همواره با آنها مواجه می شویم، زندگی بدون توجه انتخابی قطعاً مشکل است. ورزش نیز از این قاعده مستثنا نیست. در حقیقت، عاملهای بسیار کمی را می توان یافت که در اجرای بهتر ورزش، مهم تر از توانایی تمرکز[1] بر نشانه های مناسب، باشند. در محیط ورزشی، چه فرد در حال اجرا، چه در حال یادگیری باشد، توجه به مناسب ترین نشانه ها، متغیر مهمی به شمار می رود (نایدفر[2]، 1976).

آن چه محققان رفتار حرکتی به دنبال آن هستند اجرای مطلوب و در نهایت یادگیری می باشد. اجرا همان رفتار قابل مشاهده می باشد و یادگیری، تغییر در قابلیت فرد برای اجرای یک مهارت که باید از پیشرفت نسبتاً پایدار در اجرا استنباط شود و در نتیجه ی تمرین یا تجربه به دست می آید (مگیل[3]، 2011).

عوامل متعددی یادگیری[4] در محیط تمرین را تحت تأثیر قرار می دهند. اساساً متغیرهای تأثیر گذار بر یادگیری مهارت های حرکتی به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول، متغیرهای اجرا (عملکرد) نام دارند. این دسته از متغیرها از اثرات آنی و موقتی برخوردارند که تنها در حضور متغیر مستقل وجود دارند و با حذف آن، اثرات این نوع متغیرهای عملکرد نیز از بین می رود. در مقابل آنها، متغیرهای یادگیری قرار دارند که اثراتشان بر روی عملکرد بعد از حذف متغیر مستقل نیز وجود دارد. در واقع آنها از اثرات نسبتاً دائمی در یادگیری تکلیف مورد نظر برخوردارند. با توجه به این که یکی از نتایج مهم تمرین، ایجاد قابلیت اجرایی نسبتاً پایدار یا یادگیری در فرد است، اساساً کشف شرایط تمرینی که توسعه تغییرات نسبتاً پایدار را به حداکثر برساند مورد توجه است (اشمیت[5]، 1991). از جمله این شرایط تمرینی، نوع توجه می باشد. مگیل (2011) نیز بازخورد[6]، تغییر پذیری تمرین و تداخل زمینه ای را از جمله عوامل مؤثر بر متفاوت بودن نتایج از یادگیری (یادداری[7] و انتقال[8]) می داند. در این راستا اثر کانون های توجهی  به عنوان نوعی دستورالعمل آموزشی و بازخورد بر اجرا و یادگیری، برای محققان و مربیان ضروری می باشد. توجه[9] فرآیندی است که فرد از طریق آن از حواس خود برای ادراک دنیای خارج استفاده می کند و متمرکز ساختن توجه یعنی آگاه شدن از یک امر و صرف نظر کردن از سایر موارد است (موسوی و همکاران، 1382). در واقع توجه به عنوان یک پیش نیازی شناختی برای اجرای موفقیت آمیز در ورزش حیاتی است (شفیع نیا و همکاران، 1385). در فعالیت های ورزشی نیز دو بعد از کانون توجه، مهم تشخیص داده شده اند، پهنا (وسیع، باریک) و جهت (درونی، بیرونی). کانون توجه از بعد جهت که موضوع تحقیق است، می تواند نسبت به ورزشکار درونی یا بیرونی باشد. اگر توجه فراگیر روی یک موضوع ذهنی و در موقع اجرای مهارت روی حرکت های بدنش کانونی شود”توجه درونی[10]” و اگر توجه او، روی یک هدف بیرونی و در موقع اجرای مهارت روی تأثیر حرکت در محیط کانونی شود”توجه بیرونی[11]” نامیده می شود (نمازی زاده و همکاران، 1384).

در رابطه با مراحل یادگیری و دستورالعمل کانون توجه مناسب، دو فرضیه متفاوت بیان شده است: فرضیه عمل محدود شده[12] بیان می کند که کانون توجه درونی در کلیه سطوح مهارت مشکل آفرین است و منجر به افت اجرا و یادگیری خواهد شد (ولف وهمکاران[13]، 2001). ازسوی دیگر و طبق فرضیه عمل خودکاری مهارت ها، تنها زمانی که افراد به سطوح بالای مهارت ها راه یابند، کانون توجه درونی مشکل آفرین است و با فرآیندهای پردازش خودکار[14] تداخل پیدا می کند و کانون توجه درونی برای افراد مبتدی مناسب تر از کانون توجه بیرونی است (فورد[15]، 2005).  پژوهش هایی که در چند سال اخیر برای مقایسه دو نوع کانون توجه صورت گرفته اند، حاکی از این مطلب بودند، که برای یادگیری موفقیت آمیز لازم است که یادگیرنده نسبت به چیزی که انجام می دهد آگاه باشد ( ولف و همکاران، 1998) و با توجه به اینکه دستورالعمل کانون توجهی یکی از عوامل مؤثر بر یادگیری می باشد و بر اساس آنچه که در بالا گفته شد می توان گفت کانون توجه بیرونی مؤثرتر از درونی می باشد، با این حال برای درک بهتر اثر دستورالعمل کانون توجهی بر یک تکلیف، پژوهش حاضر به بررسی اثر این دستورالعمل بر یک تکلیف در  دامنه کوچکی از زاویه که گویای دقت بالای آن می باشد به بحث پرداخته است.

 

1-2 تعریف مسئله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق

توجه یک پیش نیاز اساسی برای اجرای موفقیت آمیز در ورزش است. پژوهشگران مشاهده کرده اند که اجرای ضعیف گروهی از ورزشکاران به دلیل نداشتن تمرکز و توجه کافی است. دونده دوی صد متری که در خط شروع به خاطر صدای تماشاگران گیج می شود یا بازیکن خط دفاع فوتبال که به خاطر پیچیدگی عملکرد حریف تمرکز خود را از دست می دهد همگی نمونه هایی از اجرای ناموفق ورزشکاران به دلیل عدم توجه است (سینگر، 2001). تقریباً هر کاری که انجام می دهیم، حداقل به مقداری توجه نیاز دارد. این امر، اجرای مهارت های حرکتی را نیز شامل می شود (ولف، 2009). این موضوع همواره یکی از موضوعات مهم مورد علاقه روانشناسان و محققین رفتار حرکتی بوده است. ویلیام جیمز[16](1890) که یکی از اولین و مشهورترین روانشناسان تجربی بوده، می نویسد: همه می دانند که توجه چیست. توجه به شکل روشن و واضح  عبارتست از، تمرکز ذهن به یک چیز از بین چندین چیز ممکن و همزمان یا یک فکر از زنجیره ای افکار می باشد. کانونی بودن، تمرکز و هوشیاری جوهر اصلی آن را تشکیل می دهند. این تعریف شامل دو ویژگی مهم است، یکی محدودیت توجه و دیگری انتخابی بودن توجه می باشد. انتخابی بودند توجه در واقع جهت توجه را نشان می دهد. فرد با انتخابش می تواند توجه درونی (تمرکز در حرکات بدن) یا توجه بیرونی (تمرکز بر اثر حرکت) داشته باشد ( اشمیت و لی، 2008). زمان پاسخ[17]، به عنوان یکی از پیامدهای اجرا ویادگیری، کل فاصله زمانی بین شروع حرکت تا پایان حرکت می باشد. نظریه های مسلط یادگیری سالمونی[18](1940)، اشمیت(1997) و اشمیت ولی[19](1994) بیان کردند، که یادگیری از طریق هدایت توجه یادگیرنده به حرکات بدنش، افزایش می یابد (استفاده از پردازش کنترل شده). این نظریه مخالف با چیزی است که ما پیشنهاد  می کنیم، زیرا بر اساس یافته های تحقیقات بی شمار اخیر«بازخورد خلاصه[20]» یا «بازخورد به روش حذفی» نسبت به اینکه بعد از هر کوششی بازخورد دهیم مؤثرتر است. دلیل برتری این گونه بیان شده است که تواتر زیاد بازخورد، از پردازش خودکار درونی جلوگیری می کند. یافته های اخیر با این عقیده که متمرکز شدن روی حرکات بدن (توجه درونی) برای یادگیری ضروری است در یک خط و یک ردیف قرار نمی گیرد و همچنین ولف و همکاران (2010)  بیان کردندکه جهت دادن تمرکز به صورت درونی باعث اختلال در یادگیری و عملکرد می شود و این  با پژوهشی که توسط دنی[21](2010)  صورت گرفت تناقض دارد او نشان دادکه هیچ تفاوت معناداری بین تمرکز درونی و بیرونی در مهارت سرویس پرشی زنان والیبالیست دیده نشد و همچنین با نتایج لورنس[22] و همکاران (2011) که اثر دستورالعمل های کانون توجه را بر روی افراد مبتدی که یک برنامه حرکات ژیمناستیک را انجام می دادند، را بررسی کردند.

ولف و همکاران (1998) بیان کردند که توجه درونی اجرا کننده را تشویق می کند که به صورت هوشیار توجه کند که این خود باعث تداخل این نتایج با یافته های نلان[23](2011) که نشان دادتوجه بیرونی نسبت به توجه درونی باعث می شود، فرد وضعیت نشستن بدون صندلی را در حالی که به دیوار تکیه داده است، برای مدت طولانی تری تحمل کند شد. نتایج تحقیقات لورنس و همکاران (2011) اثر دستورالعمل های توجه را بر دقت افراد مبتدی ژیمناستیک مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسیدند که در مرحله اکتساب توجه درونی باعث بهبود شد درحالی که تمرکز بیرونی باعث افت حرکت شد و در مرحله یادداری و انتقال تفاوت معناداری ملاحظه نشد. با توجه به یافته های اخیر و تناقضاتی که وجود دارد و انجام تحقیق با دقت پایین، پژوهش حاضر قصد دارد، علاوه بر بررسی پیامد حرکت با استفاده از دوربین هایی با سرعت 50 فریم در ثانیه، فرآیند حرکت را نیز مورد بررسی قرار دهد و همچنین بفهمد، آیا بین اثر دستورالعمل های کانون توجه درونی، بیرونی و خود انتخابی بر اجرا، یادداری و انتقال یک تکلیف ایستا تفاوت وجود دارد؟ بهترین نوع دستورالعمل (درونی، بیرونی وخود انتخابی) برای ورزشکاران مبتدی چه می باشد؟  نوع دستورالعملی (درونی، بیرونی و خودانتخابی) که بهتر است توسط کاردرمان ها و فیزیوتراپ ها برای درمان بیماران ارائه شود، چه می باشد؟

 

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با ظهور رشته ی تحقیقاتی کانون توجهی در اواخر 1990، گابریل ولف و دیگران نشان دادند که کانون توجهی، بر عملکرد ویادگیری اثر معناداری می گذارد و همچنین این تحقیقات نشان دادند که کانون توجه بیرونی بهتر از درونی است و از طرفی بیش از یک دهه است که پژوهش ها  اثر سودمندی این دستورالعمل ها را در مهارت های مختلف و اجرا کننده های مختلف مورد بررسی قرار دادند هر چند گام های بلندی در این زمینه برداشته شده است ولی باز هم اختلاف نظر وجود دارد. به طورکلی تحقیقاتی که بتوانند مربی ها را در راهنمایی کردن ورزشکاران در حرکات ایستا کمک کنند خیلی کم است به عنوان مثال ژیمناستیک مردان از آن دسته ورزش هایی می باشد که حرکات ایستا  را در آن می توان به وفور دید. از یک طرف تحقیقاتی وجود دارد که بیان می کنند مربیان از دستورالعمل های کلامی که تمرکز فرد را به سمت درونی شدن جهت می دهد، استفاده می کنند (ولف و همکاران، 2000؛  پورتر[24] و همکاران، 2010 ) و این خلاف اکثر پژوهش های گذشته است و از طرفی دیگر ویز و همکاران (2008)  بیان کردند که این تمرکز ترجیحی فرد است که در مؤثر بودن هر کدام از دستورالعمل های توجهی نقش بازی می کند و تمرکز درونی لزوماً  باعث کاهش در عملکرد نمی شود. یعنی اگر ما به افراد اجازه بدهیم که طبق را ه ترجیحی خود جلو روند، عزت نفس[25] آنها افزایش می یابد بنابراین اجرا بهتر می شود. مطالعات نشان داده اند

سبب مقارن//پایان نامه درباره اجتماع اسباب
سبب مقارن و متأخر
سبب از نظر زمان به سه دسته تقسیم می شود:

1- دسته اول موردی است که در آن مسبب و سبب هم زمان با یکدیگرند مانند شرب خمر، زنا و دزدی که همزمان با استحقاق فاعل(مسبب) به مجازات حد است یا همراه بودن ملکیت با حیازت مباحات یا احیاء موات.

2- دسته دوم آن است که مسبب از حیث زمان مقدم بر سبب است مانند غسل احرام که مقدم بر میقات است یا پرداخت زکات در ماه رمضان و قبل از وارد شدن ماه شوال، مگر اینکه سبب وجوب زکات رسیدن ماه شوال باشد  که در این صورت در دسته اول قرار می گیرد.

3- در دسته سوم مقارن بودن یا مقدم بودن مسبب بر سبب معلوم نیست که در این صورت دو فرض مطرح می شود. فرض اول اینکه گفته شود تحقق مسبب همزمان با اتمام جزء اخیر سبب است یا در فرض دوم گفته می شود مسبب بعد از تمام شدن سبب محقق می شود. مثالی که در این مورد می توان بیان نمود این است که فرض کنید پدرِ شوهری که آن شوهر صغیر است با همسر شوهر که یک زن بالغ است در یک زمان مسلمان شوند در این مورد درباره صحت یا بطلان نکاح دو حالت قابل تصور است حالت اول اینکه بگوییم مسلمان شدن (مسبب) همزمان با تمام شدن  جزء اخیر شهادتین محقق می شود که در این حالت ازدواج صحیح است و نکاح باقی می ماند و حالت دوم این است که مسلمان شدن بعد از تمام شدن شهادتین است که در این صورت نکاح باطل است زیرا سبب مسلمان شدن طفل مسلمان شدن پدر اوست و اسلام آوردن طفل بعد از اسلام آوردن پدرش محقق شده است یعنی بعد از مسلمان شدن همسر او بنابراین  نکاح به دلیل کافر بودن شوهر در زمان مسلمان بودن زن باطل است. [1]

بند پنجم: سبب طولی و عرضی
در برخی حوادث چند سبب با هم نتیجه ی زیانبار را به وجود می آورند به نحوی که زیان وارده قابل انتساب به مجموع آنهاست و در این میان مباشری وجود ندارد یا مباشر مسئول شناخته نمی شود. فقها و حقوقدانان این حالت را تداخل اسباب یا اجتماع اسباب نامیده اند و آن را به دو قسم سبب طولی و سبب عرضی تقسیم نموده اند.

1- هر گاه دخالت اسباب متعدد در وقوع نتیجه با تقدم و تأخر زمانی همراه باشد و اثر آن ها بر اساس تعاقب و تسلسل باشد به گونه ای که تأثیر هریک از آنها متوقف بر تأثیر دیگری باشد آن را سبب طولی می نامند. به عنوان مثال راننده ای در اثر بی مبالاتی موجب انحراف اتومبیل مقابل و در نتیجه تصادم آن با عابری می شود و او را مجروح می سازد  او را به بیمارستان منتقل می کنند و در بیمارستان به دلیل عدم رعایت موازین درمانی توسط پزشک مسموم می شود، به اتاق عمل منتقل و در آنجا به علت نقص فنی برق بیمارستان مصدوم فوت می کند.[2]

2- در سبب عرضی چند سبب همزمان باعث وقوع جنایت می شوند بطوری که بین افعال آن ها هیچ گونه تقدم و تأخر زمانی وجود ندارد و جنایت حاصل شده ناشی از فعل همه ی آنهاست و میان رفتار هریک از آنها

و جنایت رابطه سببیّت وجود دارد. مانند اینکه اولی غذای مجنی علیه را آلوده به سم می کند و دومی قهوه ی او را و مقتول در نتیجه تأثیر هردو سم فوت می کند.[3]

بحث اسباب در عرض یکدیگر معادل با بحث شرکت است. شرکت در جرم لزوماً به معنای مباشرت شرکا نیست بلکه در جایی که هریک از اسباب یک ضربه چاقو به مقتول زده باشند و او را کشته باشند می تواند بحث شرکت بالتسبیب مطرح شود بدین معنا که چند سبب در عرض یکدیگر قرار می گیرند و در ارتکاب جرم به نحو تسبیب مشارکت می نمایند. ماده 527 قانون مجازات جدید به بحث شرکت در جرم به صورت تسبیب اشاره نموده است.[4]

قانونگذار در ماده 364 قانون مجازات اسلامی سابق میان سبب طولی و عرضی تفاوتی قائل نشده بود و حکم بیان شده در ماده را بطور مطلق بیان نموده بود اما قانونگذار جدید در ماده 535 قانون جدید با قید عبارت بصورت طولی حکم این ماده را فقط به اسباب طولی اختصاص داده است.

[1]– محمد بن المکی العاملی، شهید اول، همان، همان ج، صص14 تا 16/ عمید زنجانی، عباسعلی،1382، موجبات ضمان(درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی)، نشر میزان، چاپ اول، صص 82 تا 84

[2]– اردبیلی، محمد علی، همان، همان ج، صص253 و 254/ صادقی، محمد هادی،1387، جرایم علیه اشخاص، نشر میزان، چاپ پانزدهم،ص 86 / کاتوزیان، ناصر، الزام های خارج از قرارداد، صص 371 تا373 / کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی، صص 83 تا 85

[3]– اردبیلی، محمد علی، همان، همان ج، همان ص/ صادقی، محمد هادی، همان، همان ص/ کاتوزیان، ناصر، الزام های خارج از قرارداد، همان ص/ کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی، همان ص

[4]–  ماده 527 ق.م. امصوّب92 :” هرگاه دو نفر بر اثر برخورد بی واسطه با یکدیگر کشته شوند یا آسیب ببینند ….”

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:

عنوان صفحه
فصل سوم: مدلسازی ساختاری مواد مشبک عادی
3-1 – بررسی تاثیر خواص ماده بالک بر رفتار الاستیک مواد مشبک.. 57
3-2 – ساخت، خصیصه‌یابی و مدلسازی ماده مشبک پلیمری.. 61
3-2-1 – ساخت و خصیصه‌یابی نمونه‌های مشبک به روش مدلسازی رسوب ذوب.. 62
3-2-2 – مدلسازی بر مبنای روش اجزای محدود.. 69
3-2-3 – نتایج.. 72
3-3 – ارائه یک مدل محاسباتی کارآمد برای پیش‌بینی رفتار مکانیکی مواد مشبک.. 78
3-3-1 – مدل تک‌پیوند.. 79
3-3-2 – مدلسازی ساختار مشبک (مدل سلول واحد).. 82
3-3-3 – نتایج.. 83
3-3-4 – بحث.. 87
3-4 – نتیجه‌گیری.. 90
فصل چهارم: مروری بر روش‌های مدلسازی ساختاری آلیاژهای حافظه‌دار چگال و متخلخل
4-1 – روابط ساختاری آلیاژهای حافظه‌دار چگال.. 91
4-2 – مروری بر مدلسازی رفتار آلیاژهای حافظه‌دار متخلخل.. 93
4-3 – مدل ساختاری سه‌بعدی متقارن برای آلیاژهای حافظه‌دار با استفاده از روش میکروصفحه.. 96
فصل پنجم: مدلسازی ساختاری آلیاژهای حافظه‌دار مشبک
5-1 – ارائه مدل ساختاری سه‌بعدی نامتقارن برای آلیاژهای حافظه‌دار با استفاده از روش میکروصفحه.. 103
5-2 – ارزیابی مدل نامتقارن ارائه شده برای آلیاژهای حافظه‌دار.. 109
5-2-1 – مدلسازی تست کشش-فشار ساده.. 109
5-2-2 – مدلسازی تست خمش خالص.. 114
5-3 – مدلسازی ساختاری نمونه نایتینولی متخلخل با تخلخل 13 درصد.. 123
5-3-1 – مدل سلول واحد.. 123
5-3-2 – مدل تصادفی.. 125
5-3-3 – صحت‌سنجی مدل.. 126
5-3-4 – بررسی تاثیر میزان دانسیته حفرات بر منحنی تنش-کرنش.. 127
5-3-5 – تاثیر ریزساختار تصادفی بر منحنی تنش-کرنش.. 128
5-4 – تاثیر عدم تقارن بر پاسخ مکانیکی آلیاژهای حافظه‌دار.. 130
5-4-1 – نمونه نایتینولی با تخلخل 13 درصد.. 130
5-4-2 – نمونه نایتینولی با تخلخل 42 درصد.. 132

عنوان صفحه
5-4-3 – ساختارهای مشبک BCC و BCC-Z. 138
5-5 – ساخت، خصیصه‌یابی و مدلسازی ساختاری نمونه‌های مشبک نایتینولی.. 143
5-5-1 – ساخت نمونه‌های چگال و مشبک.. 144
5-5-2 – خصیصه‌یابی نمونه‌ها.. 145
5-5-3 – مدلسازی ساختاری نمونه‌های مشبک.. 150
5-5-4 – نتایج و بحث.. 154
5-5-5 – نتیجه‌گیری.. 158
فصل ششم: جمع‌بندی و ارائه پیشنهادات
6-1 – جمع‌بندی.. 159
6-2 – پیشنهادات.. 162
6-2-1 – وارد کردن کرنش‌های پلاستیک.. 162
6-2-2 – بارگذاری چرخه‌ای.. 162
6-2-3 – مدلسازی پیوندهای از دست رفته در ماده مشبک.. 163
6-2-4 – مدلسازی ساختاری با توجه به فازهای واسطه در ماده مشبک.. 164
6-2-5 – ساخت نمونه‌های نایتینولی متخلخل به روش ریخته‌گری.. 164
6-2-6 – بهینه‌سازی ریزساختار آلیاژهای حافظه‌دار متخلخل.. 166
پیوست الف: مبانی مکانیک محیط پیوسته تئوری میکروصفحه.. 167
پیوست ب: عدم وابستگی به حرکت صلب الحاقی.. 170
منابع و مراجع.. 172


فهرست تصاویر
عنوان صفحه
شکل ‏1‑1: ساختار کریستالی فاز‌های الف) آستنیت ب) مارتنزیت دوقلو ج) مارتنزیت غیر دوقلو [4].. 4
شکل ‏1‑2: دماهای شروع و پایان استحاله‌های رفت و برگشت [4].. 5
شکل ‏1‑3: الف) تبدیل مارتنزیت دوقلو به غیر دوقلو با اعمال تنش ب) نمایش خاصیت حافظه‌داری [4].. 6
شکل ‏1‑4: دیاگرام فازی مربوط به یک آلیاژ حافظه‌دار [4].. 7
شکل ‏1‑5: الف) مسیر بارگذاری-باربرداری ب) منحنی تنش-کرنش متناظر با خاصیت سوپرالاستیک [4].. 8
شکل ‏1‑6: الف) کوپلینگ نایتینولی کریوفیت [14] ب) رابط الکتریکی کریوکن ج) رابط الکتریکی تینل-لاک [11].. 9
شکل ‏1‑7: استفاده از آلیاژهای حافظه‌دار در صنایع هوا-فضایی الف) بال هوشمند ب) لوله‌های انتقال گشتاور (…).. 10
شکل ‏1‑8: ایرفویل هندسه متغیر [17].. 10
شکل ‏1‑9: پروژه‌های بهبود کارآیی بدنه و بال هواپیما الف) UGAR Volt، ب) D8 ج) Icon-II (…).. 11
شکل ‏1‑10: هواکش موتور هواپیمای F-15 ساخته شده توسط سمپسون در داخل تونل باد ناسا [21].. 11
شکل ‏1‑11: نازل شورون الف) نمای کلی ب) نما با جزئیات [25].. 12
شکل ‏1‑12: کاربرد آلیاژهای حافظه‌دار در صنایع خودروسازی شامل الف) محفظه‌های ورودی هوا (…).. 14
شکل ‏1‑13: کاربردهای آلیاژهای حافظه‌دار در صنعت رباتیک الف) محرک انگشتان ربات ب) گیرنده قطعات (…).. 14
شکل ‏1‑14: مقایسه منحنی تنش-کرنش بافت‌های بدن، فولاد و نایتینول [40].. 15
شکل ‏1‑15: الف) سیم‌های اصلاح کننده دندان‌ها ساخته شده از آلیاژ نایتینول [43] ب) مته نایتینولی جراحی (…).. 16
شکل ‏1‑16: الف) فیلتر سیمون ب) دریچه مصنوعی قلب [45].. 16
شکل ‏1‑17: الف) نمونه‌هایی از استنت‌های خودبازشو نایتینولی ب) نمایش قابلیت استنت برای پوشش دادن انحناها [39].. 17
شکل ‏1‑18: الف) گیره درمان شکستگی فک [47] ب) فاصله‌انداز اصلاح ستون فقرات در دو حالت باز و بسته [48].. 18
شکل ‏1‑19: الف) بست‌های متصل کننده استخوان‌ها و پی [49] ب) آتل انگشت [50] ج) تجهیزات پزشکی (…).. 18
شکل ‏1‑20: الف) استفاده از نوارهای حافظه‌دار در چوگان گلف ب) استفاده از خاصیت سوپر الاستیک در ساخت (…).. 19
شکل ‏1‑21: الف) شبکه لانه زنبوری ب) ماده مشبک حفره‌باز ج) ماده مشبک حفره‌بسته [55].. 20
شکل ‏1‑22: نمونه‌های ساختارهای سلولی مشبک با ریزساختار الف) BCC [57]، ب) BCC-Z [57]، ج) Gyroid [56].. 21
شکل ‏1‑23: مقایسه خواص مواد سلولی و مواد چگال [55].. 22
شکل ‏1‑24: شماتیک منحنی تنش-کرنش یک ماده سلولی [59].. 22
شکل ‏1‑25: الف) بمب‌افکن دیهاویلند ب) چوب چند لایه مورد استفاده به عنوان پوسته پنل ساندویچی این بمب‌افکن [63].. 24
شکل ‏1‑26: پنل‌های ساندویچی با هسته الف) فوم آلومینیوم ب) ساختار سلولی مشبک [63].. 24
شکل ‏1‑27: جرثقیل سبک وزن یورو بی 25 تی و بازوی متخلخل آن [64].. 25
شکل ‏1‑28: راکت آرین 5 و تطبیق دهنده مخروطی متخلخل آن [62].. 25
شکل ‏1‑29: رکاب دوچرخه‌های مسابقه‌ای ساخته شده توسط مواد متخلخل [62].. 26

عنوان صفحه
شکل ‏1‑30: قطعات تولید شده توسط شرکت ال-ک-آر رنشوفن به سفارش شرکت آلمانی بی-ام-دابلیو [64].. 26
شکل ‏1‑31: الف) لوله‌های آلومینیومی جاذب انرژی پر شده با فوم آلومینیوم [66] ب) جاذب انرژی کامبینو [67].. 27
شکل ‏1‑32: استفاده از بلوک آلومینیومی در جلوی خودروهای مسابقه‌ای جهت کاهش آسیب‌های ناشی از ضربه [68].. 28
شکل ‏1‑33: فوم آلومینیوم مورد استفاده در خودروهای زرهی جهت جذب انرژی ناشی از انفجار و حفظ جان سرنشین [69].. 28
شکل ‏1‑34: استفاده از فوم آلومینیوم در کف تانک جهت کاهش ضربات ناشی از انفجار [69].. 29
شکل ‏1‑35: استفاده از مواد سلولی جهت تعدیل گرادیان دمایی روی پره‌ها [70].. 29
شکل ‏1‑36: استفاده از فوم آلومینیوم به عنوان میرا کننده ارتعاشات ستون‌های یک ایستگاه قطار [63].. 30
شکل ‏1‑37: استفاده از فوم آلومینیوم جهت ایجاد جاذب صوت در یک سالن [63].. 31
شکل ‏1‑38: رادیاتور‌های آلومینیومی مشبک [63].. 32
شکل ‏1‑39: ضریب انتقال حرارت مواد سلولی مختلف برحسب میزان تخلخل [71].. 32
شکل ‏1‑40: الف) فوم طلا جهت تولید جواهرات کم حجم [63] ب) پایه میز ساخته شده توسط آلومینیوم مشبک [72].. 33
شکل ‏1‑41: رشد استخوان در داخل حفره‌های کاشتنی مشبک [86].. 35
شکل ‏1‑42: الف) نمونه تجاری اکتیپور [85] ب) رشد استخوان در نمونه اکتیپور (…).. 35
شکل ‏1‑43: مقایسه منحنی تنش-کرنش نایتینول چگال و مشبک [91].. 36
شکل ‏1‑44: تخلخل متغیر در یک ماده سلولی [92].. 37
شکل ‏2‑1: پیکربندی سلول واحد دوبعدی مستطیلی شکل قبل و بعد از تغییرشکل [101].. 42
شکل ‏2‑2: شماتیک الف) ریزساختار تکرارشونده ب) سلول واحد تکراری ج) سلول واحد کاهش‌یافته (…).. 44
شکل ‏2‑3: شرایط مرزی تکرار شونده برای حالتی که سطوح مقابل دارای گره‌های متناظر نیستند.. 46
شکل ‏2‑4: سلول‌های واحد الف) مکعبی ساده [94]، ب) مکعب شطرنجی [55]، ج) پنج وجهی دوازده سطحی ….. 46
شکل ‏2‑5: تولید مدل چند سلولی با استفاده از الف) سلول واحد [105] ب) افراز ورونی [135] ج) کمترین انرژی ….. 49
شکل ‏2‑6: شمای کلی روش تحلیلی الف) ساختار کلی سلول ب) مکانیزم‌های تغییر شکل [185].. 51
شکل ‏3‑1: الف) ماده مشبک ساخته شده از جنس Ti6Al4V و به روش ذوب انتخابی توسط لیزر (…).. 58
شکل ‏3‑2: منحنی تنش کرنش الف) پودر Ti6Al4V [227] ب) نمونه ساخته شده از همین پودر (…).. 59
شکل ‏3‑3: مدل اجزای محدود تولید شده بر مبنای المان تیر برای مدلسازی نمونه مشبک.. 59
شکل ‏3‑4: شماتیک روش مدلسازی رسوب ذوب.. 62
شکل ‏3‑5: ساختار مشبک طراحی شده جهت تولید به روش رسوب ذوب الف) نمای دوبعدی ب) سلول واحد تکرارشونده.. 63
شکل ‏3‑6: نمونه سنجه جهت تعیین الف) حداقل قطر قابل حصول ب) حداقل زاویه قابل حصول د) سرعت حرکت نازل.. 64
شکل ‏3‑7: نمای روبرویی طرح نهایی نمونه ماده مشبک.. 65
شکل ‏3‑8: ساختار مشبک

ساخته شده از جنس PLA الف) نمای کلی ب) نمای نزدیک از پیوندها در محل تقاطع.. 66
شکل ‏3‑9: نمودار ستونی مربوط به احتمال توزیع قطر پیوندها در طول آن.. 66

عنوان صفحه
شکل ‏3‑10: نمونه‌های تست کشش و فشار تولید شده جهت خصیصه‌یابی رفتار ماده بالک.. 67
شکل ‏3‑11: تست الف) کشش ساده ب) فشار ساده جهت خصیصه‌یابی ماده بالک.. 67
شکل ‏3‑12: تست فشار تک‌محوره ساختار مشبک با الف) نرخ کرنش (…).. 68
شکل ‏3‑13: منحنی تنش-کرنش فشار ساده برای الف) نمونه بالک ب) ساختار مشبک.. 68
شکل ‏3‑14: منحنی نیرو بر حسب جابجایی برای ساختار مشبک تولید شده.. 69
شکل ‏3‑15: یک پیوند از ساختار مشبک الف) نمونه واقعی ب) مدل تیر.. 70
شکل ‏3‑16: تولید پیوند سه‌بعدی با سطح مقطع متغیر.. 70
شکل ‏3‑17: الف) ناحیه اضافی تولید شده از تقاطع پیوندها ب) مدل کلی ساختار مشبک پس از حذف نواحی اضافی.. 71
شکل ‏3‑18: شرایط مرزی اعمال شده بر روی مدل اجزای محدود ساختار مشبک پلیمری.. 72
شکل ‏3‑19: بررسی تاثیر اندازه مش بر منحنی تنش کرنش ساختار مشبک در مدل سه‌بعدی به‌ازای N=1. 73
شکل ‏3‑20: تغییرات مدول الاستیک ساختار مشبک بر حسب تعداد تقسیمات هر پیوند.. 73
شکل ‏3‑21: تغییرات تنش فروپاشی ساختار مشبک بر حسب تعداد تقسیمات هر پیوند.. 74
شکل ‏3‑22: منحنی تغییرات تخلخل ماده مشبک بر حسب تعداد بازه‌های تقسیمات قطر در امتداد هر پیوند.. 75
شکل ‏3‑23: مقایسه منحنی تنش-کرنش به دست آمده با استفاده از مدل‌های مختلف با نتایج تجربی.. 76
شکل ‏3‑24: نمای تغییرشکل یافته ساختار مشبک در کرنش 2/3 درصد.. 76
شکل ‏3‑25: پیش‌بینی نمای تغییرشکل یافته ساختار مشبک توسط الف)مدل سه‌بعدی ب) مدل تیر.. 77
شکل ‏3‑26: نمای تغییرشکل یافته ساختار مشبک از جنس فولاد 316L [210].. 79
شکل ‏3‑27: شمای دوبعدی نحوه مدلسازی تک‌پیوند.. 80
شکل ‏3‑28: مدل تصادفی تک‌پیوند.. 81
شکل ‏3‑29: نمودار تنش-کرنش تخصیص یافته به عنوان ماده بالک سازنده پیوندها [224].. 81
شکل ‏3‑30: سلول واحد مورد استفاده جهت مدلسازی ماده مشبک با هندسه BCC.. 82
شکل ‏3‑31: الف) تقسیم یک پیوند سلول واحد به سه قسمت ب) تعیین طول ناحیه راس با استفاده از (…).. 83
شکل ‏3‑32: یک چهارم از تک‌پیوند مش‌بندی شده.. 84
شکل ‏3‑33: منحنی تغییرات الف) مدول الاستیک متوسط تک‌پیوند ب) تنش تسلیم متوسط تک‌پیوند بر حسب (…).. 84
شکل ‏3‑34: مقایسه منحنی تنش-کرنش تک‌پیوند با ماده بالک سازنده آن.. 85
شکل ‏3‑35: مقایسه منحنی تنش-کرنش پیش‌بینی شده با منحنی تجربی مربوط به ساختار مشبک.. 86
شکل ‏3‑36: تاثیر طول تک‌پیوند بر منحنی تنش-کرنش آن.. 87
شکل ‏3‑37: نمای بریده شده از یک تک‌پیوند با 5 درصد تخلخل.. 88
شکل ‏3‑38: الف) منحنی تنش-کرنش تک‌پیوند به‌ازای مقادیر مختلف تخلخل ب) تغییرات مدول الاستیک (…).. 89
شکل ‏4‑1: تصویر بردار تنش ماکروسکوپیک رو هر میکروصفحه به مولفه‌های عمودی و مماسی تنش.. 97

عنوان صفحه
شکل ‏4‑2: دیاگرام فازی مربوط به آلیاژهای حافظه‌دار.. 100
شکل ‏4‑3: منحنی تنش-کرنش آلیاژهای حافظه‌دار زمانی که الف) تنش پایان آستنیت شدن بیشتر از (…) . 101
شکل ‏5‑1: سطح استحاله مربوط به آلیاژهای حافظه‌دار [241].. 104
شکل ‏5‑2: سطح استحاله متناظر با تنش معادل نامتقارن به‌ازای مقادیر (…).. 106
شکل ‏5‑3: روندنمای پیاده‌سازی مدل ساختاری سه‌بعدی نامتقارن برای آلیاژهای حافظه‌دار با استفاده از روش میکروصفحه.. 108
شکل ‏5‑4: مقایسه منحنی تنش-کرنش به دست آمده از مدلسازی با نتایج تجربی برای نمونه 1.. 110
شکل ‏5‑5: مقایسه منحنی تنش-کرنش به دست آمده از مدلسازی با نتایج تجربی برای نمونه 2.. 110
شکل ‏5‑6: مقایسه مدل حاضر با مدل جابر و همکارانش [324] در مدل کردن رفتار فروالاستیک.. 112
شکل ‏5‑7: مقایسه منحنی تنش-کرنش در رژیم فروالاستیک با نتایج تجربی ناکاشی و همکارانش [325].. 113
شکل ‏5‑8: مقایسه منحنی تنش-کرنش در بارگذاری چرخه‌ای نمونه‌های سوپرالاستیک با نتایج تجربی (…).. 114
شکل ‏5‑9: الف) شماتیک تست خمش چهار نقطه‌ای ب) نحوه محاسبه زاویه دوران در طول سنجه.. 114
شکل ‏5‑10: الف) نحوه اعمال شرایط مرزی و بارگذاری لوله تحت خمش خالص ب) دامنه تغییرات دوران اعمالی UR1 115
شکل ‏5‑11: منحنی تنش-کرنش تست کشش و فشار ساده مربوط به نمونه 6.. 116
شکل ‏5‑12: دیاگرام فازی مربوط به نمونه 7.. 117
شکل ‏5‑13: منحنی تنش-کرنش در کشش و فشار ساده در دمای الف) 286 ب) 296 ج) 306 کلوین.. 118
شکل ‏5‑14: مدل مش‌بندی شده برای مدلسازی خمش خالص الف) نمونه 6 ب) نمونه 7.. 119
شکل ‏5‑15: مقایسه نتایج به دست آمده توسط مدل و نتایج تجربی برای نمونه 4 الف) گشتاور -انحنا (…).. 120
شکل ‏5‑16: مقایسه نتایج به دست آمده توسط مدل و نتایج تجربی برای نمونه 5 در دمای الف) 286 (…).. 121
شکل ‏5‑17: تغییرات مدول الاستیک آستنیت بر حسب دما.. 122
شکل ‏5‑18: ریزساختار نمونه نایتینولی متخلخل با تخلخل 13 درصد [91].. 123
شکل ‏5‑19: الف) سلول واحد پیشنهادی جهت مدلسازی نایتینول متخلخل 13 درصد ب) مدل کاهش‌یافته سلول واحد.. 124
شکل ‏5‑20: منحنی تغییرات دانسیته حفرات در داخل مدل سلول واحد بر حسب میزان نفوذ کره‌ها در یکدیگر.. 124
شکل ‏5‑21: یک حجم نمونه تصادفی با N=1 و λ=0.1. 125
شکل ‏5‑22: مقایسه منحنی تنش-کرنش پیش‌بینی شده توسط مدل نمونه متخلخل نایتینولی 13 درصد با منحنی تجربی.. 127
شکل ‏5‑23: منحنی تنش-کرنش نایتینول متخلخل به‌ازای تخلخل‌های مختلف در بارگذاری فشار تک‌محوره.. 128
شکل ‏5‑24: مدل تصادفی به‌ازای N=2 و λ=0.1. 128
شکل ‏5‑25: منحنی تنش-کرنش آلیاژ حافظه‌دار متخلخل به‌ازای مقادیر مختلف (…).. 129
شکل ‏5‑26: مقایسه پاسخ نامتقارن نایتینول متخلخل 13 درصد با نتایج تجربی و مدل لیو و همکارانش [298].. 131
شکل ‏5‑27: بررسی تاثیر عدم تقارن مادی بر منحنی تنش کرنش فشاری نمونه نایتینولی با تخلخل 13 درصد.. 132
شکل ‏5‑28: الف) ریزساختار نایتینول متخلخل 42 درصد [287] ب) سلول واحد مورد استفاده جهت مدلسازی.. 132

عنوان صفحه
شکل ‏5‑29: مقایسه منحنی تنش-کرنش به‌دست آمده به‌ازای مقادیر مختلف زاویه θ برای الف) k=1.5 (…).. 134
شکل ‏5‑30: منحنی تنش کرنش در θ=45 برای مقادیر مختلف پارامتر k. 135
شکل ‏5‑31: مقایسه نتایج مدل الف) SMT ب) SMC و ج) AM با نتایج تجربی و مدل انتچو و لاگوداس [287].. 136
شکل ‏5‑32: منحنی تنش-کرنش نمونه متخلخل نایتینولی با تخلخل 42 درصد در بارگذاری کششی و فشاری.. 137
شکل ‏5‑33: تاثیر میزان تخلخل بر منحنی تنش-کرنش نایتینول متخلخل در بارگذاری کششی و فشاری.. 137
شکل ‏5‑34: تاثیر میزان تخلخل بر پارامتر بی‌بعد Λ.. 138
شکل ‏5‑35: سلول واحد استفاده شده جهت مدلسازی ماده مشبک با ریزساختار الف) BCC ب) BCC-Z. 139
شکل ‏5‑36: تغییرات تخلخل ریزساختارهای BCC و BCC-Z با قطر پیوندها.. 139
شکل ‏5‑37: منحنی تنش-کرنش ماده مشبک با هندسه BCC با تخلخل الف) 15/82 (…) . 141
شکل ‏5‑38: منحنی تنش-کرنش ماده مشبک با ریزساختار BCC-Z با تخلخل الف) 15/82 (…).. 142
شکل ‏5‑39: نمای دستگاه ذوب انتخابی توسط لیزر فنیکس PXM… 143
شکل ‏5‑40: اندازه دانه‌های پودر نایتینول پس از انجام فرآیند ریزسازی.. 144
شکل ‏5‑41: مدل CAD و نمونه تولید شده توسط روش ذوب انتخابی توسط لیزر برای الف) ساختار BCC (…).. 145
شکل ‏5‑42: منحنی تست DSC برای نمونه‌های نایتینولی تولید شده توسط روش ذوب انتخابی توسط لیزر.. 146
شکل ‏5‑43: نمونه‌ای از تصاویر میکروسکوپی تهیه شده از ریزساختار ماده مشبک با مقیاس الف) 1000 میکرومتر (…).. 146
شکل ‏5‑44: نمودار توزیع احتمالی قطر مربوط به نمونه‌های نایتینولی مشبک.. 147
شکل ‏5‑45: نحوه تعیین انحراف از محور پیوند با استفاده از عکس‌های میکروسکوپی.. 147
شکل ‏5‑46: نمودار تنش-کرنش برای الف) نمونه چگال ب) ساختار مشبک تا شکست کامل نمونه.. 148
شکل ‏5‑47: نمودار تنش-کرنش در حالت بارگذاری-باربرداری برای الف) نمونه چگال ب) ساختار مشبک.. 148
شکل ‏5‑48: نمودار تنش فشاری بر حسب دما برای نمونه چگال.. 149
شکل ‏5‑49: نمودار تنش فشاری بر حسب دما برای نمونه با ریزساختار الف) BCC ب) BCC-Z. 149
شکل ‏5‑50: مقایسه منحنی تنش-کرنش تک‌پیوند و ماده چگال.. 151
شکل ‏5‑51: مدل چندسلولی برای ماده مشبک با ریزساختار الف) BCC ب) BCC-Z. 152
شکل ‏5‑52: مدل چندسلولی ساخته شده برای در نظر گرفتن عیوب در هندسه ریزساختاری الف) BCC ب) BCC-Z. 153
شکل ‏5‑53: منحنی تنش کرنش به‌دست آمده با استفاده از مدل سلول واحد بدون عیب، ترکیب مدل سلول (…).. 154
شکل ‏5‑54: منحنی تنش-کرنش تک‌پیوند در بارگذاری کششی و فشاری.. 156
شکل ‏5‑55: مقایسه منحنی تنش-کرنش ریزساختار الف) BCC ب) BCC-Z با استفاده از مدل ساختاری متقارن و نامتقارن.. 157
شکل ‏6‑1: عکس میکروسکوپی نشان دهنده وجود ترک در ریزساختار ماده مشبک نایتینولی با ریزساختار BCC-Z. 164
شکل ‏6‑2: قالب‌های سرامیکی تهیه شده جهت ریخته‌گری نایتینول.. 165
شکل ‏6‑3: نمونه نایتینولی در حال ذوب در داخل کوره.. 165

فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ‏3‑1: مقایسه مدول الاستیک به دست آمده با استفاده از پودر Ti6Al4V و نمونه (…).. 60
جدول ‏5‑1: پارامترهای مادی مورد استفاده جهت مدلسازی نمونه 1.. 109
جدول ‏5‑2: پارامترهای مادی مورد استفاده جهت مدلسازی نمونه 2.. 109
جدول ‏5‑3: پارامترهای مادی مورد استفاده جهت مدلسازی نمونه 3.. 112

پایان نامه ضمانت نامه بانکی/:وثیقه دستور دهنده
سپرده یا وثیقه دستور دهنده
بر پایه این واقعیت که بانک صادر کننده ضمانت نامه، هیچ رابطه بدهکاری در برابر ذی نفع ضمانت نامه نداشته است، هر گاه نظریه «سند مجرد» را کنار گذارده و به جستجوی علت تعهد بانک در یک ضمانت نامه بپردازیم این پرسش مطرح می شود که علت تعهد بانک در برابر ذی نفع ضمانت نامه چیست؟ در اینکه تعهد بانک دارای یک علت است هیچ تردیدی نیست ولی چون تعهد بانک یک جانبه است و ذی نفع، هیچ تعهدی در برابر بانک ندارد، بنابراین علّت تعهد بانک را ضرورتاً باید در خارج از ضمانت نامه جستجو کرد. بر پایه این نظر می توان گفت، تعهد بانک صادر کننده ضمانت نامه در برابر عوض و جبرانی است که دستور دهنده (پیمانکار یا متعهد) به صورت سپرده یا وثیقه و یا اعتبار در اختیار بانک می گذارد. به عبارت دیگر، علت تعهد بانک در پرداخت ضمانت نامه این است که می تواند از محل وثیقه سپرده شده از سوی بدهکار اصلی، آنچه را به ذی نفع ضمانت نامه پرداخت می کند به دست آورد. ایرادی که به این تحلیل حقوقی گرفته شده این است که چنین مفهومی از علت، در واقع یک انگیزه خصوصی برای بانک است و در چارچوب رابطه بانک و ذی نفع، پایان نامه ضمانت نامه بانکی/:وثیقه دستور دهنده سپرده یا وثیقه دستور دهنده بر پایه این واقعیت که بانک صادر کننده ضمانت نامه، هیچ رابطه بدهکاری در برابر ذی نفع ضمانت نامه نداشته است، هر گاه نظریه «سند مجرد» را کنار گذارده و به جستجوی علت تعهد بانک در یک ضمانت نامه بپردازیم این پرسش مطرح می شود که علت تعهد بانک در برابر ذی نفع ضمانت نامه چیست؟ در اینکه تعهد بانک دارای یک علت است هیچ تردیدی نیست ولی چون تعهد بانک یک جانبه است و ذی نفع، هیچ تعهدی در برابر بانک ندارد، بنابراین علّت تعهد بانک را ضرورتاً باید در خارج از ضمانت نامه جستجو کرد. بر پایه این نظر می توان گفت، تعهد بانک صادر کننده ضمانت نامه در برابر عوض و جبرانی است که دستور دهنده (پیمانکار یا متعهد) به صورت سپرده یا وثیقه و یا اعتبار در اختیار بانک می گذارد. به عبارت دیگر، علت تعهد بانک در پرداخت ضمانت نامه این است که می تواند از محل وثیقه سپرده شده از سوی بدهکار اصلی، آنچه را به ذی نفع ضمانت نامه پرداخت می کند به دست آورد. ایرادی که به این تحلیل حقوقی گرفته شده این است که چنین مفهومی از علت، در واقع یک انگیزه خصوصی برای بانک است و در چارچوب رابطه بانک و ذی نفع، داخل نیست. به عبارت دیگر یک انگیزه مشترک برای بانک و ذی نفع نیست تا بتوان آن را علت تعهد بانک دانست (کاشانی،1385(. 2-10-3. قرارداد پایه تحلیل حقوقی دیگری که برای توجیه علت ضمانت نامه بانکی ارائه شده این است که چون در ضمانت نامه به قرارداد پایه اشاره می شود بنابراین علت تعهد بانک در برابر ذی نفع را می توان در تعهداتی جستجو کرد که ذی نفع در برابر طرف قرار داد (دستور دهنده ـ طرف حساب) می کند. برای مثال در قرارداد پیمانکاری، کارفرما با گرفتن ضمانت نامه، راضی به امضای قرار داد و قبول تعهد در برابر پیمانکار می شود. و یا در برابر گرفتن ضمانت نامه، پیش پرداختی به پیمانکار می دهد یا او را برای شرکت در یک مناقصه می پذیرد. بنابراین علت واقعی تعهد بانک صادر کننده ضمانت نامه، امضای قرارداد پایه با طرف قراردادی است که چنین ضمانت نامه ای را تسلیم می کند. چنین توجیهی از علت تعهد در ضمانت نامه بانکی و ارتباط دادن آن به قرارداد پایه با اصل استقلال ضمانت نامه برخورد می کند. زیرا اگر قرارداد پایه ابطال یا فسخ شود، مفهوم آن این است که تعهد بانک نیز علت وجودی خود را از دست می دهد. حال آنکه پیش از این دانستیم که چون بانک تعهد پرداخت را به گونه مستقل پذیرفته است، هیچ عذری برای خودداری از پرداخت آن به دلیل از میان رفتن علت صدور آن ندارد. همچنین در صورتی که قرارداد پایه، دارای یک علت یا موضوع نامشروع یا برخلاف اخلاق باشد، استقلال ضمانت نامه و غیر قابل استناد بودن ایرادات، مانع از آن است که ضامن بتواند به نامشروع بودن علت قرارداد استناد کند. با این حال پاره ای حقوقدانان در این مورد چنین استدلال کرده اند که اگر قرارداد اصلی نامشروع یا برخلاف اخلاق حسنه باشدش در این صورت خود ضمانت نامه هم نامشروع است و برای اعلام بطلان آن نیازی به استناد به قرارداد پایه نیست تا با مانع غیر قابل استناد بودن ایرادات برخورد کند. در پایان این بحث می توان گفت اگر ضمانت نامه را یک «سند مجرد » تلقی نکنیم در این صورت جستجوی علت می تواند در پاره ای از موارد راه گشای حل مسائل قضایی مربوط به ضمانت نامه باشد(کاشانی،1385). داخل نیست. به عبارت دیگر یک انگیزه مشترک برای بانک و ذی نفع نیست تا بتوان آن را علت تعهد بانک دانست (کاشانی،1385(.

2-10-3. قرارداد پایه
تحلیل حقوقی دیگری که برای توجیه علت ضمانت نامه بانکی ارائه شده این است که چون در ضمانت نامه به قرارداد پایه اشاره می شود بنابراین علت تعهد بانک در برابر ذی نفع را می توان در تعهداتی جستجو کرد که ذی نفع در برابر طرف قرار داد (دستور دهنده ـ طرف حساب) می کند. برای مثال در قرارداد پیمانکاری، کارفرما با گرفتن ضمانت نامه، راضی به امضای قرار داد و قبول تعهد در برابر پیمانکار می شود. و یا در برابر گرفتن ضمانت نامه، پیش پرداختی به پیمانکار می دهد یا او را برای شرکت در یک مناقصه می پذیرد. بنابراین علت واقعی تعهد بانک صادر کننده ضمانت نامه، امضای قرارداد پایه با طرف قراردادی است که چنین ضمانت نامه ای را تسلیم می کند.

چنین توجیهی از علت تعهد در ضمانت نامه بانکی و ارتباط دادن آن به قرارداد پایه با اصل استقلال ضمانت نامه برخورد می کند. زیرا اگر قرارداد پایه ابطال یا فسخ شود، مفهوم آن این است که تعهد بانک نیز علت وجودی خود را از دست می دهد. حال آنکه پیش از این دانستیم که چون بانک تعهد پرداخت را به گونه مستقل پذیرفته است، هیچ عذری برای خودداری از پرداخت آن به دلیل از میان رفتن علت صدور آن ندارد. همچنین در صورتی که قرارداد پایه، دارای یک علت یا موضوع نامشروع یا برخلاف اخلاق باشد، استقلال ضمانت نامه و غیر قابل استناد بودن ایرادات، مانع از آن است که ضامن بتواند به نامشروع بودن علت قرارداد استناد کند. با این حال پاره ای حقوقدانان در این مورد چنین استدلال کرده اند که اگر قرارداد اصلی نامشروع یا برخلاف اخلاق حسنه باشدش در این صورت خود ضمانت نامه هم نامشروع است و برای اعلام بطلان آن نیازی به استناد به قرارداد پایه نیست تا با مانع غیر قابل استناد بودن ایرادات برخورد کند.

در پایان این بحث می توان گفت اگر ضمانت نامه را یک «سند مجرد » تلقی نکنیم در این صورت جستجوی علت می تواند در پاره ای از موارد راه گشای حل مسائل قضایی مربوط به ضمانت نامه باشد(کاشانی،1385).

اهداف تحقیق: ‌ی

پرسش های تحقیق: ‌ی

روش تحقیق: ‌ك

فصل اول کلیات… 1

1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1. 2

2.گفتار نخست: شناخت محبت… 3

1-2. معنای لغوی محبت… 3

2-2. واژگان مترادف محبت… 4

3-2. معنای اصطلاحی محبت… 6

3. گفتار دوم :شناخت خانواده:………………………………………………………………………… 10. 10

1-3. خانواده در لغت: 11

2-3. معنای اصطلاحی خانواده .11

4. شیوه:…………………………………………………………………………………………………….. 17. 17

5. ابراز محبت: 18……………………………………………………………………………………………….. 18

فصل دوم مبانی بینشی وگرایشی تحکیم و تقویت محبت در اسلام. 21

مقدمه. 22

1-2.مبانی بینشی محبت… 23

1-1-2.خداشناسی.. 24

2-1-2. باور  به رسالت و امامت… 28

3-  1-2.انسان شناسی.. 29

1-3-1-2.شناخت خود. 29

2-3-1-2.شناخت دیگری.. 30

1-2-3-1-2.شناخت زن. 33

2-2-3-1-2. زن در جوامع بدوی.. 34

3-2-3-1-2. زن در جوامع قبل از اسلام. 34

4-2-3-1-2.زن در جوامع اسلامی.. 35

4-1-2. معادشناسی.. 40

5-1-2. دنیا شناسی.. 42

اهداف تحقیق: ‌ی پرسش های تحقیق: ‌ی روش تحقیق: ‌ك فصل اول کلیات… 1 1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1. 2 2.گفتار نخست: شناخت محبت… 3 1-2. معنای لغوی محبت… 3 2-2. واژگان مترادف محبت… 4 3-2. معنای اصطلاحی محبت… 6 3. گفتار دوم :شناخت خانواده:………………………………………………………………………… 10. 10 1-3. خانواده در لغت: 11 2-3. معنای اصطلاحی خانواده .11 4. شیوه:…………………………………………………………………………………………………….. 17. 17 5. ابراز محبت: 18……………………………………………………………………………………………….. 18 فصل دوم مبانی بینشی وگرایشی تحکیم و تقویت محبت در اسلام. 21 مقدمه. 22 1-2.مبانی بینشی محبت… 23 1-1-2.خداشناسی.. 24 2-1-2. باور به رسالت و امامت… 28 3- 1-2.انسان شناسی.. 29 1-3-1-2.شناخت خود. 29 2-3-1-2.شناخت دیگری.. 30 1-2-3-1-2.شناخت زن. 33 2-2-3-1-2. زن در جوامع بدوی.. 34 3-2-3-1-2. زن در جوامع قبل از اسلام. 34 4-2-3-1-2.زن در جوامع اسلامی.. 35 4-1-2. معادشناسی.. 40 5-1-2. دنیا شناسی.. 42 2-2. مبانی گرایشی.. 43 1-2-2. حسن ظن.. 44 2-2-2. خلق نیکو. 45 3-2-2.تواضع. 46 4-2-2. رفق و مدارا 47 فصل سوم محبت در خانواده 49 مقدمه. 50 1-3. انواع محبت در خانواده 50 1-1-3 محبت به همسر. 50 2-1-3.محبت والدین به فرزند. 52 3-1-3. محبت فرزندان به والدین. 58 1-2-3. استمرار ارتباط در خانواده 62 2-2-3. مقبولیت افراد در خانواده 62 فصل چهارم ابراز محبت وشیوه های آن. 66 مقدمه. 67 1-4.شیوه های ابراز محبت به همسر. 68 1-1-4.شیوه های رفتاری.. 69 1-1-1-4.استقبال و بدرقه. 69 2-1-1-4.تغافل.. 70 3-1-1-4.گوش دادن. 72 1-3-1-1-4. ضرورت گوش دادن. 73 2-3-1-1-4.انواع گوش دادن. 77 3-3-1-1-4.آداب گوش دادن. 78 4-3-1-1-4. موانع گوش دادن. 80 4-1-1-4. نظافت و زینت… 82 1-4-1-1-4. نظافت و آراستگی دست… 83 2-4-1-1-4.نظافت و آراستگی مو. 83 3-4-1-1-4.استعمال بوی خوش… 84 4-4-1-1-4.استفاده از زیورآلات… 87 5-4-1-1-4.تمیزی لباس و بدن. 87 6-4-1-1-4.خوشبویی دهان. 90 2-1-4. هدیه دادن. 91 1-2-1-4. مناسبت های هدیه. 92 2-4. شیوه های گفتاری و نوشتاری.. 94 1-2-4 . تشکر و سپاسگزاری.. 95 1-1-2-4.انواع تشکر وسپاسگزاری.. 99 2-1-2-4.چگونگی مواجهه با ناسپاسی همسر. 99 2-2-4. توجه گفتاری.. 101 1-2-2-4. سلام کردن. 102 2-2-2-4.کیفیت صدا زدن. 102 3-2-2-4.دعا کردن. 103 4-2-2-4. نامه نگاری.. 104 3-4. شیوه های ابراز محبت به فرزند. 105 1-3-4. قدردانی و تحسین.. 106 2-3-4. نوازش کردن و بوسیدن. 108 3-3-4. همبازی شدن. 110 4-4.آثار ابراز محبت در خانواده 111 1-4-4.استحکام خانواده 111

2-2. مبانی گرایشی.. 43

1-2-2. حسن ظن.. 44

2-2-2. خلق نیکو. 45

3-2-2.تواضع. 46

4-2-2. رفق و مدارا 47

فصل سوم  محبت در خانواده 49

مقدمه. 50

1-3. انواع محبت در خانواده 50

1-1-3 محبت به همسر. 50

2-1-3.محبت والدین  به فرزند. 52

3-1-3. محبت فرزندان به والدین. 58

1-2-3.  استمرار ارتباط در خانواده 62

2-2-3. مقبولیت افراد در خانواده 62

فصل چهارم  ابراز محبت وشیوه های آن. 66

مقدمه. 67

1-4.شیوه های ابراز محبت به همسر. 68

1-1-4.شیوه های رفتاری.. 69

1-1-1-4.استقبال و بدرقه. 69

2-1-1-4.تغافل.. 70

3-1-1-4.گوش دادن. 72

1-3-1-1-4. ضرورت گوش دادن. 73

2-3-1-1-4.انواع گوش دادن. 77

3-3-1-1-4.آداب گوش دادن. 78

4-3-1-1-4. موانع گوش دادن. 80

4-1-1-4. نظافت و زینت… 82

1-4-1-1-4. نظافت و آراستگی دست… 83

2-4-1-1-4.نظافت و آراستگی مو. 83

3-4-1-1-4.استعمال بوی خوش… 84

4-4-1-1-4.استفاده از زیورآلات… 87

5-4-1-1-4.تمیزی لباس و بدن. 87

6-4-1-1-4.خوشبویی دهان. 90

2-1-4. هدیه دادن. 91

1-2-1-4. مناسبت های هدیه. 92

2-4. شیوه های گفتاری و نوشتاری.. 94

1-2-4 . تشکر و سپاسگزاری.. 95

1-1-2-4.انواع تشکر وسپاسگزاری.. 99

2-1-2-4.چگونگی مواجهه با ناسپاسی همسر. 99

2-2-4. توجه گفتاری.. 101

1-2-2-4. سلام کردن. 102

2-2-2-4.کیفیت  صدا زدن. 102

3-2-2-4.دعا کردن. 103

4-2-2-4. نامه نگاری.. 104

3-4. شیوه های ابراز محبت به فرزند. 105

1-3-4. قدردانی و تحسین.. 106

2-3-4. نوازش کردن و بوسیدن. 108

3-3-4. همبازی شدن. 110

4-4.آثار ابراز محبت در خانواده 111

1-4-4.استحکام خانواده 111

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                             صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق.. 5
1-1. مقدمه.. 6

1-2. بیان مسأله تحقیق.. 6

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 7

1-4. اهداف تحقیق.. 8

1-5. روش تحقیق.. 9

1-6. جامعه آماری تحقیق.. 9

1-7. سوالات تحقیق.. 9

1-8. فرضیات تحقیق.. 10

1-9. مدل مفهومی تحقیق.. 11

1-10. تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق.. 11

فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه تحقیق.. 13
2-1. مقدمه.. 14

2-2. بخش اول یادگیری سازمانی.. 14

2-2-1. مفهوم یادگیری.. 14

2-2-2. نظریه­های یادگیری.. 16

2-2-2-1.نظریه رفتاری.. 16

2-2-2-2. نظریه شناختی.. 16

2-2-2-3.نظریه شرطیكردن عامل.. 17

2-2-2-4. نظریه یادگیری اجتماعی.. 18

2-2-3. یادگیری در سازما­ن­ها.. 19

2-2-4.فرآیندها و ساختارهای یادگیری در سازمان ها.. 21

2-2-4-1.كسب دانش.. 22

2-2-4-2.توزیع اطلاعات.. 22

2-2-4-3.تفسیر اطلاعات.. 24

2-2-4-4.حافظه سازمانی.. 26

2-2-5.انواع یادگیری سازمانی.. 28

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات تحقیق.. 5 1-1. مقدمه.. 6 1-2. بیان مسأله تحقیق.. 6 1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 7 1-4. اهداف تحقیق.. 8 1-5. روش تحقیق.. 9 1-6. جامعه آماری تحقیق.. 9 1-7. سوالات تحقیق.. 9 1-8. فرضیات تحقیق.. 10 1-9. مدل مفهومی تحقیق.. 11 1-10. تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق.. 11 فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه تحقیق.. 13 2-1. مقدمه.. 14 2-2. بخش اول یادگیری سازمانی.. 14 2-2-1. مفهوم یادگیری.. 14 2-2-2. نظریه­های یادگیری.. 16 2-2-2-1.نظریه رفتاری.. 16 2-2-2-2. نظریه شناختی.. 16 2-2-2-3.نظریه شرطیكردن عامل.. 17 2-2-2-4. نظریه یادگیری اجتماعی.. 18 2-2-3. یادگیری در سازما­ن­ها.. 19 2-2-4.فرآیندها و ساختارهای یادگیری در سازمان ها.. 21 2-2-4-1.كسب دانش.. 22 2-2-4-2.توزیع اطلاعات.. 22 2-2-4-3.تفسیر اطلاعات.. 24 2-2-4-4.حافظه سازمانی.. 26 2-2-5.انواع یادگیری سازمانی.. 28 2-2-5-1. یادگیری انطباقی.. 30 2-2-5-2. یادگیری پیش­بینیكننده.. 32 2-2-5-3. یادگیری ثانویه.. 33 2-2-5-4. یادگیری عملی.. 33 2-2-6. سطوح یادگیری سازمانی.. 35 2-2-6-1.یادگیری فردی.. 35 2-2-6-2. یادگیری تیمی و گروهی.. 36 2-2-6-3. یادگیری فرابخشی.. 36 2-2-6-4. یادگیری سازمانی.. 36 2-2-7. مدل­های سازمانی به عنوان یك سیستم یادگیری.. 37 2-2-8. برنامه­های یادگیری در سازمان­ها.. 38 2-2-9. سازمان یادگیرنده.. 40 2-2-10.مدل های سازمانی تبدیل شدن به سازمان یادگیرنده.. 43 2-2-11. مدل چرخه یادگیری در سازمان یادگیرنده.. 49 2-2-12. یادگیری سازمانی در مقابل سازمان یادگیرنده.. 51 2-2-13. ویژگیهای سازمانهای یادگیرنده.. 52 2-3. بخش دوم: بهره­وری نیروی انسانی.. 55 2-3-1. تاریخچة بهره‌وری.. 55 2-3-1-1. بهره‌وری در ایران.. 58 2-3-1-2. لزوم توجه به بهره‌وری در ایران.. 59 2-3-2. مفهوم بهره‌وری.. 61 2-3-3. مؤلفه‌های بهره‌وری.. 62 2-3-4. راهبردهای بهره‌وری.. 64 2-3-4-1. راهبرد تحول و نوآوری.. 65 2-3-4-2. راهبرد بهبود.. 65 2-3-5. عوامل مؤثر بر بهره‌وری.. 66 2-3-5-1. عوامل مطرح شده توسط سومانس.. 67 2-3-5-2. عوامل مطرح شده توسط پروكپنكو.. 67 2-3-6. اندازه‌گیری بهره‌وری.. 68 2-3-6-1. اندازه‌گیری بهره‌وری كل.. 71 2-3-6-2. اندازه‌گیری بهره‌وری عامل سرمایه.. 72 2-4. بخش سوم: سازمان امور مالیاتی.. 74 2-4-1. تشكیل سازمان امورمالیاتی.. 74 2-4-2. اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم :.. 74 2-5. بخش چهارم پیشینه تحقیق.. 77 2-5-1. پیشینه تحقیقات داخلی.. 77 2-5-2. پیشینه تحقیقات خارجی.. 80 فصل سوم: روش­شناسی پژوهش.. 82 3-1. مقدمه.. 83 3-2. روش پژوهش.. 83 3-2-1. روش پژوهش برحسب هدف.. 83 3-2-2. روش پژوهش برحسب روش.. 83 3-3. متغیرهای پژوهش.. 84 3-3-1. متغیر مستقل.. 84 3-3-2. متغیر وابسته.. 84 3-4. جامعه آماری مورد بررسی.. 84 3-4-1. جامعه آماری تحقیق.. 84 3-4-2. روش نمونه گیری.. 84 3-4-3. تعیین حجم نمونه.. 85 3-5. روش و ابزار گردآوری داده­ها.. 85 3-6. تأیید روایی پرسشنامه.. 86 3-7. تأیید پایایی پرسشنامه.. 86 3-8. روشهای آماری.. 87 3-9.خلاصه فصل.. 88 منابع.. 89

2-2-5-1. یادگیری انطباقی.. 30

2-2-5-2. یادگیری پیش­بینیكننده.. 32

2-2-5-3. یادگیری ثانویه.. 33

2-2-5-4. یادگیری عملی.. 33

2-2-6. سطوح یادگیری سازمانی.. 35

2-2-6-1.یادگیری فردی.. 35

2-2-6-2. یادگیری تیمی و گروهی.. 36

2-2-6-3. یادگیری فرابخشی.. 36

2-2-6-4. یادگیری سازمانی.. 36

2-2-7. مدل­های سازمانی به عنوان یك سیستم یادگیری.. 37

2-2-8. برنامه­های یادگیری در سازمان­ها.. 38

2-2-9. سازمان یادگیرنده.. 40

2-2-10.مدل های سازمانی تبدیل شدن به سازمان یادگیرنده.. 43

2-2-11. مدل چرخه یادگیری در سازمان یادگیرنده.. 49

2-2-12. یادگیری سازمانی در مقابل سازمان یادگیرنده.. 51

2-2-13. ویژگیهای سازمانهای یادگیرنده.. 52

2-3. بخش دوم: بهره­وری نیروی انسانی.. 55

2-3-1. تاریخچة بهره‌وری.. 55

2-3-1-1. بهره‌وری در ایران.. 58

2-3-1-2. لزوم توجه به بهره‌وری در ایران.. 59

2-3-2. مفهوم بهره‌وری.. 61

2-3-3. مؤلفه‌های بهره‌وری.. 62

2-3-4. راهبردهای بهره‌وری.. 64

2-3-4-1. راهبرد تحول و نوآوری.. 65

2-3-4-2. راهبرد بهبود.. 65

2-3-5. عوامل مؤثر بر بهره‌وری.. 66

2-3-5-1. عوامل مطرح شده توسط سومانس.. 67

2-3-5-2. عوامل مطرح شده توسط پروكپنكو.. 67

2-3-6. اندازه‌گیری بهره‌وری.. 68

2-3-6-1. اندازه‌گیری بهره‌وری كل.. 71

2-3-6-2. اندازه‌گیری بهره‌وری عامل سرمایه.. 72

2-4. بخش سوم: سازمان امور مالیاتی.. 74

2-4-1. تشكیل سازمان امورمالیاتی.. 74

2-4-2. اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم :.. 74

2-5. بخش چهارم پیشینه تحقیق.. 77

2-5-1. پیشینه تحقیقات داخلی.. 77

2-5-2. پیشینه تحقیقات خارجی.. 80

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش.. 82
3-1. مقدمه.. 83

3-2. روش پژوهش.. 83

3-2-1. روش پژوهش برحسب هدف.. 83

3-2-2. روش پژوهش برحسب روش.. 83

3-3. متغیرهای پژوهش.. 84

3-3-1. متغیر مستقل.. 84

3-3-2. متغیر وابسته.. 84

3-4. جامعه آماری مورد بررسی.. 84

3-4-1. جامعه آماری تحقیق.. 84

3-4-2. روش نمونه گیری.. 84

3-4-3. تعیین حجم نمونه.. 85

3-5. روش و ابزار گردآوری  داده­ها.. 85

3-6. تأیید روایی پرسشنامه.. 86

3-7. تأیید پایایی پرسشنامه.. 86

3-8. روشهای آماری.. 87

3-9.خلاصه فصل.. 88

منابع.. 89
 

5-1 : سوال اصلی : 5

5-2 :سوالات فرعی : 5

6 ) فرضیه‏های تحقیق: 6

6-1 : فرضیه اصلی : 6

6-2 : فرضیه های  فرعی : 6

7 ) روش شناسی تحقیق: 6

فصل اول : کلیات و مبانی تحقیق

مبحث اول  : تعاریف ومفاهیم. 9

گفتار اول: حق و اقسام آن. 9

بند اول : تعریف حق. 9

1-1- حق در لغت.. 9

2-1- حق در اصطلاح فقه. 9

3-1- حق در اصطلاح حقوق. 10

بند دوم :  حقوق و اقسام آن. 11

1-2- تعریف حقوق. 11

2-2- اقسام حقوق. 11

گفتار دوم: شهروند و حقوق شهروندی و حقوق بشر. 12

بند اول :  شهروند. 12

بند دوم : حقوق شهروندی.. 15

1-2- تاریخچه حقوق شهروندی.. 17

2-2- حقوق شهروندی در قوانین جمهوری اسلامی ایران. 20

3-2- رابطه حقوق بشر با حقوق شهروندی.. 23

4-2- اسناد بین المللی ناظر به حقوق بشر و شهروندی.. 25

گفتار سوم: غیر مسلمانان و جامعه اسلامی.. 27

بند اول : تعریف جامعه اسلامی.. 27

بند دوم : تعریف غیر مسلمان. 29

1-2- معنی لغوی و اصطلاحی کفر و کافر. 29

2-2- شروط تحقق کفر. 30

3-2- اقسام کافر. 30

بند سوم : اقسام غیر مسلمانان در جامعه اسلامی.. 32

5-1 : سوال اصلی : 5 5-2 :سوالات فرعی : 5 6 ) فرضیه‏های تحقیق: 6 6-1 : فرضیه اصلی : 6 6-2 : فرضیه های فرعی : 6 7 ) روش شناسی تحقیق: 6 فصل اول : کلیات و مبانی تحقیق مبحث اول : تعاریف ومفاهیم. 9 گفتار اول: حق و اقسام آن. 9 بند اول : تعریف حق. 9 1-1- حق در لغت.. 9 2-1- حق در اصطلاح فقه. 9 3-1- حق در اصطلاح حقوق. 10 بند دوم : حقوق و اقسام آن. 11 1-2- تعریف حقوق. 11 2-2- اقسام حقوق. 11 گفتار دوم: شهروند و حقوق شهروندی و حقوق بشر. 12 بند اول : شهروند. 12 بند دوم : حقوق شهروندی.. 15 1-2- تاریخچه حقوق شهروندی.. 17 2-2- حقوق شهروندی در قوانین جمهوری اسلامی ایران. 20 3-2- رابطه حقوق بشر با حقوق شهروندی.. 23 4-2- اسناد بین المللی ناظر به حقوق بشر و شهروندی.. 25 گفتار سوم: غیر مسلمانان و جامعه اسلامی.. 27 بند اول : تعریف جامعه اسلامی.. 27 بند دوم : تعریف غیر مسلمان. 29 1-2- معنی لغوی و اصطلاحی کفر و کافر. 29 2-2- شروط تحقق کفر. 30 3-2- اقسام کافر. 30 بند سوم : اقسام غیر مسلمانان در جامعه اسلامی.. 32 1-3- غیر مسلمانان داخل جامعه اسلامی.. 32 2-3-غیر مسلمانان خارج از جامعه اسلامی.. 34 بند چهارم : قرارداد ذمه. 36 1-4 – تعریف قرار داد ذمه. 36 2-4 – رابطه ذمه و تابعیت.. 38 3-4 – متن قرارداد ذمه. 39 مبحث دوم: اصول روابط با اقلیت ها در جامعه اسلامی.. 40 گفتار اول: اقلیت و اهل کتاب.. 41 بند اول : تعریف اقلیت.. 41 بند دوم: اهل کتاب.. 42 1-1- تعریف اهل کتاب.. 42 2-1-ادله انحصار اهل کتاب.. 43 گفتار دوم: اصول روابط با غیر مسلمانان. 45 بند اول : اصل نفی سلطه‌گری کفار (نفی سبیل) 45 بند دوم : اصل دعوت به اسلام. 46 بند سوم : اصل تألیف قلوب.. 49 بند چهارم : اصل احسان و نیکوکاری.. 53 بند پنجم : عدالت و انصاف.. 58 بند ششم : اصل وفای به عقود 59 فصل دوم : بررسی حقوق غیر مسلمانان اهل کتاب در جامعه اسلامی مبحث اول : حقوق و آزادی‌های فرهنگی – مذهبی اهل کتاب… 67 گفتار اول : به رسمیت شناختن ادیان سه گانه اهل کتاب.. 67 گفتار دوم : آزادی عبادی.. 67 بند اول : آزادی در انجام عبادت.. 67 بند دوم : حق داشتن معبد. 68 بند سوم : آزادی در مرمت و تعمیر معابد. 69 بند چهارم : طهارت یا نجاست معابد اهل کتاب.. 70 بند پنجم : اقامه نماز در معابد اهل کتاب.. 70 بند ششم : وقف بر معابد اهل کتاب.. 71 بند هفتم : اجیر شدن مسلمان در تعمیر معابد اهل کتاب.. 72 گفتار سوم : ورود یا سکونت کفار در اماکن مذهبی مسلمانان. 72 بند اول : ورود کفار به مساجد. 72 بند دوم : سکونت کفار در منطقه حرم و اطراف آن. 73 مبحث دوم : حقوق و آزادی‌های سیاسی و قضایی اهل کتاب… 74 گفتار اول : حقوق و آزادی‌های سیاسی اهل کتاب.. 74 بند اول : حقوق سیاسی به رسمیت شناخته شده 75 بند دوم : حقوق سیاسی ممنوع. 76 گفتار دوم : حقوق و آزادی‌های قضایی اهل کتاب.. 78 بند اول : حق مراجعه به دادگاه‌های اسلامی برای ترافع. 78 بند دوم : دادگاه صالح برای رسیدگی به جرایم اهل کتاب.. 81 بند سوم : رسیدگی عادلانه (یکسان‌نگری قاضی به طرفین دعوا) 82 بند چهارم : تحلیف اهل کتاب.. 84 بند پنجم : شهادات اهل کتاب در دادگاه اسلامی.. 85 بند ششم : دیه اهل کتاب.. 86 بند هفتم : عاقله‌ی اهل کتاب.. 89 بند هشتم : وکالت اهل کتاب.. 90 مبحث سوم : حقوق و آزادی‌های اقتصادی- اجتماعی اهل کتاب… 90 گفتار اول : حقوق و آزادی‌های اقتصادی اهل کتاب.. 90 بند اول : حق مالکیت اهل کتاب.. 92 بند دوم : مالک شراب.. 94 بند سوم : معاملات ممنوع. 96 بند چهارم : حق شفعه اهل کتاب.. 96 گفتار دوم : حقوق اجتماعی اهل کتاب بر حکومت اسلامی. 97 بند اول : رفتار حاکم با اهل کتاب.. 97 بند دوم : احوال شخصیه اهل کتاب.. 99 فصل سوم : بررسی حقوق غیر مسلمانان غیراهل کتاب در جامعه اسلامی مبحث اول : حقوق و آزادی های قضایی – سیاسی غیر اهل کتاب در جامعه اسلامی.. 102 گفتار اول : حقوق قضایی غیر اهل کتاب.. 102 بند اول : حق دادخواهی. 103 بند دوم : مبنای رسیدگی قضایی. 104 بند سوم : صحت عقود و معاملات غیراهل کتاب و وظیفه دادگاه اسلامی. 105 بند چهارم : وظیفه دادگاه در نزاع بین مسلمان و کافر. 106 بند پنجم : حق رسیدگی عادلانه. 107 گفتار دوم : حقوق و آزادی‌های سیاسی غیر اهل کتاب.. 107 گفتار سوم : آزادی فکر و عقیده (اندیشه) 108 مبحث دوم : حقوق اقتصادی – اجتماعی غیر اهل کتاب در جامعه اسلامی.. 109 گفتار اول : حقوق اقتصادی غیر اهل کتاب.. 109 گفتار دوم : حقوق اجتماعی غیر اهل کتاب.. 110 بند اول : امنیت جانی و مالی. 110 بند دوم : حقوق اجتماعی دیگر. 110 گفتار اول : حمایت (حقوق) سیاسی امنیتی. 112 گفتار دوم : حقوق اجتماعی، اقتصادی و قضایی سفیران. 114 نتیجه گیری و پیشنهادات : 114 الف ) نتبجه گیری : 114 ب) پیشنهادات : 116 منابع و مآخذ. 117 الف) کتب فارسی: 117 ب ) کتب عربی : 119 ج ) مقالات و مجلات: 122 د ) پایان نامه ها: 123 چکیده : ادیان اهل کتاب از نظر اسلام به رسمیت شناخته شده اند و پیروان آن ادیان در کشور اسلامی می‌توانند به دستورهای دین خود تا جایی که منافی با اسلام و زندگی اجتماعی مسلمانان نباشد عمل کنند و در برخی موارد حتی دادگاه‌ها ملزم به رعایت احکام دین آنان هستند، حقوق شهروندان غیر مسلمانان غیر اهل کتاب رسماً مورد پذیرش جامعه اسلامی نیست لذا نسبت به اهل کتاب از محدودیت بیشتری در انجام شعائر دینی و اعمال علنی خود و … برخوردار می باشند.البته این به این معنی نیست که حقوق آنها توسط جامعه مورد تعرض قرار گیرد. غیر مسلمانان غیر اهل کتاب حقوقی نیز بر عهده‌ی حکومت دارند که در ابعاد مختلف قابل بررسی است. این حقوق در اکثر موارد عیناً همان حقوق اهل کتاب است، چرا که اینان نیز شهروند کشور اسلامی بوده و اصطلاح تبعه بر آن‌ها صادق است؛ البته برخی از حقوق اهل کتاب که به تبع به رسمیت شناختن دین آنان توسط حکومت از آن حقوق برخوردار می‌شوند ویژه خود آنان است و ذمیان غیرکتابی از آن حقوق محرومند؛ البته این امتیازات بیشتر در حقوق مذهبی و گاه در حقوق قضایی است و در مواردی همچون حقوق اجتماعی یا اقتصادی بین کلیه ذمیان، اعم از اهل کتاب و غیر آنان، تفاوتی به چشم نمی‌خورد و بدین علت است در جامعه اسلامی بر اساس اصل چهاردهم قانون اساسی ایران، به حکم ایه شریفه: « لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلو کم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین » دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلا حسنه و قسط و عدل اسلامی برخوردار نمایند و حقوق انسانی را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نکنند. کلید واژه : حقوق شهروندی ، غیر مسلمانان اهل کتاب ، غیر مسلمانان غیر اهل کتاب ، جامعه اسلامی . مقدمه : 1)بیان مسأله :

1-3- غیر مسلمانان داخل جامعه اسلامی.. 32

2-3-غیر مسلمانان خارج از جامعه اسلامی.. 34

بند چهارم : قرارداد ذمه. 36

1-4 –  تعریف قرار داد ذمه. 36

2-4 –  رابطه ذمه و تابعیت.. 38

3-4 –  متن قرارداد ذمه. 39

مبحث دوم: اصول روابط با اقلیت ها در جامعه اسلامی.. 40

گفتار اول: اقلیت و اهل کتاب.. 41

بند اول : تعریف اقلیت.. 41

بند  دوم: اهل کتاب.. 42

1-1- تعریف اهل کتاب.. 42

2-1-ادله انحصار اهل کتاب.. 43

گفتار دوم: اصول روابط با غیر مسلمانان. 45

بند اول : اصل نفی سلطه‌گری کفار (نفی سبیل) 45

بند دوم :  اصل دعوت به اسلام. 46

بند سوم :  اصل تألیف قلوب.. 49

بند چهارم :  اصل احسان و نیکوکاری.. 53

بند پنجم : عدالت و انصاف.. 58

بند ششم :  اصل وفای به عقود 59

فصل دوم : بررسی حقوق غیر مسلمانان اهل کتاب در جامعه اسلامی

مبحث اول :  حقوق و آزادی‌های فرهنگی – مذهبی اهل کتاب… 67

گفتار اول :  به رسمیت شناختن ادیان سه گانه اهل کتاب.. 67

گفتار دوم :  آزادی عبادی.. 67

بند اول :  آزادی در انجام عبادت.. 67

بند دوم : حق داشتن معبد. 68

بند سوم :  آزادی در مرمت و تعمیر معابد. 69

بند چهارم : طهارت یا نجاست معابد اهل کتاب.. 70

بند پنجم :  اقامه نماز در معابد اهل کتاب.. 70

بند ششم : وقف بر معابد اهل کتاب.. 71

بند هفتم : اجیر شدن مسلمان در تعمیر معابد اهل کتاب.. 72

گفتار سوم :  ورود یا سکونت کفار در اماکن مذهبی مسلمانان. 72

بند اول : ورود کفار به مساجد. 72

بند دوم :  سکونت کفار در منطقه حرم و اطراف آن. 73

مبحث دوم : حقوق و آزادی‌های سیاسی و قضایی اهل کتاب… 74

گفتار اول : حقوق و آزادی‌های سیاسی اهل کتاب.. 74

بند اول : حقوق سیاسی به رسمیت شناخته شده 75

بند دوم : حقوق سیاسی ممنوع. 76

گفتار دوم : حقوق و آزادی‌های قضایی اهل کتاب.. 78

بند اول : حق مراجعه به دادگاه‌های اسلامی برای ترافع. 78

بند دوم :  دادگاه صالح برای رسیدگی به جرایم اهل کتاب.. 81

بند سوم : رسیدگی عادلانه (یکسان‌نگری قاضی به طرفین دعوا) 82

بند چهارم : تحلیف اهل کتاب.. 84

بند پنجم : شهادات اهل کتاب در دادگاه اسلامی.. 85

بند ششم : دیه اهل کتاب.. 86

بند هفتم : عاقله‌ی اهل کتاب.. 89

بند هشتم : وکالت اهل کتاب.. 90

مبحث سوم : حقوق و آزادی‌های اقتصادی- اجتماعی اهل کتاب… 90

گفتار اول : حقوق و آزادی‌های اقتصادی اهل کتاب.. 90

بند اول : حق مالکیت اهل کتاب.. 92

بند دوم :  مالک شراب.. 94

بند سوم :  معاملات ممنوع. 96

بند چهارم :  حق شفعه اهل کتاب.. 96

گفتار دوم :  حقوق اجتماعی اهل کتاب بر حکومت اسلامی. 97

بند اول :  رفتار حاکم با اهل کتاب.. 97

بند دوم :  احوال شخصیه اهل کتاب.. 99

فصل سوم : بررسی حقوق غیر مسلمانان غیراهل کتاب در جامعه اسلامی

مبحث اول : حقوق و آزادی های قضایی – سیاسی غیر اهل کتاب در جامعه اسلامی.. 102

گفتار اول : حقوق قضایی غیر اهل کتاب.. 102

بند اول :  حق دادخواهی. 103

بند دوم :  مبنای رسیدگی قضایی. 104

بند سوم : صحت عقود و معاملات غیراهل کتاب و وظیفه دادگاه اسلامی. 105

بند چهارم :  وظیفه دادگاه در نزاع بین مسلمان و کافر. 106

بند پنجم : حق رسیدگی عادلانه. 107

گفتار دوم :  حقوق و آزادی‌های سیاسی غیر اهل کتاب.. 107

گفتار سوم : آزادی فکر و عقیده (اندیشه) 108

مبحث دوم :  حقوق اقتصادی – اجتماعی غیر اهل کتاب در جامعه اسلامی.. 109

گفتار اول :  حقوق اقتصادی غیر اهل کتاب.. 109

گفتار دوم :  حقوق اجتماعی غیر اهل کتاب.. 110

بند اول :  امنیت جانی و مالی. 110

بند دوم : حقوق اجتماعی دیگر. 110

گفتار اول : حمایت (حقوق) سیاسی امنیتی. 112

گفتار دوم : حقوق اجتماعی، اقتصادی و قضایی سفیران. 114

نتیجه گیری و پیشنهادات : 114

الف ) نتبجه گیری : 114

ب) پیشنهادات : 116

منابع و مآخذ. 117

الف) کتب فارسی: 117

ب ) کتب عربی : 119

ج ) مقالات و مجلات: 122

د ) پایان نامه ها: 123

 چکیده :

ادیان اهل کتاب از نظر اسلام به رسمیت شناخته شده اند و پیروان آن ادیان در کشور اسلامی می‌توانند به دستورهای دین خود تا جایی که منافی با اسلام و زندگی اجتماعی مسلمانان نباشد عمل کنند و در برخی موارد حتی دادگاه‌ها ملزم به رعایت احکام دین آنان هستند، حقوق شهروندان غیر مسلمانان غیر اهل کتاب رسماً مورد پذیرش جامعه اسلامی نیست لذا نسبت به اهل کتاب از محدودیت بیشتری در انجام شعائر دینی و اعمال علنی خود و … برخوردار می باشند.البته این به این معنی نیست که حقوق آنها توسط جامعه مورد تعرض قرار گیرد. غیر مسلمانان غیر اهل کتاب حقوقی نیز بر عهده‌ی حکومت دارند که در ابعاد مختلف قابل بررسی است. این حقوق در اکثر موارد عیناً همان حقوق اهل کتاب است، چرا که اینان نیز شهروند کشور اسلامی بوده و اصطلاح تبعه بر آن‌ها صادق است؛ البته برخی از حقوق اهل کتاب که به تبع به رسمیت شناختن دین آنان توسط حکومت از آن حقوق برخوردار می‌شوند ویژه خود آنان است و ذمیان غیرکتابی از آن حقوق محرومند؛ البته این امتیازات بیشتر در حقوق مذهبی و گاه در حقوق قضایی است و در مواردی همچون حقوق اجتماعی یا اقتصادی بین کلیه ذمیان، اعم از اهل کتاب و غیر آنان، تفاوتی به چشم نمی‌خورد و بدین علت است در جامعه اسلامی بر اساس اصل چهاردهم قانون اساسی ایران، به حکم ایه شریفه: « لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلو کم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین » دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلا حسنه و قسط و عدل اسلامی برخوردار نمایند و حقوق انسانی را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نکنند.

کلید واژه : حقوق شهروندی ، غیر مسلمانان اهل کتاب ، غیر مسلمانان غیر اهل کتاب ، جامعه اسلامی .

مقدمه :

1)بیان مسأله :

1-1مقدمه…………………………………… 3

1-2- بیان مسأله…………………………………… 5

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………… 9

1-4-  اهداف پژوهش…………………………………….. 12

1-4-1-  اهدف کلی……………………………………. 12

1-4-2-  اهداف جزیی……………………………………. 12

1-5- فرضیه ‏های تحقیق…………………………………… 13

1-6-  تعاریف مفهومی‌ و عملیاتی……………………………………. 13

1-6-1- سبك زندگی……………………………………. 13

1-6-2-  هویت اجتماعی……………………………………. 14

1-6-3-  ادراك خدا………………………………….. 14

فصل دوم: ادبیات تحقیق

2-1- ادبیات تحقیق…………………………………… 16

2-1-1- سبک زندگی……………………………………. 16

2-1-2-  تغییرات سبک زندگی در فرایند توسعه ابزارهای نوین ارتباطی…………….. 20

2-1-3 – ارزیابی سبک زندگی بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی……………………….. 23

2-2- ادراک از خدا …………………………………..25

2-2-1- ادراک از خدا از نظر علمای مسلمان…………………………………… 26

2-2-2 – ادراک در لغت……………………………………. 26

2-2-3- رابطه علم وادراک……………………………………. 26

2-2-4- ادراک امور حسی……………………………………. 26

2-2-5- ادراک به معنای رویت……………………………………. 26

2-2-6- مدرک بودن خداوند…………………………………… 27

2-2-7- آیا ادراك از جمله صفاتی است كه بتوان آن را به خدا نسبت داد؟……….. 27

2-2- 8- ادراک خدا از نظر فلاسفه…………………………………… 28

2-2-9- ادراک از خدا از نظر روان تحلیل گران…………………….. 30

2-2-10- رابطه دلبستگی شکل گرفته دوران کودکی با ادراک از خدا…………….. 34

2-3-  هویت…………………………………… 37

2-3-1- واژه هویت……………………………………. 37

1-1مقدمه…………………………………… 3 1-2- بیان مسأله…………………………………… 5 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………… 9 1-4- اهداف پژوهش…………………………………….. 12 1-4-1- اهدف کلی……………………………………. 12 1-4-2- اهداف جزیی……………………………………. 12 1-5- فرضیه ‏های تحقیق…………………………………… 13 1-6- تعاریف مفهومی‌ و عملیاتی……………………………………. 13 1-6-1- سبك زندگی……………………………………. 13 1-6-2- هویت اجتماعی……………………………………. 14 1-6-3- ادراك خدا………………………………….. 14 فصل دوم: ادبیات تحقیق 2-1- ادبیات تحقیق…………………………………… 16 2-1-1- سبک زندگی……………………………………. 16 2-1-2- تغییرات سبک زندگی در فرایند توسعه ابزارهای نوین ارتباطی…………….. 20 2-1-3 – ارزیابی سبک زندگی بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی……………………….. 23 2-2- ادراک از خدا …………………………………..25 2-2-1- ادراک از خدا از نظر علمای مسلمان…………………………………… 26 2-2-2 – ادراک در لغت……………………………………. 26 2-2-3- رابطه علم وادراک……………………………………. 26 2-2-4- ادراک امور حسی……………………………………. 26 2-2-5- ادراک به معنای رویت……………………………………. 26 2-2-6- مدرک بودن خداوند…………………………………… 27 2-2-7- آیا ادراك از جمله صفاتی است كه بتوان آن را به خدا نسبت داد؟……….. 27 2-2- 8- ادراک خدا از نظر فلاسفه…………………………………… 28 2-2-9- ادراک از خدا از نظر روان تحلیل گران…………………….. 30 2-2-10- رابطه دلبستگی شکل گرفته دوران کودکی با ادراک از خدا…………….. 34 2-3- هویت…………………………………… 37 2-3-1- واژه هویت……………………………………. 37 2-3-2- هویت در نگاه دیگران…………………………………… 38 2-3-3- هویت ونوجوانی……………………………………. 39 2-3-4- هویت وهویت یابی (نظریه ها وتعاریف )………………………………….. 41 2-3-5- عوامل موثر بر شکل گیری هویت………………………………….. 44 2-3-6- تاثیر هویت بر سبک زندگی……………………………………. 47 2-4- مرور ادبیات و سوابق مربوطه…………………………………… 49 فصل سوم: روش تحقیق 3-1-مقدمه…………………………………… 53 3-2- روش تحقیق…………………………………… 53 3-3- جامعه ی آماری…………………………………..54 3-4- نمونه ی آماری و روش نمونه گیری……………………………………. 54 3-5- نحوه اجرای پرسشنامه…………………………………… 54 3-6- ابزار جمع آوری اطللاعات………………………………….. 55 3-6-1- پرسشنامه سبک زندگی lsq………………………………….. 3-6-2- پرسشنامه هویت (isi- 6g)………………………………….. 56 3-6-3- پرسشنامه اداراک از خدا………………………………….. 56 3-7- روش تحلیل آماری ………………………………….. 58 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 4-1- مقدمه…………………………………… 60 4-2- تجزیه و تحلیل یافته‌ها………………………………….. 60 4-3- توصیف داده ها………………………………….. 60 4-4- سنجش رابطه متغیرهای تحقیق…………………………………… 65 4-5- فرضیات تحقیق…………………………………… 65 4-6- سنجش تفاوت متغیرهای تحقیق…………………………………… 74 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 5-1 مقدمه…………………………………… 78 5-2- اهمیت ومزیتهای پژوهش…………………………………….. 82 5-3- راهکارهای پیشنهادی……………………………………. 83 5- 4- محدودیت‌های تحقیق…………………………………… 84 منابع و مآخذ…………………………………… 85 پیوست‌ها………………………………….. 92 چكیده انگلیسی……………………………………. 101 چکیده: هدف این تحقیق بررسی رابطه ادراک از خدا و هویت اجتماعی در سبک زندگی دانشجویان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی‌ شهرستان دره شهر بوده و تلاش می‌ کند به این پرسش پاسخ دهد که آیا بین مولفه‌های فوق الذکر رابطه وجود دارد یا نه ؟جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان وکارکنان دانشگاه آزاد دره شهر، روش تحقیق توصیفی زمینه یابی و ازآمار توصیفی و استنباطی ازجمله ضریب همبستگی پیرسون وآزمونt جهت تجزیه وتحلیل داده‌های استفاده شده است ، ابزار جمع آوری اطلاعات از طریق سه نوع پرسشنامه شامل پرسشنامه‌های هنجاریابی شده سبک زندگی،هویت وادراک از خدا بوده است . شیوه نمونه گیری تصادفی ساده و حجم نمونه طبق جدول مورگان 120 نفر است. یافته‌های تحقیق نشان داد که با 95درصد اطمینان میتوان گفت، متغیر سبک زندگی و هویت اجتماعی دارای رابطه خطی معنادار و مثبت هستنددر حالیکه رابطه خطی متغیرهای سبک زندگی و ادراک از خدا از نظر آماری معنادار نیست.همچنین بین هویت اجتماعی وادراک از خدا رابطه مثبت وجود دارد. فصل اول: کلیات تحقیق 1-1- مقدمه پیشرفت روزافزون و سریع دنیا و به تبع آن جوامع و كشورها و همچنین تغییر آداب زندگی منجر به تعریف سبك و روش زندگی شده است. افراد بدون دانستن روش زندگی كردن دچار سردرگمی و درواقع بی هویتی به معنای كشف درست زندگی، هدف آن و نقش فرد برای دسترسی به آن می شوند. نقش ادراك خدا در درست زندگی كردن و كشف شخصیت فردی و هویت افراد در جوامعی با منبع دینی بی نقصی مانند اسلام می تواند چشمگیر باشد. ادراک از خدا از دیدگاه روانشناسی یک الگوی شناختی– عاطفی است که ازطریق نخستین ارتباطات کودک باافرادمهم زندگی ومراقبینش شکل گرفته است ودر سرتاسر زندگی همگام با رشد بلوغ روانی فرد بارها وبارها تجدید می‌ شود، این الگو جهت گیری رفتار واحساس فرد در ارتباط با خدا را هدایت می‌ کند .به همین خاطر ادراک از خدا مجموعه‌های منسجم از آخرین سطح ادراک فرد در مسائل انتزاعی وامور ماورایی است .همچنین در صورتی که صحبت از شناخت افراد در شخصیت ایشان به میان باشد وبخواهیم سازه ای روانی انتخاب کنیم تا با بررسی آن به بسیاری از ویژگی‌های روانی افراد پی ببریم آنگاه ادراک فرد از خدا وتصویری که وی به آن دست پیدا کرده است بسیار مهم است. (لاورنس،[1]2010)رواج شیوه‌های جدید رفتار اجتماعی برای پرکردن فضاهای زندگی (مثلآ:توجه به رسانه‌های مختلف مدیریت بدن،تمرکز بر بدن،و…)فردی شدن،اهمیت یافتن سیاست‌های زندگی بر اساس ترجیحات سبک‌های زندگی متفاوت،از جمله زمینه‌های اصلی هستند که شرایط جدیدی را پیش روی افراد قرار داده اند این به بدان معناست که این تحولات که در قالب جهانی شدن فرهنگی رخ می‌ دهد علاوه بر تآثیر بر ذوق،سلیقه،گذراندن اوقات فراغت و در نهایت سبک زندگی افراد نگرش به خود و جامعه و میزان هویت اجتماعی آنها تحت تآثیر قرار داده است.(پرنیان، 1392) به عبارت دیگر در جامعه مدرن نوع و سبک رفتار و کنش‌های مصرفی یا سبک زندگی است که هویت‌های فردی و اجتماعی را شکل می‌ دهد. (کفاشی و همکاران، 1389 ) به طور کلی در چنین فضای اجتماعی علاوه بر سبک‌های متفاوت زندگی که توسط افراد انتخاب می‌ شود فرایند جهانی شدن موجب تغییر در منابع هویتی و هویت گزینی افراد نیز شده است. (خواجه نوری و همکاران، 1389) اهمیت این امر زمانی مشخص می‌ شود که بدانیم بدون سبک زندگی و هویت اجتماعی یعنی بدون چهارچوب‌های مشخصی که شباهت ها و تفاوت ها را آشکار می‌ سازد افراد یک جامعه امکان برقراری ارتباطی معنا دار و پایدار میان خود را نخواهند داشت. (کفاشی و همکاران، 1389) همچنین فهم چیستی و چگونگی خود در برابر دیگری که مشخصه هویت است، نه تنها در ساختار روانی افراد بلکه در تکاپوهای جامعة انسانی نیز اهمیت زیادی دارد.(ذولفقاری و سلطانی، 1389)مسآله بودن این موضوع از آنجا ناشی می‌ شود که مسیر تغییر سبک‌های زندگی و ورود سبک‌های جدید زندگی موجب تغییر و تهدید فرهنگی،فردی شدن و افزایش شکافهای اجتماعی،رواج مصرف گرایی،از هم پاشیدگی شبکه‌های سنتی ودر نهایت بحران هویت فردی و اجتماعی افراد می‌ شود در این موضوع افراد هویت خود را به جای منابع سنتی هویت،از خلال مصرف کالاها و سبک‌های گوناگون زندگی کسب می‌ کنند.(رضایی، 1389)ایران نیز همچون بسیاری از کشور ها در حال گذر تغییراتی یافته است اما از آنجایی که چنین تحولاتی (که در غرب با عنوان مدرنیته و جهانی شدن روی داده است)از طریق دنیای اطلاعات و ارتباطات و نه در بستر مناسب فرهنگی وارد نقاط مختلف جهان از جمله ایران شده است بحران هایی را در زندگی مردم به وجود آورده است (خواجه نوری،1389). در این بین فرهنگ جوانان ایرانی متآثر از این رقابت ها،منازعات و تبادل ها و تصورات فرهنگی بیش از بقیه گروه‌های جامعه متنوع شده است تا جایی که فرهنگ و هویت جوانان به یکی از دغدغه‌های کلان نظام تبدیل شده است و سیاست گذاران فرهنگی رواداشته است تا میزان تآثیر گذاری نهادها و سازمانهای فرهنگی رسمی‌ را در این زمینه افزایش دهند. (شالچی،1389) به عبارت دیگر چون جوانان در مقایسه با گروه ها و قشرهای دیگر روابط اجتماعی گسترده تری دارند و با مظاهر و وسایل تجدد نو سازی جهانی شدن و همچنین اندیشه ها و هویت‌های جدید آشنایی و برخورد بیشتری می‌ یابند بیش از دیگران در معرض تغییرات هویت قرار می‌ گیرند به علاوه با توجه به اینکه حدود 60 درصد از جمعیت جامعه ما را جوانان تشکیل می‌ دهند. (کلانتری و حسنی، 1387)و در مجموع کارکرد غیر قابل انکار سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جوانان در روند تحولات عمومی‌ مطالعه پیرامون چگونگی تکوین هویت اجتماعی وتصور آنان بر خداوند وهم چنین تاثیرگذاری این دو مفهوم بر سبک زندگی بسیار ضروری به نظر می‌ رسد.(پاینده، 1389) در جامعه پرزرق و برق و پیچیده امروزی مولفه‌های مختلفی می‌ توانند بر کارکرد انسان تاثیر بگذارد که متاسفانه از نظر عوام بیشتر پارامترهای مادی و دنیوی مورد توجه قرار می‌ گیرد ودر جامعه علمی‌ و دانشگاهی نیز بیشتر تحقیقات به صورت تک بعدی مورد بررسی قرار گرفته اند ولی با توجه به سرشت پیچیده انسان به نظر می‌ رسد عوامل متعددی در شکل گیری رفتار هر فرد تاثیر می‌ گذارد. در این تحقیق سعی شده که تاثیر مولفه‌های مهمی‌ مانند هویت وادراک از خدا وشاخه‌های مرتبط با آن مورد بررسی قرار گیرد و تاثیر آنها بر سبک زندگی نشان داده شود . در این نوشتار سعی شده است همین موضوع تبین وتحلیل گردد که پرداختن به جوانب گوناگون این موضوع از جنبه‌های برجسته این تحقیق است. 2-1- بیان مسئله آیا رابطه ای بین ادراك از خدا و هویت اجتماعی و مولفه سبك زندگی در دانشجویان وكاركنان دانشگاه آزاد اسلامی دره شهر وجود دارد ؟ تحقیق وپژوهش در مورد خصوصیات انسان مسئله پیچیده ای است زیرا بیان دقیق وتوضیح جنبه های مختلف انسان در قالب و بر اساس اطلاعات موجود و نظرات متعدد كار بسیار دشواری است . در خصوص موضوعاتی چون هویت اجتماعی وادراك از خدا وسبك زندگی به صورت جداگانه تحقیقات ارزشمندی در داخل وخارج از كشور صورت گرفته است، اما بررسی نظری وتجربی هویت اجتماعی و ادراك از خدا بسیار اندك وبه تعداد انگشتان دست هم نمی رسد. همچنین در مورد سبك زندگی مطالعات انجام شده اغلب در حوزه های نظری بوده وكمتر به آزمون تجربی این فرایند دست زده اند. در این قسمت از مقاله به مرور تحقیقاتی می پردازیم كه در گذشته در این خصوص صورت گرفته است . نظریه هویت اجتماعی با کار بر روی دسته بندی حوزهای اجتماعی آغاز شد(بورکه وکلویس[1]،2007 ) این نظریه تاکید می‌ کند که رفتار ، عناصرمشخصه‌های اجتماعی بزرگ تر افراد را منعکس می‌ کند، این بدان معناست که ساختارهای اجتماعی فعال مانند گروهها ،سازمانها ،فرهنگ ها واز همه مهمتر افراد با این عناصر جمعی هویت یابی می‌ کنند. این دیدگاه، این ایده را تقویت می‌ کند که شناخت اجتماعی افراد بر اساس گروه هایشان یا چهارچوب‌های جمعی فرد تفسیر می‌ شود ( پادیلا[2]و پرز،2010). یکی از نظریاتی که به ارتباط دومتغیر سبک زندگی وهویت پرداخته است نظریه تصدیق می‌ باشد. براساس این نظریه تصاویر افراد از خودشان از واکنش ها دریافت شده از رفتار خودشان وهم چنین از دیگران شکل می‌ گیرد .هویت این تصاویر که به عنوان باز خورد از خود دیگران دریافت می‌ کند رشد وتوسعه میابد . اوقات فراغت (به عنوان سازنده سبک زندگی) زمینه ای را فراهم می‌ کند که افراد قادر شوند از طریق آن هویتشان را تثبیت و نیز برای دیگران ابراز کنند ( غباری بناب،1388). طبق نظریه مشارکت، اوقات فراغت علاوه بر آنکه هویت فرد تاثیر می‌ گذارد واز آن نیز تاثیر می‌ پزیرد. (کمپل[3]2007) ماکس وبر که یکی از دیگر نظریه پردازان این حوزه است برمبنای تعریف چند بعدی خود از قشر بندی اجتماعی وتاکید بر منزلت به عنوان یکی از ابعا د ومولفه‌های قشر بندی اصلاح سبک زندگی را به کار می‌ بندد وسبک زندگی از نظر وی شیوه‌های خاص از زندگی است وگروه‌های اجتماعی برای تمایز از دیگران وکسب منزلت (هویت اجتماعی ) به کار می‌ گیرند (ربانی وشیری، 1388). از نظر تامیلسون نیز هویت بیشتر محصول جهانی شدن ( که سبک زندگی نیز یکی از ابعاد ومهم آن به حساب می‌ آید ) است تا قربانی آن، به عقیده اوهویت در قالب تصورات فرهنگی معاصر جای گرفته است ویکی از ابعاد قابل توجه زندگی اجتماعی نهادینه شده در مدرنیته است (تامیلسون[4]، 1387). فدرستون که یکی از نظریه پردازان موجود در این حوزه می‌ باشد، معتقد است که واژه سبک زندگی در دوره معاصر به نوعی فردیت ابراز وجود وخود آگاهی سبک گرایانه اشاره دارد به زعم وی بدن ،لباسها ،طرز بیان ،فراغت، ترجیهات خوردن ونوشیدن وانتخاب محلی برای تعطیلات به عنوان شاخصهای سبک زندگی به حساب می‌ آید. (فدرستون[5]، 2009) ( رابرت[6]، 2011) در الگوی مفهومی مطالعه حاضر نیز نقش معنادار تصور از خدا بر تصور از خود معنی دار شد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت كه چگونگی ادراك فرد از خدا در ادراك اواز خودش تاثیر می گذارد.(كربین[7]،2009)نیز در پژوهش خود به این نتیجه رسید كه بین ویژگی های شخصیتی منفی توام با عدم شایستگی فرد تصویر ذهنی منفی از خداوند رابطه وجود دارد. انجمن مشاوره آمریكا[8] (2007)نقل از زرین لك وطباطبایی (1391) نیز در پژوهشی نشان دادند یك رابطه ایمن با خدا همواره می توان تحویل كننده حرمت خود پایین باشد. ازآنجایی که سبک زندگی را باید درارتباط با مدرنیته مورد بررسی قرار داد در اینجا جهت تبین ارتباط سبک زندگی وهویت اجتماعی از نظریه گیدنز استفاده می‌ شود . ایشان معتقد است که هویت شخصی برنامه مدرنی است که افراد آن را بر حسب درکی که از روش‌های ابراز وجود و زندگی نامه شخصی خود دارند، می‌ فهمند. ( گیدنز[9]، 1388) بنابراین در جهان مدرن نسبت ها وآن عناصری از زندگی انسان مدرن که سنتی به نظر آید باز اندیشی می‌ شود ،در این راستا بیشتر موقعیت‌های زندگی مدرن با دین به صورت حاکم برزندگی روزانه سازگاری ندارد بخشی از این واقعیت به دانش باز اندیشانه سازمان داده شده است وتحت تسلط مشاهده‌های تجربی واندیشه منطقی بر می‌ گردد ،این دانش مبتنی بر رفتارهای مادی واصول اجتماعی است .البته لازم به ذکر است که دنیوی شدن به نحو کامل به دین نمی‌ انجامد (گیدنز، 1388). دین وسنت همیشه دارای پیوند نزدیک با یکدیگر بوده است وباز اندیشی زندگی اجتماعی مدرن مغایرت مستقیم با سنت دارد ونسبت را بیشتر از دین تضعیف کرده است تفاوت این دو نوع سبک زندگی در آن است که سبک زندگی مذهبی مبتنی بر رفتارهای مذهبی است در حالیکه سبک زندگی سنتی افراد از رفتارهای مبتنی بر سنت که در سطحی گسترده تر قرار دارد واز او تبعیت می‌ کند ( پایبنده، 1389). در جامعه ایران بنابر بافت وساخت مذهبی دین واعتقادات در اساس هویت افراد ریشه دارد اعتقادات و باورهای دینی شاکله وهویت افراد را شکل می‌ دهد و این جهانی شدن است که به وسیله رفتارهای نوین اطلاعات و ارتباطات باعث تغیر نگرش وهویت اجتماعی افراد می‌ شود (مقدس وخواجه نوری، 1388). به باور گیدنز مذهب یکی از منابع اقتدار سنتی است واز این طریق با سنت ارتباط پیدا می‌ کند در نتیجه تجربه معنا وتفسیر بر اساس آن صورت می‌ گیرد وبه همین دلیل اکثر کنش ها ی زندگی دارای دلایل دینی و مذهبی است . در نتیجه هویت مذهبی سازه ای اجتماعی مبتنی بر مذهب است .نقش مهمی‌ ایفا می‌ کند در واقع افراد با اتخاذ به رفتارهای اجتماعی مبتنی بر مذهب به نوعی متمایز خود را از سایر افراد نمایان نمی‌ کنند وبه تشخیص وفردیت دست می‌ یابند اما در زمان حال تجدد مراجع زندگی بشری را متعدد کرده است مراجعی که همه مدعی صلاحیت هستند وسنت که مهمترین مرجع ماخذی بوده اند که بشر به آن رجوع کرده است اهمیت کلی خود را از دست داده است ودر عرض مابقی مراجع موجود در جهان مدرن واقع شده است ودر واقع به طور کلی از لحاظ ساختاری منابع جهان مدرن متعدد تر از منابع سنتی هستند ودر بعضی موارد با آنها تفاوت دارند (گیدنز،1388). بنابراین هویت برساخت عصر جدید زاده تجدد و نهادهای امروزین است وهویت اجتماعی نیز همانند هویت شخصی با توجه به موقعیت ها واوضاع واحوال اجتماعی ونیز خود آگاهی شکل می‌ گیرند به عبارت دیگر خود آگاهی بر خود هویت شخصی زمینه بروز هویت اجتماعی است. (ذوالفقاری وسلطانی، 1389 ) این هویت‌های جدید به میزان‌های مختلف با سنت دارای زاویه هستند بر این اساس کسانی که دارای سبک‌های سنتی تر هستند دارای هویت‌های سنتی تر خواهند بود وسبک‌های زندگی مدرن با هویت‌های اجتماعی مدرن همخوانی خواهند داشت . هدف این پژوهش شناخت معیارهاو متغیرهای مختلف هویت اجتماعی و ادراک از خدا و میزان تاثیر آنها بر سبک زندگی که از نظر کارکنان اساتید ودانشجویان مورد پرسش قرار گرفتند، می‌ باشد

2-3-2- هویت در نگاه دیگران…………………………………… 38

2-3-3- هویت ونوجوانی……………………………………. 39

2-3-4- هویت وهویت یابی (نظریه ها وتعاریف )………………………………….. 41

2-3-5-  عوامل موثر بر شکل گیری هویت………………………………….. 44

2-3-6-  تاثیر هویت بر سبک زندگی……………………………………. 47

2-4- مرور ادبیات و سوابق مربوطه…………………………………… 49

 فصل سوم: روش تحقیق

3-1-مقدمه…………………………………… 53

3-2- روش تحقیق…………………………………… 53

3-3- جامعه ی آماری…………………………………..54

3-4- نمونه ی آماری و روش نمونه گیری……………………………………. 54

3-5- نحوه اجرای پرسشنامه…………………………………… 54

3-6- ابزار جمع آوری اطللاعات………………………………….. 55

3-6-1- پرسشنامه سبک زندگی lsq…………………………………..

3-6-2- پرسشنامه هویت (isi- 6g)………………………………….. 56

3-6-3- پرسشنامه اداراک از خدا………………………………….. 56

3-7- روش تحلیل آماری ………………………………….. 58

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه…………………………………… 60

4-2- تجزیه و تحلیل یافته‌ها………………………………….. 60

4-3- توصیف داده ها………………………………….. 60

4-4- سنجش رابطه متغیرهای تحقیق…………………………………… 65

4-5- فرضیات تحقیق…………………………………… 65

4-6- سنجش تفاوت متغیرهای تحقیق…………………………………… 74

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه…………………………………… 78

5-2- اهمیت ومزیتهای پژوهش…………………………………….. 82

5-3- راهکارهای پیشنهادی……………………………………. 83

5- 4- محدودیت‌های تحقیق…………………………………… 84

منابع و مآخذ…………………………………… 85

پیوست‌ها………………………………….. 92

چكیده انگلیسی……………………………………. 101

چکیده:

هدف این تحقیق بررسی رابطه ادراک از خدا و هویت اجتماعی در سبک زندگی دانشجویان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی‌ شهرستان دره شهر بوده و تلاش می‌ کند به این پرسش پاسخ دهد که آیا بین مولفه‌های فوق الذکر رابطه وجود دارد یا نه ؟جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان وکارکنان دانشگاه آزاد دره شهر، روش تحقیق توصیفی زمینه یابی و ازآمار توصیفی و استنباطی ازجمله ضریب همبستگی پیرسون وآزمونt جهت تجزیه وتحلیل داده‌های استفاده شده است  ، ابزار جمع آوری اطلاعات از طریق سه نوع پرسشنامه شامل پرسشنامه‌های هنجاریابی شده سبک زندگی،هویت وادراک از خدا  بوده است . شیوه نمونه گیری تصادفی ساده و حجم نمونه طبق جدول مورگان  120 نفر است. یافته‌های تحقیق نشان داد که با 95درصد اطمینان میتوان گفت، متغیر سبک زندگی و هویت اجتماعی  دارای رابطه خطی معنادار و مثبت هستنددر حالیکه رابطه خطی متغیرهای سبک زندگی و ادراک از خدا از نظر آماری معنادار نیست.همچنین بین هویت اجتماعی وادراک از خدا رابطه مثبت وجود دارد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

پیشرفت روزافزون و سریع دنیا و به تبع آن جوامع و كشورها و همچنین تغییر آداب زندگی منجر به تعریف سبك و روش زندگی شده است. افراد بدون دانستن روش زندگی كردن دچار سردرگمی و درواقع بی هویتی به معنای كشف درست زندگی، هدف آن و نقش فرد برای دسترسی به آن می شوند. نقش ادراك خدا در درست زندگی كردن و كشف شخصیت فردی و هویت افراد در جوامعی با منبع دینی بی نقصی مانند اسلام می تواند چشمگیر باشد. ادراک از خدا از دیدگاه روانشناسی یک الگوی شناختی– عاطفی است که ازطریق نخستین ارتباطات کودک باافرادمهم زندگی ومراقبینش شکل گرفته است ودر سرتاسر زندگی همگام با رشد بلوغ روانی فرد بارها وبارها تجدید می‌ شود، این الگو جهت گیری  رفتار واحساس فرد در ارتباط با خدا را هدایت می‌ کند .به همین خاطر ادراک از خدا مجموعه‌های منسجم از آخرین سطح ادراک فرد در مسائل انتزاعی وامور ماورایی است .همچنین در صورتی که صحبت از شناخت افراد در شخصیت ایشان به میان باشد وبخواهیم سازه ای روانی انتخاب کنیم تا با بررسی آن به بسیاری از ویژگی‌های روانی افراد پی ببریم آنگاه ادراک فرد از خدا وتصویری که وی به آن دست پیدا کرده است بسیار مهم است. (لاورنس،[1]2010)رواج شیوه‌های جدید رفتار اجتماعی برای پرکردن فضاهای زندگی (مثلآ:توجه به رسانه‌های مختلف مدیریت بدن،تمرکز بر بدن،و…)فردی شدن،اهمیت یافتن سیاست‌های زندگی بر اساس ترجیحات سبک‌های زندگی متفاوت،از جمله زمینه‌های اصلی هستند که شرایط جدیدی را پیش روی افراد قرار داده اند این به بدان معناست که این تحولات که در قالب جهانی شدن فرهنگی رخ می‌ دهد علاوه بر تآثیر بر ذوق،سلیقه،گذراندن اوقات فراغت و در نهایت سبک زندگی افراد نگرش به خود و جامعه و میزان هویت اجتماعی آنها تحت تآثیر قرار داده است.(پرنیان، 1392) به عبارت دیگر در جامعه مدرن نوع و سبک رفتار و کنش‌های مصرفی یا سبک زندگی است که هویت‌های فردی و اجتماعی را شکل می‌ دهد. (کفاشی و همکاران، 1389 ) به طور کلی در چنین فضای اجتماعی علاوه بر سبک‌های متفاوت زندگی که توسط افراد انتخاب می‌ شود فرایند جهانی شدن موجب تغییر در منابع هویتی و هویت گزینی افراد نیز شده است. (خواجه نوری و همکاران، 1389) اهمیت این امر زمانی مشخص می‌ شود که بدانیم بدون سبک زندگی و هویت اجتماعی یعنی بدون چهارچوب‌های مشخصی که شباهت ها و تفاوت ها را آشکار می‌ سازد افراد یک جامعه امکان برقراری ارتباطی معنا دار و پایدار میان خود را نخواهند داشت. (کفاشی و همکاران، 1389) همچنین فهم چیستی و چگونگی خود در برابر دیگری که مشخصه هویت است، نه تنها در ساختار روانی افراد بلکه در تکاپوهای جامعة انسانی نیز اهمیت زیادی دارد.(ذولفقاری و سلطانی، 1389)مسآله بودن این موضوع از آنجا ناشی می‌ شود که مسیر تغییر سبک‌های زندگی و ورود سبک‌های جدید زندگی موجب تغییر و تهدید فرهنگی،فردی شدن و افزایش شکافهای اجتماعی،رواج مصرف گرایی،از هم پاشیدگی شبکه‌های سنتی  ودر نهایت بحران هویت فردی و اجتماعی افراد می‌ شود در این موضوع افراد هویت خود را به جای منابع سنتی هویت،از خلال مصرف کالاها و سبک‌های گوناگون زندگی کسب می‌ کنند.(رضایی، 1389)ایران نیز همچون بسیاری از کشور ها در حال گذر تغییراتی یافته است اما از آنجایی که چنین تحولاتی (که در غرب با عنوان مدرنیته و جهانی شدن روی داده است)از طریق دنیای اطلاعات و ارتباطات و نه در بستر مناسب فرهنگی وارد نقاط مختلف جهان از جمله ایران شده است بحران هایی را در زندگی مردم به وجود آورده است (خواجه نوری،1389).

در این بین فرهنگ جوانان ایرانی متآثر از این رقابت ها،منازعات و تبادل ها و تصورات فرهنگی بیش از بقیه گروه‌های جامعه متنوع شده است تا جایی که فرهنگ و هویت جوانان به یکی از دغدغه‌های کلان نظام تبدیل شده است و سیاست گذاران فرهنگی رواداشته است تا میزان تآثیر گذاری نهادها و سازمانهای فرهنگی رسمی‌ را در این زمینه افزایش دهند. (شالچی،1389) به عبارت دیگر چون جوانان در مقایسه با گروه ها و قشرهای دیگر روابط اجتماعی گسترده تری دارند و با  مظاهر و وسایل تجدد نو سازی جهانی شدن و همچنین اندیشه ها و هویت‌های جدید آشنایی و برخورد بیشتری می‌ یابند بیش از دیگران در معرض تغییرات هویت قرار می‌ گیرند به علاوه با توجه به اینکه حدود 60 درصد از جمعیت جامعه ما را جوانان تشکیل می‌ دهند. (کلانتری و حسنی، 1387)و در مجموع کارکرد غیر قابل انکار سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جوانان در روند تحولات عمومی‌ مطالعه پیرامون چگونگی تکوین هویت اجتماعی وتصور آنان بر خداوند وهم چنین تاثیرگذاری این دو مفهوم بر سبک زندگی بسیار ضروری به نظر می‌ رسد.(پاینده، 1389)

در جامعه پرزرق و برق و پیچیده امروزی مولفه‌های مختلفی می‌ توانند بر کارکرد انسان تاثیر بگذارد که متاسفانه از نظر عوام بیشتر پارامترهای  مادی و دنیوی مورد توجه قرار می‌ گیرد ودر جامعه علمی‌ و دانشگاهی نیز بیشتر تحقیقات به صورت تک بعدی  مورد بررسی قرار گرفته اند ولی با توجه به سرشت پیچیده انسان به نظر می‌ رسد عوامل متعددی در شکل گیری رفتار هر فرد تاثیر می‌ گذارد. در این تحقیق سعی شده که تاثیر مولفه‌های مهمی‌ مانند هویت وادراک از خدا وشاخه‌های مرتبط با آن مورد بررسی قرار گیرد و تاثیر آنها بر سبک زندگی نشان داده شود .

در این نوشتار سعی شده است همین موضوع تبین وتحلیل گردد که پرداختن به جوانب گوناگون این موضوع از جنبه‌های برجسته این تحقیق است.

2-1- بیان مسئله

آیا رابطه ای بین ادراك از خدا و هویت اجتماعی و مولفه سبك زندگی در دانشجویان وكاركنان دانشگاه آزاد اسلامی دره شهر وجود دارد ؟

تحقیق وپژوهش در مورد خصوصیات انسان مسئله پیچیده ای است زیرا بیان دقیق وتوضیح جنبه های مختلف انسان در قالب و بر اساس اطلاعات موجود و نظرات متعدد كار بسیار دشواری است .

در خصوص موضوعاتی چون هویت اجتماعی وادراك از خدا وسبك زندگی به صورت جداگانه تحقیقات ارزشمندی در داخل وخارج از كشور صورت گرفته است، اما بررسی نظری وتجربی هویت اجتماعی و ادراك از خدا بسیار اندك وبه تعداد انگشتان دست هم نمی رسد. همچنین در مورد سبك زندگی مطالعات انجام شده اغلب در حوزه های نظری بوده وكمتر به آزمون تجربی این فرایند دست زده اند. در این قسمت از مقاله به مرور تحقیقاتی می پردازیم كه در گذشته در این خصوص صورت گرفته است .

نظریه هویت اجتماعی با کار بر روی دسته بندی حوزهای اجتماعی آغاز شد(بورکه وکلویس[1]،2007 ) این نظریه تاکید می‌ کند که رفتار ، عناصرمشخصه‌های اجتماعی بزرگ تر افراد را منعکس می‌ کند، این بدان معناست که ساختارهای اجتماعی فعال مانند گروهها ،سازمانها ،فرهنگ ها واز همه مهمتر افراد با این عناصر جمعی هویت یابی می‌ کنند. این دیدگاه، این ایده را تقویت می‌ کند که شناخت اجتماعی افراد بر اساس گروه هایشان یا چهارچوب‌های جمعی فرد تفسیر می‌ شود ( پادیلا[2]و پرز،2010).

یکی از نظریاتی که به ارتباط دومتغیر سبک زندگی وهویت پرداخته است نظریه تصدیق می‌ باشد. براساس این نظریه تصاویر افراد از خودشان از واکنش ها دریافت شده از رفتار خودشان وهم چنین از دیگران شکل می‌ گیرد .هویت این تصاویر که به عنوان باز خورد از خود دیگران دریافت می‌ کند رشد وتوسعه میابد . اوقات فراغت (به عنوان سازنده سبک زندگی) زمینه ای را فراهم می‌ کند که افراد قادر شوند از طریق آن هویتشان را تثبیت و نیز برای دیگران ابراز کنند ( غباری بناب،1388).

طبق نظریه مشارکت، اوقات فراغت علاوه بر آنکه هویت فرد تاثیر می‌ گذارد واز آن نیز تاثیر می‌ پزیرد. (کمپل[3]2007) ماکس وبر که یکی از دیگر نظریه پردازان این حوزه است برمبنای تعریف چند بعدی خود از قشر بندی اجتماعی وتاکید بر منزلت به عنوان یکی از ابعا د ومولفه‌های قشر بندی اصلاح سبک زندگی را به کار می‌ بندد وسبک زندگی از نظر وی شیوه‌های خاص از زندگی است وگروه‌های اجتماعی برای تمایز از دیگران وکسب منزلت (هویت اجتماعی ) به کار می‌ گیرند (ربانی وشیری، 1388).

از نظر تامیلسون نیز هویت بیشتر محصول جهانی شدن ( که سبک زندگی نیز یکی از ابعاد ومهم آن به حساب می‌ آید ) است تا قربانی آن، به عقیده اوهویت در قالب تصورات فرهنگی معاصر جای گرفته است ویکی از ابعاد قابل توجه زندگی اجتماعی نهادینه شده در مدرنیته است (تامیلسون[4]، 1387).

فدرستون که یکی از نظریه پردازان موجود در این حوزه می‌ باشد، معتقد است که واژه سبک زندگی در دوره معاصر به نوعی فردیت ابراز وجود وخود آگاهی سبک گرایانه اشاره دارد به زعم وی بدن ،لباسها ،طرز بیان ،فراغت، ترجیهات خوردن ونوشیدن وانتخاب محلی برای تعطیلات به عنوان شاخصهای سبک زندگی به حساب می‌ آید. (فدرستون[5]، 2009) ( رابرت[6]، 2011) در الگوی مفهومی مطالعه حاضر نیز نقش معنادار تصور از خدا بر تصور از خود معنی دار شد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت كه چگونگی ادراك فرد از خدا در ادراك اواز خودش تاثیر می گذارد.(كربین[7]،2009)نیز در پژوهش خود  به این نتیجه رسید كه بین ویژگی های  شخصیتی منفی توام با عدم شایستگی فرد تصویر ذهنی منفی از خداوند رابطه وجود دارد. انجمن مشاوره آمریكا[8] (2007)نقل از زرین لك وطباطبایی (1391) نیز در پژوهشی نشان دادند یك رابطه  ایمن با خدا  همواره  می توان تحویل كننده حرمت خود پایین باشد.

ازآنجایی که سبک زندگی را باید درارتباط با مدرنیته مورد بررسی قرار داد در اینجا جهت تبین ارتباط سبک زندگی وهویت اجتماعی از نظریه گیدنز استفاده می‌ شود .

ایشان معتقد است که هویت شخصی برنامه مدرنی است که افراد آن را بر حسب درکی که از روش‌های ابراز وجود و زندگی نامه شخصی خود دارند، می‌ فهمند. ( گیدنز[9]، 1388) بنابراین در جهان مدرن نسبت ها وآن عناصری از زندگی انسان مدرن که سنتی به نظر آید باز اندیشی می‌ شود ،در این راستا بیشتر موقعیت‌های زندگی مدرن با دین به صورت حاکم برزندگی روزانه سازگاری ندارد بخشی از این واقعیت به دانش باز اندیشانه سازمان داده شده است وتحت تسلط مشاهده‌های تجربی واندیشه منطقی بر می‌ گردد ،این دانش مبتنی بر رفتارهای مادی واصول اجتماعی است .البته لازم به ذکر است که دنیوی شدن به نحو کامل به دین نمی‌ انجامد (گیدنز، 1388).

دین وسنت همیشه دارای پیوند نزدیک با یکدیگر بوده است وباز اندیشی زندگی اجتماعی مدرن مغایرت مستقیم با سنت دارد ونسبت را بیشتر از دین تضعیف کرده است تفاوت این دو نوع سبک زندگی در آن است که سبک زندگی مذهبی مبتنی بر رفتارهای مذهبی است در حالیکه سبک زندگی سنتی افراد از رفتارهای مبتنی بر سنت که در سطحی گسترده تر قرار دارد واز او تبعیت می‌ کند ( پایبنده، 1389).

در جامعه ایران بنابر بافت وساخت مذهبی دین واعتقادات در اساس هویت افراد ریشه دارد اعتقادات و باورهای دینی شاکله وهویت افراد را شکل می‌ دهد و این جهانی شدن است که به وسیله رفتارهای نوین اطلاعات و ارتباطات باعث تغیر نگرش وهویت اجتماعی افراد می‌ شود (مقدس وخواجه نوری، 1388).

به باور گیدنز مذهب یکی از منابع اقتدار سنتی است واز این طریق با سنت ارتباط پیدا می‌ کند در نتیجه تجربه معنا وتفسیر بر اساس آن صورت می‌ گیرد وبه همین دلیل اکثر کنش ها ی زندگی دارای دلایل دینی و مذهبی است . در نتیجه هویت مذهبی سازه ای اجتماعی مبتنی بر مذهب است .نقش مهمی‌ ایفا می‌ کند در واقع افراد با اتخاذ به رفتارهای اجتماعی مبتنی بر مذهب به نوعی متمایز خود را از سایر افراد نمایان نمی‌ کنند وبه تشخیص وفردیت دست می‌ یابند اما در زمان حال تجدد مراجع زندگی بشری را متعدد کرده است مراجعی که همه مدعی صلاحیت هستند وسنت که مهمترین مرجع ماخذی بوده اند که بشر به آن رجوع کرده است اهمیت کلی خود را از دست داده است ودر عرض مابقی  مراجع موجود در جهان مدرن واقع شده است ودر واقع به طور کلی از لحاظ ساختاری منابع جهان مدرن متعدد تر از منابع سنتی هستند ودر بعضی موارد با آنها تفاوت دارند (گیدنز،1388).

بنابراین هویت برساخت عصر جدید زاده تجدد و نهادهای امروزین است وهویت اجتماعی نیز همانند هویت شخصی با توجه به موقعیت ها واوضاع واحوال اجتماعی ونیز خود آگاهی شکل می‌ گیرند به عبارت دیگر خود آگاهی بر خود هویت شخصی زمینه بروز هویت اجتماعی است. (ذوالفقاری وسلطانی، 1389 ) این هویت‌های جدید به میزان‌های مختلف با سنت دارای زاویه هستند بر این اساس کسانی که دارای سبک‌های سنتی تر هستند دارای هویت‌های سنتی تر خواهند بود وسبک‌های زندگی مدرن با هویت‌های  

اجتماعی مدرن همخوانی خواهند داشت .

هدف این پژوهش شناخت معیارهاو متغیرهای مختلف هویت اجتماعی و ادراک از خدا و میزان تاثیر آنها بر سبک زندگی که از نظر کارکنان اساتید ودانشجویان مورد پرسش قرار گرفتند، می‌ باشد

ویژگی‌های شخصیتی به صورت جمله خبری و در مقایس پنج ارزشی لیکرت تدوین شده بود. در پژوهش حاضر پایایی کلی این پرسشنامه 97/0 بدست آمد. روش آماری این پژوهش شامل آمار توصیفی و استنباطی بود که از آمار توصیفی برای رسم جداول فراوانی و نمودارها استفاده شد. در قسمت آمار استنباطی از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه استفاده گردید. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که تفاوت معناداری بین نتایج ارزیابی گروه­های مورد بررسی در خصوص مهارت‌های مدیریتی و فنی و ویژگی‌های اجتماعی و شخصیتی در سطح معناداری 001/0 وجود دارد. در نهایت با شناسایی نقاط کور رفتار مدیران و همچنین نقاط قوت و ضعف آنان پیشنهادهایی برای بهینه­سازی رفتار آن‌ها ارائه شد.

واژه­های کلیدی:

مهارت‌های مدیریتی، مهارت‌های فنی، ویژگی‌های اجتماعی، ویژگی‌های شخصیتی، بازخورد 360 درجه

 

فهرست عناوین……………………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

فصل اول کلیات تحقیق.. 1

1-1- ‌تعریف مساله. 2

1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش… 5

1-4- اهداف پژوهش… 6

1-5- فرضیات پژوهش… 7

1-6- محدودیت های پژوهش… 8

1-7- پیش فرض‌های پژوهش… 8

1-8- قلمرو پژوهش… 9

1-9- تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات.. 9

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 11

2-1- مقدمه. 12

2-2- مدیر کیست؟ مدیریت چیست؟. 13

2-3- وظایف مدیریتی.. 13

2-3-1- برنامه‌ریزی.. 15

2-3-2- سازماندهی.. 15

2-3-3- تأمین نیروی انسانی.. 16

ویژگی‌های شخصیتی به صورت جمله خبری و در مقایس پنج ارزشی لیکرت تدوین شده بود. در پژوهش حاضر پایایی کلی این پرسشنامه 97/0 بدست آمد. روش آماری این پژوهش شامل آمار توصیفی و استنباطی بود که از آمار توصیفی برای رسم جداول فراوانی و نمودارها استفاده شد. در قسمت آمار استنباطی از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه استفاده گردید. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که تفاوت معناداری بین نتایج ارزیابی گروه­های مورد بررسی در خصوص مهارت‌های مدیریتی و فنی و ویژگی‌های اجتماعی و شخصیتی در سطح معناداری 001/0 وجود دارد. در نهایت با شناسایی نقاط کور رفتار مدیران و همچنین نقاط قوت و ضعف آنان پیشنهادهایی برای بهینه­سازی رفتار آن‌ها ارائه شد. واژه­های کلیدی: مهارت‌های مدیریتی، مهارت‌های فنی، ویژگی‌های اجتماعی، ویژگی‌های شخصیتی، بازخورد 360 درجه فهرست عناوین……………………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه فصل اول کلیات تحقیق.. 1 1-1- ‌تعریف مساله. 2 1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش… 5 1-4- اهداف پژوهش… 6 1-5- فرضیات پژوهش… 7 1-6- محدودیت های پژوهش… 8 1-7- پیش فرض‌های پژوهش… 8 1-8- قلمرو پژوهش… 9 1-9- تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات.. 9 فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 11 2-1- مقدمه. 12 2-2- مدیر کیست؟ مدیریت چیست؟. 13 2-3- وظایف مدیریتی.. 13 2-3-1- برنامه‌ریزی.. 15 2-3-2- سازماندهی.. 15 2-3-3- تأمین نیروی انسانی.. 16 2-3-4- هدایت.. 17 2-3-5- کنترل. 17 2-4- مهارت‌های مدیریتی.. 18 2-4-1- مهارت‌های ادراکی.. 18 2-4-2- مهارت‌های میان فردی یا انسانی.. 19 2-4-3- مهارت فنی.. 21 2-5- نقش‌های مدیریتی.. 22 2-5-1- نقش‌های انسانی یا میان فردی.. 22 2-5-2- نقش‌های اطلاعاتی.. 23 2-5-3- نقش‌های تصمیمی.. 23 2-6- ویژگی‌های مدیران موفق.. 24 2-7- ارزیابی عملکرد مدیران. 26 2-8- ارزیابی عملکرد. 29 2-9- تعریف ارزیابی عملکرد. 30 2-10-تعریف ارزیابی عملکرد. 30 2-11- منابع ارزیابی عملکرد. 30 2-12- فرآیند ارزیابی عملکرد. 34 2-13- رویکرد سنتی و جدید ارزیابی عملکرد. 35 2-14- بازخورد 360 درجه. 36 2-15- سطوح بازخورد 360 درجه. 38 2-16- روش‌های ارزیابی در بازخورد 360 درجه. 39 2-17- اهداف بازخورد 360 درجه. 40 2-18- اهمیت درخواست بازخورد. 42 2-19- مراحل فرآیند بازخورد 360 درجه. 42 2-20- خصوصیات ارزشیابی کننده 44 2-21- مشکلات بکارگیری ارزیابی 360 درجه. 44 2-23- پیشینه تحقیق.. 45 2-23-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور 45 2-22-2- تحقیقات انجام شده خارج کشور 49 فصل سوم روش‌شناسی تحقیق.. 56 3-1- مقدمه. 57 3-2- روش پژوهش… 57 3-3- جامعه آماری.. 57 3-4- نمونه و روش نمونه‌گیری.. 57 3-5- فرآیند اجرای پژوهش… 58 3-6- متغیرهای پژوهش… 58 3-7- ابزار اندازه‌گیری.. 60 3-7-1- روایی آزمون. 60 3-7-2- پایایی آزمون. 60 3-8- روش جمع‌آوری اطلاعات.. 61 3-9- روش‌های آماری.. 61 فصل چهارم نتایج و یافته‌های تحقیق.. 62 4-1- مقدمه. 63 4-2- یافته‌های توصیفی.. 63 4-2-1- وضعیت سن دانشجویان دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 63 4-2-2- مقطع تحصیلی دانشجویان دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 63 4-2-3- وضعیت سن اساتید دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 64 4-2-4- وضعیت تحصیلات اساتید دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 64 4-2-5- سابقه تدریس اساتید دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 65 4-2-6- سن مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 65 4-2-7- وضعیت تحصیلات مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 66 4-2-8- سابقه مدیریت مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 66 4-2-9- سابقه کار مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 67 4-2-10- سن مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 67 4-2-11- وضعیت تحصیلات مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 68 4-2-12- سابقه مدیریت مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 68 4-2-13- سابقه کار مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 69 4-3- بررسی وضعیت طبیعی بودن داده‌ها 69 4-4- یافته‌های استنباطی.. 70 4-4-1- آزمون فرض اول. 70 4-4-2- آزمون فرض دوم. 74 4-4-3- آزمون فرض سوم. 77 4-4-4- آزمون فرض چهارم. 80 4-4-5- آزمون فرض پنجم. 83 فصل پنجم بحث و نتیجه‌گیری.. 85 5-1- مقدمه. 86 5-2- خلاصه تحقیق.. 86 5-3- بحث و نتیجه گیری.. 87 5-4- پیشنهادات برخاسته از تحقیق.. 90 5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آینده 91 منابع. 92 فهرست جداول و اشکال………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه شکل 2-1. ارزیابی چند منبعه. 34 شکل 2-2. فرآیند ارزیابی عملکرد. 34 جدول 2-1. تفاوت سیستم‌های ارزیابی عملکرد سنتی و مدرن. 35 شکل 3-1. فرآیند اجرای تحقیق.. 58 جدول 3-1. متغیرهای پژوهش… 59 جدول 3-2. ضرایب پایایی آزمون. 60 جدول 4-1. سن دانشجویان. 63 جدول 4-2. مقطع تحصیلی دانشجویان. 64 جدول 4-3. سن اساتید. 64 جدول 4-4. وضعیت تحصیلات اساتید. 65 جدول 4-5. سابقه تدریس اساتید. 65 جدول 4-6. سن مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 66 جدول 4-7. وضعیت تحصیلات مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 66 جدول 4-8. سابقه مدیریت مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 67 جدول 4-9. سابقه کار مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 67 جدول 4-10. سن مدیران عالی.. 68 جدول 4-11. وضعیت تحصیلات مدیران عالی.. 68 جدول 4-12. سابقه مدیریت مدیران عالی.. 69 جدول 4-13. سابقه کار مدیران عالی.. 69 جدول 4-14. نتایج آزمون کلموگروف ـ اسمیرنف برای بررسی وضعیت طبیعی بودن داده‌ها در پرسشنامه‌ها 70 جدول 4-15. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص مهارت‌های مدیریتی.. 71 جدول 4-16. نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 71 جدول 4-17. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 72 جدول 4-18. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های مدیریتی.. 72 جدول 4-19. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروه‌ها در شاخصهای مدیریتی.. 73 جدول 4-20. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های مهارت‌های مدیریتی از دیدگاه گروه‌ها 73 جدول 4-21. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص مهارت‌های فنی.. 74 جدول 4-22. نتایح آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 74 جدول 4-23. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 75 جدول 4-24. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های فنی.. 75 جدول 4-25. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروهها در شاخص‌های فنی.. 76 جدول 4-26. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های مهارت‌های فنی از دیدگاه گروه‌ها 76 جدول 4-27. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص مهارت‌های اجتماعی.. 77 جدول 4-28. نتایح آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 77 جدول 4-29. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 78 جدول 4-30. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های اجتماعی.. 78 جدول 4-31. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروه‌ها در شاخص‌های اجتماعی.. 79 جدول 4-32. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های مهارت‌های اجتماعی از دیدگاه گروه‌ها 79 جدول 4-33. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص ویژگی‌های شخصیتی.. 80 جدول 4-34. نتایح آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 80 جدول 4-35. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 81 جدول 4-36. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های شخصیتی.. 81 جدول 4-37. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروه‌ها در شاخص‌های شخصیتی.. 82 جدول 4-38. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های ویژگی‌های شخصیتی از دیدگاه گروه‌ها 82 جدول 4-39. میانگین امتیاز ارزیابی کلی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها 83 جدول 4-40. نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی کلی.. 83 جدول 4-41. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 84 1-1- ‌تعریف مساله امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه‌های بسیار زیادی به اشکال مختلف با آن سروکار دارند؛ برخی از مردم ورزشکار حرفه‌ای هستند و گروهی ورزشکار آماتور؛ گروهی طرفدار و علاقه‌مند به ورزش و دیدن برنامه‌ها و نمایشات ورزشی بوده و عده‌ای نیز از راه ورزش امور خویش را می‌گذرانند. با افزایش چشمگیر نقش ورزش در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی کشورها، پیشرفت در زمینه ورزش به یکی از الویت‌های استراتژیک برنامه‌ریزان در کشورهای دنیا تبدیل شده است (جکسون و پالمر، 1380). مدیران ورزشی، به عنوان بازوهای اجرایی تشکیلات ورزش کشورها با اهداف تعمیم و گسترش ورزش همگانی و قهرمانی، متولی رشته‌های ورزشی مربوط به خود هستند و وظیفه سیاست‌گذاری، خط‌مش گذاری و تعیین استراتژی را در رشته‌های ورزشی مربوط به خود بر عهده دارند. یکی از اهداف مدیران در سازمان‌های ورزشی، مانند هر سازمان دیگری، رسیدن به حداکثر کارآیی، اثربخشی و بهره‌وری است که بخشی از آن از طریق کسب افتخارات بین‌المللی محقق خواهد شد. اثربخشی یک سازمان به عوامل متعددی بستگی دارد که بدون شک مهمترین آن‌ها نیروی انسانی است. در دانشگاه‌ها یکی از منابع انسانی که نقش برجسته‌ای در موفقیت دانشگاه دارد مدیران ورزشی، بویژه مدیران ورزشی ملی هستند که کوچکترین تصمیم آن‌ها می‌تواند عملکرد کل دانشگاه را در زمینه تربیت بدنی و ورزش‌های همگانی و قهرمانی تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به اینکه کارکنان جهت رفع و جبران کاستی‌های گذشته، همچنین کشف توانایی‌های خود، به اطلاع از انتظارات دانشگاه در مورد خود و میزان عملکرد خود نیاز دارند، ارزیابی عملکرد نیروی انسانی فرآیندی بسیار ارزشمند است. مدیران کلاسیک ارزیابی را به منظور کنترل کار کارکنان انجام می‌دادند، اما امروزه هدف از ارزیابی، راهنمایی و ارشاد کارکنان برای مشارکت گروهی به منظور افزایش اثربحشی و کارایی است (دهقان قهفرخی، 1387). مدیر اگر دریابد که دیگران درباره رفتارها، تصمیم‌گیری‌ها و الگوهای ارتباطی او چگونه می‌اندیشند و چگونه وی را ارزیابی می‌کنند (ارزیابی دیگران) می‌تواند نظرات بازخوردی آنان را با نتایج ارزشیابی شخصی خود (خود ارزیابی) سنجیده و برنامه خود بهینه‌سازی مناسبی برای بهبود عملکرد خویش تدارک ببیند. ارزیابی 360 درجه، به عنوان یکی از ابزارهای جدید ارزیابی عملکرد، با گردآوری اطلاعات از ذینفعان متفاوتی که با مدیر در ارتباط هستند، می‌تواند به مدیر در این زمینه کمک کند. بازخورد 360 درجه یک روش مناسبی در زمینه توسعه کیفیت رهبری و مدیریت توسعه است. این فرآیند، سیکل کاملی است که خلاصه بازخوردی از همه افراد (سرپرستان، زیردستان و همکاران) در مورد جنبه‌های مختلف سبک رهبری و مدیریت و عملکردشان ارائه می‌کند. بعضی از سازمان‌ها بازخورد را برای یک بخش از سازمان و به طور سیستماتیک انجام می‌دهند. بازخورد به افراد کمک می‌کند تا ادراک خود را در مورد محیط کاریشان، با ادراک ارزیابی‌کنندگان مهم مقایسه کنند. این ارزیابی‌کنندگان می‌تواند شامل همکاران، زیردستان، مدیران و حتی مشتریان، عرضه‌کنندگان و اعضای اتحادیه باشند. سیستم‌های بازخورد 360 درجه به دلیل رواج ساختارهای تیمی و سازمانی مسطح‌تر و همچنین در واکنش به مشکلاتی که با سیستم‌های مدیریت عملکرد سنتی وجود داشته، توسعه یافته است. تعاریف مختلفی از این فرآیند ارائه شده است. به طور کلی بازخورد 360 درجه یا بازخورد چند منبعی، یک رویکرد ارزیابی عملکرد است که بر داده‌های جمع‌آوری شده از سرپرستان، همکاران، زیردستان، مشتریان و عرضه کنندگان تکیه دارد (مک‌کارتی، 2001). سیستم بازخورد 360 درجه شامل مراحل مختلف است: تعیین هدف بازخورد 360 درجه: هدف بازخورد 360 درجه این است كه اطلاعات بدست آمده از فرآیند برای توسعه مسیر شغلی و ارزیابی عملكرد استفاده شود. این هدف بایستی در ابتدای فرآیند مشخص شود و با همه ذینفعان درگیر در فرآیند مرتبط باشد. انتخاب ابزار جمع‌آوری داده: ابزارهای ارزیابی شامل پرسشنامه‌هایی است كه توسط ارزیابی‌كنندگان مختلف پر می‌شود، با وجود این بعضی از سازمان‌ها از مصاحبه نیز استفاده می‌كنندکه البته تعداد این سازمان‌ها كم است. تصمیم‌گیری در زمینه موارد: در این زمینه توصیه می‌شود كه بجای ویژگی‌های عمومی بر رفتار واقعی فرد توجه شود. بسیاری از صاحبنظران پیشنهاد كرده‌اند كه آیتم‌های ارزیابی باید بر محتوای خاصی مبتنی باشند. به طوریكه بتواند خطای ارزیابی را كاهش دهد. رفتارهایی كه ارزیابی می‌شوند باید از چشم‌انداز و ارزش‌های سازمان ناشی شود. تصمیم‌گیری در مورد دریافت‌كنندگان بازخورد: در ادبیات مدیریتی، این عقیده مطرح است كه افراد بایستی برای مشاركت در برنامه بازخورد داوطلب باشند. مشاركت اجباری می‌تواند تهدیدكننده باشد و اثربخشی سیستم را به خطر بیندازد. پرورش ارزیابی‌كنندگان و ارزیابی‌شوندگان: ارتباط با همه ذینفعان درگیر در فرآیند بازخورد 360 درجه در مرحله طراحی و اجرای بازخورد نیاز است و مهارت‌آموزی بخشی از این فرآیند است. پرورش ارزیابی‌شوندگان در زمینه پذیرش بازخورد منفی ضروری است. ارزیابی‌كنندگان باید در زمینه خطاهای مختلف ارزیابی كه ممكن است رخ بدهد (خطای هاله‌ای، سهل‌گیری) آگاهی پیدا كنند. دریافت‌كنندگان بازخورد، ارزیابی‌كنندگان را انتخاب می‌كنند: ارزیابی‌كنندگان شامل رئیس، خود فرد، زیردستان و مشتریان داخلی و خارجی هستند. توزیع پرسشنامه

2-3-4- هدایت.. 17

2-3-5- کنترل. 17

2-4- مهارت‌های مدیریتی.. 18

2-4-1- مهارت‌های ادراکی.. 18

2-4-2- مهارت‌های میان فردی یا انسانی.. 19

2-4-3- مهارت فنی.. 21

2-5- نقش‌های مدیریتی.. 22

2-5-1- نقش‌های انسانی یا میان فردی.. 22

2-5-2-  نقش‌های اطلاعاتی.. 23

2-5-3- نقش‌های تصمیمی.. 23

2-6- ویژگی‌های مدیران موفق.. 24

2-7- ارزیابی عملکرد مدیران. 26

2-8- ارزیابی عملکرد. 29

2-9- تعریف ارزیابی عملکرد. 30

2-10-تعریف ارزیابی عملکرد. 30

2-11- منابع ارزیابی عملکرد. 30

2-12- فرآیند ارزیابی عملکرد. 34

2-13- رویکرد سنتی و جدید ارزیابی عملکرد. 35

2-14- بازخورد 360 درجه. 36

2-15- سطوح بازخورد 360 درجه. 38

2-16- روش‌های ارزیابی در بازخورد 360 درجه. 39

2-17- اهداف بازخورد 360 درجه. 40

2-18- اهمیت درخواست بازخورد. 42

2-19- مراحل فرآیند بازخورد 360 درجه. 42

2-20- خصوصیات ارزشیابی کننده 44

2-21- مشکلات بکارگیری ارزیابی 360 درجه. 44

2-23- پیشینه تحقیق.. 45

2-23-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور 45

2-22-2- تحقیقات انجام شده خارج کشور 49

فصل سوم روش‌شناسی تحقیق.. 56

3-1- مقدمه. 57

3-2- روش پژوهش… 57

3-3- جامعه آماری.. 57

3-4- نمونه و روش نمونه‌گیری.. 57

3-5- فرآیند اجرای پژوهش… 58

3-6- متغیرهای پژوهش… 58

3-7- ابزار اندازه‌گیری.. 60

3-7-1- روایی آزمون. 60

3-7-2- پایایی آزمون. 60

3-8- روش جمع‌آوری اطلاعات.. 61

3-9- روش‌های آماری.. 61

فصل چهارم نتایج و یافته‌های تحقیق.. 62

4-1- مقدمه. 63

4-2- یافته‌های توصیفی.. 63

4-2-1- وضعیت سن دانشجویان دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 63

4-2-2- مقطع تحصیلی دانشجویان دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 63

4-2-3- وضعیت سن اساتید دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 64

4-2-4- وضعیت تحصیلات اساتید دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 64

4-2-5- سابقه تدریس اساتید دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 65

4-2-6- سن مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 65

4-2-7- وضعیت تحصیلات مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 66

4-2-8- سابقه مدیریت مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 66

4-2-9- سابقه کار مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 67

4-2-10- سن مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 67

4-2-11- وضعیت تحصیلات مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 68

4-2-12- سابقه مدیریت مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 68

4-2-13- سابقه کار مدیران عالی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی.. 69

4-3- بررسی وضعیت طبیعی بودن داده‌ها 69

4-4- یافته‌های استنباطی.. 70

4-4-1- آزمون فرض اول. 70

4-4-2- آزمون فرض دوم. 74

4-4-3- آزمون فرض سوم. 77

4-4-4- آزمون فرض چهارم. 80

4-4-5- آزمون فرض پنجم. 83

فصل پنجم بحث و نتیجه‌گیری.. 85

5-1- مقدمه. 86

5-2- خلاصه تحقیق.. 86

5-3- بحث و نتیجه گیری.. 87

5-4- پیشنهادات برخاسته از تحقیق.. 90

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آینده 91

منابع. 92

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول و اشکال………………………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

شکل 2-1. ارزیابی چند منبعه. 34

شکل 2-2. فرآیند ارزیابی عملکرد. 34

جدول 2-1. تفاوت سیستم‌های ارزیابی عملکرد سنتی و مدرن. 35

شکل 3-1. فرآیند اجرای تحقیق.. 58

جدول 3-1. متغیرهای پژوهش… 59

جدول 3-2. ضرایب پایایی آزمون. 60

جدول 4-1. سن دانشجویان. 63

جدول 4-2. مقطع تحصیلی دانشجویان. 64

جدول 4-3. سن اساتید. 64

جدول 4-4. وضعیت تحصیلات اساتید. 65

جدول 4-5. سابقه تدریس اساتید. 65

جدول 4-6. سن مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 66

جدول 4-7. وضعیت تحصیلات مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 66

جدول 4-8. سابقه مدیریت مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 67

جدول 4-9. سابقه کار مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 67

جدول 4-10. سن مدیران عالی.. 68

جدول 4-11. وضعیت تحصیلات مدیران عالی.. 68

جدول 4-12. سابقه مدیریت مدیران عالی.. 69

جدول 4-13. سابقه کار مدیران عالی.. 69

جدول 4-14. نتایج آزمون کلموگروف ـ اسمیرنف برای بررسی وضعیت طبیعی بودن داده‌ها در پرسشنامه‌ها 70

جدول 4-15. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص مهارت‌های مدیریتی.. 71

جدول 4-16. نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 71

جدول 4-17. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 72

جدول 4-18. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های مدیریتی.. 72

جدول 4-19. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروه‌ها در شاخصهای مدیریتی.. 73

جدول 4-20. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های مهارت‌های مدیریتی از دیدگاه گروه‌ها 73

جدول 4-21. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص مهارت‌های فنی.. 74

جدول 4-22. نتایح آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 74

جدول 4-23. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 75

جدول 4-24. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های فنی.. 75

جدول 4-25. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروهها در شاخص‌های فنی.. 76

جدول 4-26. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های مهارت‌های فنی از دیدگاه گروه‌ها 76

جدول 4-27. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص مهارت‌های اجتماعی.. 77

جدول 4-28. نتایح آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 77

جدول 4-29. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 78

جدول 4-30. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های اجتماعی.. 78

جدول 4-31. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروه‌ها در شاخص‌های اجتماعی.. 79

جدول 4-32. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های مهارت‌های اجتماعی از دیدگاه گروه‌ها 79

جدول 4-33. میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها در خصوص ویژگی‌های شخصیتی.. 80

جدول 4-34. نتایح آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی.. 80

جدول 4-35. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 81

جدول 4-36. نتایج آزمون کراسکال‌ولیس جهت مقایسه شاخص‌های مهارت‌های شخصیتی.. 81

جدول 4-37. نتایج آزمون یو من ویتنی در خصوص مقایسه دو به دو گروه‌ها در شاخص‌های شخصیتی.. 82

جدول 4-38. میانگین نمرات ارزیابی مدیران در خصوص شاخص‌های ویژگی‌های شخصیتی از دیدگاه گروه‌ها 82

جدول 4-39. میانگین امتیاز ارزیابی کلی مدیران گروه‌های تربیت بدنی دانشگاه‌ها 83

جدول 4-40. نتایج آزمون تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی کلی.. 83

جدول 4-41. نتایج آزمون تعقیبی شفه برای مقایسه میانگین امتیاز ارزیابی مدیران گروه‌های تربیت بدنی.. 84

 

 
1-1- ‌تعریف مساله
امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه‌های بسیار زیادی به اشکال مختلف با آن سروکار دارند؛ برخی از مردم ورزشکار حرفه‌ای هستند و گروهی ورزشکار آماتور؛ گروهی طرفدار و علاقه‌مند به ورزش و دیدن برنامه‌ها و نمایشات ورزشی بوده و عده‌ای نیز از راه ورزش امور خویش را می‌گذرانند. با افزایش چشمگیر نقش ورزش در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی کشورها، پیشرفت در زمینه ورزش به یکی از الویت‌های استراتژیک برنامه‌ریزان در کشورهای دنیا تبدیل شده است (جکسون و پالمر، 1380).

مدیران ورزشی، به عنوان بازوهای اجرایی تشکیلات ورزش کشورها با اهداف تعمیم و گسترش ورزش همگانی و قهرمانی، متولی رشته‌های ورزشی مربوط به خود هستند و وظیفه سیاست‌گذاری، خط‌مش گذاری و تعیین استراتژی را در رشته‌های ورزشی مربوط به خود بر عهده دارند. یکی از اهداف مدیران در سازمان‌های ورزشی، مانند هر سازمان دیگری، رسیدن به حداکثر کارآیی، اثربخشی و بهره‌وری است که بخشی از آن از طریق کسب افتخارات بین‌المللی محقق خواهد شد.

اثربخشی یک سازمان به عوامل متعددی بستگی دارد که بدون شک مهمترین آن‌ها نیروی انسانی است. در دانشگاه‌ها یکی از منابع انسانی که نقش برجسته‌ای در موفقیت دانشگاه دارد مدیران ورزشی، بویژه مدیران ورزشی ملی هستند که کوچکترین تصمیم آن‌ها می‌تواند عملکرد کل دانشگاه را در زمینه تربیت بدنی و ورزش‌های همگانی و قهرمانی تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به اینکه کارکنان جهت رفع و جبران کاستی‌های گذشته، همچنین کشف توانایی‌های خود، به اطلاع از انتظارات دانشگاه در مورد خود و میزان عملکرد خود نیاز دارند، ارزیابی عملکرد نیروی انسانی فرآیندی بسیار ارزشمند است. مدیران کلاسیک ارزیابی را به منظور کنترل کار کارکنان انجام می‌دادند، اما امروزه هدف از ارزیابی، راهنمایی و ارشاد کارکنان برای مشارکت گروهی به منظور افزایش اثربحشی و کارایی است (دهقان قهفرخی، 1387).

مدیر اگر دریابد که دیگران درباره رفتارها، تصمیم‌گیری‌ها و الگوهای ارتباطی او چگونه می‌اندیشند و چگونه وی را ارزیابی می‌کنند (ارزیابی دیگران) می‌تواند نظرات بازخوردی آنان را با نتایج ارزشیابی شخصی خود (خود ارزیابی) سنجیده و برنامه خود بهینه‌سازی مناسبی برای بهبود عملکرد خویش تدارک ببیند. ارزیابی 360 درجه، به عنوان یکی از ابزارهای جدید ارزیابی عملکرد، با گردآوری اطلاعات از ذینفعان متفاوتی که با مدیر در ارتباط هستند، می‌تواند به مدیر در این زمینه کمک کند.

بازخورد 360 درجه یک روش مناسبی در زمینه توسعه کیفیت رهبری و مدیریت توسعه است. این فرآیند، سیکل کاملی است که خلاصه بازخوردی از همه افراد (سرپرستان، زیردستان و همکاران) در مورد جنبه‌های مختلف سبک رهبری و مدیریت و عملکردشان ارائه می‌کند. بعضی از سازمان‌ها بازخورد را برای یک بخش از سازمان و به طور سیستماتیک انجام می‌دهند. بازخورد به افراد کمک می‌کند تا ادراک خود را در مورد محیط کاریشان، با ادراک ارزیابی‌کنندگان مهم مقایسه کنند. این ارزیابی‌کنندگان می‌تواند شامل همکاران، زیردستان، مدیران و حتی مشتریان، عرضه‌کنندگان و اعضای اتحادیه باشند. سیستم‌های بازخورد 360 درجه به دلیل رواج ساختارهای تیمی و سازمانی مسطح‌تر و همچنین در واکنش به مشکلاتی که با سیستم‌های مدیریت عملکرد سنتی وجود داشته، توسعه یافته است. تعاریف مختلفی از این فرآیند ارائه شده است. به طور کلی بازخورد 360 درجه یا بازخورد چند منبعی، یک رویکرد ارزیابی عملکرد است که بر داده‌های جمع‌آوری شده از سرپرستان، همکاران، زیردستان، مشتریان و عرضه کنندگان تکیه دارد (مک‌کارتی، 2001).

سیستم بازخورد 360 درجه شامل مراحل مختلف است:

تعیین هدف بازخورد 360 درجه:
هدف بازخورد 360 درجه این است كه اطلاعات بدست آمده از فرآیند برای توسعه مسیر شغلی و ارزیابی عملكرد استفاده شود. این هدف بایستی در ابتدای فرآیند مشخص شود و با همه ذینفعان درگیر در فرآیند مرتبط باشد.

انتخاب ابزار جمع‌آوری داده:
ابزارهای ارزیابی شامل پرسشنامه‌هایی است كه توسط ارزیابی‌كنندگان مختلف پر می‌شود، با وجود این بعضی از سازمان‌ها از مصاحبه نیز استفاده می‌كنندکه البته تعداد این سازمان‌ها كم است.

تصمیم‌گیری در زمینه موارد:
در این زمینه توصیه می‌شود كه بجای ویژگی‌های عمومی بر رفتار واقعی فرد توجه شود. بسیاری از صاحبنظران پیشنهاد كرده‌اند كه آیتم‌های ارزیابی باید بر محتوای خاصی مبتنی باشند. به طوریكه بتواند خطای ارزیابی را كاهش دهد. رفتارهایی كه ارزیابی می‌شوند باید از چشم‌انداز و ارزش‌های سازمان ناشی شود.

تصمیم‌گیری در مورد دریافت‌كنندگان بازخورد:
در ادبیات مدیریتی، این عقیده مطرح است كه افراد بایستی برای مشاركت در برنامه بازخورد داوطلب باشند. مشاركت اجباری می‌تواند تهدیدكننده باشد و اثربخشی سیستم را به خطر بیندازد.

پرورش ارزیابی‌كنندگان و ارزیابی‌شوندگان:
ارتباط با همه ذینفعان درگیر در فرآیند بازخورد 360 درجه در مرحله طراحی و اجرای بازخورد نیاز است و مهارت‌آموزی بخشی از این فرآیند است. پرورش ارزیابی‌شوندگان در زمینه پذیرش بازخورد منفی ضروری است. ارزیابی‌كنندگان باید در زمینه خطاهای مختلف ارزیابی كه ممكن است رخ بدهد (خطای هاله‌ای، سهل‌گیری) آگاهی پیدا كنند.

دریافت‌كنندگان بازخورد، ارزیابی‌كنندگان را انتخاب می‌كنند:
ارزیابی‌كنندگان شامل رئیس، خود فرد، زیردستان و مشتریان داخلی و خارجی هستند.

توزیع پرسشنامه

1_2 بیان مسئله پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1_3 اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………………………………………………. 4

1_4 هدف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1_4_1 هدف اصلی :……………………………………………………………………………………………………………………………….. 6

1_4_2 اهداف فرعی : ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1_5 سوالات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1_6 روش کلی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1_7 جامعه و نمونه آماری:………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1_8 قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7

1_9 مراحل انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………….. 7

1_10 جنبه جدید بودن و نوآوری:…………………………………………………………………………………………………………. 7

1_11 تعریف واژگان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 8

فصل دوم : ادبیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 10

1_2 بیان مسئله پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………. 2 1_3 اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………………………………………………. 4 1_4 هدف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1_4_1 هدف اصلی :……………………………………………………………………………………………………………………………….. 6 1_4_2 اهداف فرعی : ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1_5 سوالات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………… 6 1_6 روش کلی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1_7 جامعه و نمونه آماری:………………………………………………………………………………………………………………………. 7 1_8 قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 1_9 مراحل انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………….. 7 1_10 جنبه جدید بودن و نوآوری:…………………………………………………………………………………………………………. 7 1_11 تعریف واژگان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 8 فصل دوم : ادبیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 10 2_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11 2_1 _1 تعریف ایده: ……………………………………………………………………………………………………………………………. 11 2_1_2 ایده های بدیع یا قدیمی؟……………………………………………………………………………………………………… 15 2_2 اهمیت نوآوری و مدیریت نوآوری………………………………………………………………………………………………… 16 2_2_1 انواع نوآوری……………………………………………………………………………………………………………………………… 17 2_2_2 فرآیندهای نوآوری…………………………………………………………………………………………………………………… 18 2_3 فرآیند خلق ایده……………………………………………………………………………………………………………………………. 21 2_4 مدل انتقال خلاقیت………………………………………………………………………………………………………………………. 24 2_5 نوآوری و اجماع ایده ها………………………………………………………………………………………………………………… 25 2_6 منابع ایده……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27 2_7 مدیریت ایده ها……………………………………………………………………………………………………………………………… 28 2_7_1 ارزش مدیریت ایده ها در فرآیند نوآوری………………………………………………………………………………. 30 2_7_2 مروری بر تاریخچه مدیریت ایده ها………………………………………………………………………………………… 31 2_7_2_1 نسل صفر…………………………………………………………………………………………………………………………….. 32 2_7_2_2 نسل یک……………………………………………………………………………………………………………………………… 32 2_7_2_3 نسل دوم……………………………………………………………………………………………………………………………… 33 2_7_2_4 نسل سوم……………………………………………………………………………………………………………………………. 33 2_7_3 فرآیندهای مدیریت ایده ها…………………………………………………………………………………………………….. 34 2_7_4 مدیریت ایده ها در دولت و بخش عمومی…………………………………………………………………………….. 39 2_8 معرفی مدلی برای نوآوری در بخش عمومی………………………………………………………………………………. 41 2_9 مدیریت ایده ها و فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………………………… 46 2_10 خلاصه فصل دوم و جمع بندی:………………………………………………………………………………………………. 46 فصل سوم : روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………. 49 3_1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50 3_2 مبانی پژوهش کیفی……………………………………………………………………………………………………………………… 50 3_3 استراتژی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 51 3_4 تدوین پروتکل و انجام مصاحبه……………………………………………………………………………………………………. 52 3_5 انتخاب مصاحبه شوندگان…………………………………………………………………………………………………………….. 53 3_6 دسته بندی داده ها……………………………………………………………………………………………………………………….. 55 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………. 56 4_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 57 4_2 تجزیه و تحلیل اطلاعات مصاحبه های اولیه………………………………………………………………………………. 57 4_3 طراحی سیستم مدیریت ایده ها………………………………………………………………………………………………….. 64 4_3_1 طراحی مدل فرآیند خلق ایده ها…………………………………………………………………………………………. 65 4_3_1_1 ایجاد رویدادهایی برای خلق ایده………………………………………………………………………………………. 65 4_3_1_2 کنترل منابع ایده………………………………………………………………………………………………………………… 66 4_3_1_3 کنترل بر فعالیت های خلق ایده………………………………………………………………………………………. 67 4_3_1_4 پایش و فیلتر ایده ها در مرحله خلق……………………………………………………………………………….. 67 4_3_1_5 تاثیر استراتژی بر خلق ایده ها………………………………………………………………………………………….. 68 4_3_1_6 پایش و تنظیم فرآیند خلق ایده……………………………………………………………………………………….. 69 4_3_2 طراحی مدل فرآیند مدیریت ایده ها……………………………………………………………………………………… 71 4_3_2_1 اخذ ایده ها:………………………………………………………………………………………………………………………… 71 4_3_2_2 برچسب گذاری ایده ها ……………………………………………………………………………………………………. 74 4_3_2_3 ذخیره و نگهداری ایده ها………………………………………………………………………………………………….. 76 4_3_2_4 ساماندهی و دسته بندی ایده ها در استخر ایده…………………………………………………………….. 77 4_3_2_5 اشاعه ایده ها……………………………………………………………………………………………………………………… 79 4_3_2_6 مسیرگزینی…………………………………………………………………………………………………………………………. 80 4_3_3 فعالیت های مرتبط با توسعه و اجرایی سازی ایده ها………………………………………………………….. 82 4_3_3_1 تحلیل و بررسی:…………………………………………………………………………………………………………………. 85 4_3_3_2 غربال گری:…………………………………………………………………………………………………………………………. 85 4_3_3_3 پرورش و توسعه ایده:………………………………………………………………………………………………………… 85 4_3_3_4 شبکه متخصصین……………………………………………………………………………………………………………….. 85 4_3_3_5 ارزیابی و انتخاب…………………………………………………………………………………………………………………. 86 4_3_3_6 اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………. 86 4_4 ممیزی و بروز رسانی سیستم طراحی شده………………………………………………………………………………… 86 4_4_1 مشخصات سازمان هدف………………………………………………………………………………………………………….. 87 4_4_3 انجام مصاحبات ممیزی مدل………………………………………………………………………………………………….. 89 4_4_4 مدل به روز شده سیستم مدیریت ایده ها…………………………………………………………………………….. 90 4_4_4_1 حذف مرحله فیلتراسیون از فرآیند خلق ایده ها……………………………………………………………. 90 4_4_4_2 انجام فیلتراسیون در مرحله ساماندهی ایده ها……………………………………………………………….. 91 4_4_4_3همسو سازی فرآیند خلق ایده با استراتژی و کسب و کار اصلی سازمان ها………………….. 91 4_6 خلاصه فصل چهارم………………………………………………………………………………………………………………………. 95 فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………………………… 96 5_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 97 5_2 اعتبارسنجی و روایی پژوهش………………………………………………………………………………………………………. 97 5_2 تحلیل نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………… 98 5_2_1 پاسخ سوال شماره 1……………………………………………………………………………………………………………….. 98 5_2_2 پاسخ سوال شماره 2……………………………………………………………………………………………………………….. 99 5_2_3 پاسخ سوال شماره 3…………………………………………………………………………………………………………….. 102 5_2_4 پاسخ سوال شماره 4…………………………………………………………………………………………………………….. 102 5_3 تبیین نظری نتایج………………………………………………………………………………………………………………………. 102 5_4 بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 103 5_5 رهنمودهای حاصل از پژوهش…………………………………………………………………………………………………… 106 5_6 پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی………………………………………………………………………………………… 108 5_7 محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………… 108 فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………….. 110 6 فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………. 111 6_1 فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………….. 111 6_ 2 فهرست منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………….. 112 مقدمه در چند سال اخیر که به شکل حرفه ای به عنوان مشاور در سازمانهای مختلف وظیفه طراحی، اجرا و نگهداشت برنامه های ایده یابی و پیشنهادگیری از کارکنان را برعهده داشته ام، سوال مهمی ذهن من را درگیر ساخته است! چرا برنامه های خلق ایده و پیشنهادگیری با جود اینکه در اکثر سازمانهای دنیا با موفقیت همراه بوده اند متاسفانه در ایران توفیق چندانی نداشته اند؟ مدتهاست که در شرق و غرب دنیا سیستمها و برنامه هایی برای ایجاد نوآوری و استفاده از گنجینه افکار عمومی طراحی و اجرا شده است. بسیاری از ما با داستان موفقیت پروفسور آمریکایی آقای دمینگ در پایه گذاری مدیریت کیفیت، کایزن و نظام پیشنهادها در ژاپن آشنا هستیم و اینکه تئوری های او علی رغم موفقیت در شرق نتوانست در خود آمریکا توفیق چندانی کسب کند. غربی ها برای حل این مشکل اقدام به تغییر این سیستم ها بر مبنای ویژگیهای سازمانی و بویژه فرهنگ مختص بخود نمودند و برنامه هایی را با عناوین مدیریت ایده ها و مدیریت نوآوری طراحی کردند. مطالعه سازمانهای شرقی و غربی در چگونگی بهره گیری از ایده ها و افکار ذینفعانشان و بررسی علل موفقیت آنها فکر من را به این موضوع جلب کرد که استفاده صرف از سیستمها و نظامهای مدیریتی که در کشورها و فرهنگ های دیگر با موفقیت همراه بوده اند، تضمین کننده موفقیت آنها در ایران نمی باشد. 1_2 بیان مسئله پژوهش امروزه اکثر سازمانها مواجه با یک نیاز اضطراری هستند و آن بکارگیری ایده ها و فرصت های جدید برای مقابله با فشارهای رقابتی و نیازهای مدوام در حال تغییر ذینفعان و مشتریان است. رکود اقتصادی فعلی نیز بسیار بر شدت نیاز به نوآوری در صنایع مختلف افزوده است. اما چگونه و از کجا می توان به این ایده ها دست یافت؟ این سوال ما را بسوی استفاده از فکر و اندیشه کارکنان و ایده های خلاقانه ایشان جهت حل مسائل و مشکلات سازمان سوق می دهد و از آنجا که مدیریت صحیح این ایده ها و اندیشه ها باعث مسیر دهی به افکارکارکنان شده و دستیابی به راهکارهای اجرایی را ساده تر می سازد، لذا وجود سیستمی جهت خلق، جمع آوری، کنترل، بررسی و اجرای این ایده ها لازم است. در نتیجه لازم است سیستمی وجود داشته باشد تا از طریق آن، کارکنان برای ارائه ایده در زمینه های قابل بهبود، هم اندیشی و مشارکت کنند و بین ایده های آنان پیوند برقرار شود تا ایشان بتوانند ضمن الهام گرفتن از ایده های یکدیگر، با بکار بردن تکنیک‌های هم فکری، هم اندیشی و خلاقیت، ایده های خود را به راهکارهای اجرایی جهت توسعه فرهنگ کارآفرینی تبدیل کنند. در سازمانها و شرکت های معتبر جهان و بویژه در اروپا، با راه اندازی سیستم مدیریت ایده ها برای کارکنان خلاق در هر لحظه این امکان را فراهم می آورند تا ایده های خلاقانه ایشان در اسرع زمان، ثبت، کنترل، بررسی و اجرا گردد. از جمله این شرکت ها می توان به شرکت حمل و نقل ریلی سوئیس با بیش از 28 هزار پرسنل (Spada, 2012) و کمپانی انفورماتیک ولو که با بیش از 5000 کارمند در 35 کشور جهان خدمات IT ارائه می دهد (Stenmark, 2001) اشاره کرد. در ایران و بخصوص در بخش دولتی نیز تلاشهایی در راستای بکارگیری ایده های کارکنان در قالب نظام پیشنهادها، گروه های کیفیت و بهره وری و حلقه های حل مسئله شده است. اما تا کنون سیستم منسجمی بر اساس ویژگی های بومی جهت ساماندهی به ایده های کارکنان طراحی نشده است. لذا در این پژوهش سعی شد تا چاچوب مفهومی سیستم مدیریت ایده ها جهت استفاده در بخش دولتی طراحی و ارائه گردد. 1_3 اهمیت و ضرورت مسئله پژوهش صاحبنظران مدیریت درباره استفاده از خلاقیت، نوآوری، ایده ها، پیشنهادها و راهکارهای اصلاحی کارکنان و سایر ذینفعان سازمان مطالعات مفصلی انجام داده اند. البته این موضوع در ایران در پژوهشهای اندکی مورد مطالعه قرار گرفته است. از دهه 1990 شاهد افزایش چشمگیر توجه به خلاقیت و نوآوری و همچنین کتاب و مقالات، دوره های آموزشی و سایتهای اینترنتی متنوع در این رابطه بودیم. در واقع چندین عامل مهم چنین روندی را شکل داده است. از نظر فلوریدا جهانی شدن، برجسته شدن نقش دانش، افزایش تاکید بر تحول و توسعه هایی که در محیط اطراف افراد اتفاق می افتد ازجمله این عامل ها می باشد.(Florida, 2002) اما مسئله خلاقیت یک جز مهم توسعه فرهنگ سازمانی نیز بوده است. خلاقیت به پندار نو گرایی و همچنین تعهد به بقا در یک محیط نا امن و مدام در حال تغییر مربوط می شود. آن را می توان به ارتباط بین سازمانها و کارکنانشان پیوند داد چرا که هر چقدر این تغییرات سریعتر ایجاد می شود و دانش ها با سرعت بیشتری متحول می شوند، اوضاع پیچیده تر از قبل شده و کارکنان از اهمیت بیشتری برخوردار می گردند و این دغدغه را برای سازمان ها ایجاد می کند که آیا او (کارمند) خلاقیتی از خود ارائه خواهد داد!؟ از خلاقیت به عنوان یک پدیده پیچیده یاد می شود و ایساکسن و پوچیو(1993) دامنه خلاقیت را به چهار قسمت 1-شخص 2- فرآیند 3- محصول و 4- محیط تقسیم کرده اند. امبی (1983) بعد محصول را بارز دیده و آن را این چنین بیان می کند:” یک محصول و یا خدمت تا جایی خلاقانه است که مشاهده گران با صلاحیت بطور مستقل آن را قبول داشته باشند. مشاهده گران صلاحیت دار افراد آشنا به آن حوزه ای هستند که محصول یا خدمت در آن کاربرد دارد بنابراین خلاقیت می تواند به عنوان کیفیت محصول عنوان شود. در بحث ادبیات مربوط به خلاقیت اجماع مشخصی در بین پژوهشگران روی معنی آن وجود دارد که بر محور تازگی و کاربردی بودن متمرکز است بطوریکه مام فورد(2003) عنوان می کند ” ظاهرا ما پژوهشگران خلاقیت به یک توافق کلی راجع به خلاقیت دست یافته ایم و آن تولید محصولات نو و سودمند است.” اما چیزی که در این پژوهش مورد نظر ماست به مدیریت خلاقیت مربوط می شود، تلاشی در راستای ارتقای خلاقیت در سازمان است که از دیدگاه گاسپرز(2002) می تواند به زیر سیستم هایی چون اقلیم خلاق، تفکر خلاقانه و مدیریت ایده ها تقسیم شود. (Mark, 2009) عملکرد مدیریت ایده ها را نیز می توان به سه بخش استخراج ایده[1]، فرود ایده[2] و پیگیری ایده[3] تقسیم کرد. اولین بخش مربوط به تمایل کارمند برای تسهیم ایده خود با سازمان مربوط می شود و این تنها زمانی اتفاق می افتد که محیط فرهنگی اطراف ایده دهنده مناسب باشد. مرحله دوم هم بیانگر جا انداختن ایده در سازمان است و در این شرایط عامل های فرهنگی باید پشتیبانی کننده ایده دهنده باشند و مرحله آخر هم مربوط به پروراندن ایده وتبدیل آن به یک پیشنهاد پروژه می باشد که نیازمند زیر ساخت های مناسب در سازمان است. (Dijk, 2002) در واقع مدیریت ایده ها به فرایند دریافت و جمع آوری ایده ها و سازماندهی و عملی ساختن آنها در سازمان اطلاق می شود. مدیریت ایده فضایی را فراهم می کند که در آن، ایده ها جمع آوری شوند، مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرند و سپس برترین ها انتخاب شده، در صورت لزوم توسط تیم های بهبود تصحیح و عیب یابی گردند و به اجرا در آیند. در سخن کوتاه ، مدیریت ایده به سازمان اطمینان می دهد که هیچ ایده ای مفقود نمی شود و از حافظه سازمان پاک نمی شود و تمام ایده ها، در راستای ایجاد بهبود و نوآوری در سازمان بکار گرفته می شوند. (Shockley, 2006) 1_4 هدف پژوهش

2_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

2_1 _1 تعریف ایده: ……………………………………………………………………………………………………………………………. 11

2_1_2  ایده های بدیع یا قدیمی؟……………………………………………………………………………………………………… 15

2_2 اهمیت نوآوری و مدیریت نوآوری………………………………………………………………………………………………… 16

2_2_1 انواع نوآوری……………………………………………………………………………………………………………………………… 17

2_2_2 فرآیندهای نوآوری…………………………………………………………………………………………………………………… 18

2_3 فرآیند خلق ایده……………………………………………………………………………………………………………………………. 21

2_4 مدل انتقال خلاقیت………………………………………………………………………………………………………………………. 24

2_5 نوآوری و اجماع ایده ها………………………………………………………………………………………………………………… 25

2_6 منابع ایده……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

2_7 مدیریت ایده ها……………………………………………………………………………………………………………………………… 28

2_7_1 ارزش مدیریت ایده ها در فرآیند نوآوری………………………………………………………………………………. 30

2_7_2 مروری بر تاریخچه مدیریت ایده ها………………………………………………………………………………………… 31

2_7_2_1 نسل صفر…………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

2_7_2_2 نسل یک……………………………………………………………………………………………………………………………… 32

2_7_2_3 نسل دوم……………………………………………………………………………………………………………………………… 33

2_7_2_4 نسل سوم……………………………………………………………………………………………………………………………. 33

2_7_3 فرآیندهای مدیریت ایده ها…………………………………………………………………………………………………….. 34

2_7_4 مدیریت ایده ها در دولت و بخش عمومی…………………………………………………………………………….. 39

2_8 معرفی مدلی برای نوآوری در بخش عمومی………………………………………………………………………………. 41

2_9 مدیریت ایده ها و فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………………………… 46

2_10 خلاصه فصل دوم  و جمع بندی:………………………………………………………………………………………………. 46

فصل سوم : روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………. 49

3_1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50

3_2 مبانی پژوهش کیفی……………………………………………………………………………………………………………………… 50

3_3 استراتژی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

3_4 تدوین پروتکل و انجام مصاحبه……………………………………………………………………………………………………. 52

3_5 انتخاب مصاحبه شوندگان…………………………………………………………………………………………………………….. 53

3_6 دسته بندی داده ها……………………………………………………………………………………………………………………….. 55

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………. 56

4_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 57

4_2 تجزیه و تحلیل اطلاعات مصاحبه های اولیه………………………………………………………………………………. 57

4_3 طراحی سیستم مدیریت ایده ها………………………………………………………………………………………………….. 64

4_3_1 طراحی مدل  فرآیند خلق ایده ها…………………………………………………………………………………………. 65

4_3_1_1 ایجاد رویدادهایی برای خلق ایده………………………………………………………………………………………. 65

4_3_1_2 کنترل منابع ایده………………………………………………………………………………………………………………… 66

4_3_1_3 کنترل بر فعالیت های خلق ایده………………………………………………………………………………………. 67

4_3_1_4 پایش و فیلتر ایده ها در مرحله خلق……………………………………………………………………………….. 67

4_3_1_5 تاثیر استراتژی بر خلق ایده ها………………………………………………………………………………………….. 68

4_3_1_6 پایش و تنظیم فرآیند خلق ایده……………………………………………………………………………………….. 69

4_3_2 طراحی مدل فرآیند مدیریت ایده ها……………………………………………………………………………………… 71

4_3_2_1 اخذ ایده ها:………………………………………………………………………………………………………………………… 71

4_3_2_2 برچسب گذاری ایده ها ……………………………………………………………………………………………………. 74

4_3_2_3 ذخیره و نگهداری ایده ها………………………………………………………………………………………………….. 76

4_3_2_4 ساماندهی و دسته بندی ایده ها در استخر ایده…………………………………………………………….. 77

4_3_2_5 اشاعه ایده ها……………………………………………………………………………………………………………………… 79

4_3_2_6 مسیرگزینی…………………………………………………………………………………………………………………………. 80

4_3_3 فعالیت های مرتبط با توسعه و اجرایی سازی ایده ها………………………………………………………….. 82

4_3_3_1 تحلیل و بررسی:…………………………………………………………………………………………………………………. 85

4_3_3_2 غربال گری:…………………………………………………………………………………………………………………………. 85

4_3_3_3 پرورش و توسعه ایده:………………………………………………………………………………………………………… 85

4_3_3_4 شبکه متخصصین……………………………………………………………………………………………………………….. 85

4_3_3_5 ارزیابی و انتخاب…………………………………………………………………………………………………………………. 86

4_3_3_6 اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………. 86

4_4 ممیزی و بروز رسانی سیستم طراحی شده………………………………………………………………………………… 86

4_4_1 مشخصات سازمان هدف………………………………………………………………………………………………………….. 87

4_4_3 انجام مصاحبات ممیزی مدل………………………………………………………………………………………………….. 89

4_4_4 مدل به روز شده سیستم مدیریت ایده ها…………………………………………………………………………….. 90

4_4_4_1 حذف مرحله فیلتراسیون از فرآیند خلق ایده ها……………………………………………………………. 90

4_4_4_2 انجام فیلتراسیون در مرحله ساماندهی ایده ها……………………………………………………………….. 91

4_4_4_3همسو سازی فرآیند خلق ایده با استراتژی و کسب و کار اصلی سازمان ها………………….. 91

4_6 خلاصه فصل چهارم………………………………………………………………………………………………………………………. 95

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………………………… 96

5_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 97

5_2 اعتبارسنجی و روایی پژوهش………………………………………………………………………………………………………. 97

5_2 تحلیل نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………… 98

5_2_1 پاسخ سوال شماره 1……………………………………………………………………………………………………………….. 98

5_2_2 پاسخ سوال شماره 2……………………………………………………………………………………………………………….. 99

5_2_3 پاسخ سوال شماره 3…………………………………………………………………………………………………………….. 102

5_2_4 پاسخ سوال شماره 4…………………………………………………………………………………………………………….. 102

5_3 تبیین نظری نتایج………………………………………………………………………………………………………………………. 102

5_4 بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

5_5 رهنمودهای حاصل از پژوهش…………………………………………………………………………………………………… 106

5_6 پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی………………………………………………………………………………………… 108

5_7 محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………… 108

فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………….. 110

6 فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………. 111

6_1 فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………….. 111

6_ 2 فهرست منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………….. 112

مقدمه

در چند سال اخیر که به شکل حرفه ای به عنوان مشاور در سازمانهای مختلف وظیفه طراحی، اجرا و نگهداشت برنامه های ایده یابی و پیشنهادگیری از کارکنان را برعهده داشته ام، سوال مهمی ذهن من را درگیر ساخته است! چرا برنامه های خلق ایده و پیشنهادگیری با جود اینکه در اکثر سازمانهای دنیا با موفقیت همراه بوده اند متاسفانه در ایران توفیق چندانی نداشته اند؟

مدتهاست که در شرق و غرب دنیا سیستمها و برنامه هایی برای ایجاد نوآوری و استفاده از گنجینه افکار عمومی طراحی و اجرا شده است. بسیاری از ما با داستان موفقیت پروفسور آمریکایی آقای دمینگ در پایه گذاری مدیریت کیفیت، کایزن و نظام پیشنهادها در ژاپن آشنا هستیم و اینکه تئوری های او علی رغم موفقیت در شرق نتوانست در خود آمریکا توفیق چندانی کسب کند. غربی ها برای حل این مشکل اقدام به تغییر این سیستم ها بر مبنای ویژگیهای سازمانی و بویژه فرهنگ مختص بخود نمودند و برنامه هایی را با عناوین مدیریت ایده ها و مدیریت نوآوری طراحی کردند.

مطالعه سازمانهای شرقی و غربی در چگونگی بهره گیری از ایده ها و افکار ذینفعانشان و بررسی علل موفقیت آنها فکر من را به این موضوع جلب کرد که استفاده صرف از سیستمها و نظامهای مدیریتی که در کشورها و فرهنگ های دیگر با موفقیت همراه بوده اند، تضمین کننده موفقیت آنها در ایران نمی باشد.

 1_2 بیان مسئله پژوهش

امروزه اکثر سازمانها مواجه با یک نیاز اضطراری هستند و آن بکارگیری ایده ها و فرصت های جدید برای مقابله با فشارهای رقابتی و نیازهای مدوام در حال تغییر ذینفعان و مشتریان است. رکود اقتصادی فعلی نیز بسیار بر شدت نیاز به نوآوری در صنایع مختلف افزوده است. اما چگونه و از کجا می توان به این ایده ها دست یافت؟

این سوال ما را بسوی استفاده از فکر و اندیشه کارکنان و ایده های خلاقانه ایشان جهت حل مسائل و مشکلات سازمان  سوق می دهد و از آنجا که مدیریت صحیح این ایده ها و اندیشه ها باعث مسیر دهی به افکارکارکنان شده و دستیابی به راهکارهای اجرایی را ساده تر می سازد، لذا وجود سیستمی جهت خلق، جمع آوری، کنترل، بررسی و اجرای این ایده ها  لازم است.

در نتیجه لازم است سیستمی وجود داشته باشد تا از طریق آن، کارکنان برای ارائه ایده در زمینه های قابل بهبود، هم اندیشی و مشارکت کنند و بین ایده های آنان پیوند برقرار شود تا ایشان بتوانند ضمن الهام گرفتن از ایده های یکدیگر، با بکار بردن تکنیک‌های هم فکری، هم اندیشی و خلاقیت، ایده های خود را به راهکارهای اجرایی جهت توسعه فرهنگ کارآفرینی تبدیل کنند.

در سازمانها و شرکت های معتبر جهان و بویژه در اروپا، با راه اندازی سیستم مدیریت ایده ها برای کارکنان خلاق در هر لحظه این امکان را فراهم می آورند تا ایده های خلاقانه ایشان در اسرع زمان، ثبت، کنترل، بررسی و اجرا گردد. از جمله این شرکت ها می توان به شرکت حمل و نقل ریلی سوئیس  با بیش از 28 هزار پرسنل  (Spada, 2012) و کمپانی انفورماتیک ولو که با  بیش از 5000 کارمند در 35 کشور  جهان خدمات IT ارائه می دهد (Stenmark, 2001) اشاره کرد.

در ایران و بخصوص در بخش دولتی  نیز تلاشهایی در راستای بکارگیری ایده های کارکنان در قالب نظام پیشنهادها، گروه های کیفیت و بهره وری و حلقه های حل مسئله شده است. اما تا کنون سیستم منسجمی بر اساس ویژگی های بومی جهت ساماندهی به ایده های کارکنان طراحی نشده است. لذا در این پژوهش سعی شد تا چاچوب مفهومی سیستم مدیریت ایده ها جهت استفاده در بخش دولتی طراحی و ارائه گردد.

1_3 اهمیت و ضرورت مسئله پژوهش

صاحبنظران مدیریت درباره استفاده از خلاقیت، نوآوری، ایده ها، پیشنهادها و راهکارهای اصلاحی کارکنان و سایر ذینفعان سازمان مطالعات مفصلی انجام داده اند. البته این موضوع در ایران در پژوهشهای اندکی مورد مطالعه قرار گرفته است.

از دهه 1990 شاهد افزایش چشمگیر توجه به خلاقیت و نوآوری و همچنین کتاب و مقالات، دوره های آموزشی و سایتهای اینترنتی متنوع در این رابطه بودیم. در واقع چندین عامل مهم چنین روندی را شکل داده است. از نظر فلوریدا جهانی شدن، برجسته شدن نقش دانش، افزایش تاکید بر تحول و توسعه هایی که در محیط اطراف افراد اتفاق می افتد ازجمله این عامل ها                   می باشد.(Florida, 2002) اما مسئله خلاقیت یک جز مهم توسعه فرهنگ سازمانی نیز بوده است. خلاقیت  به پندار نو گرایی و همچنین تعهد به بقا در یک محیط نا امن و مدام در حال تغییر مربوط می شود. آن را می توان به ارتباط بین سازمانها و کارکنانشان پیوند داد چرا که هر چقدر این تغییرات سریعتر ایجاد می شود و دانش ها با سرعت بیشتری متحول می شوند، اوضاع پیچیده تر از قبل شده و کارکنان از اهمیت بیشتری برخوردار می گردند و این دغدغه را برای سازمان ها ایجاد می کند که آیا او (کارمند) خلاقیتی از خود ارائه خواهد داد!؟

از خلاقیت به عنوان یک پدیده پیچیده یاد می شود و ایساکسن و پوچیو(1993) دامنه خلاقیت را به چهار قسمت 1-شخص 2- فرآیند 3- محصول و 4- محیط تقسیم کرده اند. امبی (1983) بعد محصول را بارز دیده و آن را این چنین بیان می کند:” یک محصول و یا خدمت تا جایی خلاقانه است که مشاهده گران با صلاحیت بطور مستقل آن را قبول داشته باشند.  مشاهده گران صلاحیت دار افراد آشنا به آن حوزه ای هستند که محصول یا خدمت در آن کاربرد دارد بنابراین خلاقیت   می تواند به عنوان کیفیت محصول عنوان شود.

در بحث ادبیات مربوط به خلاقیت اجماع مشخصی در بین پژوهشگران روی معنی آن وجود دارد که بر محور تازگی و کاربردی بودن متمرکز است بطوریکه مام فورد(2003) عنوان می کند ” ظاهرا ما پژوهشگران خلاقیت به یک توافق کلی راجع به خلاقیت دست یافته ایم و آن تولید محصولات نو و سودمند است.”

اما چیزی که در این پژوهش مورد نظر ماست به مدیریت خلاقیت مربوط می شود، تلاشی در راستای ارتقای خلاقیت در سازمان است که از دیدگاه گاسپرز(2002) می تواند به زیر سیستم هایی چون اقلیم خلاق، تفکر خلاقانه و مدیریت ایده ها تقسیم شود. (Mark, 2009)

عملکرد مدیریت ایده ها را نیز می توان به سه بخش استخراج ایده[1]، فرود ایده[2] و پیگیری ایده[3] تقسیم کرد. اولین بخش مربوط به تمایل کارمند برای تسهیم ایده خود با سازمان مربوط می شود و این تنها زمانی اتفاق  می افتد که محیط فرهنگی اطراف ایده دهنده مناسب باشد. مرحله دوم هم بیانگر جا انداختن ایده در سازمان است و در این شرایط عامل های فرهنگی باید پشتیبانی کننده ایده دهنده باشند و مرحله آخر هم مربوط به پروراندن ایده وتبدیل آن به یک پیشنهاد پروژه     می باشد که نیازمند زیر ساخت های مناسب در سازمان است. (Dijk, 2002)

در واقع مدیریت ایده ها به فرایند دریافت و جمع آوری ایده ها و سازماندهی و عملی ساختن آنها در سازمان اطلاق می شود. مدیریت ایده فضایی را فراهم می کند که در آن، ایده ها جمع آوری شوند، مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرند و سپس برترین ها انتخاب شده، در صورت لزوم توسط تیم های بهبود تصحیح و عیب یابی گردند و به اجرا در آیند. در سخن کوتاه ، مدیریت ایده به سازمان اطمینان می دهد که هیچ ایده ای مفقود نمی شود و از حافظه سازمان پاک نمی شود و تمام ایده ها، در راستای ایجاد بهبود و نوآوری در سازمان بکار گرفته                                   می شوند. (Shockley, 2006)

1_4 هدف پژوهش

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 22
1-4- اهداف تحقیق 24
1-5- سوالات تحقیق 24
1-6- فرضیات تحقیق 25
1-7- روش تحقیق از نظر شیوه انجام تحقیق 27
1-8- جامعه آماری پژوهش و ابزار سنجش 27
1-9- قلمرو تحقیق 27
1-10- تعریف روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل داده ها وآزمون فرضیه ها: 28
1-11- چهارچوب نظری تحقیق 28
1-12- متغیر های تحقیق 29
1-12-1- متغیر های مستقل 29
1-12-2- متغیرهای میانجی وابسته 29
1-12-3- متغیر های وابسته نهایی 30
1-13- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 30
فصل 2: ادبیات تحقیق 34
2-1- مقدمه 35
2-2- مفاهیم تحقیق 36
2-2-1- آمیخته ترفیع و ابعاد آن 36
2-2-2- ابعاد ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کننده در مدل آکر 47
2-2-3- ارزش ویژه برند 51
2-3- تحلیل و نقد مبانی نظری 55
2-3-1- مدل کلر 55
2-3-2- مدل کاپفرر 57
2-3-3- مدل آکر 58
2-4- مروری بر صنعت خرده فروشی 59
2-4-1- انواع سازمان های خرده فروشی 60
2-4-2- فروشگاه های زنجیره ای 62
2-4-3- تاریخچه پیدایش فروشگاه های زنجیره ای در دنیا 64
2-4-4- تاریخچه پیدایش فروشگاه های زنجیره ای در ایران 66
2-4-5- فروشگاه زنجیره ای پروما 69
2-4-6- جمع بندی صنعت مورد مطالعه 70
2-5- پیشینه تحقیق 70
2-5-1- سوابق تحقیقات داخلی 70
2-5-2- سوابق تحقیقات خارجی 75
2-6- جمع بندی 80
فصل 3: روش تحقیق 82
3-1- مقدمه 82
3-2- روش تحقیق 83
3-3- جامعه آماری 85
3-4- نمونه آماری 86
3-4-1- حجم نمونه آماری 86
3-4-2- روش نمونه گیری 87
3-5- ابزار گردآوری داده ها 87
3-6- ویژگی های فنی ابزار گردآوری داده ها 91
3-6-1- روایی 91
3-6-2- پایایی 92
3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات 94
3-7-1- روش های آزمون آماری 94
3-7-2- آزمون های برازندگی مدل کلی 97
3-8- دلیل انتخاب روش لیزرل برای این مطالعه 99
3-9- جمع بندی 99
فصل 4: تجزیه و تحلیل داده ها 100
4-1- مقدمه 101
4-2- ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه 102
4-2-1- جنسیت 102
4-2-2- سن اعضای نمونه 103
4-2-3- وضعیت تاهل 105
4-2-4- سطح تحصیلات اعضای نمونه 106
4-2-5- مشاغل اعضای نمونه 107
4-2-6- حجم خرید ماهانه 109
4-3- توصیف متغیر های تحقیق 111
4-4- شاخص های توصیفی متغیر های تحقیق 112
4-5- تحلیل عاملی سازه های تحقیق 114
4-5-1- تحلیل عاملی تأییدی متغیر فروش حضوری 115
4-5-2- تحلیل عاملی تأییدی متغیر پیشبرد فروش 117
4-5-3- تحلیل عاملی تأییدی متغیر روابط عمومی 119
4-5-4- تحلیل عاملی تأییدی متغیر بازاریابی مستقیم 122
4-5-5- تحلیل عاملی تأییدی متغیر تبلیغات 124
4-5-6- تحلیل عاملی تأییدی متغیر کیفیت درک شده 127
4-5-7- تحلیل عاملی تأییدی متغیر وفاداری برند 129
4-5-8- تحلیل عاملی تأییدی متغیر آگاهی از برند 131
4-5-9- تحلیل عاملی تأییدی متغیر تداعی برند 133
4-5-10- تحلیل عاملی تأییدی متغیر ارزش ویژه برند 135
4-6- مدل 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 22 1-4- اهداف تحقیق 24 1-5- سوالات تحقیق 24 1-6- فرضیات تحقیق 25 1-7- روش تحقیق از نظر شیوه انجام تحقیق 27 1-8- جامعه آماری پژوهش و ابزار سنجش 27 1-9- قلمرو تحقیق 27 1-10- تعریف روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل داده ها وآزمون فرضیه ها: 28 1-11- چهارچوب نظری تحقیق 28 1-12- متغیر های تحقیق 29 1-12-1- متغیر های مستقل 29 1-12-2- متغیرهای میانجی وابسته 29 1-12-3- متغیر های وابسته نهایی 30 1-13- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 30 فصل 2: ادبیات تحقیق 34 2-1- مقدمه 35 2-2- مفاهیم تحقیق 36 2-2-1- آمیخته ترفیع و ابعاد آن 36 2-2-2- ابعاد ارزش ویژه برند از دیدگاه مصرف کننده در مدل آکر 47 2-2-3- ارزش ویژه برند 51 2-3- تحلیل و نقد مبانی نظری 55 2-3-1- مدل کلر 55 2-3-2- مدل کاپفرر 57 2-3-3- مدل آکر 58 2-4- مروری بر صنعت خرده فروشی 59 2-4-1- انواع سازمان های خرده فروشی 60 2-4-2- فروشگاه های زنجیره ای 62 2-4-3- تاریخچه پیدایش فروشگاه های زنجیره ای در دنیا 64 2-4-4- تاریخچه پیدایش فروشگاه های زنجیره ای در ایران 66 2-4-5- فروشگاه زنجیره ای پروما 69 2-4-6- جمع بندی صنعت مورد مطالعه 70 2-5- پیشینه تحقیق 70 2-5-1- سوابق تحقیقات داخلی 70 2-5-2- سوابق تحقیقات خارجی 75 2-6- جمع بندی 80 فصل 3: روش تحقیق 82 3-1- مقدمه 82 3-2- روش تحقیق 83 3-3- جامعه آماری 85 3-4- نمونه آماری 86 3-4-1- حجم نمونه آماری 86 3-4-2- روش نمونه گیری 87 3-5- ابزار گردآوری داده ها 87 3-6- ویژگی های فنی ابزار گردآوری داده ها 91 3-6-1- روایی 91 3-6-2- پایایی 92 3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات 94 3-7-1- روش های آزمون آماری 94 3-7-2- آزمون های برازندگی مدل کلی 97 3-8- دلیل انتخاب روش لیزرل برای این مطالعه 99 3-9- جمع بندی 99 فصل 4: تجزیه و تحلیل داده ها 100 4-1- مقدمه 101 4-2- ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه 102 4-2-1- جنسیت 102 4-2-2- سن اعضای نمونه 103 4-2-3- وضعیت تاهل 105 4-2-4- سطح تحصیلات اعضای نمونه 106 4-2-5- مشاغل اعضای نمونه 107 4-2-6- حجم خرید ماهانه 109 4-3- توصیف متغیر های تحقیق 111 4-4- شاخص های توصیفی متغیر های تحقیق 112 4-5- تحلیل عاملی سازه های تحقیق 114 4-5-1- تحلیل عاملی تأییدی متغیر فروش حضوری 115 4-5-2- تحلیل عاملی تأییدی متغیر پیشبرد فروش 117 4-5-3- تحلیل عاملی تأییدی متغیر روابط عمومی 119 4-5-4- تحلیل عاملی تأییدی متغیر بازاریابی مستقیم 122 4-5-5- تحلیل عاملی تأییدی متغیر تبلیغات 124 4-5-6- تحلیل عاملی تأییدی متغیر کیفیت درک شده 127 4-5-7- تحلیل عاملی تأییدی متغیر وفاداری برند 129 4-5-8- تحلیل عاملی تأییدی متغیر آگاهی از برند 131 4-5-9- تحلیل عاملی تأییدی متغیر تداعی برند 133 4-5-10- تحلیل عاملی تأییدی متغیر ارزش ویژه برند 135 4-6- مدل ساختاری تحقیق 137 4-7- آزمون های تکمیلی 143 4-7-1- آزمون مقایسه میانگین دو جامعه 143 4-7-2- آزمون تحلیل واریانس یک عامله 145 4-8- جمع بندی 151 فصل 5: نتیجه گیری و پیشنهادات 151 5-1- مقدمه 152 5-2- خلاصه ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه تحقیق 153 5-3- تبیین یافته های مربوط به فرضیات تحقیق بر اساس ادبیات پژوهش 154 5-3-1- فرضیه اول تحقیق و تبیین نتایج 154 5-3-2- فرضیه دوم تحقیق و تبیین نتایج 155 5-3-3- فرضیه سوم تحقیق و تبیین نتایج 155 5-3-4- فرضیه چهارم تحقیق و تبیین نتایج 155 5-3-5- فرضیه پنجم تحقیق و تبیین نتایج 156 5-3-6- فرضیه ششم تحقیق و تبیین نتایج 156 5-3-7- فرضیه هفتم تحقیق و تبیین نتایج 157 5-3-8- فرضیه هشتم تحقیق و تبیین نتایج 157 5-3-9- فرضیه نهم تحقیق و تبیین نتایج 157 5-3-10- فرضیه دهم تحقیق و تبیین نتایج 158 5-3-11- فرضیه یازدهم تحقیق و تبیین نتایج 158 5-3-12- فرضیه دوازدهم تحقیق و تبیین نتایج 159 5-3-13- فرضیه سیزدهم تحقیق و تبیین نتایج 159 5-3-14- فرضیه چهاردهم تحقیق و تبیین نتایج 159 5-3-15- فرضیه پانزدهم تحقیق و تبیین نتایج 160 5-3-16- فرضیه شانزدهم تحقیق و تبیین نتایج 160 5-3-17- فرضیه هفدهم تحقیق و تبیین نتایج 160 5-3-18- فرضیه هجدهم تحقیق و تبیین نتایج 161 5-3-19- فرضیه نوزدهم تحقیق و تبیین نتایج 161 5-3-20- فرضیه بیستم تحقیق و تبیین نتایج 161 5-3-21- فرضیه بیست و یکم تحقیق و تبیین نتایج 162 5-3-22- فرضیه بیست و دوم تحقیق و تبیین نتایج 162 5-3-23- فرضیه بیست و سوم تحقیق و تبیین نتایج 163 5-3-24- فرضیه بیست و چهارم تحقیق و تبیین نتایج 163 5-3-25- فرضیه اصلی تحقیق و تبیین نتایج 164 5-4- یافته های پژوهش 164 5-5- محدودیت های تحقیق 173 5-6- ارائه پیشنهادها به مدیران فروشگاه مبتنی بر یافته های پژوهش 174 5-7- توصیه به سایر پژوهشگران 175 منابع و ماخذ تحقیق 177 پیوست تحقیق 186 فهرست جداول جدول (2-1( انواع سازمان های خرده فروشی 61 جدول (2-2) خلاصه تحقیقات داخلی 71 جدول (2-3) خلاصه تحقیقات خارجی 75 جدول (3-1) جدول سوالات مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی 88 جدول (3-2) صفات کیفی و ارزش های عددی گزینه های پرسشنامه 89 جدول (3-3) منابع گویه های استفاده شده در پرسشنامه 89 جدول (3-4) ضریب الفای کرونباخ برای سازه های پژوهش 93 جدول (4-1( جنسیت اعضای نمونه 102 جدول (4-2) سن اعضای نمونه 103 جدول (4-3) وضعیت تاهل 105 جدول (4-4) سطح تحصیلات 106 جدول (4-5) شغل اعضای نمونه 108 جدول (4-6( حجم خرید ماهانه اعضای نمونه 110 جدول (4-7) توصیف آماری متغیر های تحقیق 111 جدول (4-8) آزمون میانگین متغیر های تحقیق 112 جدول (4-9) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر فروش حضوری 117 جدول (4-10) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر پیشبرد فروش 119 جدول (4-11) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر روابط عمومی 122 جدول (4-12) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر بازاریابی مستقیم 124 جدول (4-13) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر تبلیغات 127 جدول (4-14) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر کیفیت درک شده 129 جدول (4-15) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر وفاداری برند 131 جدول (4-16) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر آگاهی از برند 133 جدول (4-17) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر تداعی برند 135 جدول (4-18) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر ارزش ویژه برند 137 جدول (4-19) معادل متغیر های پژوهش در مدل های خروجی لیزرل 137 جدول (4-20) شاخص های برازش مدل اصلی تحقیق 139 جدول (4-21) خلاصه روابط ساختاری(نتایج آزمون فرضیات تحقیق) 141 جدول (4-22) نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه جهت سنجش اثر جنسیت بر متغیرهای تحقیق 144 جدول (4-23) نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه جهت سنجش اثر وضعیت تاهل بر متغیرهای تحقیق 145 جدول (4-24( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثرطبقات سنی مختلف بر متغیرهای تحقیق 147 جدول (4-25( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثر سطح تحصیلات بر متغیرهای تحقیق 148 جدول (4-26( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثر سطح مشاغل بر متغیرهای تحقیق 149 جدول (4-27( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثر سطح حجم خرید ماهانه بر متغیرهای تحقیق 150 جدول (5-1) میزان اثر غیر مستقیم متغیرها 167 جدول (5-2) رتبه بندی مسیرهای اثرگذار بر ارزش ویژه برند فروشگاه پروما 169 فهرست اشکال شکل (1-1) مدل مفهومی تحقیق 28 شکل (2-1) مدل کلر 57 شکل (2-2) مدل ارزش ویژه برند کاپفرر از دیدگاه مصرف کننده (کاپفرر ، 1992) 58 شکل (2-3) مدل ارزش ویژه برند آکر از دیدگاه مصرف کننده (آکر ، 1991) 59 شکل (4-1) مدل اندازه گیری متغیر فروش حضوری در حالت تخمین استاندارد 116ساختاری تحقیق 137
4-7- آزمون های تکمیلی 143
4-7-1- آزمون مقایسه میانگین دو جامعه 143
4-7-2- آزمون تحلیل واریانس یک عامله 145
4-8- جمع بندی 151
فصل 5: نتیجه گیری و پیشنهادات 151
5-1- مقدمه 152
5-2- خلاصه ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه تحقیق 153
5-3- تبیین یافته های مربوط به فرضیات تحقیق بر اساس ادبیات پژوهش 154
5-3-1- فرضیه اول تحقیق و تبیین نتایج 154
5-3-2- فرضیه دوم تحقیق و تبیین نتایج 155
5-3-3- فرضیه سوم تحقیق و تبیین نتایج 155
5-3-4- فرضیه چهارم تحقیق و تبیین نتایج 155
5-3-5- فرضیه پنجم تحقیق و تبیین نتایج 156
5-3-6- فرضیه ششم تحقیق و تبیین نتایج 156
5-3-7- فرضیه هفتم تحقیق و تبیین نتایج 157
5-3-8- فرضیه هشتم تحقیق و تبیین نتایج 157
5-3-9- فرضیه نهم تحقیق و تبیین نتایج 157
5-3-10- فرضیه دهم تحقیق و تبیین نتایج 158
5-3-11- فرضیه یازدهم تحقیق و تبیین نتایج 158
5-3-12- فرضیه دوازدهم تحقیق و تبیین نتایج 159
5-3-13- فرضیه سیزدهم تحقیق و تبیین نتایج 159
5-3-14- فرضیه چهاردهم تحقیق و تبیین نتایج 159
5-3-15- فرضیه پانزدهم تحقیق و تبیین نتایج 160
5-3-16- فرضیه شانزدهم تحقیق و تبیین نتایج 160
5-3-17- فرضیه هفدهم تحقیق و تبیین نتایج 160
5-3-18- فرضیه هجدهم تحقیق و تبیین نتایج 161
5-3-19- فرضیه نوزدهم تحقیق و تبیین نتایج 161
5-3-20- فرضیه بیستم تحقیق و تبیین نتایج 161
5-3-21- فرضیه بیست و یکم تحقیق و تبیین نتایج 162
5-3-22- فرضیه بیست و دوم تحقیق و تبیین نتایج 162
5-3-23- فرضیه بیست و سوم تحقیق و تبیین نتایج 163
5-3-24- فرضیه بیست و چهارم تحقیق و تبیین نتایج 163
5-3-25- فرضیه اصلی تحقیق و تبیین نتایج 164
5-4- یافته های پژوهش 164
5-5- محدودیت های تحقیق 173
5-6- ارائه پیشنهادها به مدیران فروشگاه مبتنی بر یافته های پژوهش 174
5-7- توصیه به سایر پژوهشگران 175
منابع و ماخذ تحقیق 177
پیوست تحقیق 186
فهرست جداول
جدول (2-1( انواع سازمان های خرده فروشی 61
جدول (2-2) خلاصه تحقیقات داخلی 71
جدول (2-3) خلاصه تحقیقات خارجی 75
جدول (3-1) جدول سوالات مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی 88
جدول (3-2) صفات کیفی و ارزش های عددی گزینه های پرسشنامه 89
جدول (3-3) منابع گویه های استفاده شده در پرسشنامه 89
جدول (3-4) ضریب الفای کرونباخ برای سازه های پژوهش 93
جدول (4-1( جنسیت اعضای نمونه 102
جدول (4-2) سن اعضای نمونه 103
جدول (4-3) وضعیت تاهل 105
جدول (4-4) سطح تحصیلات 106
جدول (4-5) شغل اعضای نمونه 108
جدول (4-6( حجم خرید ماهانه اعضای نمونه 110
جدول (4-7) توصیف آماری متغیر های تحقیق 111
جدول (4-8) آزمون میانگین متغیر های تحقیق 112
جدول (4-9) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر فروش حضوری 117
جدول (4-10) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر پیشبرد فروش 119
جدول (4-11) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر روابط عمومی 122
جدول (4-12) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر بازاریابی مستقیم 124
جدول (4-13) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر تبلیغات 127
جدول (4-14) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر کیفیت درک شده 129
جدول (4-15) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر وفاداری برند 131
جدول (4-16) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر آگاهی از برند 133
جدول (4-17) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر تداعی برند 135
جدول (4-18) شاخص های برازش مدل اندازه گیری متغیر ارزش ویژه برند 137
جدول (4-19) معادل متغیر های پژوهش در مدل های خروجی لیزرل 137
جدول (4-20) شاخص های برازش مدل اصلی تحقیق 139
جدول (4-21) خلاصه روابط ساختاری(نتایج آزمون فرضیات تحقیق) 141
جدول (4-22) نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه جهت سنجش اثر جنسیت بر متغیرهای تحقیق 144
جدول (4-23) نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه جهت سنجش اثر وضعیت تاهل بر متغیرهای تحقیق 145
جدول (4-24( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثرطبقات سنی مختلف بر متغیرهای تحقیق 147
جدول (4-25( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثر سطح تحصیلات بر متغیرهای تحقیق 148
جدول (4-26( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثر سطح مشاغل بر متغیرهای تحقیق 149
جدول (4-27( نتایج آزمون واریانس یک عامله جهت سنجش اثر سطح حجم خرید ماهانه بر متغیرهای تحقیق 150
جدول (5-1) میزان اثر غیر مستقیم متغیرها 167
جدول (5-2) رتبه بندی مسیرهای اثرگذار بر ارزش ویژه برند فروشگاه پروما 169
فهرست اشکال
شکل (1-1) مدل مفهومی تحقیق 28
شکل (2-1) مدل کلر 57
شکل (2-2) مدل ارزش ویژه برند کاپفرر از دیدگاه مصرف کننده (کاپفرر ، 1992) 58
شکل (2-3) مدل ارزش ویژه برند آکر از دیدگاه مصرف کننده (آکر ، 1991) 59
شکل (4-1) مدل اندازه گیری متغیر فروش حضوری در حالت تخمین استاندارد 116

استاندارد بین کارمندان شرکت مهندسی مشاور طوس­آب جمع­آوری گردیده است. روایی محتوایی پرسشنامه از طریق پیش­آزمون و نظرات خبرگان و روایی سازه از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد بررسی قرار گرفت که ضریب آلفای کرانباخ بزرگتر از 7/0 موید پایایی متغیرها بوده است. تحلیل آماری داده­ها با استفاده از روش مدل­سازی معادلات ساختاری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده­های بدست آمده نشان داد که رابطه­ی بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان معنادار بوده و همچنین اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی ساختاری بر رابطه بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان مورد تأیید قرار گرفت در حالیکه اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی رابطه ­ای در رابطه­ بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان به اثبات نرسید. در پایان نیز، نتیجه­گیری و پیشنهادات برای پژوهش­های آینده ارائه گردیده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

استاندارد بین کارمندان شرکت مهندسی مشاور طوس­آب جمع­آوری گردیده است. روایی محتوایی پرسشنامه از طریق پیش­آزمون و نظرات خبرگان و روایی سازه از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد بررسی قرار گرفت که ضریب آلفای کرانباخ بزرگتر از 7/0 موید پایایی متغیرها بوده است. تحلیل آماری داده­ها با استفاده از روش مدل­سازی معادلات ساختاری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده­های بدست آمده نشان داد که رابطه­ی بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان معنادار بوده و همچنین اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی ساختاری بر رابطه بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان مورد تأیید قرار گرفت در حالیکه اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی رابطه ­ای در رابطه­ بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان به اثبات نرسید. در پایان نیز، نتیجه­گیری و پیشنهادات برای پژوهش­های آینده ارائه گردیده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1) مقدمه

نوآوری در دنیای رقابتی نه تنها برای رشد سازمان‌ها بلکه برای بقای آن‌ها نیز ضروری است (تسای، ۲۰۱۱). ایده‌ها و روش‌های جدید به سرعت جایگزین روش‌های قبلی می‌گردد و تغییر و تحول، روالی عادی شده است. سازمان‌های امروزی به نوآوری‌های سریع و مداوم در محصولات، خدمات، فناوری‌ها و فرآیندها نیاز دارند. به دلیل تغییرات سریع و رقابت شدید، شرکت‌ ها چاره­ای جز نوآوری ندارند. شرکت‌هایی که نمی‌توانند به‌طور مستمر محصولات و خدمات نوآورانه به بازار عرضه کنند، محکوم به شکست خواهند بود. شرکت‌هایی بودند که علی­رغم جایگاه خوبی که در بازار داشتند به دلیل ضعف در نوآوری، دچار افول و حتی شکست شده­ اند. شرکت‌ها بدون نوآوری مستمر، نمی‌توانند رضایت مشتریان فعلی خود را به ­دست آورند و وفاداری آن‌ها را حفظ کنند. علاوه بر آن در جذب مشتریان جدید نیز ناموفق خواهند بود، زیرا مشتریان در بازار پر رقابت کنونی به سمت استفاده از محصولات و خدمات نوآورانه گرایش دارند.

بهبود عملکرد نوآوری سازمان‌ها از طریق منابع انسانی امکان‌پذیر است. در سازمان‌ها، نیروهای انسانی مهم­ترین عامل مزیت رقابتی به دست آمده از نوآوری به شمار می ­روند. سازمان‌ها با سرمایه­گذاری بر روی استاندارد بین کارمندان شرکت مهندسی مشاور طوس­آب جمع­آوری گردیده است. روایی محتوایی پرسشنامه از طریق پیش­آزمون و نظرات خبرگان و روایی سازه از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد بررسی قرار گرفت که ضریب آلفای کرانباخ بزرگتر از 7/0 موید پایایی متغیرها بوده است. تحلیل آماری داده­ها با استفاده از روش مدل­سازی معادلات ساختاری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده­های بدست آمده نشان داد که رابطه­ی بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان معنادار بوده و همچنین اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی ساختاری بر رابطه بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان مورد تأیید قرار گرفت در حالیکه اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی رابطه ­ای در رابطه­ بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان به اثبات نرسید. در پایان نیز، نتیجه­گیری و پیشنهادات برای پژوهش­های آینده ارائه گردیده است. فصل اول: کلیات تحقیق 1-1) مقدمه نوآوری در دنیای رقابتی نه تنها برای رشد سازمان‌ها بلکه برای بقای آن‌ها نیز ضروری است (تسای، ۲۰۱۱). ایده‌ها و روش‌های جدید به سرعت جایگزین روش‌های قبلی می‌گردد و تغییر و تحول، روالی عادی شده است. سازمان‌های امروزی به نوآوری‌های سریع و مداوم در محصولات، خدمات، فناوری‌ها و فرآیندها نیاز دارند. به دلیل تغییرات سریع و رقابت شدید، شرکت‌ ها چاره­ای جز نوآوری ندارند. شرکت‌هایی که نمی‌توانند به‌طور مستمر محصولات و خدمات نوآورانه به بازار عرضه کنند، محکوم به شکست خواهند بود. شرکت‌هایی بودند که علی­رغم جایگاه خوبی که در بازار داشتند به دلیل ضعف در نوآوری، دچار افول و حتی شکست شده­ اند. شرکت‌ها بدون نوآوری مستمر، نمی‌توانند رضایت مشتریان فعلی خود را به ­دست آورند و وفاداری آن‌ها را حفظ کنند. علاوه بر آن در جذب مشتریان جدید نیز ناموفق خواهند بود، زیرا مشتریان در بازار پر رقابت کنونی به سمت استفاده از محصولات و خدمات نوآورانه گرایش دارند. بهبود عملکرد نوآوری سازمان‌ها از طریق منابع انسانی امکان‌پذیر است. در سازمان‌ها، نیروهای انسانی مهم­ترین عامل مزیت رقابتی به دست آمده از نوآوری به شمار می ­روند. سازمان‌ها با سرمایه­گذاری بر روی سرمایه‌های انسانی خود می‌توانند به نوآوری دست یابند. زیرا کارکنان نوآور و خلاق، عامل و ایجادکننده­ نوآوری هستند. اما نوآوری توسط کارکنانی ایجاد می‌شود که دارای رفتار نوآورانه کارکنان باشند. نوآوری یک فرآیند چند مرحله‌ای شامل تولید ایده، ترویج ایده و پیاده‌سازی ایده است. لذا در هر مرحله‌ای، رفتارهای مختلفی موردنیاز است (جانسون، ۲۰۰۴). اگر شرکت‌ها رفتار نوآورانه کارکنان را در کارکنان خویش تقویت نکنند، نمی‌توانند به نوآوری در محصولات، خدمات و فرآیندهای خود دست یابند، زیرا موتور محرکه­ نوآوری در سازمان، کارکنان نوآور و دارای رفتار نوآورانه کارکنان است. برخی از شرکت‌ها در ایجاد نوآوری، سرمایه­ گذاری‌های زیادی انجام می‌دهند، ولی کلید نوآوری را در بیرون شرکت جستجو می‌کنند که در این صورت علی­رغم سرمایه­ گذاری‌های زیاد، به نتایج دلخواه نمی‌رسند، در حالی ‌که نوآوری از درون شرکت و از میان کارکنانی که دارای رفتار نوآورانه کارکنان هستند، ایجاد می‌شود. همچنین در راستای بهبود نوآوری در سازمان، ترویج رفتارهای اشتراک دانش در بین کارکنان به‌عنوان یک عامل مهم مطرح می‌شود. مدیران اقدامات متعددی انجام می‌دهند تا به‌طور مستمر، نوآوری را از طریق به ‌کارگیری دانش کارکنان بهبود بخشند. اما غالباً در استفاده از دانش کارکنان در جهت نوآوری در سازمان شکست می‌خورند (رادالی و دیگران، ۲۰۱۱). پژوهش‌های موجود در مدیریت دانش بیانگر این است که اگر انتظار داریم سرمایه‌های دانشی منجر به نوآوری شود، نیاز است که کارکنان، متعهد به رفتارهای اشتراک دانش شوند (لونگو، ۲۰۱۱). با توجه به این‌که فعالیت شرکت‌های امروزی، تخصصی و مبتنی بر دانش و فناوری است، اهمیت دانش به اشتراک گذاشته‌شده در بهبود عملکرد نوآوری در این شرکت‌ها بالاست. مدیران این شرکت‌ها بدون توسعه­ رفتار اشتراک دانش در بین کارکنان قادر به بهبود عملکرد نوآوری شرکت نخواهند بود. مطالعه اشتراک دانش در اساس ریشه در ادبیات نوآوری، انتقـال فنـاوری و مـدیریت اسـتراتژیک دارد. تحقیق در این زمینه بر تبیین کامیابی­ها و ناکامی­هـای ملـت­هـای مختلـف در تقویـت رشـد اقتصادی از طریق فن­آوری متمرکز بوده است. برخی صاحب نظران علم اقتصاد بر ایـن باورنـد کـه نرخ سرمایه گذاری بالا در سـرمایه انـسانی، رشـد و نـوآوری ملـی را بـه همـراه دارد (کـامینگز ،2003).اسمیت و همکاران نیز بر این مهم تأکیـد مـی ورزنـد کـه قـدرت افـراد در تبـادل دانـش، تجربه­ها و مهارت هایشان، بر رشد تولیدات و خدمات جدیـد آنهـا مـی افزایـد. ازایـن رو، اشـتراک دانش پیش­نیاز توسعه فناوری و یا تولیدات جدید قلمداد میشود (Renzel 2000). در قلمرو مدیریت استراتژیک، با نظـر بـه اهمیـت دانـش بـه عنـوان مهـم­تـرین منبـع استراتژیکی سازمان در ایجاد ارزش افزوده، اشـتراک دانـش از جایگـاه والایـی برخـوردار است. در فصل آغازین به مفاهیم و کلیات اساسی تحقیق پرداخته خواهد شد. ابتدا موضوع اصلی تحقیق، ضرورت و اهمیت موضوع بیان می­گردد؛ یعنی اینکه چرا تحقیق حاضر انجام شده؟ ضروریات و بدیعات انجام این تحقیق در چیست؟ در ادامه به اینگونه سوالات پاسخ داده خواهد شد. همچنین فرضیه­های مورد نظر برای موضوع تحقیق بیان گردیده که این فرضیه­ها شاکله اصلی این تحقیق را تشکیل می­دهند. در ادامه بحث، قلمرو زمانی، مکانی و موضوعی تحقیق مشخص می­گردد؛ اینکه این تحقیق در چه زمانی و در چه مکانی و در چه موضوعی بررسی می­شود؟ و در پایان تعریفی کلی از واژگان کلیدی مورد استفاده در این تحقیق یعنی اشتراک دانش، رفتار نوآورانه کارکنان، سرمایه اجتماعی بیان می­گردد. در فصل دوم مبانی نظری تشریح می­گردد. همچنین تمامی متغیرهای مدل و روابط بین آن­ها بیان می­شود و مدل ارائه می­شود. در فصل سوم ، روش تحقیق، جامعه، نمونه، روش های نمونه­گیری، روش و ابزار گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه، متغیرهای تحقیق و شیوه تجزیه و تحلیل و تفسیر داده­ها بیان می­گردد. پس از گردآوری داده­های پژوهش، در فصل چهارم به بررسی داده­های بدست آمده پرداخته شده است. به منظور بررسی داده­های پژوهش حاضر، ابتدا اطلاعات حاصل از پرسشنامه استخراج و سپس از طریق نرم افزارهای آماری SPSS 18 و SMART PLS در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا تأیید و یا عدم تأیید فرضیه­های پژوهش، بررسی شود. در این فصل، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها خلاصه می­گردد و با تفسیر آنها سعی می­شود تا به سؤالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. در فصل پنجم نتایج حاصل از اجرای طرح تحقیق و نتیجه­گیریهای صحیح و پیشنهادات مربوط و مناسب ارائه شده است. 2-1) بیان مسئله و تبیین موضوع امروزه، قابلیت و توانایی برای نوآوری مستمر محصولات، خدمات و فرآیندهای کاری برای سازمان­ها حیاتی است. بر این اساس، در طی بیست سال گذشته توجه به “نوآوری” بعنوان یک موضوع تحقیقاتی افزایش یافته است (Jong & Hartog, 2010). در کسب و کار امروزه، شرکت­ها باید بطور مستمر و پیوسته نوآور باشند تا بتوانند رقابت­پذیر مانده و در طولانی مدت بقاء داشته باشند (Banbury & Mitchell, 1995). بحران­های موجود در محیط، سیستم­های معمول را تغییر داده است و بقای سازمان را به خطر انداخته است. برای کسب مزیت رقابتی و افزایش شهرت، نوآوری یک انتخاب استراتژیک مهم برای خرابی­های ناشی از بحران­هاست. پر واضح است که نوآوری عامل مهمی‌ در کمک سازمان­ها برای بقاء در جهانی پر از تغییرات است (Pundt et al., 2010). یکی از روش­هایی که سازمان­ها نوآورتر باشند این است که بر قابلیت کارکنان­شان در نوآوری سرمایه­گذاری کنند (De Jong & Hartog, 2007). رفتار نوآورانه کارکنان بعنوان هدف کارکنان در خلق،سرمایه‌های انسانی خود می‌توانند به نوآوری دست یابند. زیرا کارکنان نوآور و خلاق، عامل و ایجادکننده­ نوآوری هستند. اما نوآوری توسط کارکنانی ایجاد می‌شود که دارای رفتار نوآورانه کارکنان باشند. نوآوری یک فرآیند چند مرحله‌ای شامل تولید ایده، ترویج ایده و پیاده‌سازی ایده است. لذا در هر مرحله‌ای، رفتارهای مختلفی موردنیاز است (جانسون، ۲۰۰۴). اگر شرکت‌ها رفتار نوآورانه کارکنان را در کارکنان خویش تقویت نکنند، نمی‌توانند به نوآوری در محصولات، خدمات و فرآیندهای خود دست یابند، زیرا موتور محرکه­ نوآوری در سازمان، کارکنان نوآور و دارای رفتار نوآورانه کارکنان است. برخی از شرکت‌ها در ایجاد نوآوری، سرمایه­ گذاری‌های زیادی انجام می‌دهند، ولی کلید نوآوری را در بیرون شرکت جستجو می‌کنند که در این صورت علی­رغم سرمایه­ گذاری‌های زیاد، به نتایج دلخواه نمی‌رسند، در حالی ‌که نوآوری از درون شرکت و از میان کارکنانی که دارای رفتار نوآورانه کارکنان هستند، ایجاد می‌شود.

همچنین در راستای بهبود نوآوری در سازمان، ترویج رفتارهای اشتراک دانش در بین کارکنان به‌عنوان یک عامل مهم مطرح می‌شود. مدیران اقدامات متعددی انجام می‌دهند تا به‌طور مستمر، نوآوری را از طریق به ‌کارگیری دانش کارکنان بهبود بخشند. اما غالباً در استفاده از دانش کارکنان در جهت نوآوری در سازمان شکست می‌خورند (رادالی و دیگران، ۲۰۱۱). پژوهش‌های موجود در مدیریت دانش بیانگر این است که اگر انتظار داریم سرمایه‌های دانشی منجر به نوآوری شود، نیاز است که کارکنان، متعهد به رفتارهای اشتراک دانش شوند (لونگو، ۲۰۱۱). با توجه به این‌که فعالیت شرکت‌های امروزی، تخصصی و مبتنی بر دانش و فناوری است، اهمیت دانش به اشتراک گذاشته‌شده در بهبود عملکرد نوآوری در این شرکت‌ها بالاست. مدیران این شرکت‌ها بدون توسعه­ رفتار اشتراک دانش در بین کارکنان قادر به بهبود عملکرد نوآوری شرکت نخواهند بود.

مطالعه اشتراک دانش در اساس ریشه در ادبیات نوآوری، انتقـال فنـاوری و مـدیریت اسـتراتژیک دارد. تحقیق در این زمینه بر تبیین کامیابی­ها و ناکامی­هـای ملـت­هـای مختلـف در تقویـت رشـد اقتصادی از طریق فن­آوری متمرکز بوده است. برخی صاحب نظران علم اقتصاد بر ایـن باورنـد کـه نرخ سرمایه گذاری بالا در سـرمایه انـسانی، رشـد و نـوآوری ملـی را بـه همـراه دارد (کـامینگز ،2003).اسمیت و همکاران نیز بر این مهم تأکیـد مـی ورزنـد کـه قـدرت افـراد در تبـادل دانـش، تجربه­ها و مهارت هایشان، بر رشد تولیدات و خدمات جدیـد آنهـا مـی افزایـد. ازایـن رو، اشـتراک دانش پیش­نیاز توسعه فناوری و یا تولیدات جدید قلمداد میشود (Renzel 2000). در قلمرو مدیریت استراتژیک، با نظـر بـه اهمیـت دانـش بـه عنـوان مهـم­تـرین منبـع استراتژیکی سازمان در ایجاد ارزش افزوده، اشـتراک دانـش از جایگـاه والایـی برخـوردار است.

در فصل آغازین به مفاهیم و کلیات اساسی تحقیق پرداخته خواهد شد. ابتدا موضوع اصلی تحقیق، ضرورت و اهمیت موضوع بیان می­گردد؛ یعنی اینکه چرا تحقیق حاضر انجام شده؟ ضروریات و بدیعات انجام این تحقیق در چیست؟ در ادامه به اینگونه سوالات پاسخ داده خواهد شد. همچنین فرضیه­های مورد نظر برای موضوع تحقیق بیان گردیده که این فرضیه­ها شاکله اصلی این تحقیق را تشکیل می­دهند. در ادامه بحث، قلمرو زمانی، مکانی و موضوعی تحقیق مشخص می­گردد؛ اینکه این تحقیق در چه زمانی و در چه مکانی و در چه موضوعی بررسی می­شود؟ و در پایان تعریفی کلی از واژگان کلیدی مورد استفاده در این تحقیق یعنی اشتراک دانش، رفتار نوآورانه کارکنان، سرمایه اجتماعی بیان می­گردد. در فصل دوم مبانی نظری تشریح می­گردد. همچنین تمامی متغیرهای مدل و روابط بین آن­ها بیان می­شود و مدل ارائه می­شود. در فصل سوم ، روش تحقیق، جامعه، نمونه، روش های نمونه­گیری، روش و ابزار گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه، متغیرهای تحقیق و شیوه تجزیه و تحلیل و تفسیر داده­ها بیان می­گردد. پس از گردآوری داده­های پژوهش، در فصل چهارم به بررسی داده­های بدست آمده پرداخته شده است. به منظور بررسی داده­های پژوهش حاضر، ابتدا اطلاعات حاصل از پرسشنامه استخراج و سپس از طریق نرم افزارهای آماری SPSS 18 و SMART PLS در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا تأیید و یا عدم تأیید فرضیه­های پژوهش، بررسی شود. در این فصل، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها خلاصه می­گردد و با تفسیر آنها سعی می­شود تا به سؤالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. در فصل پنجم نتایج حاصل از اجرای طرح تحقیق و نتیجه­گیریهای صحیح و پیشنهادات مربوط و مناسب ارائه شده است.

2-1) بیان مسئله و تبیین موضوع

امروزه، قابلیت و توانایی برای نوآوری مستمر محصولات، خدمات و فرآیندهای کاری برای سازمان­ها حیاتی است. بر این اساس، در طی بیست سال گذشته توجه به “نوآوری” بعنوان یک موضوع تحقیقاتی افزایش یافته است (Jong & Hartog, 2010). در کسب و کار امروزه، شرکت­ها باید بطور مستمر و پیوسته نوآور باشند تا بتوانند رقابت­پذیر مانده و در طولانی مدت بقاء داشته باشند (Banbury & Mitchell, 1995). بحران­های موجود در محیط، سیستم­های معمول را تغییر داده است و بقای سازمان را به خطر انداخته است. برای کسب مزیت رقابتی و افزایش شهرت، نوآوری یک انتخاب استراتژیک مهم برای خرابی­های ناشی از بحران­هاست. پر واضح است که نوآوری عامل مهمی‌ در کمک سازمان­ها برای بقاء در جهانی پر از تغییرات است (Pundt et al., 2010).

یکی از روش­هایی که سازمان­ها نوآورتر باشند این است که بر قابلیت کارکنان­شان در نوآوری سرمایه­گذاری کنند (De Jong & Hartog, 2007). رفتار نوآورانه کارکنان بعنوان هدف کارکنان در خلق،

1-1) مقدمه

نوآوری در دنیای رقابتی نه تنها برای رشد سازمان‌ها بلکه برای بقای آن‌ها نیز ضروری است (تسای، ۲۰۱۱). ایده‌ها و روش‌های جدید به سرعت جایگزین روش‌های قبلی می‌گردد و تغییر و تحول، روالی عادی شده است. سازمان‌های امروزی به نوآوری‌های سریع و مداوم در محصولات، خدمات، فناوری‌ها و فرآیندها نیاز دارند. به دلیل تغییرات سریع و رقابت شدید، شرکت‌ ها چاره­ای جز نوآوری ندارند. شرکت‌هایی که نمی‌توانند به‌طور مستمر محصولات و خدمات نوآورانه به بازار عرضه کنند، محکوم به شکست خواهند بود. شرکت‌هایی بودند که علی­رغم جایگاه خوبی که در بازار داشتند به دلیل ضعف در نوآوری، دچار افول و حتی شکست شده­ اند. شرکت‌ها بدون نوآوری مستمر، نمی‌توانند رضایت مشتریان فعلی خود را به ­دست آورند و وفاداری آن‌ها را حفظ کنند. علاوه بر آن در جذب مشتریان جدید نیز ناموفق خواهند بود، زیرا مشتریان در بازار پر رقابت کنونی به سمت استفاده از محصولات و خدمات نوآورانه گرایش دارند.

بهبود عملکرد نوآوری سازمان‌ها از طریق منابع انسانی امکان‌پذیر است. در سازمان‌ها، نیروهای انسانی مهم­ترین عامل مزیت رقابتی به دست آمده از نوآوری به شمار می ­روند. سازمان‌ها با سرمایه­گذاری بر روی سرمایه‌های انسانی خود می‌توانند به نوآوری دست یابند. زیرا کارکنان نوآور و خلاق، عامل و ایجادکننده­ نوآوری هستند. اما نوآوری توسط کارکنانی ایجاد می‌شود که دارای رفتار نوآورانه کارکنان باشند. نوآوری یک فرآیند چند مرحله‌ای شامل تولید ایده، ترویج ایده و پیاده‌سازی ایده است. لذا در هر مرحله‌ای، رفتارهای مختلفی موردنیاز است (جانسون، ۲۰۰۴). اگر شرکت‌ها رفتار نوآورانه کارکنان را در کارکنان خویش تقویت نکنند، نمی‌توانند به نوآوری در محصولات، خدمات و فرآیندهای خود دست یابند، زیرا موتور محرکه­ نوآوری در سازمان، کارکنان نوآور و دارای رفتار نوآورانه کارکنان است. برخی از شرکت‌ها در ایجاد نوآوری، سرمایه­ گذاری‌های زیادی انجام می‌دهند، ولی کلید نوآوری را در بیرون شرکت جستجو می‌کنند که در این صورت علی­رغم سرمایه­ گذاری‌های زیاد، به نتایج دلخواه نمی‌رسند، در حالی ‌که نوآوری از درون شرکت و از میان کارکنانی که دارای رفتار نوآورانه کارکنان هستند، ایجاد می‌شود.

همچنین در راستای بهبود نوآوری در سازمان، ترویج رفتارهای اشتراک دانش در بین کارکنان به‌عنوان یک عامل مهم مطرح می‌شود. مدیران اقدامات متعددی انجام می‌دهند تا به‌طور مستمر، نوآوری را از طریق به ‌کارگیری دانش کارکنان بهبود بخشند. اما غالباً در استفاده از دانش کارکنان در جهت نوآوری در سازمان شکست می‌خورند (رادالی و دیگران، ۲۰۱۱). پژوهش‌های موجود در مدیریت دانش بیانگر این است که اگر انتظار داریم سرمایه‌های دانشی منجر به نوآوری شود، نیاز است که کارکنان، متعهد به رفتارهای اشتراک دانش شوند (لونگو، ۲۰۱۱). با توجه به این‌که فعالیت شرکت‌های امروزی، تخصصی و مبتنی بر دانش و فناوری است، اهمیت دانش به اشتراک گذاشته‌شده در بهبود عملکرد نوآوری در این شرکت‌ها بالاست. مدیران این شرکت‌ها بدون توسعه­ رفتار اشتراک دانش در بین کارکنان قادر به بهبود عملکرد نوآوری شرکت نخواهند بود.

مطالعه اشتراک دانش در اساس ریشه در ادبیات نوآوری، انتقـال فنـاوری و مـدیریت اسـتراتژیک دارد. تحقیق در این زمینه بر تبیین کامیابی­ها و ناکامی­هـای ملـت­هـای مختلـف در تقویـت رشـد اقتصادی از طریق فن­آوری متمرکز بوده است. برخی صاحب نظران علم اقتصاد بر ایـن باورنـد کـه نرخ سرمایه گذاری بالا در سـرمایه انـسانی، رشـد و نـوآوری ملـی را بـه همـراه دارد (کـامینگز ،2003).اسمیت و همکاران نیز بر این مهم تأکیـد مـی ورزنـد کـه قـدرت افـراد در تبـادل دانـش، تجربه­ها و مهارت هایشان، بر رشد تولیدات و خدمات جدیـد آنهـا مـی افزایـد. ازایـن رو، اشـتراک دانش پیش­نیاز توسعه فناوری و یا تولیدات جدید قلمداد میشود (Renzel 2000). در قلمرو مدیریت استراتژیک، با نظـر بـه اهمیـت دانـش بـه عنـوان مهـم­تـرین منبـع استراتژیکی سازمان در ایجاد ارزش افزوده، اشـتراک دانـش از جایگـاه والایـی برخـوردار است.

در فصل آغازین به مفاهیم و کلیات اساسی تحقیق پرداخته خواهد شد. ابتدا موضوع اصلی تحقیق، ضرورت و اهمیت موضوع بیان می­گردد؛ یعنی اینکه چرا تحقیق حاضر انجام شده؟ ضروریات و بدیعات انجام این تحقیق در چیست؟ در ادامه به اینگونه سوالات پاسخ داده خواهد شد. همچنین فرضیه­های مورد نظر برای موضوع تحقیق بیان گردیده که این فرضیه­ها شاکله اصلی این تحقیق را تشکیل می­دهند. در ادامه بحث، قلمرو زمانی، مکانی و موضوعی تحقیق مشخص می­گردد؛ اینکه این تحقیق در چه زمانی و در چه مکانی و در چه موضوعی بررسی می­شود؟ و در پایان تعریفی کلی از واژگان کلیدی مورد استفاده در این تحقیق یعنی اشتراک دانش، رفتار نوآورانه کارکنان، سرمایه اجتماعی بیان می­گردد. در فصل دوم مبانی نظری تشریح می­گردد. همچنین تمامی متغیرهای مدل و روابط بین آن­ها بیان می­شود و مدل ارائه می­شود. در فصل سوم ، روش تحقیق، جامعه، نمونه، روش های نمونه­گیری، روش و ابزار گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه، متغیرهای تحقیق و شیوه تجزیه و تحلیل و تفسیر داده­ها بیان می­گردد. پس از گردآوری داده­های پژوهش

استاندارد بین کارمندان شرکت مهندسی مشاور طوس­آب جمع­آوری گردیده است. روایی محتوایی پرسشنامه از طریق پیش­آزمون و نظرات خبرگان و روایی سازه از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد بررسی قرار گرفت که ضریب آلفای کرانباخ بزرگتر از 7/0 موید پایایی متغیرها بوده است. تحلیل آماری داده­ها با استفاده از روش مدل­سازی معادلات ساختاری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده­های بدست آمده نشان داد که رابطه­ی بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان معنادار بوده و همچنین اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی ساختاری بر رابطه بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان مورد تأیید قرار گرفت در حالیکه اثر تعدیل­گر سرمایه اجتماعی رابطه ­ای در رابطه­ بین اشتراک دانش و رفتار نوآورانه کارکنان به اثبات نرسید. در پایان نیز، نتیجه­گیری و پیشنهادات برای پژوهش­های آینده ارائه گردیده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1) مقدمه

نوآوری در دنیای رقابتی نه تنها برای رشد سازمان‌ها بلکه برای بقای آن‌ها نیز ضروری است (تسای، ۲۰۱۱). ایده‌ها و روش‌های جدید به سرعت جایگزین روش‌های قبلی می‌گردد و تغییر و تحول، روالی عادی شده است. سازمان‌های امروزی به نوآوری‌های سریع و مداوم در محصولات، خدمات، فناوری‌ها و فرآیندها نیاز دارند. به دلیل تغییرات سریع و رقابت شدید، شرکت‌ ها چاره­ای جز نوآوری ندارند. شرکت‌هایی که نمی‌توانند به‌طور مستمر محصولات و خدمات نوآورانه به بازار عرضه کنند، محکوم به شکست خواهند بود. شرکت‌هایی بودند که علی­رغم جایگاه خوبی که در بازار داشتند به دلیل ضعف در نوآوری، دچار افول و حتی شکست شده­ اند. شرکت‌ها بدون نوآوری مستمر، نمی‌توانند رضایت مشتریان فعلی خود را به ­دست آورند و وفاداری آن‌ها را حفظ کنند. علاوه بر آن در جذب مشتریان جدید نیز ناموفق خواهند بود، زیرا مشتریان در بازار پر رقابت کنونی به سمت استفاده از محصولات و خدمات نوآورانه گرایش دارند.

بهبود عملکرد نوآوری سازمان‌ها از طریق منابع انسانی امکان‌پذیر است. در سازمان‌ها، نیروهای انسانی مهم­ترین عامل مزیت رقابتی به دست آمده از نوآوری به شمار می ­روند. سازمان‌ها با سرمایه­گذاری بر روی سرمایه‌های انسانی خود می‌توانند به نوآوری دست یابند. زیرا کارکنان نوآور و خلاق، عامل و ایجادکننده­ نوآوری هستند. اما نوآوری توسط کارکنانی ایجاد می‌شود که دارای رفتار نوآورانه کارکنان باشند. نوآوری یک فرآیند چند مرحله‌ای شامل تولید ایده، ترویج ایده و پیاده‌سازی ایده است. لذا در هر مرحله‌ای، رفتارهای مختلفی موردنیاز است (جانسون، ۲۰۰۴). اگر شرکت‌ها رفتار نوآورانه کارکنان را در کارکنان خویش تقویت نکنند، نمی‌توانند به نوآوری در محصولات، خدمات و فرآیندهای خود دست یابند، زیرا موتور محرکه­ نوآوری در سازمان، کارکنان نوآور و دارای رفتار نوآورانه کارکنان است. برخی از شرکت‌ها در ایجاد نوآوری، سرمایه­ گذاری‌های زیادی انجام می‌دهند، ولی کلید نوآوری را در بیرون شرکت جستجو می‌کنند که در این صورت علی­رغم سرمایه­ گذاری‌های زیاد، به نتایج دلخواه نمی‌رسند، در حالی ‌که نوآوری از درون شرکت و از میان کارکنانی که دارای رفتار نوآورانه کارکنان هستند، ایجاد می‌شود.

همچنین در راستای بهبود نوآوری در سازمان، ترویج رفتارهای اشتراک دانش در بین کارکنان به‌عنوان یک عامل مهم مطرح می‌شود. مدیران اقدامات متعددی انجام می‌دهند تا به‌طور مستمر، نوآوری را از طریق به ‌کارگیری دانش کارکنان بهبود بخشند. اما غالباً در استفاده از دانش کارکنان در جهت نوآوری در سازمان شکست می‌خورند (رادالی و دیگران، ۲۰۱۱). پژوهش‌های موجود در مدیریت دانش بیانگر این است که اگر انتظار داریم سرمایه‌های دانشی منجر به نوآوری شود، نیاز است که کارکنان، متعهد به رفتارهای اشتراک دانش شوند (لونگو، ۲۰۱۱). با توجه به این‌که فعالیت شرکت‌های امروزی، تخصصی و مبتنی بر دانش و فناوری است، اهمیت دانش به اشتراک گذاشته‌شده در بهبود عملکرد نوآوری در این شرکت‌ها بالاست. مدیران این شرکت‌ها بدون توسعه­ رفتار اشتراک دانش در بین کارکنان قادر به بهبود عملکرد نوآوری شرکت نخواهند بود.

مطالعه اشتراک دانش در اساس ریشه در ادبیات نوآوری، انتقـال فنـاوری و مـدیریت اسـتراتژیک دارد. تحقیق در این زمینه بر تبیین کامیابی­ها و ناکامی­هـای ملـت­هـای مختلـف در تقویـت رشـد اقتصادی از طریق فن­آوری متمرکز بوده است. برخی صاحب نظران علم اقتصاد بر ایـن باورنـد کـه نرخ سرمایه گذاری بالا در سـرمایه انـسانی، رشـد و نـوآوری ملـی را بـه همـراه دارد (کـامینگز ،2003).اسمیت و همکاران نیز بر این مهم تأکیـد مـی ورزنـد کـه قـدرت افـراد در تبـادل دانـش، تجربه­ها و مهارت هایشان، بر رشد تولیدات و خدمات جدیـد آنهـا مـی افزایـد. ازایـن رو، اشـتراک دانش پیش­نیاز توسعه فناوری و یا تولیدات جدید قلمداد میشود (Renzel 2000). در قلمرو مدیریت استراتژیک، با نظـر بـه اهمیـت دانـش بـه عنـوان مهـم­تـرین منبـع استراتژیکی سازمان در ایجاد ارزش افزوده، اشـتراک دانـش از جایگـاه والایـی برخـوردار است.

در فصل آغازین به مفاهیم و کلیات اساسی تحقیق پرداخته خواهد شد. ابتدا موضوع اصلی تحقیق، ضرورت و اهمیت موضوع بیان می­گردد؛ یعنی اینکه چرا تحقیق حاضر انجام شده؟ ضروریات و بدیعات انجام این تحقیق در چیست؟ در ادامه به اینگونه سوالات پاسخ داده خواهد شد. همچنین فرضیه­های مورد نظر برای موضوع تحقیق بیان گردیده که این فرضیه­ها شاکله اصلی این تحقیق را تشکیل می­دهند. در ادامه بحث، قلمرو زمانی، مکانی و موضوعی تحقیق مشخص می­گردد؛ اینکه این تحقیق در چه زمانی و در چه مکانی و در چه موضوعی بررسی می­شود؟ و در پایان تعریفی کلی از واژگان کلیدی مورد استفاده در این تحقیق یعنی اشتراک دانش، رفتار نوآورانه کارکنان، سرمایه اجتماعی بیان می­گردد. در فصل دوم مبانی نظری تشریح می­گردد. همچنین تمامی متغیرهای مدل و روابط بین آن­ها بیان می­شود و مدل ارائه می­شود. در فصل سوم ، روش تحقیق، جامعه، نمونه، روش های نمونه­گیری، روش و ابزار گردآوری اطلاعات، روایی و پایایی پرسشنامه، متغیرهای تحقیق و شیوه تجزیه و تحلیل و تفسیر داده­ها بیان می­گردد. پس از گردآوری داده­های پژوهش، در فصل چهارم به بررسی داده­های بدست آمده پرداخته شده است. به منظور بررسی داده­های پژوهش حاضر، ابتدا اطلاعات حاصل از پرسشنامه استخراج و سپس از طریق نرم افزارهای آماری SPSS 18 و SMART PLS در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا تأیید و یا عدم تأیید فرضیه­های پژوهش، بررسی شود. در این فصل، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها خلاصه می­گردد و با تفسیر آنها سعی می­شود تا به سؤالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. در فصل پنجم نتایج حاصل از اجرای طرح تحقیق و نتیجه­گیریهای صحیح و پیشنهادات مربوط و مناسب ارائه شده است.

2-1) بیان مسئله و تبیین موضوع

امروزه، قابلیت و توانایی برای نوآوری مستمر محصولات، خدمات و فرآیندهای کاری برای سازمان­ها حیاتی است. بر این اساس، در طی بیست سال گذشته توجه به “نوآوری” بعنوان یک موضوع تحقیقاتی افزایش یافته است (Jong & Hartog, 2010). در کسب و کار امروزه، شرکت­ها باید بطور مستمر و پیوسته نوآور باشند تا بتوانند رقابت­پذیر مانده و در طولانی مدت بقاء داشته باشند (Banbury & Mitchell, 1995). بحران­های موجود در محیط، سیستم­های معمول را تغییر داده است و بقای سازمان را به خطر انداخته است. برای کسب مزیت رقابتی و افزایش شهرت، نوآوری یک انتخاب استراتژیک مهم برای خرابی­های ناشی از بحران­هاست. پر واضح است که نوآوری عامل مهمی‌ در کمک سازمان­ها برای بقاء در جهانی پر از تغییرات است (Pundt et al., 2010).

یکی از روش­هایی که سازمان­ها نوآورتر باشند این است که بر قابلیت کارکنان­شان در نوآوری سرمایه­گذاری کنند (De Jong & Hartog, 2007). رفتار نوآورانه کارکنان بعنوان هدف کارکنان در خلق،

، در فصل چهارم به بررسی داده­های بدست آمده پرداخته شده است. به منظور بررسی داده­های پژوهش حاضر، ابتدا اطلاعات حاصل از پرسشنامه استخراج و سپس از طریق نرم افزارهای آماری SPSS 18 و SMART PLS در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا تأیید و یا عدم تأیید فرضیه­های پژوهش، بررسی شود. در این فصل، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها خلاصه می­گردد و با تفسیر آنها سعی می­شود تا به سؤالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. در فصل پنجم نتایج حاصل از اجرای طرح تحقیق و نتیجه­گیریهای صحیح و پیشنهادات مربوط و مناسب ارائه شده است.

2-1) بیان مسئله و تبیین موضوع

امروزه، قابلیت و توانایی برای نوآوری مستمر محصولات، خدمات و فرآیندهای کاری برای سازمان­ها حیاتی است. بر این اساس، در طی بیست سال گذشته توجه به “نوآوری” بعنوان یک موضوع تحقیقاتی افزایش یافته است (Jong & Hartog, 2010). در کسب و کار امروزه، شرکت­ها باید بطور مستمر و پیوسته نوآور باشند تا بتوانند رقابت­پذیر مانده و در طولانی مدت بقاء داشته باشند (Banbury & Mitchell, 1995). بحران­های موجود در محیط، سیستم­های معمول را تغییر داده است و بقای سازمان را به خطر انداخته است. برای کسب مزیت رقابتی و افزایش شهرت، نوآوری یک انتخاب استراتژیک مهم برای خرابی­های ناشی از بحران­هاست. پر واضح است که نوآوری عامل مهمی‌ در کمک سازمان­ها برای بقاء در جهانی پر از تغییرات است (Pundt et al., 2010).

یکی از روش­هایی که سازمان­ها نوآورتر باشند این است که بر قابلیت کارکنان­شان در نوآوری سرمایه­گذاری کنند (De Jong & Hartog, 2007). رفتار نوآورانه کارکنان بعنوان هدف کارکنان در خلق،

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-1. بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-2. اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-3. اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1 -3-1. اهداف اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1 -3-2. اهداف فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-3-3. اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-4. فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-5. چارچوب مفهومی مدل………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-6. روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..3 1-1. بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4 1-2. اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..5 1-3. اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7 1 -3-1. اهداف اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7 1 -3-2. اهداف فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7 1-3-3. اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7 1-4. فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7 1-5. چارچوب مفهومی مدل………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………7 1-6. روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..9 1-7. قلمرو تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………9 1 -7-1. قلمرو مکانی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………9 1 -7-2. قلمرو زمانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9 1-7-3. قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9 1-8. متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………10 1-9. تعریف واژگان عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….10 1-9-1. ارزش ویژه نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………….10 1-9-2. آگاهی از نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………10 1-9-3. کیفیت ادراک شده از نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………..10 1-9-4.وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………..11 1-9-5. تداعی از نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………….11 فصل دوم ادبیات تحقیق بخش اول: مبانی نظری تحقیق مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….13 2-1. تعریف نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14 2-2. معانی نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..16 2-3. عناصر برند از دیدگاه کلر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………19 2-3-1. نام برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….19 2-3-2. نام دامنه برند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….22 2-3-3. لوگو و سمبل برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23 2-3-4. کاراکتر برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23 چ 2-3-5. شعار برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23 2-3-6. آهنگ برند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24 2-3-7. بسته بندی برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24 2-4. معیارهای انتخاب عناصر برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….25 2-5. محصولات و برندها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………25 2-6. هویت برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….27 2-7. تصویر برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….28 2-8. شخصیت برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………28 2-9. انواع برندها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………29 2-9-1. برندهای تولیدکننده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29 2-9-2. برندهای اختصاصی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29 2-9-3. برندهای مختلط………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….30 2-9-4. برندهای ژنریک…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………30 2-10. اهمیت نام تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….30 2-11. طراحی نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….31 2-12. ارزش ویژه نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….32 2-13. فرآیند مدیریت استراتژیک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..33 2-14. رویکردهای متفاوت در مورد ارزشگذاری ویژه نام ونشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………..35 2-14-1. بعد مشتری گرا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………36 2-14-2 .بعد مالی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….36 2-14-3 .بعد مرکب………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………37 2-15. رویکردهای مالی ارزش ویژه نام ونشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………..37 2-15-1. سایمون و سولیوان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………37 2-15-2. موتمنی و شاهرخی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………37 2-15-3. دویل………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………38 2-15-4. روش برند فایناس……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38 2-15-4-1. ارزشیابی تاریخی………………………………………………………………………………………………………………………………….39 2-15-4-2. ارزشیابی صرف قیمت…………………………………………………………………………………………………………………………..39 2-15-4-3. ارزشیابی بر مبنای پرداخت حق امتیاز……………………………………………………………………………………………………….40 2-15-4-4. ارزشیابی بر مبنای بازار………………………………………………………………………………………………………………………….40 2-15-4-5. ارزشیابی بر مبنای سود آتی……………………………………………………………………………………………………………………40 2-16. رویکردهای مشتری گرا ارزش ویژه نام ونشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………….40 2-16-1.مدل لاسر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41 2-16-2. مدل نظری ریوس……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41 2-16-3. روش ارزشگذاری BAV………………………………………………………………………………………………………………………………………….41 2-16-4. مدل Brandz…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………45 2-16-5. مدل ایکویترند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….47 2-16-6. مدل YDL…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….48 2-16-7. مدل رزونانس (طنین) برند………………………………………………………………………………………………………………………………………….49 2-16-8. مدل ارزش ویژه نام و نشان تجاری کاپفرر…………………………………………………………………………………………………………………….50 2-16-9. مدل دانش نام و نشان تجاری کلر………………………………………………………………………………………………………………………………..51 ح 2-16-10. روش اینتربرند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..54 2-16-11. مدل ارزش ویژه برند آکر…………………………………………………………………………………………………………………………………………59 2-16-11-1. آگاهی از نام و سمبل نام تجاری……………………………………………………………………………………………………………59 2-16-11-2. کیفیت ادراک شده…………………………………………………………………………………………………………………………….59 2-16-11-3.مجموعه ای از تداعی ها……………………………………………………………………………………………………………………….60 2-16-11-4. پایگاه مشتری (اندازه و وفاداری) ………………………………………………………………………………………………………….60 2-16-11-5.دیگر دارایی های اختصاصی نام تجاری…………………………………………………………………………………………………..60 2-17. تحلیل نظری مدل آکر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62 2-17-1. آگاهی از نام تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………….62 2-17-1-1. هرم آگاهی…………………………………………………………………………………………………………………………………………62 2-17-1-2. آگاهی از نام و نشان تجاری چگونه به نام تجاری کمک می کند. ………………………………………………………………..63 2-17-2. کیفیت درک شده ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………64 2-17-2-1. خلق ارزش بوسیله کیفیت ادراک شده……………………………………………………………………………………………………..64 2-17-2-2 ابعاد کیفیت ادراک شده………………………………………………………………………………………………………………………..66 2-17-3. وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………..67 2-17-3-1. فرایند وفاداری به نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………67 2-17-3-2.مزایای وفاداری به نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………68 2-17-3-3. رویکرد رفتاری نسبت به وفاداری به نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………….69 2-17-3-3-1. سنجه های نگرش وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………..70 2-17-3-3-2. وفاداری به خرید چیزی و حساسیت نام و نشان تجاری…………………………………………………..72 2-17-3-3-3. هرم وفاداری…………………………………………………………………………………………….73 2-17-3-3-4. ارزش استراتژیک یک پایگاه مشتری………………………………………………………………………73 2-17-3-3-5. حفظ و تقویت وفاداری……………………………………………………………………………………..74 2-17-3-3-6. استراتژی وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………………74 2-17-4. تداعی، تصویر و جایگاه نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………..75 2-17-4-1. نقش تداعی گرها و جایگاه ها…………………………………………………………………………………………………76 2-17-4-2. انواع تداعی ها……………………………………………………………………………………………………77 بخش دوم: پیشینه تحقیق 2-18. پیشینه تحقیق منابع داخلی………………………………………………………………………………………………………………………………..79 2-18-1. پیشینه تحقیق ارزش ویژه برند در ایران………………………………………………………………………………………………..81 2-19. پیشینه تحقیقات منابع خارجی………………………………………………………………………………………………………………………….82 2-19-1. ارزش ویژه برند در منابع خارجی…………………………………………………………………………………………………………85 فصل سوم روش تحقیق مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..87 3-1. روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………88 3-1-1. روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………………89 3-2. جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………89 3-3. حجم نمونه و روش اندازه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….90 3-4. مفروضه های مدل معادلات ساختاری…………………………………………………………………………………………………………………90 3-5. متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………..91 3-6. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………93 3-6-1. دادهای ثانویه…………………………………………………………………………………………………………………………….93 3-6-2. دادهای اولیه………………………………………………………………………………………………………………………………94 3-7. پایایی ابزار سنجش………………………………………………………………………………………………………………………………………….95 3-8. روایی ابزار سنجش………………………………………………………………………………………………………………………………………….97 3-9. روش تجزیه و تحلیل یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………….97 3-10. توصیف مدل تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………98 3-11. ضرورت استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری پی.ال.اس(PLS)……………………………………………………………………………………..98 فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………101 4-1. تحلیل و توصیف داده های تحقیق……………………..……………………………………………………………………………………………..102 4-1-1. توصیف مشخصات و ویژگیهای اعضای نمونه……………………………………………………………………………………….102 4-1-2. نتایج تجزیه و آزمون فرضیه های تحقیق………….……………………………………………………………………………………….107 4-1-3. توصیف متغیر های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..108 4-2. نتایج تجزیه و تحلیل مدل و آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………115 4-3. آزمون فرضیه های پژوهش و نتایج آن ………………………………………………………………………………………………………………….116 فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………124 5-1. بررسی فرضیات و مقایسه با نتایج پیشین ……………………………………………………………………………………………………………124 5-1-1. فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………………………….124 5-1-2. فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………….125 5-1-3. فرضیه سوم………………….…………………………………………………………………………………………………………..126 5-1-4. فرضیه چهارم……………….…………………………………………………………………………………………………………..127 5-2. نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..128 5-3. محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………..129 5-4. پیشنهادهای کاربردی مرتبط با یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………………..130 5-5. پیشنهادات علمی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..131 منابع و مآخذ منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..133 منابع خارجی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………134 پیوستها و ضمائم پرسشنامه اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………138 چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..139 چکیده هدف این تحقیق بررسی تاثیر عوامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مشتریان در موسسه مالی و اعتباری مهر می باشد. این تحقیق بر پایه مدل مفهومی آکر مورد آزمون و تحقیق قرار می گیرد. در این مدل مفهومی چهار عامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه آکر مورد بررسی قرار می گیرد. این عوامل عبارتند از: وفاداری به نام و نشان تجاری، کیفیت ادارک شده از نام و نشان تجاری، آگاهی از نام و نشان تجاری و تداعی نام ونشان تجاری. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی است. یکی از با ارزش ترین دارایی های هر شرکت نام و نشان تجاری آن می باشد.هرچه نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد، شرکت در سایه آن منافع بیشتری را از مشتریان کسب کند.ایجاد دارایی های غیر ملموس جهت ایجاد وفاداری و ارتباط بیش از پیش با مشتریان، کیفیت، تجربیات شخصی، فرهنگ سازمانی، دانش و ارزش ویژه برند از این دارایی ها هستند. تحقیق حاضر با عنوان «ارزیابی ارزش ویژه نام و نشان تجاری و عوامل موثر بر آن از دیدگاه مشتریان در موسسه مالی و اعتباری مهر» انجام گرفته است. سوال بنیادین این تحقیق بررسی عوامل تاثیر گذار بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مشتریان است و و میزان اهمیت هر کدام از این عوامل در ارزیابی مشتریان از ارزش ویژه نام و نشان تجاری چقدر است؟ فرضیات این تحقیق بر اساس مدل آکر تبیین شده است و برای آزمون فرضیات تحقیق از روش معادلات ساختاری و از نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزرل استفاده شده است. در پایان، نتایج حاصل از پژوهش در جامعه آماری مذکور، نشان داد نتایج تحقیق نشان از عدم معناداری تاثیر وفاداری، کیفیت ادراک شده،آگاهی از نام و نشان تجاری و تداعی بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری حکایت دارد. هرچند بین عوامل چهار گانه فوق ارتباط معناداری وجود داشته و درعین حال ارتباط معناداری بین سوالات و عوامل برونزا وجود داشته است. نتیجه فوق نشان می دهد مشتریان موسسه مالی و اعتباری مهر نتوانسته است علی رغم آگاهی، کیفیت، وفاداری و تداعی مناسب از نام و نشان تجاری ارتباط موثری با ارزش ویژه نام و نشان تجاری برقرار نمایند. به عبارتی مشتریان نتوانسته اند تمایز خوبی بین این موسسه و سایر موسسات و سازمانهای عالی در زمینه خدمات پولی و بانکی برقرار نمایند. مقدمه: بسیاری از شرکتها، استراتژی های بازاریابی خود را توسعه می دهند تا فروش هایشان بهبود یافته و برندهایی بسازند که در میان برندهای رقیب، دوام آورند (جونگ و یانگ[1]،2008) برند دارای چنان اهمیتی شده است که شاید امروزه یافتن محصولی بدون برند تقریبا غیر ممکن باشد. ( کاتلر و آرمسترانگ، 1999) در دنیایی که مصرف کنندگان با سیلی از انتخاب ها مواجه هستند، برندها این درک را برایشان آسان تر ساخته و محصولات موجود را ارزیابی می کنند، بخصوص در جاهایی که محصولات، پیچیده بوده یا ساخته شرکتی بوده که برای مصرف کنندگان داخلی ناشناخته باشند (کان[2]، 2008). ساختن برندهای قوی، یکی از مهمترین اهداف تولید و مدیریت برند می باشد. هدف مشخص مدیریت برند، ساخت برندهایی است که برای دهه ها دوام آورده و بتوانند در بازارها و طبقات محصول به کار روند (اسچ[3]، 2008). مفهوم ارزش ویژه برند ابتدا در دهه 1980 معرفی گردید و توجه زیاد دانشمندان و فعالان بازاریابی را به خود جلب نمود (راج[4]، 2005 ). یکی از دلایل محبوبیت آن، نقش استراتژیک و مهمش در کسب مزیت رقابتی و تصمیمات استرتژیک مدیریتی می باشد. ارزش ویژه برند وقتی به طور صحیح و موضوعی مورد ارزیابی قرار گیرد، استاندارد مناسبی برای اندازه گیری تاثیر مداوم تصمیمات بازاریابی می باشد ( آتیگان[5]، 2005).ساخت ارزش ویژه برند، هدف ارزشمندی در بازاریابی است زیرا ضامن موفقیت ها و درآمدها است ( یو[6]، 2009). 1-1- بیان مسئله: در شرایط پر رقابت بازارهای کنونی به دست آوردن جایگاه مناسب در ذهن مصرف کننده به گونه ای که مصرف کننده وفادار شرکت باشد از اهمیت به سزایی برخوردار است و از جمله عواملی که در رسیدن به چنین جایگاهی در ذهن مشتریان موثر است، ارزش ویژه نام ونشان تجاری شرکت می باشد.(آکر[7]-1991) تعیین نام و نشان تجاری یکی از مساله های مهمی است که در استراتژی محصول مطرح است.هرچه ارزش نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد،شرکت میتواند در سایه آن منافع بیشتری را برای مصرف کنندگان کسب کند.(بی هارادواج[8] و دیگران،1993و هافمن[9]،2000) در دهه اخیر با ظهور بانک های خصوصی تحولاتی بسیاری در صنعت بانکداری روی داده است.با توجه به نگرش مدیران بانکهای خصوصی در افزایش رضایت مشتریان،آنها به این مهم دست یافتند برای موفقیت در یازار رقابتی و سود ده مالی تاکید بر تمایز، اصلی بدیهی در این صنعت به شمار می رود.بنابراین هر یک از این بانک ها در جهت ارتقای کیفیت، خدمات رسانی مناسب به مشتریان و جلب رضایت ایشان هستند تا نام و نشان تجاری خود را به عنوان برندی برتر در اذهان مشتریان تثبیت کنند تا سهم بیشتری از بازار پولی و مالی کشور را بر عهده گیرند. محاسبه ارزش ویژه برند این امکان را به مدیران عالی شرکت ها ارائه میدهد که بتوانند نقاط قوت برند خود را مورد ارزیابی قراردهند، ارزش برند را در طی زمان بررسی نمایند و استراتژی های بازاریابی مورد نظر خود را تدوین نمایند.(کیم و کیم[10]،2005) یک برند قدرتمند منافع بسیاری برای سازمانهای خدماتی در پی دارد. از این بین می توان به مواردی چون وفاداری بیشتر مشتریان، افزایش توان سازمان در شرایط بحرانی، حاشیه سود بیشتر، واکنش مثبت بیشتر مشتریان به تغییرات قیمت، مزایای فروش لیسانس استفاده از نام ونشان و فرصت های توسعه برند اشاره نمود.(کلر[11]-2001) پژوهشگران بازاریابی ارزش ویژه نام ونشان تجاری در دوبعد مورد ارزشیابی قرار می دهند: 1-ارزش ویژه نام ونشان تجاری مبتنی بر رفتار مصرف کننده 2-ارزش ویژه نام ونشان تجاری مبتنی بر مفاهیم مالی در این تحقیق سعی شده است به بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه نام ونشان تجاری از دیدگاه مشتریان پرداخته شود، بنابراین تحقیق حاضر قصد دارد که مدل آکر را در موسسه مالی و اعتباری مهر مورد بازبینی قرار دهد. تا از مزایای برند در جهت تامین منابع مالی و هم چنین افزایش سهم بازار برخوردار گردد. آکر در مدل مذکور 4 جزء اساسی موثر بر ارزش ویژه نام ونشان تجاری را معرفی کرده است که عبارتند از: وفاداری به نام و نشان تجاری، آگاهی از نام و نشان تجاری، تداعی نام ونشان تجاری و کیفیت ادراک شده. 1-2-اهمیت تحقیق: یکی از با ارزش ترین دارایی های هر شرکت نام و نشان تجاری آن می باشد.هرچه نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد، شرکت در سایه آن منافع بیشتری را از مصرف کنندگان کسب کند.ایجاد دارایی های غیر ملموس جهت ایجاد وفاداری و ارتباط بیش از پیش با مشتریان، کیفیت، تجربیات شخصی، فرهنگ سازمانی، دانش و ارزش ویژه برند از این دارایی ها هستند. همچون سایر دارائی های غیرملموس، ارزش ویژه برند نیز می تواند به ابزاری قدرتمند در بازار رقابتی تبدیل گردد.(دلگادو[12]-2005) در دو دهه اخیر ارزش ویژه نام و نشان تجاری هم از دید تجار و هم محققان بازاریابی به عنوان یک مفهوم با اهمیت مورد توجه قرار گرفته است.زیرا بازاریابان با کمک نام و نشان تجاری موفق می توانند مزیت رقابتی بدست آورند.(فرکوهار[13]، 1989) برند قوی یکسری مزایا برای شرکت فراهم می کند از قبیل وفاداری و مقاومت بیشتر در شرایط بحرانی، حاشیه سود بیشتر و واکنش مناسب مشتری به تغییرات قیمتی(آیبید[14]-1996) ارزش ویژه برند (1) رضایت مصرف کنندگان را برای پرداخت قیمت های پاداش (2) امکان لیسانس بودن برند (3) کارآیی ارتباط بازاریابی (4) رضایت فروشگاهها برای مشارکت و حمایت (5) کشش مصرف کنندگان به کاهش قیمت (6) عدم کشش مصرف کنندگان به افزایش قیمت ها، را افزایش می دهد و آسیب پذیری شرکت را در برابر فعالیت ها رقابتی بازاریابی و آسیب پذیری آنها در برابر بحرانها کاهش میدهد.(ضربی-1387) یک برند قدرتمند اثری مثبت برنگرش مصرف کنندگان نسبت به هویت شرکت می گذارد. یک نگرش مثبت درراستای یک تجربه خوب شکل می گیرد.آگاهی از نام ونشان تجاری و مشارکت با آن بر کیفیت ادراکی مشتریان اثر گذاشته و مستقیما منجر به وفاداری ایشان می گردد.(کلر، 1993) نام های تجاری از نظر توان و ارزشی که در بازار دارند با هم تفاوت دارند.در یک سو نام های تجاری ای هستند که خریداران در بازار اصلاً با آنها آشنایی ندارند. در سوی دیگر نام های تجاری ای هستند که خریداران نسبت به آنها آگاهی کامل دارند ( آگاهی خریدارن نسبت به یک نام تجاری از طریق آزمون یادآوری یا شناخت به دست می آید). ورای این، نام های تجاری با درجه مقبولیت بسیار زیاد قرار می گیرند، نام هایی که خریداران برای خرید آن ها مقاومتی از خود نشان نمی دهند.پس از این هم نام تجاری ای وجود دارد که رجحان نسبت به آنها زیاد است. این ها همان نام تجاری هستند که خریداران هنگام خرید انتخاب می کنند. سرانجام نام تجاری ای وجود دارد که وفاداری نسبت به آنها زیاد است.)کاتلر[15]،1389) مدیریت برند در دیدگاه و پارادایم نوین رهبری برند جایگاهی استراتژیک داشته و حتی تشکیل دهنده قسمتی از چشم انداز سازمان است. یکی از بهترین راههای معرفی فرهنگ و چشم انداز سازمان استفاده از برنامه های ارتباطی پیرامون برند است.(آکر و جوشیمستلر[16]-2001) توجه به فعالیت های بازاریابی به عنوان ابزاری برای حضور در ذهن مشتریان و ایجاد دارایی معنوی به نام برند، دیدگاه جدیدی در علم بازاریابی محسوب می شود.تحقیقات مختلف مشخص کرد که ارزش واقعی، در درون محصول یا خدمات نیست بلکه این ارزش در ذهن مشتریان واقعی و بالقوه وجود دارد و این برند است که ارزش واقعی را در ذهن مشتریان ایجاد می کند. (کاپفرر-کلر[17]،2008) وجود رقابت شدید در بازار، مدیران بانکی و موسسات را بر این داشته است به مسئله نام و نشان تجاری توجه بیشتری داشته باشند تا بتوانند کارکنان مجرب تر و با انگیزه تری را به سوی خود جلب کنند و هم امنیت فکری و مالی مشتریان فراهم کنند تا نمادی شایسته از سازمان خویش را در اذهان آنها ایجاد نمایند. 1-3- اهداف تحقیق: 1-3-1- اهداف اصلی: بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری موسسه مالی و اعتباری مهر از دیدگاه مشتریان بر اساس مدل آکر 1-3-2- اهداف فرعی: بررسی تاثیر کیفیت ادراک شده از موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری بررسی تاثیر وفاداری به موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری بررسی تاثیر آگاهی از موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری بررسی تاثیر تداعی از موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری 1-3-3- اهداف کاربردی: تعمیم پذیری مدل آکر در موسسات مالی و اعتباری و بانک ها ارزیابی دیدگاه مشتریان برای پذیرش برند جدید موسسه مالی و اعتباری مهر به نام بانک مهر اقتصاد 1-4- فرضیه های تحقیق: کیفیت ادراک شده نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد. وفاداری به نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد. آگاهی از نام و نشان تجاری با ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد. تداعی نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد. 1-5- چارچوب مفهومی مدل: در این تحقیق با توجه به مطالعه ادبیات موضوع، چارچوب های نظری مختلفی مورد بررسی قرار گرفت از جمله مدل های مبتنی بر رفتار مصرف کننده کلر، لاسر[18] و همکاران، آکر و همکاران و یو و دانتو. براون و مارتین[19] در سال 1990، ارزش ویژه برند را در پنج بعد، مفهومی کردند که شامل کیفیت ادراک شده، ارزش ادراک شده، تصویر، قابلیت اعتماد و تعلق می باشد. (لاسر، 1995)کلر در سال 1993، مدل اصلی CBBE را بیان کرد که شامل دو بعدکلی آگاهی برند و تصویر برند می باشد.(تایلور[20]، 1995) لاسر و همکارانش در سال 1995 برای مفهوم سازی ارزش ویژه برند، از پنج فاکتور عملکرد، تصویر اجتماعی، ارزش درک شده، قابلیت اعتماد و تعلق استفاده کردند.(تایلور، 1995) یو و دانتو در سال 2000، ده مورد در عملیاتی کردن ارزش ویژه برند پیشنهاد کردند که این ساختار بر سه بعد وفاداری برند، کیفیت درک شده و تداعی ها/ آگاهی برند، مبتنی است. آکر در سال 1991 مدل اولیه از ارزش ویژه برند را با پنج عامل ارائه داد که عبارت اند از: آگاهی از برند، کیفیت ادراک شده، وفاداری به برند، تداعی برند و سایر دارایی های برند. اما محققان در تحقیقاتی که بر مبنای رویکرد مشتری محور است ، تنها از چهار عامل از مدل آکر را مورد استفاده قرار می دادند و عامل سایر دارایی ها را به علت گستردگی زیاد و ارتباط بیشتر این عامل با رفتار بازار از مدل آکر در سال 2000 حذف شد. این مدل به علت مفهوم سازی رفتاری و ادراکی برند مدلی جامع محسوب می شود. [] – روش شناسی تحقیق: این تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی می باشد، زیرا به بررسی تاثیر متغیرهای آگاهی از برند، تداعی برند، کیفیت ادراک شده و وفاداری به برند بر متغیر ارزش ویژه برند می پردازد. 1-7- قلمروی تحقیق: 1-7-1- قلمروی مکانی تحقیق: این تحقیق در 20 شعبه موسسه مالی و اعتباری مهر که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند، در سطح شهر تهران صورت می گیرد. 1-7-2- قلمروی زمانی تحقیق: این تحقیق از شهریور 1391 تا آذرماه 1391 صورت گرفته است. 1-7-3- قلمروی موضوعی تحقیق: این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مشتریان می پردازد؛ لذا این تحقیق در حوزه مدیریت بازاریابی است. 1-8- متغیر های تحقیق: وفاداری به نام و نشان تجاری کیفیت درک شده به نام و نشان تجاری آگاهی به نام و نشان تجاری تداعی نام و نشان تجاری ارزش ویژه نام و نشان تجاری 1-9 تعریف واژگان عملیاتی 1-9-1- برند[1]

1-7. قلمرو تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………9

1 -7-1. قلمرو مکانی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………9

1 -7-2. قلمرو زمانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9

1-7-3. قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9

1-8. متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-9. تعریف واژگان عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-9-1. ارزش ویژه نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-9-2. آگاهی از نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-9-3. کیفیت ادراک شده از نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-9-4.وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-9-5. تداعی از نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………….11

فصل دوم

ادبیات تحقیق

بخش اول: مبانی نظری تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….13

2-1. تعریف نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………14

2-2. معانی نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-3. عناصر برند از دیدگاه کلر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………19

2-3-1. نام برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….19

2-3-2. نام دامنه برند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….22

2-3-3. لوگو و سمبل برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23

2-3-4. کاراکتر برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23

چ
2-3-5. شعار برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………23

2-3-6. آهنگ برند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24

2-3-7. بسته بندی برند……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..24

2-4. معیارهای انتخاب عناصر برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….25

2-5. محصولات و برندها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

2-6. هویت برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….27

2-7. تصویر برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….28

2-8. شخصیت برند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………28

2-9. انواع برندها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………29

2-9-1. برندهای تولیدکننده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29

2-9-2. برندهای اختصاصی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29

2-9-3. برندهای مختلط………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….30

2-9-4. برندهای ژنریک…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………30

2-10. اهمیت نام تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….30

2-11. طراحی نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….31

2-12. ارزش ویژه نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….32

2-13. فرآیند مدیریت استراتژیک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..33

2-14. رویکردهای متفاوت در مورد ارزشگذاری ویژه نام ونشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………..35

2-14-1. بعد مشتری گرا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………36

2-14-2 .بعد مالی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….36

2-14-3 .بعد مرکب………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………37

2-15. رویکردهای مالی ارزش ویژه نام ونشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………………..37

2-15-1. سایمون و سولیوان……………………………………………………………………………………………………………………………………………………37

2-15-2. موتمنی و شاهرخی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………37

2-15-3. دویل………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………38

2-15-4. روش برند فایناس……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38

2-15-4-1. ارزشیابی تاریخی………………………………………………………………………………………………………………………………….39

2-15-4-2. ارزشیابی صرف قیمت…………………………………………………………………………………………………………………………..39

2-15-4-3. ارزشیابی بر مبنای پرداخت حق امتیاز……………………………………………………………………………………………………….40

2-15-4-4. ارزشیابی بر مبنای بازار………………………………………………………………………………………………………………………….40

2-15-4-5. ارزشیابی بر مبنای سود آتی……………………………………………………………………………………………………………………40

2-16. رویکردهای مشتری گرا ارزش ویژه نام ونشان تجاری………………………………………………………………………………………………………………………….40

2-16-1.مدل لاسر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41

2-16-2. مدل نظری ریوس……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41

2-16-3. روش ارزشگذاری BAV………………………………………………………………………………………………………………………………………….41

2-16-4. مدل Brandz…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………45

2-16-5. مدل ایکویترند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….47

2-16-6. مدل YDL…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….48

2-16-7. مدل رزونانس (طنین) برند………………………………………………………………………………………………………………………………………….49

2-16-8. مدل ارزش ویژه نام و نشان تجاری کاپفرر…………………………………………………………………………………………………………………….50

2-16-9. مدل دانش نام و نشان تجاری کلر………………………………………………………………………………………………………………………………..51

ح
2-16-10. روش اینتربرند………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

2-16-11. مدل ارزش ویژه برند آکر…………………………………………………………………………………………………………………………………………59

2-16-11-1. آگاهی از نام و سمبل نام تجاری……………………………………………………………………………………………………………59

2-16-11-2. کیفیت ادراک شده…………………………………………………………………………………………………………………………….59

2-16-11-3.مجموعه ای از تداعی ها……………………………………………………………………………………………………………………….60

2-16-11-4. پایگاه مشتری (اندازه و وفاداری) ………………………………………………………………………………………………………….60

2-16-11-5.دیگر دارایی های اختصاصی نام تجاری…………………………………………………………………………………………………..60

2-17. تحلیل نظری مدل آکر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

2-17-1. آگاهی از نام تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………….62

2-17-1-1. هرم آگاهی…………………………………………………………………………………………………………………………………………62

2-17-1-2. آگاهی از نام و نشان تجاری چگونه به نام تجاری کمک می کند. ………………………………………………………………..63

2-17-2. کیفیت درک شده ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………64

2-17-2-1. خلق ارزش بوسیله کیفیت ادراک شده……………………………………………………………………………………………………..64

2-17-2-2 ابعاد کیفیت ادراک شده………………………………………………………………………………………………………………………..66

2-17-3. وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………………………………………………………………………………..67

2-17-3-1. فرایند وفاداری به نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………67

2-17-3-2.مزایای وفاداری به نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………68

2-17-3-3. رویکرد رفتاری نسبت به وفاداری به نام و نشان تجاری…………………………………………………………………………….69

2-17-3-3-1. سنجه های نگرش وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………..70

2-17-3-3-2. وفاداری به خرید چیزی و حساسیت نام و نشان تجاری…………………………………………………..72

2-17-3-3-3. هرم وفاداری…………………………………………………………………………………………….73

2-17-3-3-4. ارزش استراتژیک یک پایگاه مشتری………………………………………………………………………73

2-17-3-3-5. حفظ و تقویت وفاداری……………………………………………………………………………………..74

2-17-3-3-6. استراتژی وفاداری به نام و نشان تجاری……………………………………………………………………74

2-17-4. تداعی، تصویر و جایگاه نام و نشان تجاری………………………………………………………………………………………………..75

2-17-4-1. نقش تداعی گرها و جایگاه ها…………………………………………………………………………………………………76

2-17-4-2. انواع تداعی ها……………………………………………………………………………………………………77

بخش دوم:  پیشینه تحقیق

2-18. پیشینه تحقیق منابع داخلی………………………………………………………………………………………………………………………………..79

2-18-1. پیشینه تحقیق ارزش ویژه برند در ایران………………………………………………………………………………………………..81

2-19. پیشینه تحقیقات منابع خارجی………………………………………………………………………………………………………………………….82

2-19-1. ارزش ویژه برند در منابع خارجی…………………………………………………………………………………………………………85

فصل سوم

روش تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..87

3-1. روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

3-1-1. روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………………89

3-2. جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………89

3-3. حجم نمونه و روش اندازه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….90

3-4. مفروضه های مدل معادلات ساختاری…………………………………………………………………………………………………………………90

3-5. متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………..91

3-6. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………93

3-6-1. دادهای ثانویه…………………………………………………………………………………………………………………………….93

3-6-2. دادهای اولیه………………………………………………………………………………………………………………………………94

3-7. پایایی ابزار سنجش………………………………………………………………………………………………………………………………………….95

3-8. روایی ابزار سنجش………………………………………………………………………………………………………………………………………….97

3-9. روش تجزیه و تحلیل یافته ها…………………………………………………………………………………………………………………………….97

3-10. توصیف مدل تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………98

3-11. ضرورت استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری پی.ال.اس(PLS)……………………………………………………………………………………..98

 

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………101

4-1. تحلیل و توصیف داده های تحقیق……………………..……………………………………………………………………………………………..102

4-1-1. توصیف مشخصات و ویژگیهای اعضای نمونه……………………………………………………………………………………….102

4-1-2. نتایج تجزیه و آزمون فرضیه های تحقیق………….……………………………………………………………………………………….107

4-1-3. توصیف متغیر های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………..108

4-2. نتایج تجزیه و تحلیل مدل و آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………115

4-3. آزمون فرضیه های پژوهش و  نتایج آن ………………………………………………………………………………………………………………….116

فصل پنجم

نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………124

5-1. بررسی فرضیات و مقایسه با نتایج پیشین ……………………………………………………………………………………………………………124

5-1-1. فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………………………….124

5-1-2. فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………….125

5-1-3. فرضیه سوم………………….…………………………………………………………………………………………………………..126

5-1-4. فرضیه چهارم……………….…………………………………………………………………………………………………………..127

5-2. نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..128

5-3. محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………..129

5-4. پیشنهادهای کاربردی مرتبط با یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………………..130

5-5. پیشنهادات علمی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..131

منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..133

منابع خارجی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………134

پیوستها و ضمائم

پرسشنامه اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………138

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..139

چکیده

هدف این تحقیق بررسی تاثیر عوامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مشتریان در موسسه مالی و اعتباری مهر می باشد. این تحقیق بر پایه مدل مفهومی آکر مورد آزمون و تحقیق قرار می گیرد.

در این مدل مفهومی چهار عامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه آکر مورد بررسی قرار می گیرد. این عوامل عبارتند از: وفاداری به نام و نشان تجاری، کیفیت ادارک شده از نام و نشان تجاری، آگاهی از نام و نشان تجاری و تداعی نام ونشان تجاری. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی است.

یکی از با ارزش ترین دارایی های هر شرکت نام و نشان تجاری آن می باشد.هرچه نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد، شرکت در سایه آن منافع بیشتری را از مشتریان کسب کند.ایجاد دارایی های غیر ملموس جهت ایجاد وفاداری و ارتباط بیش از پیش با مشتریان، کیفیت، تجربیات شخصی، فرهنگ سازمانی، دانش و ارزش ویژه برند از این دارایی ها هستند. تحقیق حاضر با عنوان «ارزیابی ارزش ویژه نام و نشان تجاری و عوامل موثر بر آن از دیدگاه مشتریان در موسسه مالی و اعتباری مهر» انجام گرفته است.

سوال بنیادین این تحقیق بررسی عوامل تاثیر گذار بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مشتریان است و و میزان اهمیت هر کدام از این عوامل در ارزیابی مشتریان از ارزش ویژه نام و نشان تجاری چقدر است؟

فرضیات این تحقیق بر اساس مدل آکر تبیین شده است و برای آزمون فرضیات تحقیق از روش معادلات ساختاری و از نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزرل استفاده شده است. در پایان، نتایج حاصل از پژوهش در جامعه آماری مذکور، نشان داد نتایج تحقیق نشان از عدم معناداری تاثیر وفاداری، کیفیت ادراک شده،آگاهی از نام و نشان تجاری و تداعی بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری حکایت دارد. هرچند بین عوامل چهار گانه فوق ارتباط معناداری وجود داشته و درعین حال ارتباط معناداری بین سوالات و عوامل برونزا وجود داشته است. نتیجه فوق نشان می دهد مشتریان موسسه مالی و اعتباری مهر نتوانسته است علی رغم آگاهی، کیفیت، وفاداری و تداعی مناسب از نام و نشان تجاری ارتباط موثری با ارزش ویژه نام و نشان تجاری برقرار نمایند. به عبارتی مشتریان نتوانسته اند تمایز خوبی بین این موسسه و سایر موسسات و سازمانهای عالی در زمینه خدمات پولی و بانکی برقرار نمایند.

مقدمه:

بسیاری از شرکتها، استراتژی های بازاریابی خود را توسعه می دهند تا فروش هایشان بهبود یافته و برندهایی بسازند که در میان برندهای رقیب، دوام آورند (جونگ و یانگ[1]،2008) برند دارای چنان اهمیتی شده  است که شاید امروزه یافتن محصولی بدون برند تقریبا غیر ممکن باشد. ( کاتلر و آرمسترانگ، 1999)

در دنیایی که مصرف کنندگان با سیلی از انتخاب ها مواجه هستند، برندها این درک را برایشان آسان تر ساخته و محصولات موجود را ارزیابی می کنند، بخصوص در جاهایی که محصولات، پیچیده بوده یا ساخته شرکتی بوده که برای مصرف کنندگان داخلی ناشناخته باشند (کان[2]، 2008). ساختن برندهای قوی، یکی از مهمترین اهداف تولید و مدیریت برند می باشد. هدف مشخص مدیریت برند، ساخت برندهایی است که برای دهه ها دوام آورده و بتوانند در بازارها و طبقات محصول به کار روند (اسچ[3]، 2008).

مفهوم ارزش ویژه برند ابتدا در دهه 1980 معرفی گردید و توجه زیاد دانشمندان و فعالان بازاریابی را به خود جلب نمود (راج[4]، 2005 ). یکی از دلایل محبوبیت آن، نقش استراتژیک و مهمش در کسب مزیت رقابتی و تصمیمات استرتژیک مدیریتی می باشد. ارزش ویژه برند وقتی به طور صحیح و موضوعی مورد ارزیابی قرار گیرد، استاندارد مناسبی برای اندازه گیری تاثیر مداوم تصمیمات بازاریابی می باشد ( آتیگان[5]، 2005).ساخت ارزش ویژه برند، هدف ارزشمندی در بازاریابی است زیرا ضامن موفقیت ها و درآمدها است ( یو[6]، 2009).

1-1- بیان مسئله:

در شرایط پر رقابت بازارهای کنونی به دست آوردن جایگاه مناسب در ذهن مصرف کننده به گونه ای که مصرف کننده وفادار شرکت باشد از اهمیت به سزایی برخوردار است و از جمله عواملی که در رسیدن به چنین جایگاهی در ذهن مشتریان موثر است، ارزش ویژه نام ونشان تجاری شرکت می باشد.(آکر[7]-1991) تعیین نام و نشان تجاری یکی از مساله های مهمی است که در استراتژی محصول مطرح است.هرچه ارزش نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد،شرکت میتواند در سایه آن منافع بیشتری را برای مصرف کنندگان کسب کند.(بی هارادواج[8] و دیگران،1993و هافمن[9]،2000)

در دهه اخیر با ظهور بانک های خصوصی تحولاتی بسیاری در صنعت بانکداری روی داده است.با توجه به نگرش مدیران بانکهای خصوصی در افزایش رضایت مشتریان،آنها به این مهم دست یافتند برای موفقیت در یازار رقابتی و سود ده مالی تاکید بر تمایز، اصلی بدیهی در این صنعت به شمار می رود.بنابراین هر یک از این بانک ها در جهت ارتقای کیفیت، خدمات رسانی مناسب به مشتریان و جلب رضایت ایشان هستند تا نام و نشان تجاری خود را به عنوان برندی برتر در اذهان مشتریان تثبیت کنند تا سهم بیشتری از بازار پولی و مالی کشور را بر عهده گیرند.

محاسبه ارزش ویژه برند این امکان را به مدیران عالی شرکت ها ارائه میدهد که بتوانند نقاط قوت برند خود را مورد ارزیابی قراردهند، ارزش برند را در طی زمان بررسی نمایند و استراتژی های بازاریابی مورد نظر خود را تدوین نمایند.(کیم و کیم[10]،2005)

 یک برند قدرتمند منافع بسیاری برای سازمانهای خدماتی در پی دارد. از این بین می توان به مواردی چون وفاداری بیشتر مشتریان، افزایش توان سازمان در شرایط بحرانی، حاشیه سود بیشتر، واکنش مثبت بیشتر مشتریان به تغییرات قیمت، مزایای فروش لیسانس استفاده از نام ونشان و فرصت های توسعه برند اشاره نمود.(کلر[11]-2001)

پژوهشگران بازاریابی ارزش ویژه نام ونشان تجاری در دوبعد مورد ارزشیابی قرار می دهند:

1-ارزش ویژه نام ونشان تجاری مبتنی بر رفتار مصرف کننده

2-ارزش ویژه نام ونشان تجاری مبتنی بر مفاهیم مالی

 در این تحقیق سعی شده است به بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه نام ونشان تجاری از دیدگاه مشتریان پرداخته شود، بنابراین تحقیق  حاضر قصد دارد که مدل آکر را در موسسه مالی و اعتباری مهر مورد بازبینی قرار دهد. تا از مزایای برند در جهت تامین منابع مالی و هم چنین افزایش سهم بازار برخوردار گردد.

آکر در مدل مذکور 4 جزء اساسی موثر بر ارزش ویژه نام ونشان تجاری را معرفی کرده است که عبارتند از:

وفاداری به نام و نشان تجاری، آگاهی از نام و نشان تجاری، تداعی نام ونشان تجاری و کیفیت ادراک شده.

1-2-اهمیت تحقیق:

یکی از با ارزش ترین دارایی های هر شرکت نام و نشان تجاری آن می باشد.هرچه نام و نشان تجاری در ذهن مصرف کنندگان بیشتر باشد، شرکت در سایه آن منافع بیشتری را از مصرف کنندگان کسب کند.ایجاد دارایی های غیر ملموس جهت ایجاد وفاداری و ارتباط بیش از پیش با مشتریان، کیفیت، تجربیات شخصی، فرهنگ سازمانی، دانش و ارزش ویژه برند از این دارایی ها هستند. همچون سایر دارائی های غیرملموس، ارزش ویژه برند نیز می تواند به ابزاری قدرتمند در بازار رقابتی تبدیل گردد.(دلگادو[12]-2005)

 در دو دهه اخیر ارزش ویژه نام و نشان تجاری هم از دید تجار و هم محققان بازاریابی به عنوان یک مفهوم با اهمیت مورد توجه قرار گرفته است.زیرا بازاریابان با کمک نام و نشان تجاری موفق می توانند مزیت رقابتی بدست آورند.(فرکوهار[13]، 1989) برند قوی یکسری مزایا برای شرکت فراهم می کند از قبیل وفاداری و مقاومت بیشتر در شرایط بحرانی، حاشیه سود بیشتر و واکنش مناسب مشتری به تغییرات قیمتی(آیبید[14]-1996)

ارزش ویژه برند (1) رضایت مصرف کنندگان را برای پرداخت قیمت های پاداش (2) امکان لیسانس بودن برند (3) کارآیی ارتباط بازاریابی (4) رضایت فروشگاهها برای مشارکت و حمایت (5) کشش مصرف کنندگان به کاهش قیمت (6) عدم کشش مصرف کنندگان به افزایش قیمت ها، را افزایش می دهد و آسیب پذیری شرکت را در برابر فعالیت ها رقابتی بازاریابی و آسیب پذیری آنها در برابر بحرانها کاهش میدهد.(ضربی-1387)

یک برند قدرتمند اثری مثبت برنگرش مصرف کنندگان نسبت به هویت شرکت می گذارد. یک نگرش مثبت درراستای یک تجربه خوب شکل می گیرد.آگاهی از نام ونشان تجاری و مشارکت با آن بر کیفیت ادراکی مشتریان اثر گذاشته و مستقیما منجر به وفاداری ایشان می گردد.(کلر، 1993)

  نام های تجاری از نظر توان و ارزشی که در بازار دارند با هم تفاوت دارند.در یک سو نام های تجاری ای هستند که خریداران در بازار اصلاً با آنها آشنایی ندارند. در سوی دیگر نام های تجاری ای هستند که خریداران نسبت به آنها آگاهی کامل دارند ( آگاهی خریدارن نسبت به یک نام تجاری از طریق آزمون یادآوری یا شناخت به دست می آید). ورای این، نام های تجاری با درجه مقبولیت بسیار زیاد قرار  می گیرند، نام هایی که خریداران برای خرید آن ها مقاومتی از خود نشان نمی دهند.پس از این هم نام تجاری ای وجود دارد که رجحان نسبت به آنها زیاد است. این ها همان نام تجاری هستند که خریداران هنگام خرید انتخاب می کنند. سرانجام نام تجاری ای وجود دارد که وفاداری نسبت به آنها زیاد است.)کاتلر[15]،1389)

مدیریت برند در دیدگاه و پارادایم نوین رهبری برند جایگاهی استراتژیک داشته و حتی تشکیل دهنده قسمتی از چشم انداز سازمان است. یکی از بهترین راههای معرفی فرهنگ و چشم انداز سازمان استفاده از برنامه های ارتباطی پیرامون برند است.(آکر و جوشیمستلر[16]-2001)

توجه به فعالیت های بازاریابی به عنوان ابزاری برای حضور در ذهن مشتریان و ایجاد دارایی معنوی به نام برند، دیدگاه جدیدی در علم بازاریابی محسوب می شود.تحقیقات مختلف مشخص کرد که ارزش واقعی، در درون محصول یا خدمات نیست بلکه این ارزش در ذهن مشتریان واقعی و بالقوه وجود دارد و این برند است که ارزش واقعی را در ذهن مشتریان ایجاد می کند. (کاپفرر-کلر[17]،2008) وجود رقابت شدید در بازار، مدیران بانکی و موسسات را بر این داشته است به مسئله نام و نشان تجاری توجه بیشتری داشته باشند تا بتوانند کارکنان مجرب تر و با انگیزه تری را به سوی خود جلب کنند و هم امنیت فکری و مالی مشتریان فراهم کنند تا نمادی شایسته از سازمان خویش را در اذهان آنها ایجاد نمایند.

1-3- اهداف تحقیق:

1-3-1- اهداف اصلی:

بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری موسسه مالی و اعتباری مهر از دیدگاه مشتریان بر اساس مدل آکر

1-3-2- اهداف فرعی:

بررسی تاثیر کیفیت ادراک شده از موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری
بررسی تاثیر وفاداری به موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری
بررسی تاثیر آگاهی از موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری
بررسی تاثیر تداعی از موسسه مالی و اعتباری مهر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری
1-3-3- اهداف کاربردی:

تعمیم پذیری مدل آکر در موسسات مالی و اعتباری و بانک ها
ارزیابی دیدگاه مشتریان برای پذیرش برند جدید موسسه مالی و اعتباری مهر به نام بانک مهر اقتصاد
1-4- فرضیه های تحقیق:

کیفیت ادراک شده نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد.
وفاداری به نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد.
آگاهی از نام و نشان تجاری با ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد.
تداعی نام و نشان تجاری بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری تاثیر مثبت دارد.
 

1-5- چارچوب مفهومی مدل:

در این تحقیق با توجه به مطالعه ادبیات موضوع، چارچوب های نظری مختلفی مورد بررسی قرار گرفت از جمله مدل های مبتنی بر رفتار مصرف کننده کلر، لاسر[18] و همکاران، آکر و همکاران و یو و دانتو.

براون و مارتین[19] در سال 1990، ارزش ویژه برند را در پنج بعد، مفهومی کردند که شامل کیفیت ادراک شده، ارزش ادراک شده، تصویر، قابلیت اعتماد و تعلق می باشد. (لاسر، 1995)کلر در سال 1993، مدل اصلی CBBE  را بیان کرد که شامل دو بعدکلی آگاهی برند و تصویر برند می باشد.(تایلور[20]، 1995) لاسر و همکارانش در سال 1995 برای مفهوم سازی ارزش ویژه برند، از پنج فاکتور عملکرد، تصویر اجتماعی، ارزش درک شده، قابلیت اعتماد و تعلق استفاده کردند.(تایلور، 1995) یو و دانتو در سال 2000، ده مورد در عملیاتی کردن ارزش ویژه برند پیشنهاد کردند که این ساختار بر سه بعد وفاداری برند، کیفیت درک شده و تداعی ها/ آگاهی برند، مبتنی است.

آکر در سال 1991 مدل اولیه از ارزش ویژه برند را با پنج عامل ارائه داد که عبارت اند از: آگاهی از برند، کیفیت ادراک شده، وفاداری به برند، تداعی برند و سایر دارایی های برند. اما محققان در تحقیقاتی که بر مبنای رویکرد مشتری محور است ، تنها از چهار عامل از مدل آکر را مورد استفاده قرار می دادند و عامل سایر دارایی ها را به علت گستردگی زیاد و ارتباط بیشتر این عامل با رفتار بازار از مدل آکر در سال 2000 حذف شد. این مدل به علت مفهوم سازی رفتاری و ادراکی برند مدلی جامع محسوب می شود.

[]

– روش شناسی تحقیق:

 

این تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی می باشد، زیرا به بررسی تاثیر متغیرهای آگاهی از برند، تداعی برند، کیفیت ادراک شده و وفاداری به برند بر متغیر ارزش ویژه برند می پردازد.

 

1-7- قلمروی تحقیق:

 

          1-7-1- قلمروی مکانی تحقیق:

 

این تحقیق در 20 شعبه موسسه مالی و اعتباری مهر که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند، در سطح شهر تهران صورت می گیرد.

 

1-7-2- قلمروی زمانی تحقیق:

 

این تحقیق از شهریور 1391 تا آذرماه 1391 صورت گرفته است.

 

1-7-3- قلمروی موضوعی تحقیق:

 

این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر ارزش ویژه نام و نشان تجاری از دیدگاه مشتریان می پردازد؛ لذا این تحقیق در حوزه مدیریت بازاریابی است.

 

1-8- متغیر های تحقیق:

 

وفاداری به نام و نشان تجاری
کیفیت درک شده به نام و نشان تجاری
آگاهی به نام و نشان تجاری
تداعی نام و نشان تجاری
ارزش ویژه نام و نشان تجاری

 

 

1-9 تعریف واژگان عملیاتی

 

1-9-1- برند[1]

چکیده

دمای آب یک کمیت فیزیکی بسیار مهم است که تأثیر زیادی بر روی شوری و چگالی آن دارد و می­تواند حیات آبزیان را تحت تأثیر قرار دهد. کاربرد آب به‌عنوان خنک‌کننده نیروگاه اتمی بوشهر باعث افزایش دمای آب خلیج فارس در محل تخلیه آب نیروگاه می­شود.

در پژوهش انجام‌شده به‌صورت میدانی تغییرات دما، شوری و چگالی در محل تخلیه پساب گرم نیروگاه اتمی بوشهر (در چهار ایستگاه) اندازه‌گیری شده و در یک دوره جزر و مدی نشان داده‌شده است. همچنین با اندازه‌گیری دما و شوری در نقاط مختلف در اطراف محل تخلیه پساب نحوه توزیع دما در اطراف محل تخلیه پساب نشان داده‌شده است.

نتایج اندازه‌گیری نشان می‌دهد توزیع دما در منطقه به

چکیده

دمای آب یک کمیت فیزیکی بسیار مهم است که تأثیر زیادی بر روی شوری و چگالی آن دارد و می­تواند حیات آبزیان را تحت تأثیر قرار دهد. کاربرد آب به‌عنوان خنک‌کننده نیروگاه اتمی بوشهر باعث افزایش دمای آب خلیج فارس در محل تخلیه آب نیروگاه می­شود.

در پژوهش انجام‌شده به‌صورت میدانی تغییرات دما، شوری و چگالی در محل تخلیه پساب گرم نیروگاه اتمی بوشهر (در چهار ایستگاه) اندازه‌گیری شده و در یک دوره جزر و مدی نشان داده‌شده است. همچنین با اندازه‌گیری دما و شوری در نقاط مختلف در اطراف محل تخلیه پساب نحوه توزیع دما در اطراف محل تخلیه پساب نشان داده‌شده است.

نتایج اندازه‌گیری نشان می‌دهد توزیع دما در منطقه به شدت تحت تأثیر جریانات جزر و مدی است و طی یک چرخه جزر و مدی به سمت راست و چپ جریان خروجی اولیه پساب، متغیر است. این تغییر جهت دادن در ایام مهکشند[1] شدیدتر از ایام کهکشند[2] است.

همچنین در ایستگاه‌هایی که در مسیر جریان خروجی قرار دارند تغییر دمای آب از مقدار استاندارد بیشتر بود (فاصله هر ایستگاه از نقطه تخلیه پساب 200 متر بود).

تغییرات شوری و چگالی آب درنتیجه ورود پساب گرم در ایستگاه‌ها ناچیز بود.

 

فهرست مطالب

عنوان
صفحه
فصل اول : کلیات
 
1-1-  مقدمه
2
1-2-  انرژی هسته ای
2
1- 

1-5-

1-6-

1-6-1-        شکافت هسته ای
2
1-6-2-        همجوشی یا گداخت هسته ای
2
1-7-       نیروگاه اتمی
3
1-7-1-                      راکتور
3
1-8-       تاریخچه نیروگاه های اتمی
5
1-9-       نیروگاه اتمی بوشهر
6
1-10-  خنک کننده نیروگاه اتمی بوشهر
8
1-10-1-   مدار اول
8
1-10-2-   مدار دوم
8
1-10-3-   مدار سوم (مدار خنک کننده )
9
1-11-  نیروگاه اتمی بوشهر و محیط زیست
9
1-12-  آلودگی حرارتی
10
1-12-1-   تاثیرات آلودگی حرارتی
12
1-12-2-    منابع تولید آلودگی حرارتی
13
1-12-3-    آلودگی آب و خاک در نیروگاهها
13
1-13-  اثر دما و شوری بر اکسیژن محلول در آب
14
1-14-  جزر و مد
16
1-15-  منطقه مورد مطالعه
18
1-16-  خلیج فارس
19
1-16-1-   تاریخچه پیدایش خلیج فارس
19
1-17-  ویژگی‌های جغرافیایی خلیج فارس
19
1-17-1-   موقعیت جغرافیایی خلیج فارس در خاورمیانه
19
1-17-2-   زمین شناسی منطقه
20
1-17-3-   اقلیم شناسی
20
1-17-4-    اهمیت خلیج فارس
21
1-18-   افق خلیج فارس در منطقه پارس جنوبی
21
1-19-  استان بوشهر
22
1-15-1- مختصات جغرافیائی استان
23
1-15-2- جریانات جوی زمستانه در استان بوشهر
23
1-15-3- جریانات جوی تابستانه در استان بوشهر
24
فصل دوم : پیشینه تحقیق
 
2-1- مقدمه
26
2-2- پیشینه تحقیق
26
فصل سوم : مواد و روش ها
 
3-1- مقدمه
31
3-2- روش­های بررسی یک پدیده اقیانوسی
31
    3-2-1- روش داده­های تاریخی
31
    3-2-2- روش تئوری
31
        3-2-2-1- روش تحیلی
31
        3-2-2-2- روش مدل سازی عددی
32
    3-2-3- روش تجربی
32
3-3- روش تحقیق
32
3-4- وسایل و ابزار مورد استفاده
35
    3-4-1- GPS
35
    3-4-2- دستگاه  CTD (316  OCEAN SEVEN )
36
    3-4-3- نرم افزار اکسل
37
    3-4-4- نرم افزار متلب
37
فصل چهارم : نتایج  اندازه­گیری
 
4-1- مقدمه
39
4-2- دمای آب ورودی و خروجی نیروگاه
40
4-3- نوسانات سطح آب
41
4-4- اندازه گیری ها
42
    4-4-1- اندازه گیری در حالت مهکشند
42
    4-4-2- اندازه گیری در حالت کهکشند
61
    4-4-3- منحنی­های هم­ارز دما و شوری در حالت مد کامل و جزر
80
    4-4-4- منحنی هم­ارز دما در حالت مد
86
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
 
5-1- بررسی اثرات پسآب گرم بر دمای آب
89
5-2- بررسی اثرات پسآب گرم بر شوری آب
91
5-3- بررسی اثرات پسآب گرم بر چگالی آب
91
4-4- بحث و نتیجه گیری
92
پیشنهادات
96
پیوست
97
منابع
103
 

 

 

فهرست جداول                                             صفحه

جدول  4-1- دمای آب ورودی و خروجی اندازه گیری شده
40
جدول  4-2- شوری آب ورودی و خروجی اندازه گیری شده
40
جدول  4-3- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت مد کامل
81
جدول  4-4- شوری در ایستگاه های 23 گانه در حالت مد کامل
83
جدول  4-5- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت شدت جریانات جزری
85
جدول  4-6- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت شدت جریانات مدی
87
 

 

 

شدت تحت تأثیر جریانات جزر و مدی است و طی یک چرخه جزر و مدی به سمت راست و چپ جریان خروجی اولیه پساب، متغیر است. این تغییر جهت دادن در ایام مهکشند[1] شدیدتر از ایام کهکشند[2] است.

همچنین در ایستگاه‌هایی که در مسیر جریان خروجی قرار دارند تغییر دمای آب از مقدار استاندارد بیشتر بود (فاصله هر ایستگاه از نقطه تخلیه پساب 200 متر بود).

تغییرات شوری و چگالی آب درنتیجه ورود پساب گرم در ایستگاه‌ها ناچیز بود.

 

فهرست مطالب

عنوان
صفحه
فصل اول : کلیات
 
1-1-  مقدمه
2
1-2-  انرژی هسته ای
2
1- 

1-5-

1-6-

1-6-1-        شکافت هسته ای
2
1-6-2-        همجوشی یا گداخت هسته ای
2
1-7-       نیروگاه اتمی
3
1-7-1-                      راکتور
3
1-8-       تاریخچه نیروگاه های اتمی
5
1-9-       نیروگاه اتمی بوشهر
6
1-10-  خنک کننده نیروگاه اتمی بوشهر
8
1-10-1-   مدار اول
8
1-10-2-   مدار دوم
8
1-10-3-   مدار سوم (مدار خنک کننده )
9
1-11-  نیروگاه اتمی بوشهر و محیط زیست
9
1-12-  آلودگی حرارتی
10
1-12-1-   تاثیرات آلودگی حرارتی
12
1-12-2-    منابع تولید آلودگی حرارتی
13
1-12-3-    آلودگی آب و خاک در نیروگاهها
13
1-13-  اثر دما و شوری بر اکسیژن محلول در آب
14
1-14-  جزر و مد
16
1-15-  منطقه مورد مطالعه
18
1-16-  خلیج فارس
19
1-16-1-   تاریخچه پیدایش خلیج فارس
19
1-17-  ویژگی‌های جغرافیایی خلیج فارس
19
1-17-1-   موقعیت جغرافیایی خلیج فارس در خاورمیانه
19
1-17-2-   زمین شناسی منطقه
20
1-17-3-   اقلیم شناسی
20
1-17-4-    اهمیت خلیج فارس
21
1-18-   افق خلیج فارس در منطقه پارس جنوبی
21
1-19-  استان بوشهر
22
1-15-1- مختصات جغرافیائی استان
23
1-15-2- جریانات جوی زمستانه در استان بوشهر
23
1-15-3- جریانات جوی تابستانه در استان بوشهر
24
فصل دوم : پیشینه تحقیق
 
2-1- مقدمه
26
2-2- پیشینه تحقیق
26
فصل سوم : مواد و روش ها
 
3-1- مقدمه
31
3-2- روش­های بررسی یک پدیده اقیانوسی
31
    3-2-1- روش داده­های تاریخی
31
    3-2-2- روش تئوری
31
        3-2-2-1- روش تحیلی
31
        3-2-2-2- روش مدل سازی عددی
32
    3-2-3- روش تجربی
32
3-3- روش تحقیق
32
3-4- وسایل و ابزار مورد استفاده
35
    3-4-1- GPS
35
    3-4-2- دستگاه  CTD (316  OCEAN SEVEN )
36
    3-4-3- نرم افزار اکسل
37
    3-4-4- نرم افزار متلب
37
فصل چهارم : نتایج  اندازه­گیری
 
4-1- مقدمه
39
4-2- دمای آب ورودی و خروجی نیروگاه
40
4-3- نوسانات سطح آب
41
4-4- اندازه گیری ها
42
    4-4-1- اندازه گیری در حالت مهکشند
42
    4-4-2- اندازه گیری در حالت کهکشند
61
    4-4-3- منحنی­های هم­ارز دما و شوری در حالت مد کامل و جزر
80
    4-4-4- منحنی هم­ارز دما در حالت مد
86
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
 
5-1- بررسی اثرات پسآب گرم بر دمای آب
89
5-2- بررسی اثرات پسآب گرم بر شوری آب
91
5-3- بررسی اثرات پسآب گرم بر چگالی آب
91
4-4- بحث و نتیجه گیری
92
پیشنهادات
96
پیوست
97
منابع
103
 

 

 

فهرست جداول                                             صفحه

جدول  4-1- دمای آب ورودی و خروجی اندازه گیری شده
40

چکیده

دمای آب یک کمیت فیزیکی بسیار مهم است که تأثیر زیادی بر روی شوری و چگالی آن دارد و می­تواند حیات آبزیان را تحت تأثیر قرار دهد. کاربرد آب به‌عنوان خنک‌کننده نیروگاه اتمی بوشهر باعث افزایش دمای آب خلیج فارس در محل تخلیه آب نیروگاه می­شود.

در پژوهش انجام‌شده به‌صورت میدانی تغییرات دما، شوری و چگالی در محل تخلیه پساب گرم نیروگاه اتمی بوشهر (در چهار ایستگاه) اندازه‌گیری شده و در یک دوره جزر و مدی نشان داده‌شده است. همچنین با اندازه‌گیری دما و شوری در نقاط مختلف در اطراف محل تخلیه پساب نحوه توزیع دما در اطراف محل تخلیه پساب نشان داده‌شده است.

نتایج اندازه‌گیری نشان می‌دهد توزیع دما در منطقه به شدت تحت تأثیر جریانات جزر و مدی است و طی یک چرخه جزر و مدی به سمت راست و چپ جریان خروجی اولیه پساب، متغیر است. این تغییر جهت دادن در ایام مهکشند[1] شدیدتر از ایام کهکشند[2] است.

همچنین در ایستگاه‌هایی که در مسیر جریان خروجی قرار دارند تغییر دمای آب از مقدار استاندارد بیشتر بود (فاصله هر ایستگاه از نقطه تخلیه پساب 200 متر بود).

تغییرات شوری و چگالی آب درنتیجه ورود پساب گرم در ایستگاه‌ها ناچیز بود.

 

فهرست مطالب

عنوان
صفحه
فصل اول : کلیات
 
1-1-  مقدمه
2
1-2-  انرژی هسته ای
2
1- 

1-5-

1-6-

1-6-1-        شکافت هسته ای
2
1-6-2-        همجوشی یا گداخت هسته ای
2
1-7-       نیروگاه اتمی
3
1-7-1-                      راکتور
3
1-8-       تاریخچه نیروگاه های اتمی
5
1-9-       نیروگاه اتمی بوشهر
6
1-10-  خنک کننده نیروگاه اتمی بوشهر
8
1-10-1-   مدار اول
8
1-10-2-   مدار دوم
8
1-10-3-   مدار سوم (مدار خنک کننده )
9
1-11-  نیروگاه اتمی بوشهر و محیط زیست
9
1-12-  آلودگی حرارتی
10
1-12-1-   تاثیرات آلودگی حرارتی
12
1-12-2-    منابع تولید آلودگی حرارتی
13
1-12-3-    آلودگی آب و خاک در نیروگاهها
13
1-13-  اثر دما و شوری بر اکسیژن محلول در آب
14
1-14-  جزر و مد
16
1-15-  منطقه مورد مطالعه
18
1-16-  خلیج فارس
19
1-16-1-   تاریخچه پیدایش خلیج فارس
19
1-17-  ویژگی‌های جغرافیایی خلیج فارس
19
1-17-1-   موقعیت جغرافیایی خلیج فارس در خاورمیانه
19
1-17-2-   زمین شناسی منطقه
20
1-17-3-   اقلیم شناسی
20
1-17-4-    اهمیت خلیج فارس
21
1-18-   افق خلیج فارس در منطقه پارس جنوبی
21
1-19-  استان بوشهر
22
1-15-1- مختصات جغرافیائی استان
23
1-15-2- جریانات جوی زمستانه در استان بوشهر
23
1-15-3- جریانات جوی تابستانه در استان بوشهر
24
فصل دوم : پیشینه تحقیق
 
2-1- مقدمه
26
2-2- پیشینه تحقیق
26
فصل سوم : مواد و روش ها
 
3-1- مقدمه
31
3-2- روش­های بررسی یک پدیده اقیانوسی
31
    3-2-1- روش داده­های تاریخی
31
    3-2-2- روش تئوری
31
        3-2-2-1- روش تحیلی
31
        3-2-2-2- روش مدل سازی عددی
32
    3-2-3- روش تجربی
32
3-3- روش تحقیق
32
3-4- وسایل و ابزار مورد استفاده
35
    3-4-1- GPS
35
    3-4-2- دستگاه  CTD (316  OCEAN SEVEN )
36
    3-4-3- نرم افزار اکسل
37
    3-4-4- نرم افزار متلب
37
فصل چهارم : نتایج  اندازه­گیری
 
4-1- مقدمه
39
4-2- دمای آب ورودی و خروجی نیروگاه
40
4-3- نوسانات سطح آب
41
4-4- اندازه گیری ها
42
    4-4-1- اندازه گیری در حالت مهکشند
42
    4-4-2- اندازه گیری در حالت کهکشند
61
    4-4-3- منحنی­های هم­ارز دما و شوری در حالت مد کامل و جزر
80
    4-4-4- منحنی هم­ارز دما در حالت مد
86
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
 
5-1- بررسی اثرات پسآب گرم بر دمای آب
89
5-2- بررسی اثرات پسآب گرم بر شوری آب
91
5-3- بررسی اثرات پسآب گرم بر چگالی آب
91
4-4- بحث و نتیجه گیری
92
پیشنهادات
96
پیوست
97
منابع
103
 

 

 

فهرست جداول                                             صفحه

جدول  4-1- دمای آب ورودی و خروجی اندازه گیری شده
40
جدول  4-2- شوری آب ورودی و خروجی اندازه گیری شده
40
جدول  4-3- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت مد کامل
81
جدول  4-4- شوری در ایستگاه های 23 گانه در حالت مد کامل
83
جدول  4-5- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت شدت جریانات جزری
85
جدول  4-6- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت شدت جریانات مدی
87
 

 

 

جدول  4-2- شوری آب ورودی و خروجی اندازه گیری شده
40
جدول  4-3- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت مد کامل
81
جدول  4-4- شوری در ایستگاه های 23 گانه در حالت مد کامل
83
جدول  4-5- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت شدت جریانات جزری
85
جدول  4-6- دما در ایستگاه های 23 گانه در حالت شدت جریانات مدی
87
 

 

 

3- سؤالات و فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………….5

4- سابقه وپیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………5

5- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………7

6- ساماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..7

فصل اول: کلیات…………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-1- تعریف سقط جنین……………………………………………………………………………………………………………..10

1-1-1- تعریف لغوی سقط جنین…………………………………………………………………………………………………11

1-1-2- تعریف اصطلاحی سقط جنین………………………………………………………………………………………….12

1-1-2-1- سقط جنین از نظر فقهی………………………………………………………………………………………………12

1-1-2-2- سقط جنین از نظر پزشکی……………………………………………………………………………………………13

1-1-2-3- سقط جنین از نظر  فمینیسم…………………………………………………………………………………………14

1-1-2-4- سقط جنین از نظر حقوقی……………………………………………………………………………………………14

1-1-3- ضابطه قانونی حیات جنینی و حیات قابل زیستن………………………………………………………………..16

1-1-3-1- دوران حیات جنینی مورد حمایت قانونگذار…………………………………………………………………..16

1-1-3-2- دوران حیات قابل زیستن مورد حمایت قانونگذار…………………………………………………………..16

3- سؤالات و فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………….5 4- سابقه وپیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………5 5- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………7 6- ساماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..7 فصل اول: کلیات…………………………………………………………………………………………………………………………..8 1-1- تعریف سقط جنین……………………………………………………………………………………………………………..10 1-1-1- تعریف لغوی سقط جنین…………………………………………………………………………………………………11 1-1-2- تعریف اصطلاحی سقط جنین………………………………………………………………………………………….12 1-1-2-1- سقط جنین از نظر فقهی………………………………………………………………………………………………12 1-1-2-2- سقط جنین از نظر پزشکی……………………………………………………………………………………………13 1-1-2-3- سقط جنین از نظر فمینیسم…………………………………………………………………………………………14 1-1-2-4- سقط جنین از نظر حقوقی……………………………………………………………………………………………14 1-1-3- ضابطه قانونی حیات جنینی و حیات قابل زیستن………………………………………………………………..16 1-1-3-1- دوران حیات جنینی مورد حمایت قانونگذار…………………………………………………………………..16 1-1-3-2- دوران حیات قابل زیستن مورد حمایت قانونگذار…………………………………………………………..16 1-2- تاریخچه سقط جنین…………………………………………………………………………………………………………..17 1-2-1- دیدگاه ادیان الهی درمورد سقط جنین……………………………………………………………………………….20 1-2-1-1- دیدگاه آیین زرتشت…………………………………………………………………………………………………..20 1-2-1-2- سقط جنین در یهودیت……………………………………………………………………………………………….22 الف: سقط جنین غیر عمدی………………………………………………………………………………………………………….23 ب: سقط جنین عمدی………………………………………………………………………………………………………………….23 ج: سقط جنین در صورت وجود خطر برای مادر……………………………………………………………………………..24 د: بارداری از زنا و سقط جنین………………………………………………………………………………………………………24 ه: معلولیت کودک و سقط جنین……………………………………………………………………………………………………24 1-2-1-3- سقط جنین در مسیحیت……………………………………………………………………………………………..25 الف: سقط جنین از دیدگاه کاتولیک ها…………………………………………………………………………………………..25 ب: سقط جنین از دیدگاه کلیسای پروتستان……………………………………………………………………………………26 ج: سقط جنین از دیدگاه کلیسای اورتدوکس………………………………………………………………………………….26 1-2-1-4- سقط جنین در قانون حمورابی…………………………………………………………………………………….27 1-2-1-5- سقط جنین دردین اسلام…………………………………………………………………………………………….28 الف: سقط جنین در فقه اهل سنت………………………………………………………………………………………………..29 ب: سقط جنین در فقه شیعه………………………………………………………………………………………………………..31 1-2-2- سابقه قانونگذاری در خصوص سقط جنین درایران…………………………………………………………..34 1-2-2-1- سقط جنین در ایران قبل از انقلاب……………………………………………………………………………..34 1-2-2-2- سقط جنین در ایران بعد از انقلاب……………………………………………………………………………..36 1-3- انواع و حالات جنین…………………………………………………………………………………………………………38 1–3-1- انواع جنین…………………………………………………………………………………………………………………..38 1-3-1-1- جنین مشروع……………………………………………………………………………………………………………39 1-3-1-2- جنین نامشروع………………………………………………………………………………………………………….41 1-3-1-3- جنین ناشی از تلقیح مصنوعی…………………………………………………………………………………….42 1-3-1-4- جنین شبیه سازی شده……………………………………………………………………………………………….43 1-3-2- حالات جنین………………………………………………………………………………………………………………..44 1-4- اقسام سقط جنین………………………………………………………………………………………………………………45 1-4-1- سقط جنین طبیعی…………………………………………………………………………………………………………45 1-4-1-1- غیرارادی………………………………………………………………………………………………………………….45 1-4-1-2- سقط ارادی……………………………………………………………………………………………………………….46 1-4-2- سقط جنین درمانی (طبی)……………………………………………………………………………………………….46 1-4-2-1- شرایط لازم برای صدور مجوز سقط درمانی………………………………………………………………….46 1-4-2-2- ضرورت سقط جنین توسط پزشک………………………………………………………………………………47 1-4-3- سقط جنین جنایی………………………………………………………………………………………………………….48 1-4-3-1- عمدی……………………………………………………………………………………………………………………..49 1-4-3-2- شبه عمدی……………………………………………………………………………………………………………….49 1-4-3-3- خطای محض……………………………………………………………………………………………………………50 1-4-4- سقط جنین ضربه ای……………………………………………………………………………………………………..52 فصل دوم: سقط جنین در فقه و حقوق………………………………………………………………………………………….54 2-1- سقط جنین در منابع اسلامی……………………………………………………………………………………………….56 2-1-1- سقط جنین در قرآن………………………………………………………………………………………………………56 2-1-2- سقط جنین در روایات…………………………………………………………………………………………………..57 الف: روایات عام………………………………………………………………………………………………………………………..58 ب: روایات خاص………………………………………………………………………………………………………………………58 2-1-3- سقط جنین در دیدگاه فقهای شیعه…………………………………………………………………………………..59 2-1-4- دیدگاه فقهای اهل سنت درسقط جنین…………………………………………………………………………….59 2-1-4-1- مذهب حنفی…………………………………………………………………………………………………………….60 2-1-4-2- مذهب مالکی……………………………………………………………………………………………………………60 2-1-4-3- مذهب حنبلی……………………………………………………………………………………………………………61 2-1-4-4- مذهب شافعی…………………………………………………………………………………………………………..61 2-1-4-5- دیدگاه فقهای معاصر اهل سنت درسقط جنین……………………………………………………………..62 2–1-5–ادله حرام ونامشروع بودن سقط جنین درمنابع استنباط………………………………………………………..63 الف: کتاب (قرآن)………………………………………………………………………………………………………………………63 ب: سنت…………………………………………………………………………………………………………………………………..65 1- روایات دال براولویت…………………………………………………………………………………………………………….65 2- روایات دال بر تأخیر رجم……………………………………………………………………………………………………….66 3- روایات دال برمحرمیت مادر از ارث…………………………………………………………………………………………67 ج: بنای عقلا………………………………………………………………………………………………………………………………67 د: اجماع……………………………………………………………………………………………………………………………………68 2-1-6- مواضع حلیت سقط جنین وادله آن………………………………………………………………………………….68 2-1-6-1- مرحله اول قبل ازدمیده شدن روح………………………………………………………………………………69 الف: قاعده اضطرار…………………………………………………………………………………………………………………….69 ب: شرایط تحقق حالت اضطرار واقدام مضطر……………………………………………………………………………….70 2-1-6-2- مرحله دوم بعد از دمیده شدن روح……………………………………………………………………………..71 2-2- سقط جنین در حقوق………………………………………………………………………………………………………..80 2-2-1- رکن قانونی جرم سقط جنین………………………………………………………………………………………….80 2-2-2- رکن مادی جرم سقط جنین……………………………………………………………………………………………83 الف: رفتارمجرمانه………………………………………………………………………………………………………………………83 1- ارتکاب فعل مجرمانه……………………………………………………………………………………………………………..84 2- فراهم ساختن وسایل سقط جنین…………………………………………………………………………………………….86 3- مباشرت در سقط جنین………………………………………………………………………………………………………….86 ب: شرایط و اوضاع احوال…………………………………………………………………………………………………………..90 1- جود جنین……………………………………………………………………………………………………………………………90 2- قابلیت استمرار و حیات جنین………………………………………………………………………………………………..90 3- مشروع بودن و نامشروع بودن جنین………………………………………………………………………………………..91 4- تأثیر رضایت زن حامله………………………………………………………………………………………………………….94 5- شخصیت مرتکب…………………………………………………………………………………………………………………94 6- استفاده از وسایل خاص………………………………………………………………………………………………………..95 ج: وجود رابطه سببیت……………………………………………………………………………………………………………….96 د: حصول نتیجه………………………………………………………………………………………………………………………..98 2-2-1-3- رکن معنوی جرم سقط جنین…………………………………………………………………………………….98 الف: انگیزه در ارتکاب جرم………………………………………………………………………………………………………….98 ب: سوءنیت……………………………………………………………………………………………………………………………….99 ج: خطای جزایی در سقط جنین………………………………………………………………………………………………….100 2-2-1-4- معاونت در جرم سقط جنین………………………………………………………………………………………100 2-2-1-5- سقط جنین به امر شوهر……………………………………………………………………………………………102 2-2-1-6- شروع به سقط جنین…………………………………………………………………………………………………104 فصل سوم: مجازات سقط جنین درفقه و حقوق…………………………………………………………………………….106 3-1– مجازات سقط جنین در فقه……………………………………………………………………………………………….108 3-1-1- مجازات سقط جنین عمدی…………………………………………………………………………………………..108 الف: دیدگاه اول قصاص……………………………………………………………………………………………………………108 ب: دیدگاه دوم پرداخت دیه………………………………………………………………………………………………………110 3-1-2- مجازات سقط جنین غیرعمدی……………………………………………………………………………………..113 3-1-3- مجازات سقط جنین خطایی…………………………………………………………………………………………114 3-1-4- مقدارومیزان دیه تعیین شده درفقه شیعه…………………………………………………………………………115 3-1-5- مقدارومیزان دیه تعیین شده درفقه اهل سنت………………………………………………………………….116 3-2- مجازات سقط جنین درحقوق…………………………………………………………………………………………..117 3-2-1- مجازات سقط جنین عمدی………………………………………………………………………………………….117 الف: مجازات سقط جنین به اعتبار وسیله……………………………………………………………………………………117 1- سقط جنین به واسطه صدمات بدنی………………………………………………………………………………………117 2- سقط جنین بوسیله وسایل طبیعی یا شیمیایی………………………………………………………………………….120 ب: مجازات سقط جنین به اعتبار شخصیت مرتکب……………………………………………………………………121 1- سقط جنین به مباشرت پزشکان وجراحان……………………………………………………………………………..121 2- سقط جنین به مباشرت زن حامله………………………………………………………………………………………….123 3-2-2- مجازات سقط جنین غیر عمدی وخطایی………………………………………………………………………124 3-2-3- مجازات سقط جنین خطایی ناشی از بی احتیاطی درامور رانندگی…………………………………….125 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….126 پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………130 منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………131 چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………..138 چکیده واقعیت این است که سقط جنین، از ادوار گذشته تاکنون، در همه جوامع بشری به دلایل مختلف انجام گرفته و می‌گیرد و همواره نزد اندیشمندان حقوق جزا به عنوان یکی از موضوع های اساسی حقوق کیفری مطرح بوده است سقط جنین یا سقط حمل یکی از جرائمی است که جوامع پیوسته با آن درگیر بوده اند و راه یابی برای مقابله با آن از جمله مسائل و مشکلات جوامع بشری بوده و ازدیرباز نیز مقررات خاصی برای جلوگیری از وقوع این پدیده و تعقیب و مجازات مرتکبان آن تدوین شده است. وبرخی از فمینیست هااین پدیده اجتماعی را به طور مطلق پذیرفته و معتقد به آزادی بی قید و شرط آن هستند. مسلماً این آزادی بدون قید سقط جنین امری مذموم است که حق حیات را از موجودی سلب می‌کند در مقابل، بعضی بر اساس آموزه های دینی، سقط جنین را تحت هیچ شرایطی مجاز نمی دانند. فقهای امامیه قائل به آزادی نسبی سقط جنین شده اند و در موارد محدودی سقط جنین را جایز می دانند. در نظام حقوقی ایران که قوانین و مقررات آن برگرفته از فقه امامیه است، برخلاف نظام های حقوقی جوامع غربی که سقط جنین را نشانه افتخارآمیز شخصیت و آزادی زن می دانند، جنین انسان را موجودی دارای شخصیت انسانی و قابل تکریم و حمایت می داند که مانند سایر انسان ها دارای حقوقی از جمله حق حیات و سلامت است. قانونگذار جمهوری اسلامی ایران سقط جنین را به طور نسبی حرام و مطابق قانون مجازات اسلامی دارای مجازات می داند، بنابر نظر مشهور فقها، سقط جنین بعد از دمیدن روح (چهار و نیم ماهگی) حرام و نامشروع می باشد. اما این رأی در میان فقها مخالفانی دارد که برخی با تمسک به قاعده لاحرج، ضرورت و اضطرار، تزاحم یا اصل تخییر، فتوا به جایز بودن سقط جنین را مجاز دانسته اند، اما با جواز بی قید و شرط آن مخالفت نموده اند. کلید واژه: سقط جنین، فقه، حقوق، ولوج روح، قصاص، سقط عمدی. مقدمه از شگفت انگیزترین وزیباترین پدیده های جهان هستی آفرینش موجودی بنام انسان است باتوجه به اهمیّت و نقش منحصربه فرد انسان درنظام آفرینش، آغاز و فرجام زندگی او، همواره مورد مطالعه اندیشمندان وادیان الهی بوده ‌است. آفرینش انسان از پیچیده ترین و پر رمز و رازترین سؤالات ذهن بشری است. قرآن کریم خلقت اولیه ی انسان را از خاک معرفی می کند که خداوند به آن روح دمیده است (صاد، آیه71،72) و پس از خلقت آدم و زوجش از جنس او(نساء، آیه1) انسان های بعدی را ازجنس آن دو پدید آورد. این انسان در زندگی خود مراحل گوناگونی را پیش رو دارد که دوران جنینی از مهّم ترین آن است. اهمیّت مسئله بارداری وتولید مثل از دیرباز در همه جوامع بشری مورد توجه بوده است، ازهمین رو استدلال می شود که نخستین ثمره ازدواج داشتن فرزند است. و یکی ازعمده ترین اهداف زناشویی در زندگی مشترک زوجین، مسأله تولد فرزند است، که امری مبارک محسوب شده، وانسان را وادار می‌کند که از منشأ بوجود آمدن آن، نطفه و جنین متشکله در رحم مادر، حمایت نموده و قواعدی را برای آن وضع کند. با این همه در مواردی، حرمت جنین شکسته شده وگاهی نیز سقط آن به خاطرمسائل مختلفی از قبیل حفظ جان مادر تجویز می‌شود. مسلماً آزادی سقط جنین امری مذموم وخلاف شرع است که حق حیات این بدیهی‌ترین هدیه الهی را از موجودی سلب می‌کند. دین اسلام ازسوی شارع مقدس قواعدی را درباره سقط جنین ونحوه برخورد با آن وضع نموده ونفوذ این قواعد در قوانین ایران و فتاوی فقها به خوبی قابل ملاحظه است. درکشور ما این موضوع هیچ گاه به صورت جدی مورد بحث و بررسی قرار نگرفته و به همان نسبت مشکلات مربوط به آن درهاله ای لاینحل مانده است. وضعیت جامعه به گونه ای است که سقط جنین اتفاق می افتد و قسمت اعظم آن به صورت پنهانی و توسط افراد غیر متخصص انجام می شود پایان نامه حاضر برای تأمین این هدف مهم انجام شده است و موضوع سقط جنین از نگاه فقها و قوانین ایران مورد بررسی قرار گرفته است. واقعیت این است که سقط جنین، از ادوار گذشته تاکنون، در همه جوامع بشری به دلایل مختلف انجام گرفته وهمیشه وجدان فردی وجمعی در مقابل بسیاری از سقط جنین‌ها آزرده خاطر شده است و این وجدان فردی و جمعی است، که سقط جنین را جنایت به بشریت وتجاوز به حق حیات دانسته است. 1– بیان مسأله یکی از جرایمی که جوامع پیوسته با آن درگیر بوده اند سقط جنین است و دست یابی به راه حلی برای مقابله با آن از جمله مشکلات جوامع بشری بوده و مقررات خاصی برای جلوگیری از وقوع این عمل وتعقیب و مجازات مرتکبان آن در نظر گرفته شده است. قابل به ذکر است که در قوانین و مقررات و همچنین کتب و آثار صاحب نظران کیفری راجع به مفهوم این جرم و مجازات آن اتفاق نظری دیده نمی شود، برخی از اعمال در جوامع مختلف به طور ذاتی قبیح هستند. و معمولاً در نظام های حقوقی این کشورها این رفتارها به عنوان جرم تلقی شده و برای آنها مجازاتهایی در نظر گرفته شده است. از بین بردن جنینی که قرار است به دنیا آمده و از مواهب الهی برخوردار شود یکی از این اقدامات است که بنابر توصیه های مذهبی عملی حرام دانسته شده که برگرفته از فقه اسلامی است و در کشور ما جرم محسوب می شود. ساختار حقوقی ایران اساس مذهبی داشته وحتی قبل از این که نظام حقوقی مدون در ایران برقرار شود، مطابق تعالیم اسلام و شرع سقط جنین حرام بوده و جرایمی از این دست که رخ می داد مستوجب کیفرهای شرعی بود که مجازات آن در محاکم شرع اعمال می شد. بعد از انقلاب مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی و سیر قانونگذاری درایران، در اولین قانون مجازاتی که در سال 1304 به صورت قانون کیفرعمومی ایران تدوین شد، بحث سقط جنین کلاً ممنوع شناخته شد. تا اینکه در سال 1355تصمیم گرفته شد سقط جنین در مواردی خاص برای حفظ جان مادر و برخی از مشکلات تکامل جنینی مجاز شناخته شود. در حقوق ایران تدوین کنندگان قانون مجازات عمومی سابق مصوب 1304 در بحث مربوطه به «قتل و ضرب وجرح عمدی» مقررات حاکم بر این پدیده را در مواد 180 تا 184 بدون توجه به منابع فقهی و موازین اسلامی بیان کرده بودند که تدوین آن بیشتر تحت تاثیر قانون جزای فرانسه بود. که برای مراحل حیات جنین مجازاتهای متفاوت قایل نشده بودند. ولی درعمل، دیوان عالی کشور، بیشتر تحت تأثیر منافع فقهی بوده و براساس موازین اسلامی آرای خود را صادر نموده است. تدوین کنندگان قانون مجازات اسلامی به پیروی از شیوه فقها و صاحب نظران اسلامی که در کتب آثار خود این مسأله را درمبحث دیات مورد بحث قرار داده اند، مطابق مقررات مواد 487 الی 493 قانون مجازات اسلامی مصوب1370و مواد 622 الی 624 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) مصوب 1375، برخلاف گذشته سقط جنین را از همان مراحل اولیه استقرار نطفه قابل مجازات دانسته اند. نهایت آنکه در هر یک از مراحل دوران بارداری تا قبل از حلول روح در جنین، میزان دیه را متفاوت بیان کرده و برای پایان دوران حیات جنینی و زمان حلول روح در جنین در مورد کسی که موجبات سقط جنین را فراهم آورد، مجازات حبس از سه ماه تا شش ماه و اگر مرتکب جرم طبیب یا قابله باشد و عالماً در اسقاط جنین مباشرت داشته باشد و یا اینکه زن حامل را به وسایل اسقاط جنین راهنمایی نماید، بر حسب مورد مجازات قصاص یا حبس از سه ماه تا پنج سال را پیش بینی نموده است. از آنجایی که ح‍م‍ای‍ت‌ از ج‍نین‌ م‍وضوع‍ی‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ از دی‍رب‍از در ج‍وام‍ع‌ ب‍ش‍ری‌ م‍طرح‌ ب‍وده‌ و درن‍ظام‌ ه‍ای‌ ح‍ق‍وق‍ی‌ ب‍س‍یاری‌ ازک‍ش‍وره‍ای‌ ج‍ه‍ان‌ ازج‍م‍ل‍ه‌ ای‍ران‌ م‍ورد ت‍وج‍ه‌ واق‍ع‌ ش‍ده‌ اس‍ت‌. دره‍م‍ی‍ن‌ راس‍ت‍ا، ق‍ان‍ون‍گ‍ذار ج‍م‍ه‍وری‌ اس‍لام‍ی‌ ایران‌، ب‍ا ال‍ه‍ام‌ از ره‍ن‍م‍ود ه‍ای‌ ف‍ق‍ه‌ اس‍لام‍ی‌ جن‍ی‍ن‌ ان‍س‍ان‌ را م‍وج‍ودی‌ واج‍د ش‍خ‍ص‍ی‍ت‌ ان‍س‍ان‍ی‌ و قاب‍ل‌ ت‍ک‍ری‍م‌ وح‍م‍ای‍ت‌ م‍ی‌ دان‍د ک‍ه‌ م‍ان‍ن‍د س‍ای‍ران‍س‍ان‍ه‍ا دارای‌ ح‍ق‍وق‍ی‌ از جمله‌ ح‍ق‌ ح‍ی‍ات‌ اس‍ت‌ ل‍ذا در ح‍ق‍وق ‌ک‍ی‍ف‍ری‌ ای‍ران‌ ت‍ع‍رض‌ ب‍ه‌ ای‍ن‌ ح‍ق‍وق‌ م‍ن‍ع‌ ق‍ان‍ون‍ی‌ داش‍ت‍ه‌ وج‍رم‌ م‍ح‍س‍وب‌ م‍ی‌ ش‍ود، قانونگذار در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب سال 1392به منازعات و مشاجره هایی که در قانون قبل در رابطه با سقط عمدی جنین پس ازحلول روح مطرح بوده را درمواد 306و716 الی721 قانون مذکور پایان داده است، که ما در این پایان نامه به این موضوعات اشاره خواهیم داشت. 2- اهمیّت و ضرورت انجام تحقیق مهمترین اهمیّت انجام این تحقیق آن است که ابعاد بحث سقط جنین از منظر فقها و حقوقدانان مورد تفحص و بررسی قرارگیرد. با توجه به زوایای مختلف پدیده سقط جنین که محل تلاقی ارزشهای اساسی جامعه اسلامی است و از طرف دیگر به عنوان یک عملیات واقدامات پزشکی برای نجات جان مادر در میان می باشد و از سویی عوامل متعددی می توانند در افزایش این پدیده مجرمانه دخالت داشته باشند و علاوه بر ارزشهای اساسی جامعه، موضوع با احکام فقهی و بایدها و نبایدهای حقوقی، گره خورده و تصمیم گیری و تصمیم سازی در این مورد را پیچیده تر می کند، تحلیل مسئله سقط جنین از جهات مذکور برای برنامه ریزی و کنترل و مدیریت درست عوامل ایجاد کننده مشکل گشا خواهد بود. و ازسویی آحاد جامعه بر این باورند که سقط جنین در ابتدای دوران حاملگی (قبل از دمیده شدن روح) مجاز بوده و هیچگونه آثاری به آن مترتب نمی باشد. بنابراین طرح این موضوع به عنوان یک مشکل و بیان راهکارهای فقهی و حقوقی آن می تواند برای رفع این معضل مثمرثمر باشد. لذا این پژوهش نیلی در جهت رسیدن به این هدف است. باتوجه به مبهم بودن قانون مجازات اسلامی مصوب 1370، و قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) مصوب1375 و اختلاف نظر و تعدد نظرات علمای علم حقوق کیفری به ویژه اساتید و قضات از قانونگذار در بحث سقط جنین خصوصاً در مورد قصاص در سقط جنینی که دارای روح است، سؤالاتی که درعمل برای دستگاه قضایی و در محافل علمی پیرامون مسئله سقط جنین مطرح بوده و دیدگاههای متعددی در خصوص جواز سقط یا منع سقط ظهور نموده است، لذا از این حیث تصمیم بر این شد که بتوانیم با عنایت به نگاه فقهای متأخر و تحولات اخیر قانونگذاری در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، به مسائل مستحدثه پاسخ دهیم، تا در حد خود بتواند، انگیزه ای برای سایر پژوهشگران باشد تا آنها را وادار به کنکاش و بررسی بیشتر نسبت به این مسئله بنماید. 3- سؤالات و فرضیه های تحقیق درخصوص سقط جنین سؤالات مختلفی مطرح است که در این تحقیق به آنها پاسخ داده شده است. سؤالات قابل طرح از این قرار می باشد: الف) سؤالات 1– آیا سقط جنین مطلقاً جرم بوده و مرتکب آن مستحق کیفر است؟ 2– آیا سقط جنین عمدی پس از ولوج روح در فقه و نظام حقوقی ایران مستوجب قصاص است؟ 3– آیا شروع به سقط جنین در فقه و حقوق ایران عنوان مجرمانه دارد؟ ب) فرضیه ها 1– سقط جنین بصورت مطلق جرم نیست. 2– سقط جنین عمدی در هر مرحله ای که باشد، با توجه به قوانین و فقه مستوجب قصاص نمی باشد. 3– شروع به سقط جنین در فقه و نظام حقوقی ایران عنوان مجرمانه ندارد. 4– سابقه وپیشینه تحقیق مسئله سقط جنین جزء موضوعاتی است که از قدیم الایام در قوانین جاریه حاکم بر جامعه بشری تا امروزه مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته شده است. پژوهشهایی در این زمینه انجام شده است که در ذیل به برخی از آن موارد اشاره میشود: رحمان برخورداری در سال 1380 پژوهشی با عنوان «سقط جنین در حقوق ایران، فرانسه و انگلیس» انجام داده است که چکیده آن عبارت است از: پایان‌نامه حاضر با عنوان سقط جنین در حقوق ایران، فرانسه و انگلستان علاوه بر مقدمه، در سه فصل نگارش شده است. فصل اول اختصاص به کلیات دارد که درآن تعریف سقط جنین و تمیز آن از عناوین مشابه و بررسی آن از نظر علم پزشکی وانواع سقط جنین آورده شده است. در فصل دوم ارکان تشکیل دهنده سقط جنین عمدی در سه مبحث به تفصیل بیان شده است که این فصل در برگیرنده قسمت عمده و اصلی پایان‌نامه است و در آن وارد محتوی و ماهیت بحث شده‌ایم. همچنین در این فصل مفهوم شروع به سقط جنین عمدی و سقط جنین عقیم و محال توضیح داده شده است. فصل سوم این رساله به بیان مجازات سقط جنین یا حمل اعم از قصاص و دیه و تعزیر اختصاص دارد و در آن مجازات این جرم به اعتبارهای گوناگون و همچنین سیر تحول و فزونی وکاستی مجازات آن از زمان حکومت قانون مجازات عمومی سابق تا تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مورد بررسی قرار گرفته است. و در نهایت پایان بخش رساله جمع‌بندی مطالب و نتیجه‌گیری کلی است. بهمن معظمی گودرزی در سال 1381 پژوهشی با عنوان «حقوق جنین درفقه امامیه وتطبیق آن با قوانین موضوعه ایران» انجام داده است که چکیده آن عبارت است از: حمل در شکم مادر را جنین گویند. از زمان انعقاد تا هنگام زایمان، دوران جنینی نام دارد جنین دارای احکام و حقوقی است. الف) حقوق کیفری جنین یا احکام جنین: این احکام اگر چه ارتباط مستقیمی با خود جنین ندارند و مالا در ارتباط با او هستند اما به جهت اثری که جنین بر نحوه اجرای این احکام دارد بررسی می شوند، در این بخش از موضوعاتی همچون تأثیر جنین در عدم اجرای مجازاتهایی چون حدود و قصاص و تعزیرات، نحوه محاسبه دیه جنین، ولی دم واقع شدن جنین و رویه عملی امروز دادگاهها در برخورد با مسائلی همچون سقط جنین، بحث شده است. ب) حقوق جنین: با دارا بودن دو شرط موجود بودن و زنده بودن متولد شدن از همه حق و حقوق خود بهره مند می گردد اگرچه این دارا شدن حق بصورت معلق است و منوط به وجود شرط متأخر یعنی زنده متولد شدن او می باشد. حقوقی که جنین اهلیت تمتع آنرا دارد عبارتند از: وصیت، وقف، ارث و نفقه، که البته در مورد نفقه اختلاف نظر وجود دارد که آیا نفقه مطلقه حامله بخاطر حمل است یا بخاطر مادر او. از دیگر ویژگیهای جنین این است که موجب می شود دوران عده زن حامله کوتاهتر یا طولانی ترگردد. در بحث تلقیح مصنوعی، انواع تلقیح، مشروع یا نامشروع بودن آن، رابطه صاحبان نطفه با فرزند متولد شده از طریق تلقیح مصنوعی و نظرات فقها، مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. رسول نوری در سال 1382 پژوهشی با عنوان «بررسی تطبیقی سقط جنین در حقوق جزای ایران و کشورهای اسلامی» انجام داده است که چکیده آن عبارت است از: سقط جنین یکی از مسائل اجتماعی وحقوقی مورد بحث درتمامی جوامع می باشد. در اکثرکشورها، افزایش جمعیت یکی از علل عمده سقط جنین می باشد؛‌ در دین اسلام سقط جنین به خاطر کنترل جمعیت مجاز نیست در این پژوهش، سقط جنین بصورت عمدی و غیر عمدی در فقه امامیه و اهل سنت و نیز قوانین جزایی ایران بعد از مشروطیت تا امروز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سقط جنین در مواقع اضطرار مثل آنجایی که جان یا سلامتی مادر در خطر است. و نیز سقط جنین در مواقع حرج مثل آنجایی که چنین ناقص الخلقه است و یا در نتیجه به عنف بوجود آمده از دیگر موضوعات مهمی هستند که در این رساله به بررسی گرفته شده اند. نگارنده در این رساله علاوه بر مقایسه حقوق جزای ایران با حقوق کشورهای اسلامی دیگر به بررسی قوانین کشورهای غیراسلامی نیز پرداخته است. لذا با توجه به تلاش پژوهشگران، و تحولات قانونگذاری، بازسؤالاتی در اذهان باقی مانده که در این پایان نامه به آن پرداخته خواهد شد. 5- روش تحقیق با عنایت به موضوع پایان نامه، روش کار پژوهشگر بنابر اقتضاء موضوع، استدلالی، تحلیلی وکتابخانه ای بوده که با مراجعه به کتابخانه ها و استفاده از سرمایه های علمی و پژوهشی دانشمندان، اساتید، محققین وحقوقدانان و فقها و قضات اعم ازکتابها، رساله ها ومقالات وسایتها وقوانین جاریه وهمچنین مباحثه ومذاکره با متخصصین امر به بحث پیرامون موضوع پرداخته، و مطالب لازم و ضروری جمع آوری شده و نهایتاً به رشته تحریر در آمده است. 6- ساماندهی تحقیق گزارش این پژوهش بعد ازجمع آوری اطلاعات اسنادی وکتابخانه ای با توجه به ضرورت آن در سه فصل که شامل تاریخچه سقط جنین وتعاریف متعدد از آن وسقط جنین در فقه و منابع اسلامی وحقوق، مجازات سقط جنین در فقه و دیدگاه فقها در این باره و مجازات سقط جنین درحقوق، تنظیم شده و نتیجه گیری، پیشنهادها و منابع و مآخذ در پایان گزارش آورده شده است. امیدوارم این پایان نامه نقطه عطفی باشد جهت پیگیری های بیشتر درجهت کاسته شدن این جرم. در این فصل که از دو بخش تشکیل شده است موارد ذیل مورد بحث و بررسی قرارمی گیرد. در بخش اول به تعاریف گوناگونی از سقط جنین از جمله تعریف لغوی، اصطلاحی، فقهی، پزشکی وحقوقی ازسقط جنین، سقط جنین از نظرفمینیسم، وهمچنین ضابطه قانونی حیات جنینی و حیات قابل زیستن، انواع و حالات جنین، از جمله جنین مشروع، جنین نامشروع، جنین ناشی از تلقیح مصنوعی و شبیه سازی شده، و اقسام سقط جنین درحقوق، از جمله سقط جنین طبیعی، درمانی و جنایی و ضربه ای خواهیم پرداخت. در بخش دوم به تاریخچه سقط جنین، دیدگاه ادیان در مورد سقط جنین، سقط جنین در مسیحیت، سقط جنین در قانون حمورابی، آئین یهود، سقط جنین در دین اسلام و سقط جنین در ایران قبل و بعد از انقلاب اشاره خواهیم نمود. 1-1- تعریف سقط جنین دراین بخش مفاهیم مربوط به بحث سقط جنین بیشتر با نگاه شرعی قانونی آن مورد توجه است چون اساساً افعال مربوط به سقط جنین با توجه به حرمت آن در شرع مورد جرم خوانی قرار گرفته اند. حقوق دانان کیفری راجع به تعریف سقط جنین اتفاق نظر ندارند، بعضی ازمؤلفان خارجی مانند «گارو» سقط جنین راعبارت ازاخراج عمدی وقبل ازموعدحمل میدانند وبرعکس «گارسون» یکی دیگرازحقوقدانان فرانسوی، سقط جنین را به منقطع ساختن دوران طبیعی بارداری تعریف می نماید ودکترپاد با توجه به مواد قانون مجازات سابق ایران، سقط جنین را جرم عمدی دانسته و در تعریف آن نوشته است: سقط جنین عبارت است از اخراج حمل قبل از موعد طبیعی زایمان به نحوی که زنده یا قابل زیستن نباشد. (جمعی از نویسندگان، 1389، ص30-12) بدیهی است که در حال حاضر هیچ یک از این تعاریف به تنهایی نمی تواند بازگو کننده هدف وتعریف مورد نظر قانونگذار اسلامی باشد. اما قانونگذارکنونی نیزدر مواد قانونی مربوط، این جرم را تعریف نکرده، بلکه در هرمورد تنها به ذکرموضوع ومجازات آن اکتفا نموده است. در موادی از قانون دیات ونیز ماده91 قانون تعزیرات 1362، حمایت ازجنین موردتوجه قانونگذارقرارگرفته ودرنتیجه سقط آن اعم ازعمدی یا غیرعمدی قابل مجازات دانسته شده است در ماده 90 قانون تعزیرات 1362هم حمایت از دوران طبیعی بارداری مادر مورد نظر واقع شده و لفظ «سقط حمل» به کار رفته است. از طرف دیگر فقها نیزدرکتب وآثار خود این جرم را تعریف نکرده اند. صاحب تکمله المنهاج در مسأله 379 (ج2) تحت عنوان «دیه حمل» وهمچنین علامه حلی درتبصره المتعلمین (فصل11) تحت عنوان «دیه جنین» وامام خمینی نیز درتحریر الوسیله (ج2) درمبحث دیات تحت عنوان لواحق دیات به مراحل مختلف حمل اشاره نموده و به ذکرمجازات آنها اکتفا کرده اند که این امر به علت فقدان اطلاعات علمی و پزشکی فقها، درخصوص مقوله سقط جنین است . بدین ترتیب سقط جنین ازجوانب مختلفی قابل بررسی است، بنابراین باید قبل از تعریف حقوقی آن، به تعاریف لغوی، سپس تعریف اصطلاحی سقط جنین از منظرپزشکی، فقهی و تعریف سقط جنین از دید فمنیسم بپردازیم. 1-1-1- تعریف لغوی سقط جنین هر دو واژه سقط وجنین ریشه عربی دارند، که همانند دیگرلغات عربی به فارسی راه یافته است. معادل سقط جنین در عربی اجهاض، اسقاط، و املاص می باشد. سقط مصدر عربی سقوط است و سقوط به معنی وقوع، افتادن وریزش می باشد. (احمد ادریس، 1377، ص189 -184؛ حج، آیه5؛ مؤمنون، آیه14؛ غافر، آیه67؛ قیامت، آیه38؛ حر عاملی ج 119 باب دیات نفس، ص 242- 244) جنین از اجتنان به معنی پوشش و اختفاء از همین معنی است زیرا که از ما پوشیده هستند وکودک در شکم مادر را خواه پسر باشد وخواه دخترجنین گویند. از ترکیب نطفه مرد با تخمک، موجود زنده جدیدی پدید می آید که به آن جنین می گویند. این موجود جدید که منشأ پیدایش انسان است، معمولاً پس ازهفت ساعت و در نهایت 24 ساعت پس ازنزدیکی، هستی پیدا می کند وحدود 30 ساعت پس ازلقاح به مرحله دوسلولی رسیده وبا ادامه تقسیمات سلولی، تعداد سلول هایش افزایش یافته و در روز سوم پس از لقاح، سلولها بالغ بر 16خواهند شد و تخمک بارور شده، بدین ترتیب رو به تکامل می رود‍. جنین در ماه ششم یا نیمه اول ماه هفتم به درجه ای ازتکامل جسمانی می رسد که اگر در این زمان متولد شود، می تواند بامشکلات فراوان زنده بماند ودرصورتی که جنین روال طبیعی خود را طی کند، پس از266 روز یا 38 هفته پس ازلقاح تکامل یافته وبه صورت انسانی زنده، متولد می شود.‍ (پاد، 1385، ص95 ) واژه جنین «از نظر لغوی به معنای هر چیز پوشیده ومستوراست و بچه تا زمانی که درشکم مادر است وزائیده نشده است جنین اطلاق می شود. (جُرّ، 1380، ص772) سقط: بچه نارس ومرده که پیش از فرا رسیدن هنگام ولادت از شکم مادر بیفتد». (عمید، 1376، ص473) «محصول حاملگی را که مبدأ آن استقرار نطفه در رحم و انتهای آن لحظه ماقبل ولادت است به دلیل اینکه به وسیله (زهدان) مادر پوشیده شده است جنین نامیده اند». (ابن منظور، 1410، ص93) «فرزند مادام که در رحم مادر است جنین نامیده می شود بنابراین مبدأ جنین ابتدا آبستن است و منتهای آن لحظه ماقبل ولادت است. اگر عاملی مانع این تکامل طبیعی شود و جنین حیاتش را از دست بدهد، جنین سقط می شود البته گاهی جنین زنده به دنیا می آید، لکن قابلیت حیات و ادامه بقاء را ندارد و فوت می کند، به این موارد هم عرفاً سقط جنین می گویند». (جعفری لنگرودی، 1381، ص201) «جنین: هر چیز پوشیده، مستور، موجودی که پس از لقاح تخمک بوسیله اسیرماتوزوئیدوپساز تقسیمات اولی سلول تخم حاصل می شود ولی هنوز دوران رشد خود را داخل پوسته تخمک یا رحم مادر می گذراند سقط: برف، شبنم که ببرف ماند. بچه ناتمام افتاده، آتش که از چخماق برجهد و درنگیرد. سقط جنین: افتادن جنین قبل از نموکامل دررحم، درعربی مصدر، به معنی مزبورسقوط و مسقط است». (معین، 1385، ص1894-1248) سقط جنین به معنی خاتمه دادن به دوران حاملگی، خواه از طریق سلب حیات از جنین در حالی که در رحم مادر بوده است، خواه از طریق اخراج آن قبل از موعد طبیعی به نحوی که قابل زیستن نباشد. 1-1-2- تعریف اصطلاحی سقط جنین بعد از بیان مطالب مقدماتی در رابطه با تعریف لغوی ازسقط جنین دراین مبحث لازم است به تعریف اصطلاحی ازسقط جنین از منظرفقها، پزشکان، حقوقدانان و همچنین از منظر فمنیسم نیز اشاره کنیم. 1-1-2- 1- سقط جنین از نظر فقهی فقها در کتابهای فقهی، درمباحث دیه جنین معمولاً به ذکر مراحل مختلف جنین ومیزان مجازات آن بسنده نموده اند وبه ندرت تعریفی از سقط جنین ارائه کرده اند. کتاب های فقهی مانند مسالک، شرایع، قواعد وجواهر در مبحث دیه صرفاً به مراحل مختلف وحالات جنین و دیه متعلق به آن اکتفا کرده و متعرض تعریف سقط جنین نشده اند. لکن شهید ثانی در لمعه جنین را اینگونه تعریف کرده است: «الجنین وهوالحمل فی بطن امه وسمی به لاستتاره فیه من الاجتنان وهو الستر فهوبمعنی المفعول». (مکی العاملی ، 1410، ص288) ترجمه: جنین همان حمل درشکم مادر است که به خاطر استتار و پوشیده بودن آن درشکم مادر به این نام خوانده می شود این واژه از ریشه «اجتنان» به معنای پوشش و فعیل به معنای مفعول است و واژه «سقط» در لغت عربی به معنای بر زمین افتادن می‌باشد. (جُرّ، 1380، ص1197) همچنین در اصطلاح فقها به معنای افتادن جنین از درون رحم زن است. این اصطلاح عام بوده و شامل جنین دختر یا پسر و جنین پس از دمیده شدن روح و پیش از آن می‌شود. بنابراین «سقط جنین» در اصطلاح فقها، عبارت است از افکندن یا خارج کردن عمدی جنین از درون رحم مادر و در نتیجه سقط، پایان دادن به حاملگی قبل از موعد طبیعی می‌باشد، خواه قبل از ولوج

1-2- تاریخچه سقط جنین…………………………………………………………………………………………………………..17

1-2-1- دیدگاه ادیان الهی درمورد سقط جنین……………………………………………………………………………….20

1-2-1-1- دیدگاه آیین زرتشت…………………………………………………………………………………………………..20

1-2-1-2- سقط جنین در یهودیت……………………………………………………………………………………………….22

الف: سقط جنین غیر عمدی………………………………………………………………………………………………………….23

ب: سقط جنین عمدی………………………………………………………………………………………………………………….23

ج: سقط جنین در صورت وجود خطر برای مادر……………………………………………………………………………..24

د: بارداری از زنا و سقط جنین………………………………………………………………………………………………………24

ه: معلولیت کودک و سقط جنین……………………………………………………………………………………………………24

1-2-1-3- سقط جنین در مسیحیت……………………………………………………………………………………………..25

الف: سقط جنین از دیدگاه کاتولیک ها…………………………………………………………………………………………..25

ب: سقط جنین از دیدگاه کلیسای پروتستان……………………………………………………………………………………26

ج: سقط جنین از دیدگاه کلیسای اورتدوکس………………………………………………………………………………….26

1-2-1-4- سقط جنین در قانون حمورابی…………………………………………………………………………………….27

1-2-1-5- سقط جنین دردین اسلام…………………………………………………………………………………………….28

الف: سقط جنین در فقه اهل سنت………………………………………………………………………………………………..29

ب: سقط جنین در فقه شیعه………………………………………………………………………………………………………..31

1-2-2- سابقه قانونگذاری در خصوص سقط جنین درایران…………………………………………………………..34

1-2-2-1- سقط جنین در ایران قبل از انقلاب……………………………………………………………………………..34

1-2-2-2- سقط جنین در ایران بعد از انقلاب……………………………………………………………………………..36

1-3- انواع و حالات جنین…………………………………………………………………………………………………………38

1–3-1- انواع جنین…………………………………………………………………………………………………………………..38

1-3-1-1- جنین مشروع……………………………………………………………………………………………………………39

1-3-1-2- جنین نامشروع………………………………………………………………………………………………………….41

1-3-1-3- جنین ناشی از تلقیح مصنوعی…………………………………………………………………………………….42

1-3-1-4- جنین شبیه سازی شده……………………………………………………………………………………………….43

1-3-2- حالات جنین………………………………………………………………………………………………………………..44

1-4- اقسام سقط جنین………………………………………………………………………………………………………………45

1-4-1- سقط جنین طبیعی…………………………………………………………………………………………………………45

1-4-1-1- غیرارادی………………………………………………………………………………………………………………….45

 

1-4-1-2- سقط ارادی……………………………………………………………………………………………………………….46

1-4-2- سقط جنین درمانی (طبی)……………………………………………………………………………………………….46

1-4-2-1- شرایط لازم برای صدور مجوز سقط درمانی………………………………………………………………….46

1-4-2-2- ضرورت سقط جنین توسط پزشک………………………………………………………………………………47

1-4-3- سقط جنین جنایی………………………………………………………………………………………………………….48

1-4-3-1- عمدی……………………………………………………………………………………………………………………..49

1-4-3-2- شبه عمدی……………………………………………………………………………………………………………….49

1-4-3-3- خطای محض……………………………………………………………………………………………………………50

1-4-4- سقط جنین ضربه ای……………………………………………………………………………………………………..52

فصل دوم: سقط جنین در فقه و حقوق………………………………………………………………………………………….54

2-1- سقط جنین در منابع اسلامی……………………………………………………………………………………………….56

2-1-1- سقط جنین در قرآن………………………………………………………………………………………………………56

2-1-2- سقط جنین در روایات…………………………………………………………………………………………………..57

الف: روایات عام………………………………………………………………………………………………………………………..58

ب: روایات خاص………………………………………………………………………………………………………………………58

2-1-3- سقط جنین در دیدگاه فقهای شیعه…………………………………………………………………………………..59

2-1-4- دیدگاه فقهای اهل سنت درسقط جنین…………………………………………………………………………….59

2-1-4-1- مذهب حنفی…………………………………………………………………………………………………………….60

2-1-4-2- مذهب مالکی……………………………………………………………………………………………………………60

2-1-4-3- مذهب حنبلی……………………………………………………………………………………………………………61

2-1-4-4- مذهب شافعی…………………………………………………………………………………………………………..61

2-1-4-5- دیدگاه فقهای  معاصر اهل سنت درسقط جنین……………………………………………………………..62

2–1-5–ادله حرام ونامشروع بودن سقط جنین درمنابع استنباط………………………………………………………..63

الف: کتاب (قرآن)………………………………………………………………………………………………………………………63

ب: سنت…………………………………………………………………………………………………………………………………..65

1- روایات دال براولویت…………………………………………………………………………………………………………….65

 

2- روایات دال بر تأخیر رجم……………………………………………………………………………………………………….66

3- روایات دال برمحرمیت مادر از ارث…………………………………………………………………………………………67

ج: بنای عقلا………………………………………………………………………………………………………………………………67

د: اجماع……………………………………………………………………………………………………………………………………68

2-1-6- مواضع حلیت سقط جنین وادله آن………………………………………………………………………………….68

2-1-6-1- مرحله اول قبل ازدمیده شدن روح………………………………………………………………………………69

الف: قاعده اضطرار…………………………………………………………………………………………………………………….69

ب: شرایط تحقق حالت اضطرار واقدام مضطر……………………………………………………………………………….70

2-1-6-2- مرحله دوم بعد از دمیده شدن روح……………………………………………………………………………..71

2-2- سقط جنین در حقوق………………………………………………………………………………………………………..80

2-2-1- رکن قانونی جرم سقط جنین………………………………………………………………………………………….80

2-2-2- رکن مادی جرم سقط جنین……………………………………………………………………………………………83

الف: رفتارمجرمانه………………………………………………………………………………………………………………………83

1- ارتکاب فعل مجرمانه……………………………………………………………………………………………………………..84

2- فراهم ساختن وسایل سقط جنین…………………………………………………………………………………………….86

3- مباشرت در سقط جنین………………………………………………………………………………………………………….86

ب: شرایط و اوضاع احوال…………………………………………………………………………………………………………..90

1- جود جنین……………………………………………………………………………………………………………………………90

2- قابلیت استمرار و حیات جنین………………………………………………………………………………………………..90

3- مشروع بودن و نامشروع بودن جنین………………………………………………………………………………………..91

4- تأثیر رضایت زن حامله………………………………………………………………………………………………………….94

5- شخصیت مرتکب…………………………………………………………………………………………………………………94

6- استفاده از وسایل خاص………………………………………………………………………………………………………..95

ج: وجود رابطه سببیت……………………………………………………………………………………………………………….96

د: حصول نتیجه………………………………………………………………………………………………………………………..98

2-2-1-3- رکن معنوی جرم سقط جنین…………………………………………………………………………………….98

 

الف: انگیزه در ارتکاب جرم………………………………………………………………………………………………………….98

ب: سوءنیت……………………………………………………………………………………………………………………………….99

ج: خطای جزایی در سقط جنین………………………………………………………………………………………………….100

2-2-1-4- معاونت در جرم سقط جنین………………………………………………………………………………………100

2-2-1-5- سقط جنین به امر شوهر……………………………………………………………………………………………102

2-2-1-6- شروع به سقط جنین…………………………………………………………………………………………………104

فصل سوم: مجازات سقط جنین درفقه و حقوق…………………………………………………………………………….106

3-1– مجازات سقط جنین در فقه……………………………………………………………………………………………….108

3-1-1- مجازات سقط جنین عمدی…………………………………………………………………………………………..108

الف: دیدگاه اول قصاص……………………………………………………………………………………………………………108

ب: دیدگاه دوم پرداخت دیه………………………………………………………………………………………………………110

3-1-2- مجازات سقط جنین غیرعمدی……………………………………………………………………………………..113

3-1-3- مجازات سقط جنین خطایی…………………………………………………………………………………………114

3-1-4- مقدارومیزان دیه تعیین شده درفقه شیعه…………………………………………………………………………115

3-1-5- مقدارومیزان دیه تعیین شده درفقه اهل سنت………………………………………………………………….116

3-2- مجازات سقط جنین درحقوق…………………………………………………………………………………………..117

3-2-1- مجازات سقط جنین عمدی………………………………………………………………………………………….117

الف: مجازات سقط جنین به اعتبار وسیله……………………………………………………………………………………117

1- سقط جنین به واسطه صدمات بدنی………………………………………………………………………………………117

2- سقط جنین بوسیله وسایل طبیعی یا شیمیایی………………………………………………………………………….120

ب: مجازات  سقط جنین به اعتبار شخصیت مرتکب……………………………………………………………………121

1- سقط جنین به مباشرت پزشکان وجراحان……………………………………………………………………………..121

2- سقط جنین به مباشرت زن حامله………………………………………………………………………………………….123

3-2-2- مجازات سقط جنین غیر عمدی وخطایی………………………………………………………………………124

3-2-3- مجازات سقط جنین خطایی ناشی از بی احتیاطی درامور رانندگی…………………………………….125

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………….126

 

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………130

منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………131

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………..138

چکیده

واقعیت این است که سقط جنین، از ادوار گذشته تاکنون، در همه جوامع بشری به دلایل مختلف انجام گرفته و می‌گیرد و همواره نزد اندیشمندان حقوق جزا به عنوان یکی از موضوع های اساسی حقوق کیفری مطرح بوده است سقط جنین یا سقط حمل یکی از جرائمی است که جوامع پیوسته با آن درگیر بوده اند و راه یابی برای مقابله با آن از جمله مسائل و مشکلات جوامع بشری بوده و ازدیرباز نیز مقررات خاصی برای جلوگیری از وقوع این پدیده و تعقیب و مجازات مرتکبان آن تدوین شده است. وبرخی از فمینیست هااین پدیده اجتماعی را به طور مطلق پذیرفته و معتقد به آزادی بی قید و شرط آن هستند. مسلماً این  آزادی بدون  قید سقط جنین امری مذموم است که حق حیات را از موجودی سلب می‌کند در مقابل، بعضی بر اساس آموزه های دینی، سقط جنین را تحت هیچ شرایطی مجاز نمی دانند. فقهای امامیه قائل به آزادی نسبی سقط جنین شده اند و در موارد محدودی سقط جنین را جایز می دانند. در نظام حقوقی ایران که قوانین و مقررات آن برگرفته از فقه امامیه است، برخلاف نظام های حقوقی جوامع غربی که سقط جنین را نشانه افتخارآمیز شخصیت و آزادی زن می دانند، جنین انسان را موجودی دارای شخصیت انسانی و قابل تکریم و حمایت می داند که مانند سایر انسان ها دارای حقوقی از جمله حق حیات و سلامت است. قانونگذار جمهوری اسلامی ایران سقط جنین را به طور نسبی حرام و مطابق قانون مجازات اسلامی دارای مجازات می داند، بنابر نظر مشهور فقها، سقط جنین بعد از دمیدن روح (چهار و نیم ماهگی) حرام و نامشروع می باشد. اما این رأی در میان فقها مخالفانی دارد که برخی با تمسک به قاعده لاحرج، ضرورت و اضطرار، تزاحم یا اصل تخییر، فتوا به جایز بودن سقط جنین را مجاز دانسته اند، اما با جواز بی قید و شرط آن مخالفت نموده اند.

 کلید واژه: سقط جنین، فقه، حقوق، ولوج روح، قصاص، سقط عمدی.

 مقدمه

از شگفت انگیزترین وزیباترین پدیده های جهان هستی آفرینش موجودی بنام انسان است باتوجه به اهمیّت و نقش منحصربه فرد انسان درنظام آفرینش، آغاز و فرجام زندگی او، همواره مورد مطالعه اندیشمندان وادیان الهی بوده ‌است.

  آفرینش انسان از پیچیده ترین و پر رمز و رازترین سؤالات ذهن بشری است. قرآن کریم خلقت اولیه ی انسان را از خاک معرفی می کند که خداوند به آن روح دمیده است (صاد، آیه71،72) و پس از خلقت آدم و زوجش از جنس او(نساء، آیه1) انسان های بعدی را ازجنس آن دو پدید آورد. این انسان در زندگی خود مراحل گوناگونی را پیش رو دارد که دوران جنینی از مهّم ترین آن است. اهمیّت مسئله بارداری وتولید مثل از دیرباز در همه جوامع بشری مورد توجه بوده است، ازهمین رو استدلال می شود که نخستین ثمره ازدواج داشتن فرزند است. و یکی ازعمده ترین اهداف زناشویی در زندگی مشترک زوجین، مسأله تولد فرزند است، که امری مبارک محسوب شده، وانسان را وادار می‌کند که از منشأ بوجود آمدن آن، نطفه و جنین متشکله در رحم مادر، حمایت نموده و قواعدی را برای آن وضع کند. با این همه در مواردی، حرمت جنین شکسته شده وگاهی نیز سقط آن به خاطرمسائل مختلفی از قبیل حفظ جان مادر تجویز می‌شود.

مسلماً آزادی سقط جنین امری مذموم وخلاف شرع است که حق حیات این بدیهی‌ترین هدیه الهی را از موجودی سلب می‌کند. دین اسلام ازسوی شارع مقدس قواعدی را درباره سقط جنین ونحوه برخورد با آن وضع نموده ونفوذ این قواعد در قوانین ایران و فتاوی فقها به خوبی قابل ملاحظه است. درکشور ما این موضوع هیچ گاه به صورت جدی مورد بحث و بررسی قرار نگرفته و به همان نسبت مشکلات مربوط به آن درهاله ای لاینحل مانده است. وضعیت جامعه به گونه ای است که سقط جنین اتفاق می افتد و قسمت اعظم آن به صورت پنهانی و توسط افراد غیر متخصص انجام می شود پایان نامه حاضر برای تأمین این هدف مهم انجام شده است و موضوع سقط جنین از نگاه فقها و قوانین ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

واقعیت این است که سقط جنین، از ادوار گذشته تاکنون، در همه جوامع بشری  به دلایل مختلف انجام گرفته وهمیشه وجدان فردی وجمعی در مقابل بسیاری از سقط جنین‌ها آزرده خاطر شده است و این وجدان فردی و جمعی است، که سقط جنین را جنایت به بشریت وتجاوز به حق حیات دانسته است.

 1– بیان مسأله

یکی از جرایمی که جوامع پیوسته با آن درگیر بوده اند سقط جنین است و دست یابی به راه حلی برای مقابله با آن از جمله مشکلات جوامع بشری بوده و مقررات خاصی برای جلوگیری از وقوع این عمل وتعقیب و مجازات مرتکبان آن در نظر گرفته شده است. قابل به ذکر است که در قوانین و مقررات و همچنین کتب و آثار صاحب نظران کیفری راجع به مفهوم این جرم و مجازات آن اتفاق نظری دیده نمی شود، برخی از اعمال در جوامع مختلف به طور ذاتی قبیح هستند. و معمولاً در نظام های حقوقی این کشورها این رفتارها به عنوان جرم تلقی شده و برای آنها مجازاتهایی در نظر گرفته شده است. از بین بردن جنینی که قرار است به دنیا آمده و از مواهب الهی برخوردار شود یکی از این اقدامات است که بنابر توصیه های مذهبی عملی حرام دانسته شده که برگرفته از فقه اسلامی است و در کشور ما جرم محسوب می شود.

ساختار حقوقی ایران اساس مذهبی داشته وحتی قبل از این که نظام حقوقی مدون در ایران برقرار شود، مطابق تعالیم اسلام و شرع سقط جنین حرام بوده و جرایمی از این دست که رخ می داد مستوجب کیفرهای شرعی بود که مجازات آن در محاکم شرع اعمال می شد. بعد از انقلاب مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی و سیر قانونگذاری درایران، در اولین قانون مجازاتی که در سال 1304 به صورت قانون کیفرعمومی ایران تدوین شد، بحث سقط جنین کلاً ممنوع شناخته شد. تا اینکه در سال 1355تصمیم گرفته شد سقط جنین در مواردی خاص برای حفظ جان مادر و برخی از مشکلات تکامل جنینی مجاز شناخته شود.

در حقوق ایران تدوین کنندگان قانون مجازات عمومی سابق مصوب 1304 در بحث مربوطه به «قتل و ضرب وجرح عمدی» مقررات حاکم بر این پدیده را در مواد 180 تا 184 بدون توجه به منابع فقهی و موازین اسلامی بیان کرده بودند که تدوین آن بیشتر تحت تاثیر قانون جزای فرانسه بود. که برای مراحل حیات جنین مجازاتهای متفاوت قایل نشده بودند. ولی درعمل، دیوان عالی کشور، بیشتر تحت تأثیر منافع فقهی بوده و براساس موازین اسلامی آرای خود را صادر نموده است.

تدوین کنندگان قانون مجازات اسلامی به پیروی از شیوه فقها و صاحب نظران اسلامی که در کتب آثار خود این مسأله را درمبحث دیات مورد بحث قرار داده اند، مطابق مقررات مواد 487 الی 493 قانون مجازات اسلامی مصوب1370و مواد 622 الی 624 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده) مصوب 1375، برخلاف گذشته سقط جنین را از همان مراحل اولیه استقرار نطفه قابل مجازات دانسته اند. نهایت آنکه در هر یک از مراحل دوران بارداری تا قبل از حلول روح در جنین، میزان دیه را متفاوت بیان کرده و برای  پایان دوران حیات جنینی و زمان حلول روح در جنین در مورد کسی که موجبات سقط جنین را فراهم آورد، مجازات حبس از سه ماه تا شش ماه و اگر مرتکب جرم طبیب یا قابله باشد و عالماً در اسقاط جنین مباشرت داشته باشد و یا اینکه زن حامل را به وسایل اسقاط جنین راهنمایی نماید، بر حسب مورد مجازات قصاص یا حبس از سه ماه تا پنج سال را پیش بینی نموده است.

از آنجایی که ح‍م‍ای‍ت‌ از ج‍نین‌ م‍وضوع‍ی‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ از دی‍رب‍از در ج‍وام‍ع‌ ب‍ش‍ری‌ م‍طرح‌ ب‍وده‌ و درن‍ظام‌ ه‍ای‌ ح‍ق‍وق‍ی‌ ب‍س‍یاری‌ ازک‍ش‍وره‍ای‌ ج‍ه‍ان‌ ازج‍م‍ل‍ه‌ ای‍ران‌ م‍ورد ت‍وج‍ه‌ واق‍ع‌ ش‍ده‌ اس‍ت‌. دره‍م‍ی‍ن‌ راس‍ت‍ا، ق‍ان‍ون‍گ‍ذار ج‍م‍ه‍وری‌ اس‍لام‍ی‌ ایران‌، ب‍ا ال‍ه‍ام‌ از ره‍ن‍م‍ود ه‍ای‌ ف‍ق‍ه‌ اس‍لام‍ی‌ جن‍ی‍ن‌ ان‍س‍ان‌ را م‍وج‍ودی‌ واج‍د ش‍خ‍ص‍ی‍ت‌ ان‍س‍ان‍ی‌ و قاب‍ل‌ ت‍ک‍ری‍م‌ وح‍م‍ای‍ت‌ م‍ی‌ دان‍د ک‍ه‌ م‍ان‍ن‍د س‍ای‍ران‍س‍ان‍ه‍ا دارای‌ ح‍ق‍وق‍ی‌ از جمله‌ ح‍ق‌ ح‍ی‍ات‌ اس‍ت‌ ل‍ذا در ح‍ق‍وق ‌ک‍ی‍ف‍ری‌ ای‍ران‌ ت‍ع‍رض‌ ب‍ه‌ ای‍ن‌ ح‍ق‍وق‌ م‍ن‍ع‌ ق‍ان‍ون‍ی‌ داش‍ت‍ه‌ وج‍رم‌ م‍ح‍س‍وب‌ م‍ی‌ ش‍ود، قانونگذار در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب سال 1392به منازعات و مشاجره هایی که در قانون قبل در رابطه با سقط عمدی جنین پس ازحلول روح مطرح بوده را درمواد 306و716 الی721 قانون مذکور پایان داده است، که ما در این پایان نامه به این موضوعات اشاره خواهیم داشت.

2- اهمیّت و ضرورت انجام تحقیق

مهمترین اهمیّت انجام این تحقیق آن است که ابعاد بحث سقط جنین از منظر فقها و حقوقدانان مورد تفحص و بررسی قرارگیرد. با توجه به زوایای مختلف پدیده سقط جنین که محل تلاقی ارزشهای اساسی جامعه اسلامی است و از طرف دیگر به عنوان یک عملیات واقدامات پزشکی برای نجات جان مادر در میان می باشد و از سویی عوامل متعددی می توانند در افزایش این پدیده مجرمانه دخالت داشته باشند و علاوه بر ارزشهای اساسی جامعه، موضوع با احکام فقهی و بایدها و نبایدهای حقوقی، گره خورده و تصمیم گیری و تصمیم سازی در این مورد را پیچیده تر می کند، تحلیل مسئله سقط جنین از جهات مذکور برای برنامه ریزی و کنترل و مدیریت درست عوامل ایجاد کننده مشکل گشا خواهد بود. و ازسویی آحاد جامعه بر این باورند که سقط جنین در ابتدای دوران حاملگی (قبل از دمیده شدن روح) مجاز بوده و هیچگونه آثاری به آن مترتب نمی باشد. بنابراین طرح این موضوع به عنوان یک مشکل و بیان راهکارهای فقهی و حقوقی آن می تواند برای رفع این معضل مثمرثمر باشد. لذا این پژوهش نیلی در جهت رسیدن به این هدف است. باتوجه به مبهم بودن قانون مجازات اسلامی مصوب 1370، و قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای  بازدارنده) مصوب1375 و اختلاف نظر و تعدد نظرات علمای علم حقوق کیفری به ویژه اساتید و قضات از قانونگذار در بحث سقط جنین خصوصاً در مورد قصاص در سقط جنینی که دارای روح است، سؤالاتی که درعمل برای دستگاه قضایی و در محافل علمی پیرامون مسئله سقط جنین مطرح بوده و دیدگاههای متعددی در خصوص جواز سقط یا منع سقط ظهور نموده است، لذا از این حیث تصمیم بر این شد که بتوانیم با عنایت به نگاه فقهای متأخر و تحولات اخیر قانونگذاری در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، به مسائل مستحدثه پاسخ دهیم، تا در حد خود بتواند، انگیزه ای برای سایر پژوهشگران باشد تا آنها را وادار به کنکاش و بررسی بیشتر نسبت به این مسئله بنماید.

3- سؤالات و فرضیه های تحقیق

درخصوص سقط جنین سؤالات مختلفی مطرح است که در این تحقیق به آنها پاسخ داده شده است. سؤالات قابل طرح از این قرار می باشد:

الف) سؤالات

1– آیا سقط جنین مطلقاً جرم بوده و مرتکب آن مستحق کیفر است؟

2– آیا سقط جنین عمدی پس از ولوج روح در فقه و نظام حقوقی ایران مستوجب قصاص است؟

3– آیا شروع به سقط جنین در فقه و حقوق ایران عنوان مجرمانه دارد؟

ب) فرضیه ها

1–  سقط جنین بصورت مطلق جرم  نیست.

2– سقط جنین عمدی در هر مرحله ای که باشد، با توجه به قوانین و فقه مستوجب قصاص نمی باشد.

3– شروع به سقط جنین در فقه و نظام حقوقی ایران عنوان مجرمانه ندارد.

4– سابقه وپیشینه تحقیق

مسئله سقط جنین جزء موضوعاتی است که از قدیم الایام در قوانین جاریه حاکم بر جامعه بشری تا امروزه مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته شده است. پژوهشهایی در این زمینه انجام شده است که در ذیل به برخی از آن موارد اشاره میشود:

رحمان برخورداری  در سال 1380 پژوهشی با عنوان «سقط جنین در حقوق ایران، فرانسه و انگلیس» انجام داده است که چکیده آن عبارت است از:

پایان‌نامه حاضر با عنوان سقط جنین در حقوق ایران، فرانسه و انگلستان علاوه بر مقدمه، در سه فصل نگارش شده است. فصل اول اختصاص به کلیات دارد که درآن تعریف سقط جنین و تمیز آن از عناوین مشابه و بررسی آن از نظر علم پزشکی وانواع سقط جنین آورده شده است. در فصل دوم ارکان تشکیل دهنده سقط جنین عمدی در سه مبحث به تفصیل بیان شده است که این فصل در برگیرنده قسمت عمده و اصلی پایان‌نامه است و در آن وارد محتوی و ماهیت بحث شده‌ایم. همچنین در این فصل مفهوم شروع به سقط جنین عمدی و سقط جنین عقیم و محال توضیح داده شده است. فصل سوم این رساله به بیان مجازات سقط جنین یا حمل اعم از قصاص و دیه و تعزیر اختصاص دارد و در آن مجازات این جرم به اعتبارهای گوناگون و همچنین سیر تحول و فزونی وکاستی مجازات آن از زمان حکومت قانون مجازات عمومی سابق تا تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مورد بررسی قرار گرفته است. و در نهایت پایان بخش رساله جمع‌بندی مطالب و نتیجه‌گیری کلی است.

بهمن معظمی گودرزی در سال 1381 پژوهشی با عنوان «حقوق جنین درفقه امامیه وتطبیق آن با قوانین موضوعه ایران» انجام داده است که چکیده آن عبارت است از:

حمل در شکم مادر را جنین گویند. از زمان انعقاد تا هنگام زایمان، دوران جنینی نام دارد جنین دارای احکام و حقوقی است. الف) حقوق کیفری جنین یا احکام جنین: این احکام اگر چه ارتباط مستقیمی با خود جنین ندارند و مالا در ارتباط با او هستند اما به جهت اثری که جنین بر نحوه اجرای این احکام دارد بررسی می شوند، در این بخش از موضوعاتی همچون تأثیر جنین در عدم اجرای مجازاتهایی چون حدود و قصاص و  تعزیرات، نحوه محاسبه دیه جنین، ولی دم واقع شدن جنین و رویه عملی امروز دادگاهها در برخورد با مسائلی همچون سقط جنین، بحث شده است. ب) حقوق جنین: با دارا بودن دو شرط موجود بودن و زنده بودن متولد شدن از همه حق و حقوق خود بهره مند می گردد اگرچه این دارا شدن حق بصورت معلق است و منوط به وجود شرط متأخر یعنی زنده متولد شدن او می باشد. حقوقی که جنین اهلیت تمتع آنرا دارد عبارتند از: وصیت، وقف، ارث و نفقه، که البته در مورد نفقه اختلاف نظر وجود دارد که آیا نفقه مطلقه حامله بخاطر حمل است یا بخاطر مادر او. از دیگر ویژگیهای جنین این است که موجب می شود دوران عده زن حامله کوتاهتر یا طولانی ترگردد. در بحث تلقیح مصنوعی، انواع تلقیح، مشروع یا نامشروع بودن آن، رابطه صاحبان نطفه با فرزند متولد شده از طریق تلقیح مصنوعی و نظرات فقها، مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند.

رسول نوری در سال 1382 پژوهشی با عنوان «بررسی تطبیقی سقط جنین در حقوق جزای ایران و کشورهای اسلامی» انجام داده است که چکیده آن عبارت است از:

  سقط جنین یکی از مسائل اجتماعی وحقوقی مورد بحث درتمامی جوامع می باشد. در اکثرکشورها، افزایش جمعیت یکی از علل عمده سقط جنین می باشد؛‌ در دین اسلام سقط جنین به خاطر کنترل جمعیت مجاز نیست در این پژوهش، سقط جنین بصورت عمدی و غیر عمدی در فقه امامیه و اهل سنت و نیز قوانین جزایی ایران بعد از مشروطیت تا امروز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سقط جنین در مواقع اضطرار مثل آنجایی که جان یا سلامتی مادر در خطر است. و نیز سقط جنین در مواقع حرج مثل آنجایی که چنین ناقص الخلقه است و یا در نتیجه به عنف بوجود آمده از دیگر موضوعات مهمی هستند که در این رساله به بررسی گرفته شده اند. نگارنده در این رساله علاوه بر مقایسه حقوق جزای ایران با حقوق کشورهای اسلامی دیگر به بررسی قوانین کشورهای غیراسلامی نیز پرداخته است.

لذا با توجه به  تلاش پژوهشگران، و تحولات قانونگذاری، بازسؤالاتی در اذهان باقی مانده که در این پایان نامه به آن پرداخته خواهد شد.

5- روش تحقیق

با عنایت به موضوع پایان نامه، روش کار پژوهشگر بنابر اقتضاء موضوع، استدلالی، تحلیلی وکتابخانه ای بوده که با مراجعه به کتابخانه ها و استفاده از سرمایه های علمی و پژوهشی دانشمندان، اساتید، محققین وحقوقدانان و فقها و قضات اعم ازکتابها، رساله ها ومقالات وسایتها وقوانین جاریه وهمچنین مباحثه ومذاکره با متخصصین امر به بحث پیرامون موضوع پرداخته، و مطالب لازم و ضروری جمع آوری شده و نهایتاً به رشته تحریر در آمده است.

6- ساماندهی تحقیق

گزارش این پژوهش بعد ازجمع آوری اطلاعات اسنادی وکتابخانه ای با توجه به ضرورت آن در سه فصل که شامل تاریخچه سقط جنین وتعاریف متعدد از آن وسقط جنین در فقه و منابع اسلامی وحقوق، مجازات سقط جنین در فقه و دیدگاه فقها در این باره و مجازات سقط جنین درحقوق، تنظیم شده و نتیجه گیری، پیشنهادها و منابع و مآخذ در پایان گزارش آورده شده است. امیدوارم این پایان نامه نقطه عطفی باشد جهت پیگیری های بیشتر درجهت کاسته شدن این جرم.

در این فصل که از دو بخش تشکیل شده است موارد ذیل مورد بحث و بررسی قرارمی گیرد.

در بخش اول به تعاریف گوناگونی از سقط جنین از جمله تعریف لغوی، اصطلاحی، فقهی، پزشکی وحقوقی ازسقط جنین، سقط جنین از نظرفمینیسم، وهمچنین ضابطه قانونی حیات جنینی و حیات قابل زیستن، انواع و حالات جنین، از جمله جنین مشروع، جنین نامشروع، جنین ناشی از تلقیح مصنوعی و شبیه سازی شده، و اقسام سقط جنین درحقوق، از جمله سقط جنین طبیعی، درمانی و جنایی و ضربه ای خواهیم پرداخت.

در بخش دوم به تاریخچه سقط جنین، دیدگاه ادیان در مورد سقط جنین، سقط جنین در مسیحیت، سقط جنین در قانون حمورابی، آئین یهود، سقط جنین در دین اسلام و سقط جنین در ایران قبل و بعد از انقلاب اشاره خواهیم نمود.

1-1- تعریف سقط جنین

دراین بخش مفاهیم مربوط به بحث سقط جنین بیشتر با نگاه شرعی قانونی آن مورد توجه است چون اساساً افعال مربوط به سقط جنین با توجه به حرمت آن در شرع مورد جرم خوانی قرار گرفته اند.

حقوق دانان کیفری راجع به تعریف سقط جنین اتفاق نظر ندارند، بعضی ازمؤلفان خارجی مانند «گارو» سقط جنین راعبارت ازاخراج عمدی وقبل ازموعدحمل میدانند وبرعکس «گارسون» یکی دیگرازحقوقدانان فرانسوی، سقط جنین را به منقطع ساختن دوران طبیعی بارداری تعریف می نماید ودکترپاد با توجه به مواد قانون مجازات سابق ایران، سقط جنین را جرم عمدی دانسته و در تعریف آن نوشته است: سقط جنین عبارت است از اخراج حمل قبل از موعد طبیعی زایمان به نحوی که زنده یا قابل زیستن نباشد. (جمعی از نویسندگان، 1389، ص30-12)

بدیهی است که در حال حاضر هیچ یک از این تعاریف به تنهایی نمی تواند بازگو کننده هدف وتعریف مورد نظر قانونگذار اسلامی باشد. اما قانونگذارکنونی نیزدر مواد قانونی مربوط، این جرم را تعریف نکرده، بلکه در هرمورد تنها به ذکرموضوع ومجازات آن اکتفا نموده است. در موادی از قانون دیات ونیز ماده91  قانون تعزیرات

1362، حمایت ازجنین موردتوجه قانونگذارقرارگرفته ودرنتیجه سقط آن اعم ازعمدی یا غیرعمدی قابل مجازات دانسته شده است در ماده 90 قانون تعزیرات 1362هم حمایت از دوران طبیعی بارداری مادر مورد نظر واقع شده و لفظ «سقط حمل» به کار رفته است.

از طرف دیگر فقها نیزدرکتب وآثار خود این جرم را تعریف نکرده اند. صاحب تکمله المنهاج در مسأله 379 (ج2) تحت عنوان «دیه حمل» وهمچنین علامه حلی درتبصره المتعلمین (فصل11) تحت عنوان «دیه جنین» وامام خمینی نیز درتحریر الوسیله (ج2) درمبحث دیات تحت عنوان لواحق دیات به مراحل مختلف حمل اشاره نموده و به ذکرمجازات آنها اکتفا کرده اند که این امر به علت فقدان اطلاعات علمی و پزشکی فقها، درخصوص مقوله سقط جنین است .

بدین ترتیب سقط جنین ازجوانب مختلفی قابل بررسی است، بنابراین باید قبل از تعریف حقوقی آن، به تعاریف لغوی، سپس تعریف اصطلاحی سقط جنین از منظرپزشکی، فقهی و تعریف سقط جنین از دید فمنیسم بپردازیم.

1-1-1- تعریف لغوی سقط جنین

هر دو واژه سقط وجنین ریشه عربی دارند، که همانند دیگرلغات عربی به فارسی راه یافته است. معادل سقط جنین در عربی اجهاض، اسقاط، و املاص می باشد. سقط مصدر عربی سقوط است و سقوط به معنی وقوع، افتادن وریزش می باشد. (احمد ادریس، 1377، ص189 -184؛ حج، آیه5؛ مؤمنون، آیه14؛ غافر، آیه67؛ قیامت، آیه38؛ حر عاملی ج 119 باب دیات نفس، ص 242- 244)  جنین از اجتنان به معنی پوشش و اختفاء از همین معنی است زیرا که از ما پوشیده هستند وکودک در شکم مادر را خواه پسر باشد وخواه دخترجنین گویند.

از ترکیب نطفه مرد با تخمک، موجود زنده جدیدی پدید می آید که به آن جنین می گویند. این موجود جدید که منشأ پیدایش انسان است، معمولاً پس ازهفت ساعت و در نهایت 24 ساعت پس ازنزدیکی، هستی پیدا می کند وحدود 30 ساعت پس ازلقاح به مرحله دوسلولی رسیده وبا ادامه تقسیمات سلولی، تعداد سلول هایش افزایش یافته و در روز سوم پس از لقاح، سلولها بالغ بر 16خواهند شد و تخمک بارور شده، بدین ترتیب رو به تکامل می رود‍. جنین در ماه ششم یا نیمه اول ماه هفتم به درجه ای ازتکامل جسمانی می رسد که اگر در این زمان متولد شود، می تواند بامشکلات فراوان زنده بماند ودرصورتی که جنین روال طبیعی خود را طی کند، پس از266 روز یا 38 هفته پس ازلقاح تکامل یافته وبه صورت انسانی زنده، متولد می شود.‍ (پاد، 1385، ص95 )

واژه جنین «از نظر لغوی به معنای هر چیز پوشیده ومستوراست و بچه تا زمانی که درشکم مادر است وزائیده نشده است جنین اطلاق می شود. (جُرّ، 1380، ص772) سقط: بچه نارس ومرده که پیش از فرا رسیدن هنگام ولادت از شکم مادر بیفتد». (عمید، 1376، ص473)

«محصول حاملگی را که مبدأ آن استقرار نطفه در رحم و انتهای آن لحظه ماقبل ولادت است به دلیل اینکه به وسیله (زهدان) مادر پوشیده شده است جنین نامیده اند». (ابن منظور، 1410، ص93)

«فرزند مادام که در رحم مادر است جنین نامیده می شود بنابراین مبدأ جنین ابتدا آبستن است و منتهای آن لحظه ماقبل ولادت است. اگر عاملی مانع این تکامل طبیعی شود و جنین حیاتش را از دست بدهد، جنین سقط می شود البته گاهی جنین زنده به دنیا می آید، لکن قابلیت حیات و ادامه بقاء را ندارد و فوت می کند، به این موارد هم عرفاً سقط جنین می گویند». (جعفری لنگرودی، 1381، ص201)

«جنین: هر چیز پوشیده، مستور، موجودی که پس از لقاح تخمک بوسیله اسیرماتوزوئیدوپساز تقسیمات اولی سلول تخم حاصل می شود ولی هنوز دوران رشد خود را داخل پوسته تخمک یا رحم مادر می گذراند سقط: برف، شبنم که ببرف ماند. بچه ناتمام افتاده، آتش که از چخماق برجهد و درنگیرد. سقط جنین: افتادن جنین قبل

از نموکامل دررحم، درعربی مصدر، به معنی مزبورسقوط و مسقط است». (معین، 1385، ص1894-1248)

سقط جنین به معنی خاتمه دادن به دوران حاملگی، خواه از طریق سلب حیات از جنین در حالی که در رحم مادر بوده است، خواه از طریق اخراج آن قبل از موعد طبیعی به نحوی که قابل زیستن نباشد.

1-1-2- تعریف اصطلاحی سقط جنین

بعد از بیان مطالب مقدماتی در رابطه با تعریف لغوی ازسقط جنین دراین مبحث لازم است به تعریف اصطلاحی ازسقط جنین از منظرفقها، پزشکان، حقوقدانان و همچنین از منظر فمنیسم نیز اشاره کنیم.

 1-1-2- 1- سقط جنین از نظر فقهی

فقها در کتابهای فقهی، درمباحث دیه جنین معمولاً به ذکر مراحل مختلف جنین ومیزان مجازات آن بسنده نموده اند وبه ندرت تعریفی از سقط جنین ارائه کرده اند. کتاب های فقهی مانند مسالک، شرایع، قواعد وجواهر در مبحث دیه صرفاً به مراحل مختلف وحالات جنین و دیه متعلق به آن اکتفا کرده و متعرض تعریف سقط جنین نشده اند. لکن شهید ثانی در لمعه جنین را اینگونه تعریف کرده است:

«الجنین وهوالحمل فی بطن امه وسمی به لاستتاره فیه من الاجتنان وهو الستر فهوبمعنی المفعول». (مکی العاملی ، 1410، ص288)

ترجمه: جنین همان حمل درشکم مادر است که به خاطر استتار و پوشیده بودن آن درشکم مادر به این نام خوانده می شود این واژه از ریشه «اجتنان» به معنای پوشش و فعیل به معنای مفعول است و واژه «سقط» در لغت عربی به معنای بر زمین افتادن می‌باشد. (جُرّ، 1380، ص1197) همچنین در اصطلاح فقها به معنای افتادن جنین از درون رحم زن است. این اصطلاح عام بوده و شامل جنین دختر یا پسر و جنین پس از دمیده شدن روح و پیش از آن می‌شود.

بنابراین «سقط جنین» در اصطلاح فقها، عبارت است از افکندن یا خارج کردن عمدی جنین از درون رحم مادر و در نتیجه سقط، پایان دادن به حاملگی قبل از موعد طبیعی می‌باشد، خواه قبل از ولوج

فصل دوم : نحوه تنظیم اسناد رسمی قبل از تصویب قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی.. 40
مبحث اول : تشخیص مسائل شکلی و ماهوی سند. 40
مبحث دوم : بررسی نحوه تنظیم اسناد رسمی قبل از تصویب قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی   48
گفتار اول : مقررات مربوط به اسناد تنظیمی.. 48
گفتار دوم : مستندات مربوط به اسناد تنظیمی.. 55
فصل سوم : بررسی نحوه تنظیم اسناد رسمی بعد از تصویب قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی   58
مبحث اول : فلسفه تصویب قانون جدید و خصوصیات آن.. 58
مبحث دوم : ثبت اسناد غیر منقول.. 60
گفتار اول : ثبت اسناد غیر منقول در ایران. 60
گفتار دوم : ثبت اسناد غیر منقول در کانادا 72
مبحث سوم : ثبت اسناد منقول.. 82
گفتار اول : ثبت اسناد منقول در ایران. 82
گفتار دوم : ثبت اسناد منقول در کانادا 87
مبحث چهارم : ثبت اسنادی که موجب تغییر مالکیت عین نمی گردد. 88
گفتار اول : بررسی ثبت این اسناد در ایران. 88
گفتار دوم : بررسی قوانین و نحوه تنظیم اسناد در  کانادا 92
مبحث پنجم : مشکلات اجرایی قانون تسهیل.. 97
نتیجه فصل دوم : نحوه تنظیم اسناد رسمی قبل از تصویب قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی.. 40 مبحث اول : تشخیص مسائل شکلی و ماهوی سند. 40 مبحث دوم : بررسی نحوه تنظیم اسناد رسمی قبل از تصویب قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی 48 گفتار اول : مقررات مربوط به اسناد تنظیمی.. 48 گفتار دوم : مستندات مربوط به اسناد تنظیمی.. 55 فصل سوم : بررسی نحوه تنظیم اسناد رسمی بعد از تصویب قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی 58 مبحث اول : فلسفه تصویب قانون جدید و خصوصیات آن.. 58 مبحث دوم : ثبت اسناد غیر منقول.. 60 گفتار اول : ثبت اسناد غیر منقول در ایران. 60 گفتار دوم : ثبت اسناد غیر منقول در کانادا 72 مبحث سوم : ثبت اسناد منقول.. 82 گفتار اول : ثبت اسناد منقول در ایران. 82 گفتار دوم : ثبت اسناد منقول در کانادا 87 مبحث چهارم : ثبت اسنادی که موجب تغییر مالکیت عین نمی گردد. 88 گفتار اول : بررسی ثبت این اسناد در ایران. 88 گفتار دوم : بررسی قوانین و نحوه تنظیم اسناد در کانادا 92 مبحث پنجم : مشکلات اجرایی قانون تسهیل.. 97 نتیجه گیری.. 100 فهرست منابع.. 102 پیوست.. 105 چكیده قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی پس از چند دهه قانونگذاری سخت‌گیرانه و توأم با ایجاد تکالیف گوناگون برای دفاتر اسناد رسمی در امر تنظیم اسناد رسمی و در پاسخ به نیازها و ضرورت‌ها مبنی بر اصلاح رویه قانونگذاری مزبور که موجب ترویج تنظیم اسناد عادی و عدم تمایل اشخاص به تنظیم اسناد رسمی و عدم وصول حقوق دولتی و زیرپا نهادن مقررات ماده 48 ق.ث و ایجاد اختلافات و دعاوی متعدد که منجر به تراکم مراجعات و پرونده‌ها در مراجع قضایی و تحمیل هزینه‌های فراوان به بودجه عمومی کشور و اتلاف سرمایه‌های ملی در بعد کلان اقتصادی و مالی می‌شد، در تاریخ 24/5/1385 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بارقه‌های امید در دل ناصحین و مصلحین درخشیدن آغاز نمود، به طوری که انتظار می‌رود با روشن شدن و تحصیل اولین نتایج آن، قانونگذاران با دلگرمی بیشتری در این راه گام بردارند و این روش را به سایر بخش‌ها و حوزه‌های مبتلابه نیز تسرّی دهند و با کاستن از تکالیف دست و پاگیر و بیهوده و کاستن از دیوان‌سالاری که یأس و ناامیدی از بهبودی و اصلاح در امور اداری را رواج می‌دهد موجب شوند تا شاهد شکوفایی و بهبود در عرصه‌های مختلف اداری و اقتصادی و اجتماعی کشور باشیم. قانون مذکور مشتمل بر هشت ماده و یک تبصره است. كلید واژه :سند . اثبات مالكیت. قانون تسهیل تنظیم اسناد رسمی . تطبیق قوانین ایران و كانادا مقدمه بدون شک یکی از مسایل مهم در کشوری چون ایران عزیزمان ، کار قانون گذاری است . کاری بس مهم و خطیر ، که تصمیمات اخذ شده تاثیرات و نتایج جدید در پی دارد . قانونگذار محترم هر اندازه که جامع نگر باشد همیشه در معرض نکته سنجی صاحبنظران قرار دارد و علاوه بر آنکه تحولات سریع حادث کار وی را دچار کاستی ساخته و با ابهام و ضعف مواجه میسازد در مقابل نکته پردازی ونقد وبررسی قواعد و مقررات حاکم وجاری راهی بسوی روشنگری وکمال میباشد.گیری.. 100
فهرست منابع.. 102
پیوست.. 105
 
چكیده
قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی پس از چند دهه قانونگذاری سخت‌گیرانه و توأم با ایجاد تکالیف گوناگون برای دفاتر اسناد رسمی در امر تنظیم اسناد رسمی و در پاسخ به نیازها و ضرورت‌ها مبنی بر اصلاح رویه قانونگذاری مزبور که موجب ترویج تنظیم اسناد عادی و عدم تمایل اشخاص به تنظیم اسناد رسمی و عدم وصول حقوق دولتی و زیرپا نهادن مقررات ماده 48 ق.ث و ایجاد اختلافات و دعاوی متعدد که منجر به تراکم مراجعات و پرونده‌ها در مراجع قضایی و تحمیل هزینه‌های فراوان به بودجه عمومی کشور و اتلاف سرمایه‌های ملی در بعد کلان اقتصادی و مالی می‌شد، در تاریخ 24/5/1385 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و بارقه‌های امید در دل ناصحین و مصلحین درخشیدن آغاز نمود، به طوری که انتظار می‌رود با روشن شدن و تحصیل اولین نتایج آن، قانونگذاران با دلگرمی بیشتری در این راه گام بردارند و این روش را به سایر بخش‌ها و حوزه‌های مبتلابه نیز تسرّی دهند و با کاستن از تکالیف دست و پاگیر و بیهوده و کاستن از دیوان‌سالاری که یأس و ناامیدی از بهبودی و اصلاح در امور اداری را رواج می‌دهد موجب شوند تا شاهد شکوفایی و بهبود در عرصه‌های مختلف اداری و اقتصادی و اجتماعی کشور باشیم. قانون مذکور مشتمل بر هشت ماده و یک تبصره است.
كلید واژه :سند . اثبات مالكیت. قانون تسهیل تنظیم اسناد رسمی . تطبیق قوانین ایران و كانادا
 

مقدمه
بدون شک یکی از مسایل مهم در کشوری چون ایران عزیزمان ، کار قانون گذاری است . کاری بس مهم و خطیر ، که تصمیمات اخذ شده تاثیرات و نتایج جدید در پی دارد . قانونگذار محترم هر اندازه که جامع نگر باشد همیشه در معرض نکته سنجی صاحبنظران قرار دارد و علاوه بر آنکه تحولات سریع حادث کار وی را دچار کاستی ساخته و با ابهام و ضعف مواجه میسازد در مقابل نکته پردازی ونقد وبررسی قواعد و مقررات حاکم وجاری راهی بسوی روشنگری وکمال میباشد.

پایان نامه نظارت بر قوه مجریه/دیدگاه‌ها در مورد نظارت
قانون عادی
پدیده‌ی دیرپای قانون، که پیوسته همراه و قرین تاریخ بشر بوده، از یک سو انتظام‌بخش امور مشترک و از سوی دیگر تأمین کننده‌ی عدالت می‌باشد. اصل حاکمیت قانون اقتضا می‌کند که تمام امور جامعه بر طبق قوانین و قواعد کلی عامی باشد که بر اساس آن، همه‌ی مردم از حقوق و تکالیف یکسان برخوردار شوند و امور دولتی و حکومتی نیز از مجرای قانون اِعمال گردد، تا از این طریق امنیت خاطر مردم تأمین شود و از خودسی و تجاوز جلوگیری به عمل آید. اصل 71 قانون اساسی در این خصوص مقرر می‌دارد: «مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند.»

نیازهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه آن‌چنان وسیع و گسترده و تایع شرایط گوناگون زمان و مکان است که اصولاً نمی‌توان آن را از پیش به طور دقیق و مشخص تعیین نمود. فلذا وضع قوانین حسب نیاز موکول به تشخیص مقام صلاحیت‌دار جامعه است. امر تقنین در نظام حقوقی ما با توجه به نمایندگی مجلس شورای اسلامی از سوی جامعه، بر اساس قانون اساسی و در حدود شرع و قانون، به وی سپرده شده است. مجلس شورای اسلامی با استفاده از قانون‌گذاری، حوزه‌ی صلاحیت صاحبان قدرت را مشخص کرده و ابزار نظارت بر عملکرد آنان را وضع می‌کند.

بند سوم: دیدگاه‌ها در مورد نظارت
 

الف- نظارت از دید امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) نیز در جای جای سخنان خود در مورد نظارت مجلس شورای اسلامی سخن گفته‌اند که در ذیل تناه به ذکر نمونه‌هایی از آن می‌پردازیم:

« انقلابی به این بزرگی نمی شود که یکدفعه متحول شود به یک جو سالم، این باید به تدریج این جو سالم پیش بیاید و من امیدوارم که با کوشش کسانی که در اینجا هستند و اسلامی هستند و متعهد، با کوشش آنها این اداره بشود و خوب اداره بشود و با پیدا شدن این و تحقق مجلس شورا حتماً بانظارت مجلس و نظارت دیگران که در قانون تعیین شده اینهمه اشکالات رفع بشود.» (امام خمینی، 1359)

کنترل و نظارت فعالیتی است که ضمن آن عملیات پیش بینی شده با عملیات انجام شده مقایسه می شوند و در صورت وجود اختلاف و انحراف بین آنچه باید باشد و آنچه هست، به رفع و اصلاح آنها اقدام می شود. نظارت و کنترل همواره همراه هم مورد بررسی قرار گرفته اند. در نظام مدیریتی اسلام کنترل و نظارت محدود به مدیر نمی شود، بلکه بخش عمده ای را به ایمان و وجدان مردم واگذار می نمایند.

« (مجلس) با تمام قدرت، دولتی که تعیین می‌کند، دولت صد در صد اسلامی دارای قدرت باشد و کارهایی را که می‌کند دولت، همین طور کارهایی که در وزارتخانه‌ها می‌شود، کارهایی که در استان‌ها می شود، همه تحت‌نظر باشد و مجلس بازخواست کند از این‌ها، بخواهد این‌ها را و استیضاح کند اگر یک وقت خطا کردند، کار را درست انجام بدهند.» (امام خمینی، 1359)

« ما باید این مطلب را به مجلس شورا اعلام کنیم که باید یک دولت متدین تمام، صد در صد اسلامی و قاطع، یک نفر وزیر اگر مثل بعضی از این وزرا که الان هستند باشد، اینها نپذیرند، تمام وزرا یکی یکی باید پایان نامه نظارت بر قوه مجریه/دیدگاه‌ها در مورد نظارت قانون عادی پدیده‌ی دیرپای قانون، که پیوسته همراه و قرین تاریخ بشر بوده، از یک سو انتظام‌بخش امور مشترک و از سوی دیگر تأمین کننده‌ی عدالت می‌باشد. اصل حاکمیت قانون اقتضا می‌کند که تمام امور جامعه بر طبق قوانین و قواعد کلی عامی باشد که بر اساس آن، همه‌ی مردم از حقوق و تکالیف یکسان برخوردار شوند و امور دولتی و حکومتی نیز از مجرای قانون اِعمال گردد، تا از این طریق امنیت خاطر مردم تأمین شود و از خودسی و تجاوز جلوگیری به عمل آید. اصل 71 قانون اساسی در این خصوص مقرر می‌دارد: «مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند.» نیازهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه آن‌چنان وسیع و گسترده و تایع شرایط گوناگون زمان و مکان است که اصولاً نمی‌توان آن را از پیش به طور دقیق و مشخص تعیین نمود. فلذا وضع قوانین حسب نیاز موکول به تشخیص مقام صلاحیت‌دار جامعه است. امر تقنین در نظام حقوقی ما با توجه به نمایندگی مجلس شورای اسلامی از سوی جامعه، بر اساس قانون اساسی و در حدود شرع و قانون، به وی سپرده شده است. مجلس شورای اسلامی با استفاده از قانون‌گذاری، حوزه‌ی صلاحیت صاحبان قدرت را مشخص کرده و ابزار نظارت بر عملکرد آنان را وضع می‌کند. بند سوم: دیدگاه‌ها در مورد نظارت الف- نظارت از دید امام خمینی (ره) امام خمینی (ره) نیز در جای جای سخنان خود در مورد نظارت مجلس شورای اسلامی سخن گفته‌اند که در ذیل تناه به ذکر نمونه‌هایی از آن می‌پردازیم: « انقلابی به این بزرگی نمی شود که یکدفعه متحول شود به یک جو سالم، این باید به تدریج این جو سالم پیش بیاید و من امیدوارم که با کوشش کسانی که در اینجا هستند و اسلامی هستند و متعهد، با کوشش آنها این اداره بشود و خوب اداره بشود و با پیدا شدن این و تحقق مجلس شورا حتماً بانظارت مجلس و نظارت دیگران که در قانون تعیین شده اینهمه اشکالات رفع بشود.» (امام خمینی، 1359) کنترل و نظارت فعالیتی است که ضمن آن عملیات پیش بینی شده با عملیات انجام شده مقایسه می شوند و در صورت وجود اختلاف و انحراف بین آنچه باید باشد و آنچه هست، به رفع و اصلاح آنها اقدام می شود. نظارت و کنترل همواره همراه هم مورد بررسی قرار گرفته اند. در نظام مدیریتی اسلام کنترل و نظارت محدود به مدیر نمی شود، بلکه بخش عمده ای را به ایمان و وجدان مردم واگذار می نمایند. « (مجلس) با تمام قدرت، دولتی که تعیین می‌کند، دولت صد در صد اسلامی دارای قدرت باشد و کارهایی را که می‌کند دولت، همین طور کارهایی که در وزارتخانه‌ها می‌شود، کارهایی که در استان‌ها می شود، همه تحت‌نظر باشد و مجلس بازخواست کند از این‌ها، بخواهد این‌ها را و استیضاح کند اگر یک وقت خطا کردند، کار را درست انجام بدهند.» (امام خمینی، 1359) « ما باید این مطلب را به مجلس شورا اعلام کنیم که باید یک دولت متدین تمام، صد در صد اسلامی و قاطع، یک نفر وزیر اگر مثل بعضی از این وزرا که الان هستند باشد، اینها نپذیرند، تمام وزرا یکی یکی باید بررسی بشود، وزیر متدین صد در صد انقلابی، مکتبی و قاطع … باید مجلس قاطع باشد. اگر در مجلس اشخاصی هستند که اینها باز همان طبل را می زنند و همان حرف ها را می زنند، به اینها نباید گوش بدهند. باید مجلس، یک مجلسی باشد که با قاطعیت عمل کند و دولت اگر بخواهد یک قدم کنار بگذارد، با قاطعیت بخواهند آن را ردش کنند و از اول هم که می خواهند قرار بدهند یک دولتی را، تصویب کنند یک دولتی را، یک دولتی باید باشد تمام افرادش، وزرایش تمامشان اشخاصی باشند که بفهمند چه شده است، بفهمند که ما در چه حالی واقع هستیم، بفهمند که اسلام چه جور باید در ایران پیاده بشود.» «ما اگر نظارت نکنیم یعنی ملت اگر نظارت نکنند در امور دولت و مجلس و همه چیز اگر کنار بروند و بسپارند دست اینها و بروند مشغول کارهایشان بشوند، ممکن است یک وقت به تباهی بکشند. ما باید ناظر باشیم به امور مردم، ما باید، ملت باید ناظر باشد به اموری که در دولت می گذرد، اموری که فرض کنید که در مجلس میگذرد، نظارت، توجه داشته باشد به اینها … و اگر چنانچه وکلای شما بعضی هایشان تخلف کردند، به آنها تنبه بدهید که آقا نکن. اگر زیادتر کردند دفعه دیگر تعیینشان نکنید، کسی دیگر را تعیین کنید.» (امام خمینی، 1360) بررسی بشود، وزیر متدین صد در صد انقلابی، مکتبی و قاطع … باید مجلس قاطع باشد. اگر در مجلس اشخاصی هستند که اینها باز همان طبل را می زنند و همان حرف ها را می زنند، به اینها نباید گوش بدهند. باید مجلس، یک مجلسی باشد که با قاطعیت عمل کند و دولت اگر بخواهد یک قدم کنار بگذارد، با قاطعیت بخواهند آن را ردش کنند و از اول هم که می خواهند قرار بدهند یک دولتی را، تصویب کنند یک دولتی را، یک دولتی باید باشد تمام افرادش، وزرایش تمامشان اشخاصی باشند که بفهمند چه شده است، بفهمند که ما در چه حالی واقع هستیم، بفهمند که اسلام چه جور باید در ایران پیاده بشود.»

«ما اگر نظارت نکنیم یعنی ملت اگر نظارت نکنند در امور دولت و مجلس و همه چیز اگر کنار بروند و بسپارند دست اینها و بروند مشغول کارهایشان بشوند، ممکن است یک وقت به تباهی بکشند. ما باید ناظر باشیم به امور مردم، ما باید، ملت باید ناظر باشد به اموری که در دولت می گذرد، اموری که فرض کنید که در مجلس میگذرد، نظارت، توجه داشته باشد به اینها … و اگر چنانچه وکلای شما بعضی هایشان تخلف کردند، به آنها تنبه بدهید که آقا نکن. اگر زیادتر کردند دفعه دیگر تعیینشان نکنید، کسی دیگر را تعیین کنید.» (امام خمینی، 1360)

مفهوم ضرر در اصطلاح:/پایان نامه قانون جدید اخذ جرائم
مفهوم ضرر در اصطلاح:
 

در متون فقهی و اسلامی به جای واژه خسارت، واژه «ضرر» به کار می‌رود و فقیهان به هنگام بحث از قاعده لاضرر به بررسی مفهوم آن پرداخته اند.(جعفری لنگرودی، 1391، ص64) معنای اصلی ضرر که در مقابل منفعت به کار می‌رود.(وحدتی شبیری، 1385، ص94)در فقه و حقوق، نقصان و کاستی‌ای است که در یکی از ضروریات پنچ گانه:جان، مال، دین، عقل و آبرو (عِرض) حاصل می شود که عامل آن (ضار – ضرر کننده) ممکن است خود شخص و یا غیر (شخص دیگری) باشد(انصاری وهمکار،1388،ص1264)  آمده است. در قانون مدنی و قانون مسئولیّت مدنی کلمه ضرر، زیان، خسارت و غرامت به یک معنی استعمال شده است(امامی، 1383) و در مورد مفهوم آن، حقوقدانان نظرات مختلفی ارائه کرده اند. برخی اذعان داشته اند، هرجا که نقصی در اموال ایجاد شود  یا منفعت مسلمی از بین رود یا به حیثیت، سلامت و عواطف شخص لطمه ای وارد آید، می گویند ضرری به بار آمده است. (کاتوزیان، ص186)  برخی نیز گفته اند، از نظر حقوق، ضرر به ه مفهوم ضرر در اصطلاح:/پایان نامه قانون جدید اخذ جرائم مفهوم ضرر در اصطلاح: در متون فقهی و اسلامی به جای واژه خسارت، واژه «ضرر» به کار می‌رود و فقیهان به هنگام بحث از قاعده لاضرر به بررسی مفهوم آن پرداخته اند.(جعفری لنگرودی، 1391، ص64) معنای اصلی ضرر که در مقابل منفعت به کار می‌رود.(وحدتی شبیری، 1385، ص94)در فقه و حقوق، نقصان و کاستی‌ای است که در یکی از ضروریات پنچ گانه:جان، مال، دین، عقل و آبرو (عِرض) حاصل می شود که عامل آن (ضار – ضرر کننده) ممکن است خود شخص و یا غیر (شخص دیگری) باشد(انصاری وهمکار،1388،ص1264) آمده است. در قانون مدنی و قانون مسئولیّت مدنی کلمه ضرر، زیان، خسارت و غرامت به یک معنی استعمال شده است(امامی، 1383) و در مورد مفهوم آن، حقوقدانان نظرات مختلفی ارائه کرده اند. برخی اذعان داشته اند، هرجا که نقصی در اموال ایجاد شود یا منفعت مسلمی از بین رود یا به حیثیت، سلامت و عواطف شخص لطمه ای وارد آید، می گویند ضرری به بار آمده است. (کاتوزیان، ص186) برخی نیز گفته اند، از نظر حقوق، ضرر به هرنوع لطمه‌ای که به حیثیت، سلامت و عواطف شخص ای وارد آید، اطلاق می شود.(زنجانی، ص56 و 57) اما درست است که این تعاریف،‌تمام کاستی ها و نقصانی را که به حقوق مالی یا غیرمالی شخص وارد می شود را در بر می گیرند، اما تعریف جامع و مانع ضرر به عنوان رکنی از ارکان مسئولیّت مدنی نمی باشد، زیرا هر گونه ضرر و نقصی در حقوق نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی باشد. مثلا چنانچه در اثر بحران اقتصادی، تاجری متحمل ضرر شود، این ضرر که ناشی از وضعیت اقتصادی جامعه است، نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی تلقی شود یا چنانچه در اثر رقابت تجاری سالم یا استفاده متعارف دیگری از حق قانونی خود به دارایی دیگری نقصی وارد شود یا چنانچه شخص به خودش ضرر وارد کند یا دیگری با اجازه او مال وی را از بین می برد، می توان این گونه کاستی ها و ضررها را رکن مسئولیّت مدنی به حساب آورد. بنابراین باید قیود ((ناروا)) و ((توسط دیگری)) به تعریف ضرر اضافه شود. براین اساس، در تعریف آن می توان گفت :‌(( ضرر عبارت است از هرگونه کاستی و نقصانی که توسط دیگری به مال و حق مالی یا جسم یا حیثیت و شهرت یا عواطف شخص به طور ناروا وارد می شود))(یزدانیان، 1384، ص91) 1-3 تقسیم بندی ضرر: در قانون اصول محاکمات جزایی مصوب 1330 ه.ش فقط جبران ضررو زیان مادی را پذیرفته بود. ماده 9 این قانون مقرر می داشت ((شخصی که از وقوع جرمی محتمل ضرر و زیانی {یعنی خسارت مالی} شده و در ضمن ادعای عمومی {از طرف مدعی‌العموم} مطالبه خسارت و غرامت می نماید. مدعی خصوصی محسوب می شود))‌ در ماده 9 اصلاحیه آیین دادرسی کیفری خسارت معنوی و عدم نفع نیز بدین شرح مورد حکم قرار گرفت که مقرر می دارد (( شخصی که از وقوع جرمی متحمّل ضرر و زیان شده و یا حقی از قبیل قصاص و قذف پیدا کرده و آن را مطالبه می کند مدعی خصوصی و شاکی نامیده می شود. ضرر و زیان قابل مطالبه به شرح ذیل می باشد؛ ضرر و زیان مادی که در نتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است. ضرر و زیان معنوی که عبارت است از کسر حیثیت،‌ اعتبار اشخاص یا صدمات روحی. منافعی که ممکن الحصول بوده و در اثر ارتکاب جرم، مدعی خصوصی از آن محروم و متضرر می شود. رنوع لطمه‌ای که به حیثیت، سلامت و عواطف شخص ای وارد آید، اطلاق می شود.(زنجانی، ص56 و 57)  اما درست است که این تعاریف،‌تمام کاستی ها و نقصانی را که به حقوق مالی یا غیرمالی شخص وارد می شود را در بر می گیرند، اما تعریف جامع و مانع ضرر به عنوان رکنی از ارکان مسئولیّت مدنی نمی باشد، زیرا هر گونه ضرر و نقصی در حقوق نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی باشد. مثلا چنانچه در اثر بحران اقتصادی، تاجری متحمل ضرر شود، این ضرر که ناشی از وضعیت اقتصادی جامعه است، نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی تلقی شود یا چنانچه در اثر رقابت تجاری سالم یا استفاده متعارف دیگری از حق قانونی خود به دارایی دیگری نقصی وارد شود یا چنانچه شخص به خودش ضرر وارد کند یا دیگری با اجازه او مال وی را از بین می برد، می توان این گونه کاستی ها و ضررها را رکن مسئولیّت مدنی به حساب آورد. بنابراین باید قیود ((ناروا)) و ((توسط دیگری)) به تعریف ضرر اضافه شود. براین اساس، در تعریف آن می توان گفت :‌(( ضرر عبارت است از هرگونه کاستی و نقصانی که توسط دیگری به مال و حق مالی یا جسم یا حیثیت و شهرت یا عواطف شخص به طور ناروا وارد می شود))(یزدانیان، 1384، ص91)
 

1-3  تقسیم بندی ضرر:
 

در قانون اصول محاکمات جزایی مصوب 1330 ه.ش فقط جبران ضررو زیان مادی را پذیرفته بود. ماده 9 این قانون مقرر می داشت ((شخصی  که از وقوع جرمی محتمل ضرر و زیانی {یعنی خسارت مالی} شده و در ضمن ادعای عمومی {از طرف مدعی‌العموم} مطالبه خسارت و غرامت می نماید. مدعی خصوصی محسوب می شود))‌ در ماده 9 اصلاحیه آیین دادرسی کیفری خسارت معنوی و عدم نفع نیز بدین شرح مورد حکم قرار گرفت که مقرر می دارد (( شخصی که از وقوع جرمی متحمّل ضرر و زیان شده و یا حقی از قبیل قصاص و قذف پیدا کرده و آن را مطالبه می کند مدعی خصوصی و شاکی نامیده می شود.
 

 ضرر و زیان قابل مطالبه به شرح ذیل می باشد؛
 

ضرر و زیان مادی که در نتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است.
 

ضرر و زیان معنوی که عبارت است از کسر حیثیت،‌ اعتبار اشخاص یا صدمات روحی.
 

منافعی که ممکن الحصول بوده و در اثر ارتکاب جرم، مدعی خصوصی از آن محروم و متضرر می شود.
 

2-2-4-1 حلقه‌ها (Circles) 41
2-2-4-2 چت ویدئویی در پاتوق‌ها (hangout) 41
2-2-4-3 آپلود بی‌درنگ عکس‌ها و ویدئوها 42
2-2-4-4 جرقه‌های گوگلی یا (Spark) 42
2-2-4-5 گردهمایی گوگلی (Huddle) 42
2-2-4-6گوگل پلاس و موبایل. 42
2-3 پیشینه تحقیق. 46
2-3-1 تحقیقات داخلی.. 46
جنگ نرم سایبری در فضای شبکه‌های اجتماعی.. 49
بررسی فرصت‌ها و چالشهای موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در فضای مجازی.. 50
بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تحولات سال 1388. 50
بررسی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی بر ارتباطات اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستان شهر تهران. 51
چهارچوب مفهومی.. 55
2-3-2 پژوهش‌های خارجی.. 62
2-4 کتابهای داخلی.. 65
2-5 کتاب‌های خارجی : 65
2-6 جمع بندی پیشینه تحقیق. 66
2-7 مبانی نظری تحقیق. 67
2-7-1 نظریه شکاف اگاهی.. 68
2-7-2 نظریه کاشت.. 70
2-7-3 نظریه جبرگرایی رسانه‌ای.. 72
2-7-4 نظریات ارتباطات کامپیوتر- واسط.. 74
2-7-5 نظریه‌ی غنای رسانه‌ای.. 76
2-7-6 نظریه‌ی شیوه‌ی پردازش اطلاعات اجتماعی.. 77
2-7-7 نظریه‌های مطرح. 80
2-7-7-1 جامعه اطلاعاتی به عنوان فرا صنعت گرایی (دانیل بل) 80
2-7-7-2 اطلاعات، دولت – ملت و نظارت ( آنتونی گیدنز ) 82
2-7-7-3 مدیریت و دستکاری اطلاعات، گستره نوین همگانی ( یورگن هابرماس ) 83
2-7-7-4 اطلاعات و تغییر شهری ( مانوئل کاستلز ) 84
2-8 چارچوب نظری.. 87
تامپسون. 92
آنتونی گیدنز. 94
نظریه شکاف اگاهی.. 94
نظریه استفاده و رضامندی مخاطبان. 100
جمع بندی.. 101
فصل سوم روش تحقیق.. 103
3-1 روش انجام پژوهش… 104
3-2 جامعه آماری.. 105
3-3 روش نمونه گیری.. 105
3-4 حجم نمونه. 105
3-5 شیوه گردآوری داده ها 107
3- 6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 107
3-7تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. 107
3-8 اعتبار و پایایی.. 108
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌ها 109
4-1 مقدمه. 110
4-2 توصیف داده‌ها 110
4-2-1 تحلیل پرسشنامه‌ها 111
4-5 آزمون فرضیات تحقیق. 146
فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادها 154
مقدمه. 156
1-5 نتیجه‌گیری.. 157
نتایج توصیفی تحقیق: 159
نتایج استنباطی: 161
2-5 پیشنهادها 162
الف:پیشنهادات نظری: 162
ب: پیشنهادات کاربردی: 163
پیشنهادات برای مطالعات بعدی: 164
موانع تحقیق. 165
فهرست منابع. 1
چکیده
استفاده از شبکه‌های اجتماعی (مثل فیسبوک، توئیتر و …) بیش از هر رسانه ای در میان کاربران رواج یافته است. این شبکه‌ها بخش عمده ای از زمان و انرژی کاربران را به خود اختصاص می‌دهند بنابراین با توجه به اهمیتی که یافته اند در ابعاد مختلف مستلزم تحقیق و پژوهش هستند. در این پژوهش سعی شده موضوع دین که یکی از اساسی ترین و مهمترین شاخص‌های جوامع دینی مثل جامعه ایران است در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گرایش دینی کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی را با استفاده از روش 2-2-4-1 حلقه‌ها (Circles) 41 2-2-4-2 چت ویدئویی در پاتوق‌ها (hangout) 41 2-2-4-3 آپلود بی‌درنگ عکس‌ها و ویدئوها 42 2-2-4-4 جرقه‌های گوگلی یا (Spark) 42 2-2-4-5 گردهمایی گوگلی (Huddle) 42 2-2-4-6گوگل پلاس و موبایل. 42 2-3 پیشینه تحقیق. 46 2-3-1 تحقیقات داخلی.. 46 جنگ نرم سایبری در فضای شبکه‌های اجتماعی.. 49 بررسی فرصت‌ها و چالشهای موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در فضای مجازی.. 50 بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تحولات سال 1388. 50 بررسی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی بر ارتباطات اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستان شهر تهران. 51 چهارچوب مفهومی.. 55 2-3-2 پژوهش‌های خارجی.. 62 2-4 کتابهای داخلی.. 65 2-5 کتاب‌های خارجی : 65 2-6 جمع بندی پیشینه تحقیق. 66 2-7 مبانی نظری تحقیق. 67 2-7-1 نظریه شکاف اگاهی.. 68 2-7-2 نظریه کاشت.. 70 2-7-3 نظریه جبرگرایی رسانه‌ای.. 72 2-7-4 نظریات ارتباطات کامپیوتر- واسط.. 74 2-7-5 نظریه‌ی غنای رسانه‌ای.. 76 2-7-6 نظریه‌ی شیوه‌ی پردازش اطلاعات اجتماعی.. 77 2-7-7 نظریه‌های مطرح. 80 2-7-7-1 جامعه اطلاعاتی به عنوان فرا صنعت گرایی (دانیل بل) 80 2-7-7-2 اطلاعات، دولت – ملت و نظارت ( آنتونی گیدنز ) 82 2-7-7-3 مدیریت و دستکاری اطلاعات، گستره نوین همگانی ( یورگن هابرماس ) 83 2-7-7-4 اطلاعات و تغییر شهری ( مانوئل کاستلز ) 84 2-8 چارچوب نظری.. 87 تامپسون. 92 آنتونی گیدنز. 94 نظریه شکاف اگاهی.. 94 نظریه استفاده و رضامندی مخاطبان. 100 جمع بندی.. 101 فصل سوم روش تحقیق.. 103 3-1 روش انجام پژوهش… 104 3-2 جامعه آماری.. 105 3-3 روش نمونه گیری.. 105 3-4 حجم نمونه. 105 3-5 شیوه گردآوری داده ها 107 3- 6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 107 3-7تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. 107 3-8 اعتبار و پایایی.. 108 فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌ها 109 4-1 مقدمه. 110 4-2 توصیف داده‌ها 110 4-2-1 تحلیل پرسشنامه‌ها 111 4-5 آزمون فرضیات تحقیق. 146 فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادها 154 مقدمه. 156 1-5 نتیجه‌گیری.. 157 نتایج توصیفی تحقیق: 159 نتایج استنباطی: 161 2-5 پیشنهادها 162 الف:پیشنهادات نظری: 162 ب: پیشنهادات کاربردی: 163 پیشنهادات برای مطالعات بعدی: 164 موانع تحقیق. 165 فهرست منابع. 1 چکیده استفاده از شبکه‌های اجتماعی (مثل فیسبوک، توئیتر و …) بیش از هر رسانه ای در میان کاربران رواج یافته است. این شبکه‌ها بخش عمده ای از زمان و انرژی کاربران را به خود اختصاص می‌دهند بنابراین با توجه به اهمیتی که یافته اند در ابعاد مختلف مستلزم تحقیق و پژوهش هستند. در این پژوهش سعی شده موضوع دین که یکی از اساسی ترین و مهمترین شاخص‌های جوامع دینی مثل جامعه ایران است در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گرایش دینی کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی را با استفاده از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین 360 نفر از دانشجویان رشته­ها و دوره­های مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است. تحلیل یافته‌های این مطالعه بیانگر این است که بیش از 80 درصد کاربران با هدف کسب اطلاعات علمی، تفریحی و سیاسی و فرهنگی از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند و بین استفاده از این شبکه‌ها و گرایش دینی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و تاثیرپذیری از شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.نتیجه دیگر این پژوهش همچنین حاکی است بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و نشر ارزش‌های دینی در شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد. مقدمه انسان‌ها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوه‌ها و ابزار‌های جدید هستند. یکی از دستاورد‌های عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باور‌های دینی و گرایش‌های دینی دیگران است که با از میان رفتن سدها و فاصله‌ها بیش از هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی، حسین،1390: 1) بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانه‌های نوین ارتباطی، شیوه‌های متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری رابطه‌های جدید و انتشار افکار تجربه می‌کند.آدمی قدرت این ابزار‌های ارتباطی را به منظور تامین نیاز‌های ارتباطی خود به خدمت گرفته است. سایت‌های شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانه‌های نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند. نتایج تحقیقات نشان داده است که سبک‌ها و رفتار‌های ارتباطی کاربران سایت‌های شبکه اجتماعی از فرهنگ‌ها و ملل مختلف، به دلیل نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگ‌های حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتار‌های ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین می‌زنند. تکنولوژی‌های نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژی‌های امروز که در عرصه‌های مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصه‌های دینی‌، اجتماعی‌، سیاسی و فرهنگی و … تحت تاثیر قرار داده است. اصولا فناوری همواره زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی می‌شود. اختراع خط، تکنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تکنولوژی کامپیوتر را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد؛ چرا که هر‌یک به نوبه خود با تغییراتی که به‌همراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانه‌های نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت‌، موجب نوسازی فرآیندهای اجتماعی است. این تکنولوژی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، 1384: 3) هرچند که انسان‌ها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت می‌کنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومت‌ها نیز شکسته‌خواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت می‌پذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را بهپیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین 360 نفر از دانشجویان رشته­ها و دوره­های مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است.
تحلیل یافته‌های این مطالعه بیانگر این است که بیش از 80 درصد کاربران با هدف کسب اطلاعات علمی، تفریحی و سیاسی و فرهنگی از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند و بین استفاده از این شبکه‌ها و گرایش دینی رابطه معناداری وجود دارد.
همچنین بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و تاثیرپذیری از شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.نتیجه دیگر این پژوهش همچنین حاکی است بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و نشر ارزش‌های دینی در شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.
مقدمه
انسان‌ها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوه‌ها و ابزار‌های جدید هستند.
یکی از دستاورد‌های عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باور‌های دینی و گرایش‌های دینی دیگران است که با از میان رفتن سدها و فاصله‌ها بیش از هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی، حسین،1390: 1)
بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانه‌های نوین ارتباطی، شیوه‌های متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری رابطه‌های جدید و انتشار افکار تجربه می‌کند.آدمی قدرت این ابزار‌های ارتباطی را به منظور تامین نیاز‌های ارتباطی خود به خدمت گرفته است.
سایت‌های شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانه‌های نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که سبک‌ها و رفتار‌های ارتباطی کاربران سایت‌های شبکه اجتماعی از فرهنگ‌ها و ملل مختلف، به دلیل نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگ‌های حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتار‌های ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین می‌زنند.
تکنولوژی‌های نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژی‌های امروز که در عرصه‌های مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصه‌های دینی‌، اجتماعی‌، سیاسی و فرهنگی و … تحت تاثیر قرار داده است.
اصولا فناوری همواره زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی می‌شود.
اختراع خط، تکنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تکنولوژی کامپیوتر را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد؛ چرا که هر‌یک به نوبه خود با تغییراتی که به‌همراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانه‌های نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت‌، موجب نوسازی فرآیندهای اجتماعی است. این تکنولوژی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، 1384: 3)
هرچند که انسان‌ها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت می‌کنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومت‌ها نیز شکسته‌خواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت می‌پذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را به

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چكیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) :

پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند  استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد  و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند.

 

واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران

فهرست مطالب

عنوان                                         صفحه

چکیده

فصل اول:کلیات پژوهش

مقدمه. 3

1 – 1 بیان مساله. 4

2 – 1 اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه انتخاب آن: 7

3 – 1 اهداف تحقیق: 12

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چكیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) : پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند. واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده فصل اول:کلیات پژوهش مقدمه. 3 1 – 1 بیان مساله. 4 2 – 1 اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه انتخاب آن: 7 3 – 1 اهداف تحقیق: 12 هدف کلی تحقیق : 12 اهداف فرعی : 12 4 – 1 سوالات یا فرضیه های تحقیق : 12 فرضیه اصلی : 12 فرضیه های فرعی: 12 سوالات جانبی تحقیق.. 13 5 – 1 تعاریف مفهومی و عمیاتی وازه های کلیدی : 13 تعاریف مفهومی: 13 فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق مقدمه. 17 1-2بخش اول مدیریت و سبک رهبری.. 18 1-1-2مدیریت و مدیران. 18 2-1-2مدیریت آموزشی.. 21 3 – 1- 2 اهمیت مدیریت آموزشی و ضرورت آن در آموزش و پرورش… 21 4 – 1- 2 نقش مدیر یا رهبر آموزشی.. 22 5 – 1- 2 ویژگی های مدیران آموزشی.. 25 6 – 1- 2 مهارتهای مدیران آموزشی.. 27 7 – 1- 2 خصوصیات ویژه برای رهبری آموزشی.. 29 8 – 1- 2 تفاوت مدیریت و رهبری.. 30 9 – 1- 2 رهبری در مدیریت: 30 10 – 1- 2 شخصیت و انتظارات رهبر. 33 11 – 1- 2 سبک رهبری.. 37 12 – 1- 2 تفاوت بین سبک رهبری وظیفه مدار و سبک رهبری رابطه مدار. 39 13 – 1- 2 نظریه ها و سیستم های مدیریت… 40 2 – 2 بخش دوم انگیزش… 44 1 – 2 – 2 تعاریف انگیزش… 44 2 – 2 – 2 اهمیت انگیزش… 46 3 – 2 – 2 انگیزش موفقیت… 48 4– 2 – 2 قدرت انگیزش… 49 5 – 2 – 2 روش های افزایش انگیزه 50 6 – 2 – 2 اهداف کلیدی برای ایجاد و حفظ انگیزش در کار. 52 7 – 2 – 2 نظریه های انگیزش… 59 بخش سوم : پیشینه تحقیق.. 64 1– 3 – 2 پیشینه تحقیق در داخل کشور. 64 2 – 3 – 2 پیشینه تحقیق در خارج از کشور. 67 نتیجه گیری.. 68 مدل تحقیق.. 69 فصل سوم:روش شناسی تحقیق مقدمه. 71 1- 3 روش پژوهش : 71 2- 3 جامعه آماری : 71 3 – 3 نمونه آماری حجم نمونه و روش تعیین آن : 72 4- 3 ابزار اندازه گیری داده ها 73 5- 3 تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش: 74 6- 3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 77 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های پژوهش مقدمه. 80 4-1. سیمای پاسخگویان. 81 4-2. یافته های توصیفی.. 84 4-2-1. توصیف سؤالات پرسشنامه. 84 4-2-1-1. پرسشنامه انگیزه دبیران. 84 4-2-1-2. پرسشنامه سبک رهبری.. 109 4-2-2. توصیف مؤلفههای تحقیق.. 144 4-3. یافته های تحلیلی.. 149 4-3-1. بررسی توزیع مؤلفههای تحقیق.. 149 4-3-2. بررسی فرضیات تحقیق.. 151 4-3-3. یافتههای جانبی تحقیق.. 155 فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها 5-1 مقدمه. 165 5-2 نتیجه گیری کلی.. 165 5-3خلاصه پژوهش…. 166 5-4فرضیات پژوهش و نتایج آنها 168 5-4-1بررسی فرضیه اصلی.. 168 5-4-2بررسی فرضیه اوّل. 169 5-4-3بررسی فرضیه دوّم. 170 5-4-4بررسی فرضیه سوم. 170 5-5نتایج یافته های جانبی پژوهش…. 171 5-6محدودیت ها 176 5-6-1محدودیت های در کنترل محقق.. 176 5-7پیشنهادات… 176 5-7-1 پیشنهادهایی مبنتی بر یافته های پژوهش…. 176 5-7-2 پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده 177 پیوست ها و ضمائم. 178 فهرست جداول عنوان صفحه جدول (3- 1) جامعه آماری.. 71 جدول 3 – 2 نمونه آماری.. 72 جدول 3 – 3 گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه سبک رهبری.. 73 جدول 4 – 3 گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه انگیزش… 73 جدول(5 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه انگیزش… 75 جدول(6 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه سبک رهبری.. 76 جدول شماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81 جدول شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82 جدول شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83 جدول شماره 4-4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84 جدول شماره 4-5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85 جدول شماره 4-6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86 جدول شماره 4-7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87 جدول شماره 4-8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88 جدول شماره 4-9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89 جدول شماره 4-10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90 جدول شماره 4-11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91 جدول شماره 4-12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92 جدول شماره 4-13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93 جدول شماره 4-14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94 جدول شماره 4-15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95 جدول شماره 4-16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96 جدول شماره 4-17.زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار میگیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97 جدول شماره 4-18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98 جدول شماره 4-19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99 جدول شماره 4-20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100 جدول شماره 4-21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101 جدول شماره 4-22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید. 102 جدول شماره 4-23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103 جدول شماره 4-24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104 جدول شماره 4-25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105 جدول شماره 4-26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106 جدول شماره 4-27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107 . 107 جدول شماره 4-28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108 جدول شماره 4-29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109 جدول شماره 4-30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110 جدول شماره 4-31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111 جدول شماره 4-32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112 جدول شماره 4-33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113 جدول شماره 4-34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114 جدول شماره 4-35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115 جدول شماره 4-36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116 جدول شماره 4-37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117 جدول شماره 4-38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118 جدول شماره 4-39. برای پیشرفت کار مدرسه بسیار کوشش می کند. 119 جدول شماره 4-40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120 جدول شماره 4-41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121 جدول شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122 جدول شماره 4-43. افراد را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123 جدول شماره 4-44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله می دهد. 124 جدول شماره 4-45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125 جدول شماره 4-46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126 جدول شماره 4-47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127 جدول شماره 4-48. راسا” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128 جدول شماره 4-49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129 جدول شماره 4-50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130 جدول شماره 4-51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131 جدول شماره 4-52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132 جدول شماره 4-53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133 جدول شماره 4-54. مایل به ایجاد تغییر است… 134 جدول شماره 4-55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135 جدول شماره 4-56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136 جدول شماره 4-57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137 جدول شماره 4-58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138 جدول شماره 4-59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139 جدول شماره 4-60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140 جدول شماره 4-61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141 جدول شماره 4-62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142 جدول شماره 4-63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط و مقررات را دقیقا رعایت کنند. 143 جدول شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144 جدول شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145 جدول شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146 جدول شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147 جدول شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران. 148 جدول شماره 4-69. بررسی وضعیت توزیع مؤلفه های تحقیق.. 149 جدول شماره 4-70. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اصلی تحقیق.. 151 جدول شماره 4-71. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اول تحقیق.. 152 جدول شماره 4-72. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه دوم تحقیق.. 153 جدول شماره 4-73. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه سوم تحقیق.. 154 جدول شماره 4-74. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین جنسیت و درک از سبک رهبری.. 155 جدول شماره 4-75. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین تحصیلات و درک از سبک رهبری.. 156 جدول شماره 4-76. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و درک از سبک رهبری.. 157 جدول شماره 4-77. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین جنسیت و وابستگی و قدرت شغلی.. 158 جدول شماره 4-78. نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین جنسیت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 158 جدول شماره 4-79. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین تحصیلات و وابستگی و قدرت شغلی.. 159 جدول شماره 4-80 نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین تحصیلات و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 160 جدول شماره 4-81. نتایج آزمون کروسکال والیس برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و وابستگی و قدرت شغلی.. 160 جدول شماره 4-82. نتایج آزمون F برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 161 جدول شماره 4-83. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران. 162 جدول شماره 4-84. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران مرد. 162 جدول شماره 4- 85. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران زن. 163 فهرست نمودارها عنوان صفحه نمودارشماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81 نمودار شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82 نمودار شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83 نمودار شماره 4- 4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84 نمودار شماره 4- 5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85 نمودار شماره 4- 6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86 نمودار شماره 4- 7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87 نمودار شماره 4- 8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88 نمودار شماره 4- 9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89 نمودار شماره 4- 10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90 نمودار شماره 4- 11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91 نمودار شماره 4- 12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92 نمودار شماره 4- 13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93 نمودار شماره 4- 14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94 نمودار شماره 4- 15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95 نمودار شماره 4- 16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96 نمودار شماره 4- 17. زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار می گیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97 نمودار شماره 4- 18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98 نمودار شماره 4- 19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99 نمودار شماره 4- 20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100 نمودار شماره 4- 21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101 نمودار شماره 4- 22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید 102 نمودار شماره 4- 23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103 نمودار شماره 4- 24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104 نمودار شماره 4- 25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105 نمودار شماره 4- 26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106 نمودار شماره 4- 27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107 نمودار شماره 4- 28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108 نمودار شماره 4- 29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109 نمودار شماره 4- 30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110 نمودار شماره 4- 31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111 نمودار شماره 4- 32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112 نمودار شماره 4- 33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113 نمودار شماره 4- 34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114 نمودار شماره 4- 35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115 نمودار شماره 4- 36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116 نمودار شماره 4- 37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117 نمودار شماره 4- 38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118 نمودار شماره 4- 39. برای پیشرفت کار مدرسه بسیار کوشش می کند. 119 نمودار شماره 4- 40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120 نمودار شماره 4- 41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121 نمودار شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122 نمودار شماره 4- 43. افراد را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123 نمودار شماره 4- 44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله می دهد. 124 نمودار شماره 4- 45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125 نمودار شماره 4- 46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126 نمودار شماره 4- 47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127 نمودار شماره 4- 48. راساً” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128 نمودار شماره 4- 49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129 نمودار شماره 4- 50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130 نمودار شماره 4- 51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131 نمودار شماره 4- 52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132 نمودار شماره 4- 53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133 نمودار شماره 4- 54. مایل به ایجاد تغییر است… 134 نمودار شماره 4- 55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135 نمودار شماره 4- 56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136 نمودار شماره 4- 57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137 نمودار شماره 4- 58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138 نمودار شماره 4- 59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139 نمودار شماره 4- 60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140 نمودار شماره 4- 61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141 نمودار شماره 4- 62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142 نمودار شماره 4- 63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط ومقررات را دقیقا رعایت کنند. 143 نمودار شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144 نمودار شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145 نمودار شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146 نمودار شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147 نمودار شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران 148 فهرست اشکال عنوان صفحه شکل (1 – 2) وضعیت سبک رهبری وظیفه مدار. 39 شکل (2 – 2) وضعیت سبک رهبری رابطه مدار 40 چکیده: پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند. واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران مقدمه مدیریت در زندگی انسان مطلب تازه ایی نیست، بلکه از همان دورانی که زیست گروهی بشر آغاز شد وجود داشته است. از وقتی انسانها به اهمیت همکاری پی بردند و برای رسیدن به هدفهای مشترکدر کنار هم قرار گرفتند، مدیریت هم به وجود آمد وکم کم عامل تشکیل جماعتهای بزرگ و گسترده شد، تا آن جا که قومها و قبیله ها و ملتها شکل گرفتند.(علی رووف،1381 :33 ) مدیر کسی است که بتواند در محیط کار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته های علمی ومهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کار بندد، مشکلات را حل کند و هدفی را تحقق بخشد.(رحیمی،1380 :91-90 ) مدیران در واقع دیده بان فرایند انجام کارها در خط مقدم سازمان هستند. کمتر کسی به اندازه آنان می تواند به طور ملموس وعینی شاهد نوسانات ، کاستی ها،نقاط قوت وضعف سازمان ها و کارکنان مدارس باشد. آنان علاوه بر مسئولیت در منافع کارکنان ونیازها و خواسته ها ی ایشان، پشتیبانی نیازهای بازار را نیز عهده دارند.(تورانی ،1386 :88 ) رهبری یعنی قدرت جذب افراد و تاثیر نفوذ در آنها آن چنان که افراد (پیروان) به طور داوطلبانه شخصیت و رهبری فرد را در یک شرایط بهینه بپذیرد. (رحیمی،1380 : 90 ) نقش مدیر یا رهبر آموزشی: عبارت است ازحمایت و تقویت و یاری و مساعدت و سر انجام همکاری کردن و نه دستور دادن و هدایت کردن، به همین جهت است که می گوییم مدیریت آموزشی از اهمیت نیفتاده بلکه منظور و ماهیت آن تفاوت کرده است. مقام مدیریت و رهبری آموزشی برای میسر ساختن امکانات رشد و شکوفایی از راه قبول مسئولیت و بروز ابتکار و خلاقیت بکار برده می شود و مفهوم قدیم آن که معلم را فردی مطیع و سازگار و پیرو نظر مدیر می دانست بکلی کنار گذاشته است.(وایلز، ترجمه طوسی،1377:7 ) 1 – 1 بیان مساله یکی از وظیفه های مدیریت و رهبری آموزشی به وجود آوردن محیطی سالم و مطلوب در آموزشگاه است.در بعضی از آموزشگاهها، محیط کار شادی بخش و روح افزا، و در پاره ای دیگر محیط چنان کسل کننده و نامطبوع است که معلم و دانش آموز از آموزشگاه تنفر دارند و یا جایی که ممکن است از آن می پرهیزند. در آموزشگاه نوع اول، معلمان به یکدیگر علاقه مند هستند واز کار کردن با دانش آموزان لذت می برند. در آموزشگاههای نوع دوم امور مشترک بین معلمان بسیار کم و محدود است و معلمان در اولین فرصت ممکن خود را از دسترس دانش آموزان دور می سازند.اختلافی که در این دو نوع آموزشگاه دیده می شود بیشتر ناشی از روشی است که مدیر یا رهبر آموزشی در مناسبات خود با افراد پیش می گیرد و چگونگی روابط میان افراد را معین می سازد. (وایلز، ترجمه طوسی، 1377، 19) علت انجام نشدن بسیاری از کارها، روش کهنه و غیر کارآمداست، و این در حالی است که مدیران به روش های قدیمی و سنتی اصرار می ورزند و می خواهند مشکلات امروز را به روش دیروز حل کنند. در حالی که در شرایط امروز پاسخ گو نیست. به جای تغییر روش ها به بازرسی و سوال و جواب کردن زیردستان می پردازند، در حالی که علت انجام نشدن بسیاری از امور در استفاده از روش های ناکارآمد است، نه عدم تلاش و تعهد زیردستان. کارکنان سازمان حتی بیش تر از گذشته کار می کنند و وقت می گذارند، اما کارها پیش نمی رود، چون از روش ها و ابزار وفنونی استفاده می شود که به روز و کارا نیست. بنابراین به جای عوض کردن کارکنان سازمان و باز خواست بی رویه آنان، روش ها را تغییر دهید».(تورانی،1388:30). مدیر یا رهبر آموزشی موظف است که موجبات تشویق دیگران، و بروز استعداد رهبری را در آنان فراهم سازد.اگر قرار باشد که کارکنان یک آموزشگاه بیشترین نیرو و قدرت را در کار خود به کار برندباید وسایل استفاده از عقاید و نظرهای دیگران و به کار بستن آنها را هم برای آنان فراهم ساخت.ایجاد محیطی که کارکنان آمموزشگاه تمام کوشش خود را وقف آموزش و پرورش نمایند، باید یکی از اساسی ترین وظیفه های مدیر و رهبر آموزشی باشد. نخستین گام در بهبود آموزشگاه تعیین هدفها و مقاصد مشترک است.یکی از دلایلی که رهبری آموزشی را توجیه می کندعبارت از این است که موافقت معلمان را در کوشش برای مقاصد معین و روشهای اجرائی خاص جلب نماید. (وایلز ،ترجمه طوسی،1377:7 ). بسیاری از مدیران و رهبران آموزشی در تشویق کارکنان خود، آن قدر درنگ می کنند تا کاملا به پایان برسد. مشکل این است که شاید هرگز به نقطه پایان نرسند! منتظر نباشیم تا افراد را فقط پس از اخذ نتیجه تشویق کنیم بهتر است پیشرفت را ستایش کنیم تا فرد در مسیر پیشرفت قرار گیردو به استمرار و تداوم آن دلگرم باشد، این کار انگیزه آفرین است. (تورانی،1388:33). انگیزش از مباحث اساسی سازمان و مدیریت و به ویژه مدیریت در آموزش و پرورش است. میزان کوشش و فعالیت هر فرد در سازمان به میزان انگیزش او بستگی دارد. مطالعه ی انگیزش،کوشش برای شناخت و پاسخ چراهای رفتار است. این که چرا انسانها رفتارهای متفاوتی دارند؟ و چرا یک معلم یا دانش آموز کار خود را با میل، رغبت، پشتکار، جدیّت و به هنگام انجام

هدف کلی تحقیق : 12

اهداف فرعی : 12

4 – 1 سوالات یا فرضیه های تحقیق : 12

فرضیه اصلی : 12

فرضیه های فرعی: 12

سوالات جانبی تحقیق.. 13

5 – 1 تعاریف مفهومی و عمیاتی وازه های کلیدی : 13

تعاریف مفهومی: 13

فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه. 17

1-2بخش اول مدیریت و سبک رهبری.. 18

1-1-2مدیریت و مدیران. 18

2-1-2مدیریت آموزشی.. 21

3 – 1- 2 اهمیت مدیریت آموزشی و ضرورت آن در آموزش و پرورش… 21

4 – 1- 2 نقش مدیر یا رهبر آموزشی.. 22

5 – 1- 2 ویژگی های مدیران آموزشی.. 25

6 – 1- 2 مهارتهای مدیران آموزشی.. 27

7 – 1- 2 خصوصیات ویژه برای رهبری آموزشی.. 29

8 – 1- 2 تفاوت مدیریت و رهبری.. 30

9 – 1- 2 رهبری در مدیریت: 30

10 – 1- 2 شخصیت و انتظارات رهبر. 33

11 – 1- 2 سبک رهبری.. 37

12 – 1- 2 تفاوت بین سبک رهبری وظیفه مدار و سبک رهبری رابطه مدار. 39

13 – 1- 2 نظریه ها و سیستم های مدیریت… 40

2 – 2 بخش دوم انگیزش… 44

1 – 2 – 2 تعاریف انگیزش… 44

2 – 2 – 2 اهمیت انگیزش… 46

3 – 2 – 2 انگیزش موفقیت… 48

4– 2 – 2 قدرت انگیزش… 49

5 – 2 – 2 روش های افزایش انگیزه 50

6 – 2 – 2 اهداف کلیدی برای ایجاد و حفظ انگیزش در کار. 52

7 – 2 – 2 نظریه های انگیزش… 59

بخش سوم : پیشینه تحقیق.. 64

1– 3 – 2 پیشینه تحقیق در داخل کشور. 64

2 – 3 – 2 پیشینه تحقیق در خارج از کشور. 67

نتیجه گیری.. 68

مدل تحقیق.. 69

فصل سوم:روش شناسی تحقیق

مقدمه. 71

1- 3 روش پژوهش : 71

2- 3 جامعه آماری : 71

3 – 3 نمونه آماری حجم نمونه و روش تعیین آن : 72

4- 3 ابزار اندازه گیری داده ها 73

5- 3 تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش: 74

6- 3  روش تجزیه و تحلیل داده ها 77

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های پژوهش

مقدمه. 80

4-1. سیمای پاسخگویان. 81

4-2. یافته های توصیفی.. 84

4-2-1. توصیف سؤالات پرسشنامه. 84

4-2-1-1. پرسشنامه انگیزه دبیران. 84

4-2-1-2. پرسشنامه سبک رهبری.. 109

4-2-2. توصیف مؤلفههای تحقیق.. 144

4-3. یافته های تحلیلی.. 149

4-3-1. بررسی توزیع مؤلفههای تحقیق.. 149

4-3-2. بررسی فرضیات تحقیق.. 151

4-3-3. یافتههای جانبی تحقیق.. 155

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1 مقدمه. 165

5-2  نتیجه گیری کلی.. 165

5-3خلاصه پژوهش…. 166

5-4فرضیات پژوهش و نتایج آنها 168

5-4-1بررسی فرضیه اصلی.. 168

5-4-2بررسی فرضیه اوّل. 169

5-4-3بررسی فرضیه دوّم. 170

5-4-4بررسی فرضیه سوم. 170

5-5نتایج یافته های جانبی پژوهش…. 171

5-6محدودیت ها 176

5-6-1محدودیت های در کنترل محقق.. 176

5-7پیشنهادات… 176

5-7-1 پیشنهادهایی مبنتی بر یافته های پژوهش…. 176

5-7-2 پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده 177

پیوست ها و ضمائم. 178

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                         صفحه

 

جدول (3- 1) جامعه آماری.. 71

جدول 3 – 2 نمونه آماری.. 72

جدول 3 – 3  گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه سبک رهبری.. 73

جدول 4 – 3  گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه انگیزش… 73

جدول(5 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه انگیزش… 75

جدول(6 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه سبک رهبری.. 76

جدول شماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81

جدول شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82

جدول شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83

جدول شماره 4-4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84

جدول شماره 4-5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85

جدول شماره 4-6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86

جدول شماره 4-7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87

جدول شماره 4-8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88

جدول شماره 4-9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89

جدول شماره 4-10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90

جدول شماره 4-11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91

جدول شماره 4-12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92

جدول شماره 4-13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93

جدول شماره 4-14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94

جدول شماره 4-15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95

جدول شماره 4-16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96

جدول شماره 4-17.زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار میگیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97

جدول شماره 4-18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98

جدول شماره 4-19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99

جدول شماره 4-20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100

جدول شماره 4-21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101

جدول شماره 4-22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات  و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید. 102

جدول شماره 4-23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103

جدول شماره 4-24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104

جدول شماره 4-25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105

جدول شماره 4-26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106

جدول شماره 4-27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107

. 107

جدول شماره 4-28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108

جدول شماره 4-29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109

جدول شماره 4-30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110

جدول شماره 4-31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111

جدول شماره 4-32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112

جدول شماره 4-33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113

جدول شماره 4-34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114

جدول شماره 4-35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115

جدول شماره 4-36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116

جدول شماره 4-37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117

جدول شماره 4-38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118

جدول شماره 4-39. برای پیشرفت کار مدرسه  بسیار کوشش می کند. 119

جدول شماره 4-40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120

جدول شماره 4-41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121

جدول شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122

جدول شماره 4-43. افراد  را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123

جدول شماره 4-44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله  می دهد. 124

جدول شماره 4-45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125

جدول شماره 4-46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126

جدول شماره 4-47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127

جدول شماره 4-48. راسا” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128

جدول شماره 4-49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129

جدول شماره 4-50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130

جدول شماره 4-51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131

جدول شماره 4-52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132

جدول شماره 4-53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133

جدول شماره 4-54. مایل به ایجاد تغییر است… 134

جدول شماره 4-55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135

جدول شماره 4-56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136

جدول شماره 4-57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137

جدول شماره 4-58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138

جدول شماره 4-59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139

جدول شماره 4-60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140

جدول شماره 4-61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141

جدول شماره 4-62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142

جدول شماره 4-63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط و مقررات را دقیقا رعایت کنند. 143

جدول شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144

جدول شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145

جدول شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146

جدول شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147

جدول شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران. 148

جدول شماره 4-69. بررسی وضعیت توزیع مؤلفه های تحقیق.. 149

جدول شماره 4-70. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اصلی تحقیق.. 151

جدول شماره 4-71. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اول تحقیق.. 152

جدول شماره 4-72. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه دوم تحقیق.. 153

جدول شماره 4-73. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه سوم تحقیق.. 154

جدول شماره 4-74. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین جنسیت و درک از سبک رهبری.. 155

جدول شماره 4-75. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین تحصیلات و درک از سبک رهبری.. 156

جدول شماره 4-76. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و درک از سبک رهبری.. 157

جدول شماره 4-77. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین جنسیت و وابستگی و قدرت شغلی.. 158

جدول شماره 4-78. نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین جنسیت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 158

جدول شماره 4-79. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین تحصیلات و وابستگی و قدرت شغلی.. 159

جدول شماره 4-80 نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین تحصیلات و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 160

جدول شماره 4-81. نتایج آزمون کروسکال والیس برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و وابستگی و قدرت شغلی.. 160

جدول شماره 4-82. نتایج آزمون F  برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 161

جدول شماره 4-83. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران. 162

جدول شماره 4-84. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران مرد. 162

جدول شماره 4- 85. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران زن. 163

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                صفحه

نمودارشماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81

نمودار شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82

نمودار شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83

 نمودار شماره 4- 4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84

 نمودار شماره 4- 5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85

 نمودار شماره 4- 6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86

 نمودار شماره 4- 7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87

 نمودار شماره 4- 8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88

 نمودار شماره 4- 9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89

 نمودار شماره 4- 10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90

نمودار شماره 4- 11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91

 نمودار شماره 4- 12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92

 نمودار شماره 4- 13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93

نمودار شماره 4- 14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94

نمودار شماره 4- 15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95

نمودار شماره 4- 16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96

 نمودار شماره 4- 17. زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار می گیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97

 نمودار شماره 4- 18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98

 نمودار شماره 4- 19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99

 نمودار شماره 4- 20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100

 نمودار شماره 4- 21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101

 نمودار شماره 4- 22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات  و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید  102

 نمودار شماره 4- 23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103

 نمودار شماره 4- 24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104

 نمودار شماره 4- 25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105

 نمودار شماره 4- 26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106

نمودار شماره 4- 27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107

 نمودار شماره 4- 28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108

 نمودار شماره 4- 29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109

نمودار شماره 4- 30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110

نمودار شماره 4- 31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111

 نمودار شماره 4- 32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112

 نمودار شماره 4- 33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113

 نمودار شماره 4- 34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114

 نمودار شماره 4- 35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115

نمودار شماره 4- 36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116

 نمودار شماره 4- 37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117

 نمودار شماره 4- 38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118

 نمودار شماره 4- 39. برای پیشرفت کار مدرسه  بسیار کوشش می کند. 119

 نمودار شماره 4- 40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120

 نمودار شماره 4- 41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121

 نمودار شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122

 نمودار شماره 4- 43. افراد  را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123

 نمودار شماره 4- 44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله  می دهد. 124

 نمودار شماره 4- 45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125

 نمودار شماره 4- 46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126

 نمودار شماره 4- 47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127

 نمودار شماره 4- 48. راساً” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128

 نمودار شماره 4- 49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129

 نمودار شماره 4- 50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130

 نمودار شماره 4- 51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131

 نمودار شماره 4- 52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132

 نمودار شماره 4- 53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133

 نمودار شماره 4- 54. مایل به ایجاد تغییر است… 134

 نمودار شماره 4- 55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135

 نمودار شماره 4- 56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136

 نمودار شماره 4- 57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137

 نمودار شماره 4- 58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138

 نمودار شماره 4- 59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139

 نمودار شماره 4- 60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140

 نمودار شماره 4- 61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141

 نمودار شماره 4- 62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142

 نمودار شماره 4- 63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط ومقررات را دقیقا رعایت کنند. 143

 نمودار شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144

 نمودار شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145

 نمودار شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146

نمودار شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147

نمودار شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران  148

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                صفحه

 

شکل (1 – 2) وضعیت سبک رهبری وظیفه مدار. 39

شکل (2 – 2) وضعیت سبک رهبری رابطه مدار  40

چکیده:
پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند  استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد  و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند.

 

واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران

مقدمه
مدیریت در زندگی انسان مطلب تازه ایی نیست، بلکه از همان دورانی که زیست گروهی بشر آغاز شد وجود داشته است. از وقتی انسانها به اهمیت همکاری پی بردند و برای رسیدن به هدفهای مشترکدر کنار هم قرار گرفتند، مدیریت هم به وجود آمد وکم کم عامل تشکیل جماعتهای بزرگ و گسترده شد، تا آن جا که قومها و قبیله ها و ملتها شکل گرفتند.(علی رووف،1381 :33 )

مدیر کسی است که بتواند در محیط کار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته های علمی ومهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کار بندد، مشکلات را حل کند و هدفی را تحقق بخشد.(رحیمی،1380 :91-90 )

مدیران در واقع دیده بان فرایند انجام کارها در خط مقدم سازمان هستند. کمتر کسی به اندازه آنان می تواند به طور ملموس وعینی شاهد نوسانات ، کاستی ها،نقاط قوت وضعف سازمان ها و کارکنان مدارس باشد. آنان علاوه بر مسئولیت در منافع کارکنان ونیازها و خواسته ها ی ایشان، پشتیبانی نیازهای بازار را نیز عهده دارند.(تورانی ،1386 :88 )

رهبری یعنی قدرت جذب افراد و تاثیر نفوذ در آنها آن چنان که افراد (پیروان) به طور داوطلبانه شخصیت و رهبری فرد را در یک شرایط بهینه بپذیرد. (رحیمی،1380 : 90 )

نقش مدیر یا رهبر آموزشی: عبارت است ازحمایت و تقویت و یاری و مساعدت و سر انجام همکاری کردن و نه دستور دادن و هدایت کردن، به همین جهت است که می گوییم مدیریت آموزشی از اهمیت نیفتاده بلکه منظور و ماهیت آن تفاوت کرده است. مقام مدیریت و رهبری آموزشی برای میسر ساختن امکانات رشد و شکوفایی از راه قبول مسئولیت و بروز ابتکار و خلاقیت بکار برده می شود و مفهوم قدیم آن که معلم را فردی مطیع و سازگار و پیرو نظر مدیر می دانست بکلی کنار گذاشته است.(وایلز، ترجمه طوسی،1377:7 )

1 – 1 بیان مساله
یکی از وظیفه های مدیریت و رهبری آموزشی به وجود آوردن محیطی سالم و مطلوب در آموزشگاه است.در بعضی از آموزشگاهها، محیط کار شادی بخش و روح افزا، و در پاره ای دیگر محیط چنان کسل کننده و نامطبوع است که معلم و دانش آموز از آموزشگاه تنفر دارند و یا جایی که ممکن است از آن می پرهیزند. در آموزشگاه نوع اول، معلمان به یکدیگر علاقه مند هستند واز کار کردن با دانش آموزان لذت می برند. در آموزشگاههای نوع دوم امور مشترک بین معلمان بسیار کم و محدود است و معلمان در اولین فرصت ممکن خود را از دسترس دانش آموزان دور می سازند.اختلافی که در این دو نوع آموزشگاه دیده می شود بیشتر ناشی از روشی است که مدیر یا رهبر آموزشی در مناسبات خود با افراد پیش می گیرد و چگونگی روابط میان افراد را معین می سازد. (وایلز، ترجمه طوسی، 1377، 19)

علت انجام نشدن بسیاری از کارها، روش کهنه و غیر کارآمداست، و این در حالی است که مدیران به روش های قدیمی و سنتی اصرار می ورزند و می خواهند مشکلات امروز را به روش دیروز حل کنند. در حالی که در شرایط امروز پاسخ گو نیست. به جای تغییر روش ها به بازرسی و سوال و جواب کردن زیردستان می پردازند، در حالی که علت انجام نشدن بسیاری از امور در استفاده از روش های ناکارآمد است، نه عدم تلاش و تعهد زیردستان.

کارکنان سازمان حتی بیش تر از گذشته کار می کنند و وقت می گذارند، اما کارها پیش نمی رود، چون از روش ها و ابزار وفنونی استفاده می شود که به روز و کارا نیست. بنابراین به جای عوض کردن کارکنان سازمان و باز خواست بی رویه آنان، روش ها را تغییر دهید».(تورانی،1388:30).

مدیر یا رهبر آموزشی موظف است که موجبات تشویق دیگران، و بروز استعداد رهبری را در آنان فراهم سازد.اگر قرار باشد که کارکنان یک آموزشگاه بیشترین نیرو و قدرت را در کار خود به کار برندباید وسایل استفاده از عقاید و نظرهای دیگران و به کار بستن آنها را هم برای آنان فراهم ساخت.ایجاد محیطی که کارکنان آمموزشگاه تمام کوشش خود را وقف آموزش و پرورش نمایند، باید یکی از اساسی ترین وظیفه های مدیر و رهبر آموزشی باشد. نخستین گام در بهبود آموزشگاه تعیین هدفها و مقاصد مشترک است.یکی از دلایلی که رهبری آموزشی را توجیه می کندعبارت از این است که موافقت معلمان را در کوشش برای مقاصد معین و روشهای اجرائی خاص جلب نماید. (وایلز ،ترجمه طوسی،1377:7 ).

بسیاری از مدیران و رهبران آموزشی در تشویق کارکنان خود، آن قدر درنگ می کنند تا کاملا به پایان برسد. مشکل این است که شاید هرگز به نقطه پایان نرسند! منتظر نباشیم تا افراد را فقط پس از اخذ نتیجه تشویق کنیم بهتر است پیشرفت را ستایش کنیم تا فرد در مسیر پیشرفت قرار گیردو به استمرار و تداوم آن دلگرم باشد، این کار انگیزه آفرین است. (تورانی،1388:33).

انگیزش از مباحث اساسی سازمان و مدیریت و به ویژه مدیریت در آموزش و پرورش است. میزان کوشش و فعالیت هر فرد در سازمان به میزان انگیزش او بستگی دارد. مطالعه ی انگیزش،کوشش برای شناخت و پاسخ چراهای رفتار است. این که چرا انسانها رفتارهای متفاوتی دارند؟ و چرا یک معلم یا دانش آموز کار خود را با میل، رغبت، پشتکار، جدیّت و به هنگام انجام

کلید واژه­ها: اعتیاد، ترک اعتیاد، درمان نگهدارنده، ورزش، اوقات فراغت.

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                               صفحه

فصل اول – کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………..1

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 2
تعریف مسئله …………………………………………………………………………………………….. 3
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………….. 6
اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 7   1-4-1- هدف کلی ……………………………………………………………………………………………   7
1-4-2- اهداف اختصاصی ……………………………………………………………………………………  7

فرضیه­های تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 8
محدوده تحقیق …………………………………………………………………………………………… 9
1-6-1-  قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………. 9   1-6-2-  قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………… 9 1-6-3-  قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………… 9   1-6-4-  قلمرو جنسیتی…………………………………………………………………………………………  9

محدودیت تحقیق………………………………………………………………………………………..  9
تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………………………………………………………… 9   1-8-1- تعریف نظری واژه ها و اصطلاحات…………………………………………………………….  9  1-8-2- تعریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات………………………………………………………….10
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق…………………………………………………………………12

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 13

کلید واژه­ها: اعتیاد، ترک اعتیاد، درمان نگهدارنده، ورزش، اوقات فراغت. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول – کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………..1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 2 تعریف مسئله …………………………………………………………………………………………….. 3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………….. 6 اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 7 1-4-1- هدف کلی …………………………………………………………………………………………… 7 1-4-2- اهداف اختصاصی …………………………………………………………………………………… 7 فرضیه­های تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 8 محدوده تحقیق …………………………………………………………………………………………… 9 1-6-1- قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………. 9 1-6-2- قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………… 9 1-6-3- قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………… 9 1-6-4- قلمرو جنسیتی………………………………………………………………………………………… 9 محدودیت تحقیق……………………………………………………………………………………….. 9 تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………………………………………………………… 9 1-8-1- تعریف نظری واژه ها و اصطلاحات……………………………………………………………. 9 1-8-2- تعریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات………………………………………………………….10 فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق…………………………………………………………………12 2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 13 2-2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………… 13 2-2-1- تاریخچه مواد مخدر……………………………………………………………………………… 13 2-2-2- تاریخچه مواد مخدر و تریاک در ایران……………………………………………………….14 2-2-3- دسته بندی مواد مخدر……………………………………………………………………………. 16 2-2-4- زیان­های مواد مخدر………………………………………………………………………………. 16 2-2-4-1- زیان­های بهداشتی…………………………………………………………………………. 16 فهرست مطالب عنوان صفحه 2-2-4-2- زیان­های اقتصادی……………………………………………………………………….. 16 2-2-4-3- زیان­های اجتماعی………………………………………………………………………….. 17 2-2-4-4- زیان­های سیاسی……………………………………………………………………………… 17 2-2-5- بررسی اجمالی گرایش به مواد مخدر……………………………………………………….. 18 2-2-5-1- عوامل فردی……………………………………………………………………………….. 18 2-2-5-2- عوامل اجتماعی…………………………………………………………………………… 18 2-2-5-3- عوامل جغرافیایی…………………………………………………………………………… 19 2-2-6- آثار و علائم ظاهری فرد معتاد………………………………………………………………… 19 2-2-7- مهم­ترین آثار رفتاری اعتیاد …………………………………………………………………. 20 2-2-8- ترک مواد افیونی………………………………………………………………………………….. 21 2-2-9- علایم ترک مواد افیونی شامل موارد زیر است؛………………………………………….. 21 2-2-10- فرایند بهبودی.. ………………………………………………………………………………… 21 2-2-11- شیوه های مبارزه با مواد مخدر…………………………………………………………….. 22 2-2-12- هفت روش درمان اعتیاد در ایران…………………………………………………………… 23 2-2-12-1- درمان نگهدارنده با متادون، بوپره نورفین و شربت تریاک………………………23 2-2-12-2- درمان سم زدایی با متادون یا بوپره نورفین………………………………………… 24 2-2-12-3- درمان سریع و فوق سریع………………………………………………………………. 24 2-2-12-4- درمان با بستری طولانی مدت………………………………………………………….24 2-2-12-5- درمان اقامتی در کمپ……………………………………………………………………25 2-2-12-6- کنگره 60…………………………………………………………………………………….25 2-2-12-7- NA یا جمعیت معتادان گمنام…………………………………………………………25 2-2-13- نتایج قابل حصول در فرایند ترک اعتیاد…………………………………………………….26 2-2-13-1- موفقیت……………………………………………………………………………………. 26 2-2-13-2- شکست…………………………………………………………………………………….. 26 فهرست مطالب عنوان صفحه 2-2-14- نقش روان­ پزشکان، پزشکان عمومی، دارو سازان و متخصصین سایر رشته­ ها….. 27 2-2-15- شش راه افزایش موفقیت درمان اعتیاد………………………………………………………. 28 2-2-16- برخی دلایل برای درمان اعتیاد با ورزش………………………………………………………30 2-2-16-1- ورزش و اعتماد به نفس…………………………………………………………………….30 2-2-16-2- نقش ورزش در ترشح اندروفین­ها……………………………………………………….31 2-2-16-3- ورزش و جامعه پذیری……………………………………………………………………..31 2-2-17- استفاده از ورزش در جهت کم کردن سوء مصرف مواد در جوانان………………….33 2-2-18- ارزش و محدودیت­های ورزش…………………………………………………………………34 2-2-19- نفس ورزش………………………………………………………………………………………….34 2-2-20- گستره­ی ورزش…………………………………………………………………………………….36 2-2-21- ورزش­ها در اوقات فراغت……………………………………………………………………….37 2-2-22- کارکردهای اوقات فراغت ………………………………………………………………………38 2-2-22-1- استراحت و رفع خستگی جسمانی و روانی………………………………………….38 2-2-22-2- تفریح…………………………………………………………………………………………..38 2-2-22-3- کارکرد متعالی و اصلاحی……………………………………………………………….38 2-2-22-4- شکوفایی خلاقیت………………………………………………………………………….39 2-2-22-5- بهداشت روانی……………………………………………………………………………..39 2-2-22-6- اوقات فراغت و توسعه‌ی مهارت‌های شناختی……………………………………..40 2-2-22-7- اوقات فراغت و مهارت‌های حسی و حرکتی………………………………………. 40 2-3- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 40 2-3-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………40 2-3-2- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………… 43 2-3-3- جمع بندی………………………………………………………………………………………………45 فهرست مطالب عنوان صفحه فصل سوم- روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………….46 3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..47 3-2- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 47 3-3- جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………….. 47 3-4- نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………..47 3-5- متغیر­های وارد در تحقیق ………………………………………………………………………………… 48 3-6- روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………….48 3-7- روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..48 3-8- روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………….. 54 3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………… 54 فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده های تحقیق……………………………………………………55 4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………56 4-2- یافته های توصیفی تحقیق………………………………………………………………………………….56 4-3- آزمون فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………..70 4-3-1- فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………………70 4-3-2- فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………………70 4-3-3- فرضیه سوم تحقیق………………………………………………………………………………….71 4-3-4- فرضیه چهارم تحقیق………………………………………………………………………………..72 فصل پنچم – بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………..76 5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………77 5-2- خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………77 5-3- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………….80 5-3-1- بحث و نتیجه­گیری فرضیه اول…………………………………………………………………..80 5-3-2- بحث و نتیجه­گیری فرضیه دوم…………………………………………………………………..81 فهرست مطالب عنوان صفحه 5-3-3- بحث و نتیجه­گیری فرضیه سوم…………………………………………………………………..82 5-3-4- بحث و نتیجه­گیری فرضیه چهارم………………………………………………………………..83 5-4- پیشنهادهای برخاسته از تحقیق……………………………………………………………………………84 5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………….85 منابع ………………………………………………………………………………………………………………………86 پیوست­ها­ ………………………………………………………………………………………………………………90 فهرست جداول عنوان صفحه جدول شماره3-1 آزمون کیزر – می یر – الکین…………………………………………………………….49 جدول شماره3-2 آزمون بارتلت…………………………………………………………………………………49 جدول شماره3-3 اشتراکات مربوط به سوالات………………………………………………………………50 جدول شماره 3-4 نتایج واریانس­های تشریح شده…………………………………………………………..52 جدول شماره 3-5 بارهای عاملی هریک از گویه­ها در عامل­های باقی­مانده با چرخش…………..53 جدول شماره 4-1 وضعیت سنی …………………………………………………………………………………56 جدول شماره 4-2 توزیع افراد ­براساس تحصیلات………………………………………………………….57 جدول شماره 4-3 توزیع افراد بر اساس بهترین مقام ورزشی فرد را نمایش می­دهد………………..58 جدول شماره 4-4 توصیف رشته­های ورزشی که افراد در آن­ها دارای مقام قهرمانی هستند…….59 جدول شماره 4-5 وضعیت تأهل………………………………………………………………………………….60 جدول شماره 4-6 توصیف اولین ماده مخدری که افراد استفاده کرده­اند……………………………..60 جدول شماره 4-7 توصیف مدت زمانی که از اولین مصرف می­گذرد……………………………….61 جدول شماره 4-8 دلیل اصلی گرایش به اعتیاد……………………………………………………………….63 جدول شماره4-9 تعداد اقدام به ترک…………………………………………………………………………. 64 جدول شماره4-10 مدت زمانی که از اولین ترک می­گذرد……………………………………………..65 جدول شماره4-11 وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه در قبل و بعد از اعتیاد…………………………65 جدول شماره 4-12 وضعیت درآمد افراد…………………………………………………………………….. 66 جدول شماره 4-13 میزان فعالیت بدنی بعد از ترک اعتیاد در هفته……………………………………..67 جدول شماره 4-14 نوع فعالیت بدنی پس از اعتیاد که فرد انجام می­دهد……………………………..68 جدول شماره 4-15 اولویت های اوقات فراغتی افراد مورد مطالعه………………………………………69 جدول شماره 4-16 نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………70 جدول شماره4-17 نتایج آزمون تی تک نمونه­ای…………………………………………………………..70 جدول شماره4-18 نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………71 جدول شماره 4-19 نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر……………………………… 72 فهرست جداول عنوان صفحه جدول شماره 4-20 نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی در مورد مشخص کردن محل اختلاف ها…..72 جدول شماره 4-21 نتایج مربوط به رتبه بندی ادراک معتادین از نقش ورزش در موفقیت درمان……………………………………………………………………………………………………………………..73 جدول شماره4-22 رتبه بندی موارد مربوط به ادراک جسمانی……………………………………….. 73 جدول شماره4-23 رتبه بندی موارد مربوط به ادراک روانی…………………………………………….74 جدول شماره4-24 رتبه بندی موارد مربوط به نقش در ادراک نگرشی………………………………75 فهرست نمودارها عنوان صفحه نمودار شماره 3-1 نمودار اسکری و مقادیر ویژه عامل­های استخراجی……………………………….51 نمودار شماره 4-1 توصیف وضعیت داشتن سابقه قهرمانی در مسابقات ورزشی را نشان می­دهد.57 نمودار شماره 4-2 وجود فرد معتاد دیگری در خانواده را نشان می­دهد………………………………..62 1-1) مقدمه اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده مصرف داروی طبیعی یا صنعتی به شمار می­رود(مرتضوی قهی،1382). در واقع اعتیاد تحت تاثیر عوامل موثری همچون ژنتیک، روانی، جسمی و اجتماعی قرار می­گیرد­(برجانس و همکاران، 1390؛ مرادی،1391). وابستگی به مواد مخدر یک تهدید مهم سلامتی و معضل بزرگ روانی و اجتماعی است(نخعی امرودی،1388). از جمله خصوصیات این حالت، وابستگی روانی و جسمانی به آن است(مرتضوی قهی،1382). فرد معتاد خواسته یا ناخواسته زمانیکه دچار این بیماری خانمان سوز می­شود دیگر تا حد زیادی قدرت تصمیم­گیری صحیح و متناسب با وضعیت­های مختلف در جامعه را به دلیل عدم کنترل حالات روحی و روانی خود از دست می­دهد. امروزه راه­های زیادی برای درمان افراد معتاد وجود دارد، به هر حال آنچه اهمیت دارد این موضوع است که فرد معتاد براساس شرایط و مشخصات خود به برنامه­های مناسب درمانی هدایت شود. برنامه­های درمانی شامل سم­زدایی و درمان­های نگهدارنده می­باشند(مقدس تبریزی،1388). مکری (2002) ذکر می­کند در واقع درمان دارویی سم­زدایی بخش کوچکی از درمان اعتیاد است و بعد از اتمام سم­زدایی در صورت فقدان درمان نگهدارنده، میزان بازگشت اعتیاد بسیار بالاست، در حقیقت با ایجاد تغییر در سبک و شیوه زندگی این افراد وتغییر در نگرش این افراد می­توان به موفقیت در درمان­های دارویی بهبود بخشید(خورجهانی،1385؛ مقدس تبریزی،1388). امروزه تفریح و چگونگی گذران اوقات فراغت وسیله­ای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است و عاملی برای جلوگیری از کج روی­های اجتماعی به شمار می­آید(مرادی،1391). افروز (1382) جمله­ی جالبی را راجع به اوقات فراغت بیان می­کند به این صورت که اوقات فراغت مانند شمشیر دو لبه­ای است که یک لبه­ی آن می­تواند زمینه­ساز خلاقیت و هنرآرایی و لبه­ی دیگر آن عاملی در جهت گرایش به بزهکاری و آسیب اجتماعی باشد(مرادی،1391). پوراصل و همکاران (2007) در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که یکی از راه­های پیشگیری از روی آوردن جوانان به مصرف مواد مخدر، اشاعه تفریحات سالم و شرکت در فعالیت­های ورزشی است که در ایجاد زندگی سالم، ارتقا سلامت و بهداشت افراد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. ارتقاء سلامت نیاز به انجام رفتارهای سالم متعدد و متنوع دارد(طارمیان،1390؛ مرادی،1391). شرکت در فعالیت­های ورزشی به هنگام اوقات فراغت می­تواند نقش بازدارنده و کنترل شده­ای برای این افراد در درمان و جلوگیری از بازگشت این افراد به مواد مخدر داشته باشد. بطور کلی ورزش و بازی با فعال­سازی سیستم­های مختلف بدن وترشح هورمون­های سروتونین واندروفین باعث ایجاد شادکامی و وابستگی به ورزش می­شود و در نتیجه از روی آوردن فرد به مواد مخدر ممانعت به عمل می­آورد(خورجهانی،1385). به طور کلی درمان اعتیاد روندی طولانی، سخت، پیچیده و توام با عودهای مکرر(مصرف دوباره معتاد بعد از مدتی ترک) است، لذا امروزه ورزش به عنوان یک عامل تسهیل­کننده در جهت کنترل و ترک اعتیاد در بین افراد معتاد استفاده می­شود(مقدس تبریزی،1388). از لحاظ تحقیقاتی که در این زمینه انجام شد اکثر تحقیقات تاثیر ورزش در موفقیت ترک اعتیاد به سیگار را تائید کرده­اند در حالی که در رابطه با تاثیر مثبت ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در ترک اعتیاد به مواد مخدر دیگر نتیجه قطعی منتشر نشده(زچوکه و همکاران[1]، 2012) و یا اگر تاثیر ورزش مورد بررسی قرار گرفته بصورت دوره­ی تمرینی بوده است نه بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی که موجب پوشش زمان­های فراغت افراد می­شود(مقدس تبریزی،1388)، بنابراین مطالعه حاضر در پی پاسخ به این سوال است که نظر معتادین پس از گذران دوره سم­زدایی در مورد میزان اثر بخشی ورزش و فعالیت بدنی بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی در موفقیت ترک آنان چگونه بوده است؟ 1-2) تعریف مسئله معضل اعتیاد به مواد مخدر خاص ایران نیست بلکه بلای بزرگ معاصر است بطوریکه هر یک از کشورهای جهان به نحوی درگیر معضل اعتیاد هستند(عزیزی،1382). باتوجه به اینکه کشور ما دارای جمعیت جوان است و از سوی دیگر با بزرگترین کشور تولید کننده همسایه می­باشد(طارمیان،1390) و مرگ سالانه بیش از چهار هزار نفر در کشور بر اثر اعتیاد و حدود 5/2 تا4 میلیون معتاد در کشور گزارش شده است و از طرفی نتایج نشان می­دهد بطور رسمی یک میلیون و 800 هزار نفر در کشور به صورت تفننی و دائم مواد مخدر مصرف می­کنند(ستاد مبارزه با مواد مخدر). ارزیابی سریع وضعیت سوء مصرف مواد مخدر در ایران مشخص کرده که در سال­های اخیر به طور متوسط میزان رشد سالانه مصرف مواد مخدر 8 درصد است. با مقایسه این نرخ با رشد جمعیت ملاحظه می­شود که میزان رشد مصرف مواد بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت است و همچنین میزان رشد مصرف تزریقی مواد شیب تندتری داشته و بطور متوسط سالی 33 درصد می­باشد(مرادی،1391). برآورد می­شود که ترکیبی از رژیم غذایی نامناسب، فعالیت­بدنی ناکافی و استعمال دخانیات علل اصلی بالغ بر 80% از مرگ و میر­های زودرس ناشی از بیماری­های قلبی _عروقی می­باشند(خورجهانی،1385). چنین روند رو به رشدی حاکی از آن دارد که روش­های معمول پیشگیری، معالجه یا مبارزه تاکنون کارساز نبوده­اند(فاضلی،1382) به همین دلیل است که احتمال بازگشت معتادین به مواد مخدر در حال حاضر بالاست بطوریکه 66% ظرف شش ماه اول ترک مواد مخدر دوباره به سمت اعتیاد باز می­گردند و این تعداد ظرف یکسال به 86 تا 88 درصد می­رسد(عزیزی،1382؛ یحیی­زاده،1380). بنابراین اعتیاد به عنوان خطرناک­ترین معضل جامعه به خصوص برای جوانان این مرز و بوم بوده و این امر لزوم برنامه­های جامع مبارزه با مواد مخدر را بیش از گذشته پر­رنگ می­کند. ضمن آنکه برای اعتیاد به بسیاری از مواد روان­گردان درمان استاندارد و قطعی متکی بر شواهد علمی وجود ندارد(طارمیان،1390). دیوید هولمز[2] (2012)تحت عنوان چالش، درمان اعتیاد بوسیله داروهای تجویزی را بسیار دشوار عنوان می کند و بازگشت اعتیاد را یک معضل بیان می­دارد. مطالعات نشان می­دهد بلافاصله پس از مرخص شدن از بیمارستان یا مراکز باز­پروری، دوره بسیار حساسی است که افراد تحت درمان، در معرض خطر بسیاربالای برگشت به مصرف مواد مخدر قرار دارند و اگر بیماران بهبود یافته این دوره را با موفقیت طی کنند می­توان به نتایج درمان امیدوار بود. اما نتایج حاکی از بازگشت این افراد به مواد مخدر می­باشد. متادون در حال حاضر تنها دارویی است که برای درمان وابستگی به موادمخدر بکار برده می­شود که در برخی مواقع عوارض غیر قابل جبرانی نیزدارد(هندرر[3]،2012). مشکل اصلی درمان دارویی اوپیوئیدی، میزان پایین ماندگاری بر درمان است(حسینی و همکاران،1389). در جهان، صدها فعالیت ورزشی وجود دارند که از الگو­های حرکتی مشخصی پیروی می­نمایند. از ویژگی­های مهم این فعالیت­های بدنی عدم محدودیت سنی و یا جنسیتی می­باشد و افراد جامعه با خصوصیات مختلف می توانند از آن بهره ببرند. یکی از اقشار جامعه، معتادان هستند که می­توانند با انجام فعالیت­های بدنی از نقش احتمالی آن در درمان اعتیاد بهره­مند شوند(حاجی­رسولی،1390). در خصوص فواید ثابت شده فعالیت­های بدنی دیوسالار(1389) اظهار می­دارد که مشارکت منظم و متداوم در فعالیت­های بدنی برای افرادی که با آسیب روان­شناختی جدی روبرو هستند فواید لاینفک افزایش بهزیستی همگانی، افزایش شادابی وطراوت و کاهش اضطراب و استرس را به دنبال خود دارد. مقدس تبریزی (1388) بر این عقیده است که ورزش و فعالیت­بدنی بر درمان و بهبود کیفیت زندگی معتادان تحت درمان با متادون موثر است. بهرام فر(1379) درپژوهش خود رابطه بین مشارکت در فعالیت­های بدنی و سلامت روان­شناختی افراد را مورد بررسی وتحلیل قرار داد که بررسی­ها تاثیر مثبت مشارکت در فعالیت­های بدنی را بر شادابی، طراوت، کسب لذت و هیجان، کاهش افسردگی، افزایش عزت نفس، بهبود خود اثر بخشی نشان داده است تا آنجا که فواید انجام فعالیت­بدنی در افرادی که مشکلات روانی دارند تایید شده است(مرادی،1391). میشل و همکارانش[4] (1999) در مطالعه خود به بررسی و تاثیر برنامه تمرینات ورزشی با سایر برنامه­های درمانی شناختی– رفتاری بر روی زنان سیگاری، به این نتیجه رسیدند که تمرینات ورزشی، اجتناب و پرهیز از استعمال سیگار را پس از برنامه درمانی به مدت 3 تا 12ماه افزایش می­دهد. کرباسی (1364) در مطالعه­ای به شناخت و بررسی ویژگی­های اعتیاد در استان کرمان و بازشناسی عوامل تاثیرگذار برآن پرداخت و به این نتیجه رسید که ورزش و فعالیت­بدنی به صورت منظم و مستمر به عنوان یک ابزار کنترل کننده و تسهیل در ترک مواد مخدر وهمچنین جلوگیری از اعتیاد می­باشد. با توجه به تحقیقات اندکی که در این حوزه صورت گرفته است به میزان تاثیر ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در بین این افراد به وضوح مورد مطالعه قرار نگرفته تا نقش ورزش با دو هدف افزایش سلامت جسمانی _ روانی و پر کردن اوقات فراغت معتادین با فعالیت­های­بدنی و تفریحی مشخص شود و با توجه به فوایدی که در اثر ورزش منظم بیان می­شود، هاسن­بلاس(2002) بیان می­کند که تاثیرات ورزش برتعادل شرایط روانی و فیزیولوژیکی بدن هنوز ناشناخته باقی مانده و این ابهام وجود دارد که انجام ورزش در چه شرایطی مناسب است (نخعی امرودی،1388). پرسش­های زیادی برای عموم راجع به اعتیاد مطرح است از جمله اینکه چه عواملی می­تواند در کاهش عوارض ناشی از اعتیاد موثر باشد، با توجه به اهمیت بسیار زیادی که نگرش و ادراک معتادان در موفقیت ترک آنها دارد، از این رو مطالعه حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که ادراک معتادین از نقش ورزش دراوقات فراغت بر موفقیت ترک آنها چگونه است؟ 1-3 ) اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق یکی از بلاهای خانمان سوز که آفتی بر پیکر جوامع بشری است، مساله مواد مخدر و اعتیاد است که قدرت تفکر، خلاقیت، توان، کوشش و سازندگی را از انسان­ها گرفته و بنیان خانواده و اعتقاد و باورهای دینی آنها را در معرض نابودی و از هم پاشیدگی قرار داده است و متاسفانه روز به روز رو به گسترش است. کمتر کشوری است که مهم­ترین و یا یکی از عمده مشکلاتش، مساله مواد مخدر و اعتیاد نباشد. همه ساله مبلغ هنگفتی صرف مبارزه با اعتیاد می­گردد، ولی همچنان باندهای قاچاق مواد مخدر و تعداد معتادان در حال افزایش است. سازندگی­ها رو به سوزندگی، توانایی­ها رو به ناتوانی، ثروت­ها رو به انهدام و نابودی و میکده­ی خیالی معتاد نیز به ماتم کده­ای سرد مبدل می­گردد. در سال­های اخیر مصرف مواد مخدر در سراسر جهان افزایش یافته است(سراج خرمی،1382). علاوه بر رشد روزافزون اعتیاد، ایران نیز از جمله بزرگترین مصرف کنندگان هروئین، تریاک و مواد شبه افیونی مصنوعی در جهان است. بگونه­ای که تعداد 5/2 تا 4 میلیون معتاد در کشور داریم که روزانه 10 نفر از آنها در کشور به علت مصرف مواد مخدر می­میرند(نخعی امرودی،1388). وجود و وفور مواد مخدر و سهولت دسترسی به آن، ضعف قوانین و مقررات جاری کشور و مشکلات و تنگناهای قانونی برخورد با این پدیده، سود بخش بودن قاچاق مواد مخدر و عدم توجه به همه ابعاد اعتیاد در درمان و وجود درمان­های ناقص و پزشکی و … از جمله عوامل مهم اجتماعی هستند که توجه به آن­ها ضرورت دارد بطوریکه امروزه مبالغه نیست اگر هر نوع پژوهشی در حوزه مصرف مواد که بتواند به ایجاد، ارزیابی و بررسی شیوه­های درمانی و ترک اعتیاد به وسیله فعالیت­بدنی و ورزش که متناسب با زمینه فرهنگی جامعه باشد، ارزش حیاتی و بی­قید و شرطی دارد(امیری،1389؛ مقدس تبریزی،1388). هزینه­های سرسام­آوری که اعتیاد بر خانواده­ها و جوامع تحمیل می­کند و نیز مضرات بسیاری که در جنبه­های جسمانی، روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره بر مردم کشور ما وارد می­آورد دلایل موجهی بر لزوم پیدا کردن راه­های مناسب جهت ترک مناسب و موفق معتادین می­باشد. با توجه به مطالب ذکر شده و نقش اوقات فراغت در زندگی افراد مانند هر نهاد و عامل دیگری، دارای کارکردهای اجتماعی است که از مهم­ترین کارکردهای اوقات فراغت، غنی ساختن کیفیت زندگی، رشد ابعاد مختلف فردی و پیشگیری از استفاده­های ضد اجتماعی و بزهکارانه از وقت آزاد است. باتوجه به شیوع روز افزون اعتیاد به مواد مخدر که شیب تند گسترش آن را در آمارهای منتشره می­توان دید و از سوی دیگر در معرض تهدید قرار گرفتن قشر جوان جامعه و کاهش سن شیوع اعتیاد تا 9 سالگی ضرورت مقابله همه جانبه با این موضوع برای همه روشن می­باشد(برجانس و همکاران،1390). از آنجا که جهت بهره­برداری هر چه بهتر از اوقات فراغت بخصوص فعالیت­های بدنی برای معتادین، لزوم ارائه برنامه­ای که صحیح و منطبق بر نیاز­ها و علایق افراد باشد، انکار ناپذیر است و این برنامه­ریزی نیازمند پژوهش و مطالعات دقیق و گسترده­ای در مورد این گروه از افراد جامعه و مشکلات و محدودیت­های آنان می­باشد (مرادی،1391). با توجه به اینکه تحقیق حاضر متفاوت از بسیاری از تحقیقات نقش ورزش در موفقیت ترک را از دیدگاه افراد معتادی که درگیر آن هستند می­سنجد، امید در این است که بتوان روش­های ترک اعتیاد قابل اجرا و موثر­تری را یافت تا از تحمیل هزینه­های چند جانبه اعتیاد بر جامعه کاست. پیش بینی می­شود تمامی ارگان­ها و سازما­هایی که به نوعی در حال مبارزه با معضل اعتیاد هستند از قبیل: ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی، دانشگاه­ها، ادارات تربیت بدنی و …. بتوانند از نتایج این تحقیق بهره ببرند تا بتوانند در راه کاهش عوارض ناشی از اعتیاد و در نهایت درمان اعتیاد موفق و کارآمدتر عمل کنند. 1-4) اهداف تحقیق 1-4-1) هدف کلی

2-2-  مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………… 13

2-2-1-  تاریخچه مواد مخدر………………………………………………………………………………  13

2-2-2-  تاریخچه مواد مخدر و تریاک در ایران……………………………………………………….14

2-2-3-  دسته بندی مواد مخدر……………………………………………………………………………. 16

2-2-4-  زیان­های مواد مخدر………………………………………………………………………………. 16

2-2-4-1-  زیان­های بهداشتی………………………………………………………………………….  16

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                         صفحه

2-2-4-2-   زیان­های اقتصادی………………………………………………………………………..  16

2-2-4-3-   زیان­های اجتماعی………………………………………………………………………….. 17

2-2-4-4-  زیان­های سیاسی……………………………………………………………………………… 17

2-2-5-  بررسی اجمالی گرایش به مواد مخدر………………………………………………………..  18

2-2-5-1-  عوامل فردی………………………………………………………………………………..   18

2-2-5-2- عوامل اجتماعی……………………………………………………………………………    18

2-2-5-3-  عوامل جغرافیایی……………………………………………………………………………  19

2-2-6-  آثار و علائم ظاهری فرد معتاد…………………………………………………………………   19

2-2-7-  مهم­ترین  آثار رفتاری اعتیاد ………………………………………………………………….   20

2-2-8-  ترک مواد افیونی…………………………………………………………………………………..  21

2-2-9- علایم ترک مواد افیونی شامل موارد زیر است؛…………………………………………..   21

2-2-10-  فرایند بهبودی.. …………………………………………………………………………………  21

2-2-11-  شیوه های مبارزه  با مواد مخدر……………………………………………………………..   22

2-2-12-  هفت روش درمان اعتیاد در ایران…………………………………………………………… 23

2-2-12-1- درمان نگهدارنده با متادون، بوپره نورفین و شربت تریاک………………………23

2-2-12-2- درمان سم زدایی با متادون یا بوپره نورفین………………………………………… 24

2-2-12-3-  درمان سریع و فوق سریع………………………………………………………………. 24

2-2-12-4-  درمان با بستری طولانی مدت………………………………………………………….24

2-2-12-5-  درمان اقامتی در کمپ……………………………………………………………………25

2-2-12-6-  کنگره 60…………………………………………………………………………………….25

2-2-12-7-  NA یا جمعیت معتادان گمنام…………………………………………………………25

2-2-13-  نتایج قابل حصول در فرایند ترک اعتیاد…………………………………………………….26

2-2-13-1-  موفقیت……………………………………………………………………………………. 26

2-2-13-2-  شکست…………………………………………………………………………………….. 26

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                    صفحه

2-2-14-  نقش روان­ پزشکان، پزشکان عمومی، دارو سازان و متخصصین سایر رشته­ ها….. 27

2-2-15-  شش راه افزایش موفقیت درمان اعتیاد………………………………………………………. 28

2-2-16- برخی دلایل برای درمان اعتیاد با ورزش………………………………………………………30

2-2-16-1- ورزش و اعتماد به نفس…………………………………………………………………….30

2-2-16-2- نقش ورزش در ترشح اندروفین­ها……………………………………………………….31

2-2-16-3- ورزش و جامعه پذیری……………………………………………………………………..31

2-2-17-  استفاده از ورزش در جهت کم کردن سوء مصرف مواد در جوانان………………….33

2-2-18-  ارزش و محدودیت­های ورزش…………………………………………………………………34

2-2-19-  نفس ورزش………………………………………………………………………………………….34

2-2-20-  گستره­ی ورزش…………………………………………………………………………………….36

2-2-21-  ورزش­ها در اوقات فراغت……………………………………………………………………….37

2-2-22-  کارکردهای اوقات فراغت ………………………………………………………………………38

2-2-22-1-   استراحت و رفع خستگی جسمانی و روانی………………………………………….38

2-2-22-2-  تفریح…………………………………………………………………………………………..38

2-2-22-3-   کارکرد متعالی و اصلاحی……………………………………………………………….38

2-2-22-4-   شکوفایی خلاقیت………………………………………………………………………….39

2-2-22-5-   بهداشت روانی……………………………………………………………………………..39

2-2-22-6-   اوقات فراغت و توسعه‌ی مهارت‌های شناختی……………………………………..40

2-2-22-7-  اوقات فراغت و مهارت‌های حسی و حرکتی………………………………………. 40

2-3-  پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 40

2-3-1-  تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………40

2-3-2-  تحقیقات انجام شده در خارج از کشور………………………………………………………  43

 2-3-3-  جمع بندی………………………………………………………………………………………………45

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل سوم- روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………….46

3-1-  مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..47

3-2-  روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 47

3-3-  جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………….. 47

3-4-  نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………..47

3-5-  متغیر­های وارد در تحقیق ………………………………………………………………………………… 48

3-6-  روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………….48

3-7-  روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..48

3-8-  روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………….. 54

3-9-  روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………… 54

فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده های تحقیق……………………………………………………55

4-1-  مقدمه……………………………………………………………………………………………………………56

4-2-  یافته های توصیفی تحقیق………………………………………………………………………………….56

4-3-  آزمون فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………..70

4-3-1-  فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………………70

4-3-2-  فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………………70

4-3-3-   فرضیه سوم تحقیق………………………………………………………………………………….71

4-3-4-  فرضیه چهارم تحقیق………………………………………………………………………………..72

فصل پنچم – بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………..76

5-1-  مقدمه……………………………………………………………………………………………………………77

5-2-  خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………77

5-3- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………….80

5-3-1-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه اول…………………………………………………………………..80

5-3-2-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه دوم…………………………………………………………………..81

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                               صفحه

 

5-3-3-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه سوم…………………………………………………………………..82

5-3-4-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه چهارم………………………………………………………………..83

5-4-  پیشنهادهای برخاسته از تحقیق……………………………………………………………………………84

5-5-  پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………….85

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………86

پیوست­ها­   ………………………………………………………………………………………………………………90

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                             صفحه

جدول شماره3-1 آزمون کیزر – می یر – الکین…………………………………………………………….49

جدول شماره3-2  آزمون بارتلت…………………………………………………………………………………49

جدول شماره3-3  اشتراکات مربوط به سوالات………………………………………………………………50

جدول شماره 3-4 نتایج واریانس­های تشریح شده…………………………………………………………..52

جدول شماره 3-5  بارهای عاملی هریک از گویه­ها در عامل­های باقی­مانده با چرخش…………..53

جدول شماره 4-1 وضعیت سنی …………………………………………………………………………………56

جدول شماره 4-2  توزیع افراد ­براساس تحصیلات………………………………………………………….57

جدول شماره 4-3 توزیع افراد بر اساس بهترین مقام ورزشی فرد را نمایش می­دهد………………..58

جدول شماره 4-4 توصیف رشته­های  ورزشی که افراد در آن­ها دارای مقام قهرمانی هستند…….59

جدول شماره 4-5 وضعیت تأهل………………………………………………………………………………….60

جدول شماره 4-6 توصیف اولین ماده مخدری که افراد استفاده کرده­اند……………………………..60

جدول شماره 4-7 توصیف مدت زمانی که از اولین مصرف  می­گذرد……………………………….61

جدول شماره 4-8 دلیل اصلی گرایش به اعتیاد……………………………………………………………….63

جدول شماره4-9 تعداد اقدام به ترک…………………………………………………………………………. 64

جدول شماره4-10 مدت زمانی که از اولین ترک می­گذرد……………………………………………..65

جدول شماره4-11 وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه در قبل و بعد از اعتیاد…………………………65

جدول شماره 4-12 وضعیت درآمد افراد…………………………………………………………………….. 66

جدول شماره 4-13 میزان فعالیت بدنی بعد از ترک اعتیاد در هفته……………………………………..67

جدول شماره 4-14 نوع فعالیت بدنی پس از اعتیاد که فرد انجام می­دهد……………………………..68

جدول شماره 4-15 اولویت های اوقات فراغتی افراد مورد مطالعه………………………………………69

جدول شماره 4-16  نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………70

جدول شماره4-17  نتایج آزمون تی تک نمونه­ای…………………………………………………………..70

جدول شماره4-18   نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………71

جدول شماره 4-19  نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر……………………………… 72

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                              صفحه

جدول شماره 4-20  نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی در مورد مشخص کردن محل اختلاف ها…..72

جدول شماره 4-21  نتایج مربوط به رتبه بندی ادراک معتادین از نقش ورزش در موفقیت درمان……………………………………………………………………………………………………………………..73

جدول شماره4-22  رتبه بندی موارد مربوط به ادراک جسمانی……………………………………….. 73

جدول شماره4-23  رتبه بندی موارد مربوط به ادراک روانی…………………………………………….74

جدول شماره4-24  رتبه بندی موارد مربوط به نقش در ادراک نگرشی………………………………75

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                      صفحه

نمودار شماره 3-1  نمودار اسکری و مقادیر ویژه عامل­های استخراجی……………………………….51

نمودار شماره 4-1 توصیف وضعیت داشتن سابقه قهرمانی در مسابقات ورزشی را نشان می­دهد.57

نمودار شماره 4-2 وجود فرد معتاد دیگری در خانواده را نشان می­دهد………………………………..62

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1) مقدمه
اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده مصرف داروی طبیعی یا صنعتی به شمار می­رود(مرتضوی قهی،1382).  در واقع اعتیاد تحت تاثیر عوامل موثری همچون ژنتیک، روانی، جسمی و اجتماعی قرار می­گیرد­(برجانس و همکاران، 1390؛ مرادی،1391). وابستگی به مواد مخدر یک تهدید مهم سلامتی و معضل بزرگ روانی و اجتماعی است(نخعی امرودی،1388). از جمله خصوصیات این حالت، وابستگی روانی و جسمانی به آن است(مرتضوی قهی،1382). فرد معتاد خواسته یا ناخواسته زمانیکه دچار این بیماری خانمان سوز می­شود دیگر تا حد زیادی قدرت تصمیم­گیری صحیح و متناسب با وضعیت­های مختلف در جامعه را به دلیل عدم کنترل حالات روحی و روانی خود از دست می­دهد. امروزه راه­های زیادی برای درمان افراد معتاد وجود دارد، به هر حال آنچه اهمیت دارد این موضوع است که فرد معتاد براساس شرایط و مشخصات خود به برنامه­های مناسب درمانی هدایت شود. برنامه­های درمانی شامل سم­زدایی و درمان­های نگهدارنده می­باشند(مقدس تبریزی،1388). مکری (2002) ذکر می­کند در واقع درمان دارویی سم­زدایی بخش کوچکی از درمان اعتیاد است و بعد از اتمام سم­زدایی در صورت فقدان درمان نگهدارنده، میزان بازگشت اعتیاد بسیار بالاست، در حقیقت با ایجاد تغییر در سبک و شیوه زندگی این افراد وتغییر در نگرش این افراد می­توان به موفقیت در درمان­های دارویی بهبود بخشید(خورجهانی،1385؛ مقدس تبریزی،1388).

امروزه تفریح و چگونگی گذران اوقات فراغت وسیله­ای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است و عاملی برای جلوگیری از کج روی­های اجتماعی به شمار می­آید(مرادی،1391). افروز (1382) جمله­ی جالبی را راجع به اوقات فراغت بیان می­کند به این صورت که اوقات فراغت مانند شمشیر دو لبه­ای است که یک لبه­ی آن می­تواند زمینه­ساز خلاقیت و هنرآرایی و لبه­ی دیگر آن عاملی در جهت گرایش به بزهکاری و آسیب اجتماعی باشد(مرادی،1391). پوراصل و همکاران (2007) در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که یکی از راه­های پیشگیری از روی آوردن جوانان به مصرف مواد مخدر، اشاعه تفریحات سالم و شرکت در فعالیت­های ورزشی است که در ایجاد زندگی سالم، ارتقا سلامت و بهداشت افراد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. ارتقاء سلامت نیاز به انجام رفتارهای سالم متعدد و متنوع دارد(طارمیان،1390؛ مرادی،1391). شرکت در فعالیت­های ورزشی به هنگام اوقات فراغت می­تواند نقش بازدارنده و کنترل شده­ای برای این افراد در درمان و جلوگیری از بازگشت این افراد به مواد مخدر داشته باشد. بطور کلی ورزش و بازی با فعال­سازی سیستم­های مختلف بدن وترشح هورمون­های سروتونین واندروفین باعث ایجاد شادکامی و وابستگی به ورزش می­شود و در نتیجه از روی آوردن فرد به مواد مخدر ممانعت به عمل می­آورد(خورجهانی،1385). به طور کلی درمان اعتیاد روندی طولانی، سخت، پیچیده و توام با عودهای مکرر(مصرف دوباره معتاد بعد از مدتی ترک) است، لذا امروزه ورزش به عنوان یک عامل تسهیل­کننده در جهت کنترل و ترک اعتیاد در بین افراد معتاد استفاده می­شود(مقدس تبریزی،1388). از لحاظ تحقیقاتی که در این زمینه انجام شد اکثر تحقیقات تاثیر ورزش در موفقیت ترک اعتیاد به سیگار را تائید کرده­اند در حالی که در رابطه با تاثیر مثبت ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در ترک اعتیاد به مواد مخدر دیگر نتیجه قطعی منتشر نشده(زچوکه و همکاران[1]، 2012) و یا اگر تاثیر ورزش مورد بررسی قرار گرفته بصورت دوره­ی تمرینی بوده است نه بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی که موجب پوشش زمان­های فراغت افراد می­شود(مقدس تبریزی،1388)، بنابراین مطالعه حاضر در پی پاسخ به این سوال است که نظر معتادین پس از گذران دوره سم­زدایی در مورد میزان اثر بخشی ورزش و فعالیت بدنی بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی در موفقیت ترک آنان چگونه بوده است؟

 

1-2) تعریف مسئله
معضل اعتیاد به مواد مخدر خاص ایران نیست بلکه بلای بزرگ معاصر است بطوریکه هر یک از کشورهای جهان به نحوی درگیر معضل اعتیاد هستند(عزیزی،1382). باتوجه به اینکه کشور ما دارای جمعیت جوان است و از سوی دیگر با بزرگترین کشور تولید کننده همسایه می­باشد(طارمیان،1390) و مرگ سالانه بیش از چهار هزار نفر در کشور بر اثر اعتیاد و حدود 5/2 تا4 میلیون معتاد در کشور گزارش شده است و از طرفی نتایج نشان می­دهد بطور رسمی یک میلیون و 800 هزار نفر در کشور به صورت تفننی و دائم مواد مخدر مصرف می­کنند(ستاد مبارزه با مواد مخدر). ارزیابی سریع وضعیت سوء مصرف مواد مخدر در ایران مشخص کرده که در سال­های اخیر به طور متوسط میزان رشد سالانه مصرف مواد مخدر 8 درصد است. با مقایسه این نرخ با رشد جمعیت ملاحظه می­شود که میزان رشد مصرف مواد بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت است و همچنین میزان رشد مصرف تزریقی مواد شیب تندتری داشته و بطور متوسط سالی 33 درصد می­باشد(مرادی،1391). برآورد می­شود که ترکیبی از رژیم غذایی نامناسب، فعالیت­بدنی ناکافی و استعمال دخانیات علل اصلی بالغ بر 80% از مرگ و میر­های زودرس ناشی از بیماری­های قلبی _عروقی می­باشند(خورجهانی،1385). چنین روند رو به رشدی حاکی از آن دارد که روش­های معمول پیشگیری، معالجه یا مبارزه تاکنون کارساز نبوده­اند(فاضلی،1382) به همین دلیل است که احتمال بازگشت معتادین به مواد مخدر در حال حاضر بالاست بطوریکه 66% ظرف شش ماه اول ترک مواد مخدر دوباره به سمت اعتیاد باز می­گردند و این تعداد ظرف یکسال به 86 تا 88 درصد می­رسد(عزیزی،1382؛ یحیی­زاده،1380). بنابراین اعتیاد به عنوان خطرناک­ترین معضل جامعه به خصوص برای جوانان این مرز و بوم بوده و این امر لزوم برنامه­های جامع مبارزه با مواد مخدر را بیش از گذشته پر­رنگ می­کند. ضمن آنکه برای اعتیاد به بسیاری از مواد روان­گردان درمان استاندارد و قطعی متکی بر شواهد علمی وجود ندارد(طارمیان،1390).

دیوید هولمز[2] (2012)تحت عنوان چالش، درمان اعتیاد بوسیله داروهای تجویزی را بسیار دشوار عنوان می کند و بازگشت اعتیاد را یک معضل بیان می­دارد. مطالعات نشان می­دهد بلافاصله پس از مرخص شدن از بیمارستان یا مراکز باز­پروری، دوره بسیار حساسی است که افراد تحت درمان، در معرض خطر بسیاربالای برگشت به مصرف مواد مخدر  قرار دارند و اگر بیماران بهبود یافته این دوره را با موفقیت طی کنند می­توان به نتایج درمان امیدوار بود. اما نتایج حاکی از بازگشت این افراد به مواد مخدر می­باشد. متادون در حال حاضر تنها دارویی است که برای درمان وابستگی به موادمخدر بکار برده می­شود که در برخی مواقع عوارض غیر قابل جبرانی نیزدارد(هندرر[3]،2012). مشکل اصلی درمان دارویی اوپیوئیدی، میزان پایین ماندگاری بر درمان است(حسینی و همکاران،1389).

در جهان، صدها فعالیت ورزشی وجود دارند که از الگو­های حرکتی مشخصی پیروی می­نمایند. از ویژگی­های مهم این فعالیت­های بدنی عدم محدودیت سنی و یا جنسیتی می­باشد و افراد جامعه با خصوصیات مختلف می توانند از آن بهره ببرند. یکی از اقشار جامعه، معتادان هستند که می­توانند با انجام فعالیت­های بدنی از نقش احتمالی آن در درمان اعتیاد بهره­مند شوند(حاجی­رسولی،1390). در خصوص فواید ثابت شده فعالیت­های بدنی دیوسالار(1389) اظهار می­دارد که مشارکت منظم و متداوم در فعالیت­های بدنی برای افرادی که با آسیب روان­شناختی جدی روبرو هستند فواید لاینفک افزایش بهزیستی همگانی، افزایش شادابی وطراوت و کاهش اضطراب و استرس را به دنبال خود دارد.  مقدس تبریزی (1388) بر این عقیده است که ورزش و فعالیت­بدنی بر درمان و  بهبود کیفیت زندگی معتادان  تحت درمان با متادون موثر است. بهرام فر(1379) درپژوهش خود رابطه بین مشارکت در فعالیت­های بدنی و سلامت روان­شناختی افراد را مورد بررسی وتحلیل قرار داد که بررسی­ها تاثیر مثبت مشارکت در فعالیت­های بدنی را بر شادابی، طراوت، کسب لذت و هیجان، کاهش افسردگی، افزایش عزت نفس، بهبود خود اثر بخشی نشان داده است تا آنجا که فواید انجام فعالیت­بدنی در افرادی که مشکلات روانی دارند تایید شده است(مرادی،1391). میشل و همکارانش[4] (1999) در مطالعه خود به بررسی و تاثیر برنامه تمرینات ورزشی با سایر برنامه­های درمانی شناختی– رفتاری بر روی زنان سیگاری، به این نتیجه رسیدند که تمرینات ورزشی، اجتناب و پرهیز از استعمال سیگار را پس از برنامه درمانی به مدت 3 تا 12ماه افزایش می­دهد. کرباسی (1364) در مطالعه­ای به شناخت و بررسی ویژگی­های اعتیاد در استان کرمان و بازشناسی عوامل تاثیرگذار برآن پرداخت و به این نتیجه رسید که ورزش و فعالیت­بدنی به صورت منظم و مستمر به عنوان یک ابزار کنترل کننده و تسهیل در ترک مواد مخدر وهمچنین جلوگیری از اعتیاد می­باشد. با توجه به تحقیقات اندکی که در این حوزه صورت گرفته است به میزان تاثیر ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در بین این افراد به وضوح مورد مطالعه قرار نگرفته تا نقش ورزش با دو هدف افزایش سلامت  جسمانی _ روانی و پر کردن اوقات فراغت معتادین با فعالیت­های­بدنی و تفریحی مشخص شود و با توجه به فوایدی که در اثر ورزش منظم بیان می­شود، هاسن­بلاس(2002) بیان می­کند که تاثیرات ورزش برتعادل شرایط روانی و فیزیولوژیکی بدن هنوز ناشناخته باقی مانده و این ابهام وجود دارد که انجام ورزش در چه شرایطی مناسب است (نخعی امرودی،1388). پرسش­های زیادی برای عموم راجع به اعتیاد مطرح است از جمله اینکه چه عواملی می­تواند در کاهش عوارض ناشی از اعتیاد موثر باشد،  با توجه به اهمیت بسیار زیادی که نگرش و ادراک معتادان در موفقیت ترک آنها دارد، از این رو مطالعه حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که ادراک معتادین از نقش ورزش دراوقات فراغت بر موفقیت ترک آنها چگونه است؟

 

 

1-3 ) اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق
یکی از بلاهای خانمان سوز که آفتی بر پیکر جوامع بشری است، مساله مواد مخدر و اعتیاد است که قدرت تفکر، خلاقیت، توان، کوشش و سازندگی را از انسان­ها گرفته و بنیان خانواده و اعتقاد و باورهای دینی آنها را در معرض نابودی و از هم پاشیدگی قرار داده است و متاسفانه روز به روز رو به گسترش است. کمتر کشوری است که مهم­ترین و یا یکی از عمده مشکلاتش، مساله مواد مخدر و اعتیاد نباشد. همه ساله مبلغ هنگفتی صرف مبارزه با اعتیاد می­گردد، ولی همچنان باندهای قاچاق مواد مخدر و تعداد معتادان در حال افزایش است. سازندگی­ها رو به سوزندگی، توانایی­ها رو به ناتوانی، ثروت­ها رو به انهدام و نابودی و میکده­ی خیالی معتاد نیز به ماتم کده­ای سرد مبدل می­گردد. در سال­های اخیر مصرف مواد مخدر در سراسر جهان افزایش یافته است(سراج خرمی،1382). علاوه بر رشد روزافزون اعتیاد، ایران نیز از جمله بزرگترین مصرف کنندگان هروئین، تریاک و مواد شبه افیونی مصنوعی در جهان است. بگونه­ای که تعداد 5/2 تا 4 میلیون معتاد در کشور داریم که روزانه 10 نفر از آنها در کشور به علت مصرف مواد مخدر می­میرند(نخعی امرودی،1388).

وجود  و وفور مواد مخدر و سهولت دسترسی به آن، ضعف قوانین و مقررات جاری کشور و مشکلات و تنگناهای قانونی برخورد با این پدیده، سود بخش بودن قاچاق مواد مخدر و عدم توجه به همه ابعاد اعتیاد در درمان و وجود درمان­های ناقص و پزشکی و … از جمله عوامل مهم اجتماعی هستند که توجه به آن­ها ضرورت دارد بطوریکه امروزه مبالغه نیست اگر هر نوع پژوهشی در حوزه مصرف مواد که بتواند به ایجاد، ارزیابی و بررسی شیوه­های درمانی و ترک اعتیاد به وسیله فعالیت­بدنی و ورزش که متناسب با زمینه فرهنگی جامعه باشد، ارزش حیاتی و بی­قید و شرطی دارد(امیری،1389؛ مقدس تبریزی،1388). هزینه­های سرسام­آوری که اعتیاد بر خانواده­ها و جوامع تحمیل می­کند و نیز مضرات بسیاری که در جنبه­های جسمانی، روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره بر مردم کشور ما وارد می­آورد دلایل موجهی بر لزوم پیدا کردن راه­های مناسب جهت ترک مناسب و موفق معتادین می­باشد.

با توجه به مطالب ذکر شده و نقش اوقات فراغت در زندگی افراد مانند هر نهاد و عامل دیگری، دارای کارکردهای اجتماعی است که از مهم­ترین کارکردهای اوقات فراغت، غنی ساختن کیفیت زندگی، رشد ابعاد مختلف فردی و پیشگیری از استفاده­های ضد اجتماعی و بزهکارانه از وقت آزاد است. باتوجه به شیوع روز افزون اعتیاد به مواد مخدر که شیب تند گسترش آن را در آمارهای منتشره می­توان دید و از سوی دیگر در معرض تهدید قرار گرفتن قشر جوان جامعه و کاهش سن شیوع اعتیاد تا 9 سالگی ضرورت مقابله همه جانبه با این موضوع برای همه روشن می­باشد(برجانس و همکاران،1390).

از آنجا که جهت بهره­برداری هر چه بهتر از اوقات فراغت بخصوص فعالیت­های بدنی برای معتادین، لزوم ارائه برنامه­ای که صحیح و منطبق بر نیاز­ها و علایق افراد باشد، انکار ناپذیر است و این برنامه­ریزی نیازمند پژوهش و مطالعات دقیق و گسترده­ای در مورد این گروه از افراد جامعه و مشکلات و محدودیت­های آنان می­باشد (مرادی،1391). با توجه به اینکه تحقیق حاضر متفاوت از بسیاری از تحقیقات نقش ورزش در موفقیت ترک را از دیدگاه افراد معتادی که درگیر آن هستند می­سنجد، امید در این است که بتوان روش­های ترک اعتیاد  قابل اجرا و موثر­تری را یافت تا از تحمیل هزینه­های چند جانبه اعتیاد بر جامعه کاست. پیش بینی می­شود تمامی ارگان­ها و سازما­هایی که به نوعی در حال مبارزه با معضل اعتیاد هستند از قبیل: ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی، دانشگاه­ها، ادارات تربیت بدنی و …. بتوانند از نتایج این تحقیق بهره ببرند تا بتوانند در راه کاهش عوارض ناشی از اعتیاد و در نهایت درمان اعتیاد موفق و کارآمدتر عمل کنند.
1-4) اهداف تحقیق
1-4-1) هدف کلی

پایان نامه تحولات نظام آزادی//آزادی مشروط قبل از انقلاب
       در دوران قبل از انقلاب
 سابقه ی آزادی مشروط در کشور ما به «قانون وادار نمودن محبوسین غیر سیاسی به کار» (مصوب 1314) باز می گردد. به موجب این قانون آزاد کردن محکومان به حبس مشروط به رضایت از کار آنان در مؤسسات فلاحتی یا منعتی بود؛ یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت. پس از آن و برای نخستین بار ماده واحدۀ قانون راجع به آزادی مشروط زندانیان در 23/12/1337 تصویب شد که مشتمل بر ماده واحد و 9 تبصره بود که در مورد جنحه پس از گذشت یک دوم و در مورد جنایت پس از گذشت دو سوم از مجازات را پیش‌بینی کرده بود .  یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت با تصویب ماده واحده ای قانون «راجع به آزادی مشروط زندانیان» (مصوب 1337) آزادی مشروط به مفهوم امروزی آن نزدیکتر شد. به موجب ماده واحده این قانون هرکس که برای مرتبه اول به علت ارتکاب جنحه یا جنایت به مجازات حبس محکوم شده بود تحت شرایطی می‌توانست از آزادی مشروط استفاده نماید[1].

1-1-2-         گفتار دوم:در دوران پس از انقلاب
بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز مقنن پایان نامه تحولات نظام آزادی//آزادی مشروط قبل از انقلاب در دوران قبل از انقلاب سابقه ی آزادی مشروط در کشور ما به «قانون وادار نمودن محبوسین غیر سیاسی به کار» (مصوب 1314) باز می گردد. به موجب این قانون آزاد کردن محکومان به حبس مشروط به رضایت از کار آنان در مؤسسات فلاحتی یا منعتی بود؛ یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت. پس از آن و برای نخستین بار ماده واحدۀ قانون راجع به آزادی مشروط زندانیان در 23/12/1337 تصویب شد که مشتمل بر ماده واحد و 9 تبصره بود که در مورد جنحه پس از گذشت یک دوم و در مورد جنایت پس از گذشت دو سوم از مجازات را پیش‌بینی کرده بود . یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت با تصویب ماده واحده ای قانون «راجع به آزادی مشروط زندانیان» (مصوب 1337) آزادی مشروط به مفهوم امروزی آن نزدیکتر شد. به موجب ماده واحده این قانون هرکس که برای مرتبه اول به علت ارتکاب جنحه یا جنایت به مجازات حبس محکوم شده بود تحت شرایطی می‌توانست از آزادی مشروط استفاده نماید[1]. 1-1-2- گفتار دوم:در دوران پس از انقلاب بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز مقنن ماده واحده 1337 را با تغییراتی در سال 1361 و سال 1370 و اصلاحی 1377 مورد پذیرش قرار گرفت. در سال 1361 در ضمن مادۀ 39 قانون سابق با قبول کلیات ماده واحده ، آزادی مشروط را منحصر به حبس تعزیری کرد و مدت مجازات سپری شده در تمام موارد را نصف مجازات مندرج در حکم قید کرد ، ماده 38 مصوب 1370 با اصلاح والحاق یک تبصره به قانون مجازات اسلامی در سال 1377 بتصویب رسید . و نهایتا اینکه در مورخه 1/2/1392 و با تصویب قانون مجازات اسلامی نظام آزادی مشروط با رویکردی جدید بتصویب رسید که مبنا و معیار عمل در اعطاء این فرصت به محکومان قرار می گیرد . 1-1-2-1- در قانون راجع به مجازات اسلامی پس از انقلاب اسلامی، ماده‌ای مفصل به آزادی مشروط اختصاص داده شد. بنابراین ماده38 قانون مجازات اسلامی، تا حد زیادی با الهام از ماده واحده سال 1337 تصویب شده است. مهم‌ترین تغییری که پس از انقلاب در مقررات آزادی مشروط اتفاق افتاده، مربوط به اصلاحات سال 1377 است، در این سال موادی از قانون مجازات اسلامی مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت که یکی از آن‌ها ماده 38 تحت عنوان آزادی مشروط زندانیان است. اصلاح عمده‌ای که صورت پذیرفته، در ارتباط با مدت لازم برای سپری کردن حبس جهت بهره‌مندی از امتیاز آزادی مشروط است. قبل از سال 1377 در ماده 38 از یک طرف گفته شده بود که در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها بیش از 3 سال حبس است، اگر محکوم دو سوم مجازات خود را تحمل کرده باشد، و از طرف دیگر، در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها حداکثر تا 3 سال حبس است، نصف مجازات را سپری کرده باشد، با توجه به میزان کیفر قانونی و میزان تحمل مجازات، محکوم می‌توانست از امتیاز آزادی مشروط استفاده کند. که در اصلاحات سال 1377 این تفکیک برداشته شد. [1] – نوربها، رضا، زمینه ی حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ سیزدهم، 1387، ص 431 لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه: ماده واحده 1337 را با تغییراتی در سال 1361 و سال 1370 و اصلاحی 1377 مورد پذیرش قرار گرفت. در سال 1361 در ضمن مادۀ 39 قانون سابق با قبول کلیات ماده واحده ، آزادی مشروط را منحصر به حبس تعزیری کرد و مدت مجازات سپری شده در تمام موارد را نصف مجازات مندرج در حکم قید کرد ، ماده 38 مصوب 1370 با اصلاح والحاق یک تبصره به قانون مجازات اسلامی در سال 1377 بتصویب رسید . و نهایتا اینکه در مورخه 1/2/1392 و با تصویب قانون مجازات اسلامی نظام آزادی مشروط با رویکردی جدید بتصویب رسید که مبنا و معیار عمل در اعطاء این فرصت به محکومان قرار می گیرد .

1-1-2-1- در قانون راجع به مجازات اسلامی
پس از انقلاب اسلامی، ماده‌ای مفصل به آزادی مشروط اختصاص داده شد. بنابراین ماده38 قانون مجازات اسلامی، تا حد زیادی با الهام از ماده واحده سال 1337 تصویب شده است. مهم‌ترین تغییری که پس از انقلاب در مقررات آزادی مشروط اتفاق افتاده، مربوط به اصلاحات سال 1377 است، در این سال موادی از قانون مجازات اسلامی مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت که یکی از آن‌ها ماده 38 تحت عنوان آزادی مشروط زندانیان است. اصلاح عمده‌ای که صورت پذیرفته، در ارتباط با مدت لازم برای سپری کردن حبس جهت بهره‌مندی از امتیاز آزادی مشروط است. قبل از سال 1377 در ماده 38 از یک طرف گفته شده بود که در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها بیش از 3 سال حبس است، اگر محکوم دو سوم مجازات خود را تحمل کرده باشد، و از طرف دیگر، در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها حداکثر تا 3 سال حبس است، نصف مجازات را سپری کرده باشد، با توجه به میزان کیفر قانونی و میزان تحمل مجازات، محکوم می‌توانست از امتیاز آزادی مشروط استفاده کند. که در اصلاحات سال 1377 این تفکیک برداشته شد.

[1] –  نوربها، رضا، زمینه ی حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ سیزدهم، 1387، ص 431

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:

ت ـ معاون ذی‌ربط وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات.

ث ـ معاون ذی‌ربط وزیر امور اقتصادی و دارایی.

ت ـ معاون ذی‌ربط وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات. ث ـ معاون ذی‌ربط وزیر امور اقتصادی و دارایی.

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده:
تمایل تمام صنایع امروزه به سمتایمنی بیشتر ، بهداشت بهتر و صدمه رساندن کمتر به محیط زیست در چهارچوب نظام HSE می باشد. اما آنچه بعنوان مشکل روند را کند می کند مجموعه بسیار زیاد و گسترده از اسناد و مدارک می باشد که تصمیم گیریها را زمانبر، مقطعی
و دچار مشکل می کند.
در این پروژه سعی شده تا ابتدا اسناد و مدارکو فرمهای لازم برای مدیریت همزمان ایمنی، بهداشت، محیط زیست و کیفیت (IMS) تهیه شده و سپس در قالب برنامه نویسی visual basic و Access روندهای منطقی بین فرمها پدید آمده و با کمک سرعت بالای کامپیوتر و ذهن خلاق مدیر بهترین نتیجه را برای بهبود عملکرد واحد صنعتی در نظر گرفت.
مقدمه:
از اواسط قرن هفدهم که انسان در راه صنعتی شدن گام برداشت و منافع و رفاه خود را در پیشرفت صنعتی جستجو می نمود تا به امروز که حدود 350 سال میگذرد، میلیونها نفر جانشان دستخوش ناآشنایی و عدم تجربه و بی تفاوتی گردیده است و تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده: تمایل تمام صنایع امروزه به سمتایمنی بیشتر ، بهداشت بهتر و صدمه رساندن کمتر به محیط زیست در چهارچوب نظام HSE می باشد. اما آنچه بعنوان مشکل روند را کند می کند مجموعه بسیار زیاد و گسترده از اسناد و مدارک می باشد که تصمیم گیریها را زمانبر، مقطعی و دچار مشکل می کند. در این پروژه سعی شده تا ابتدا اسناد و مدارکو فرمهای لازم برای مدیریت همزمان ایمنی، بهداشت، محیط زیست و کیفیت (IMS) تهیه شده و سپس در قالب برنامه نویسی visual basic و Access روندهای منطقی بین فرمها پدید آمده و با کمک سرعت بالای کامپیوتر و ذهن خلاق مدیر بهترین نتیجه را برای بهبود عملکرد واحد صنعتی در نظر گرفت. مقدمه: از اواسط قرن هفدهم که انسان در راه صنعتی شدن گام برداشت و منافع و رفاه خود را در پیشرفت صنعتی جستجو می نمود تا به امروز که حدود 350 سال میگذرد، میلیونها نفر جانشان دستخوش ناآشنایی و عدم تجربه و بی تفاوتی گردیده است و حقیقت تلخ آن است که هر تصادف و یا هر حادثه بارها تکرار شده است. موضوعی که در کنار رشد صنعتی مورد توجه قرار گرفت مخاطرات و ریسکها می باشند که جزئی لاینفک از صنعت خصوصا صنایع شیمیایی میباشند. کنترل این خطرات و جلوگیری از وقوع حوادث سبب شد تا مهندسان، ایمن سازی را به عنوان جزئی از اصول مهندسی کار خود قرار دهند و بدین ترتیب ایمنی (safety) و طراحی واحدهای فرآیندی ایمن جزء دغدغه های فکری مهندسان گردید. اهمیت ایمنی در صنعت از دو دیدگاه مطرح گردیده است. 1- حفاظت از جان افراد و کارمندان 2- جنبه های اقتصادی بی شک در طول قرن های متمادی هیچ چیز برای انسان مهم تر از حفاظت جان نبوده است از این رو ساخت واحد فرآیندی به گونه ای که در حین انجام کار جان کسی به خطر نیفتد بدیهی می نمود. وقوع حوادثی همچون بوپال هند اهمیت این موضوع را یادآوری می نمود. از سویی دیگر نصب سیستم های ایمنی و یا به عبارت بهتر، ساخت واحدهای فرآیندی ایمن همراه با تحلیل هزینه های اقتصادی بود، اما هزینه های اقتصادی ناشی از حوادث در کارخانه ها نشان حقیقت تلخ آن است که هر تصادف و یا هر حادثه بارها تکرار شده است.
موضوعی که در کنار رشد صنعتی مورد توجه قرار گرفت مخاطرات و ریسکها می باشند که جزئی لاینفک از صنعت خصوصا صنایع شیمیایی میباشند. کنترل این خطرات و جلوگیری از وقوع حوادث سبب شد تا مهندسان، ایمن سازی را به عنوان جزئی از اصول مهندسی کار خود قرار دهند و بدین ترتیب ایمنی (safety) و طراحی واحدهای فرآیندی ایمن جزء دغدغه های فکری مهندسان گردید.
اهمیت ایمنی در صنعت از دو دیدگاه مطرح گردیده است.
1- حفاظت از جان افراد و کارمندان
2- جنبه های اقتصادی
بی شک در طول قرن های متمادی هیچ چیز برای انسان مهم تر از حفاظت جان نبوده است از این رو ساخت واحد فرآیندی به گونه ای که در حین انجام کار جان کسی به خطر نیفتد بدیهی می نمود. وقوع حوادثی همچون بوپال هند اهمیت این موضوع را یادآوری می نمود.
از سویی دیگر نصب سیستم های ایمنی و یا به عبارت بهتر، ساخت واحدهای فرآیندی ایمن همراه با تحلیل هزینه های اقتصادی بود، اما هزینه های اقتصادی ناشی از حوادث در کارخانه ها نشان

برخی مفاهیم و اصطلاحات در زمینه بازی………………………………..26
پ
استراتژی…………………………………………………………………..26
پیامد…………………………………………………………………………27
عقلانیت……………………………………………………………………27
آگاهی عمومی به قواعد بازی………………………………………28
تعادل……………………………………………………………………….28
برنامه ریزی استراتژیک چیست……………………………………………….29
مراحل مدیریت استراتژیک……………………………………………………..31
تدوین………………………………………………………………………31
اجرا…………………………………………………………………………32
ارزیابی……………………………………………………………………..32
برخی مفاهیم و اصطلاحات در برنامه ریزی استراتژیک………………33
استراتژیست………………………………………………………………33
بیانیه ماموریت…………………………………………………………..33
فرصت و تهدید…………………………………………………………33
ضعف و قوت…………………………………………………………..34
هدف بلند مدت………………………………………………………..34
استراتژی …………………………………………………………………34
هدف سالانه………………………………………………………………34
سیاست…………………………………………………………………….35
فصل چهارم : روش تحقیق
توصیف اجمالی شرایط کنونی اقتصاد ایران……………………………….37
نظریه تحقیق…………………………………………………………………………39
توصیفی بر کاربرد نظریه در فضای کنونی اقتصاد ایران……………….40
فروض حاکم………………………………………………………………………..42
ت
فصل پنجم: محاسبات و یافته های تحقیق
تعریف شرایط و جزئیات بازی…………………………………………………47
تعریف متغیرهای بازی……………………………………………………………49
هدف بازی……………………………………………………………………………51
بررسی بازی از دید دولت……………………………………………………….51
بررسی بازی از دید شرکت……………………………………………………..56
تجزیه و تحلیل رفتار دولت و شرکت………………………………………..59
فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری……………………………………………………………………………63
محاسبه مطلوبیت دولت و شرکت……………………………………………..66
تحلیل برخی مفاهیم و اصطلاحات در زمینه بازی………………………………..26 پ استراتژی…………………………………………………………………..26 پیامد…………………………………………………………………………27 عقلانیت……………………………………………………………………27 آگاهی عمومی به قواعد بازی………………………………………28 تعادل……………………………………………………………………….28 برنامه ریزی استراتژیک چیست……………………………………………….29 مراحل مدیریت استراتژیک……………………………………………………..31 تدوین………………………………………………………………………31 اجرا…………………………………………………………………………32 ارزیابی……………………………………………………………………..32 برخی مفاهیم و اصطلاحات در برنامه ریزی استراتژیک………………33 استراتژیست………………………………………………………………33 بیانیه ماموریت…………………………………………………………..33 فرصت و تهدید…………………………………………………………33 ضعف و قوت…………………………………………………………..34 هدف بلند مدت………………………………………………………..34 استراتژی …………………………………………………………………34 هدف سالانه………………………………………………………………34 سیاست…………………………………………………………………….35 فصل چهارم : روش تحقیق توصیف اجمالی شرایط کنونی اقتصاد ایران……………………………….37 نظریه تحقیق…………………………………………………………………………39 توصیفی بر کاربرد نظریه در فضای کنونی اقتصاد ایران……………….40 فروض حاکم………………………………………………………………………..42 ت فصل پنجم: محاسبات و یافته های تحقیق تعریف شرایط و جزئیات بازی…………………………………………………47 تعریف متغیرهای بازی……………………………………………………………49 هدف بازی……………………………………………………………………………51 بررسی بازی از دید دولت……………………………………………………….51 بررسی بازی از دید شرکت……………………………………………………..56 تجزیه و تحلیل رفتار دولت و شرکت………………………………………..59 فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات نتیجه گیری……………………………………………………………………………63 محاسبه مطلوبیت دولت و شرکت……………………………………………..66 تحلیل حساسیت……………………………………………………………………..66 پیشنهادات……………………………………………………………………………..67 پیوست ها: پیوست 1(متن کامل قانون هدفمند سازی یارانه ها)……………………. 69 منابع و مآخذ: منابع و مآخذ………………………………………………………………………….. 80 فهرست جداول: جدول 1-5…………………………………………………………………………… 50 فهرست نمودارها: نمودار 1-5…………………………………………………………………………… 53 ث نمودار 2-5…………………………………………………………………………… 55 نمودار 3-5…………………………………………………………………………… 57 نمودار 4-5…………………………………………………………………………… 58 نمودار 5-5…………………………………………………………………………… 61 تکرار نمودار5-5…………………………………………………………………….63 چکیده : در این پژوهش سعی شده تا با مطالعه، بررسی و بکار گیری اصول نظریه بازی ها ، فرضیه ای جدید در زمینه بکارگیری تئوری بازی ها در برنامه ریزی استراتژیک سازمان ها ارائه شود تا تاثیر تغییرات محیطی بوجود آمده در طول زمان را بر استراتژی های تدوین شده شرکت ها کمتر کند. به عبارت دیگر به شرکت ها کمک میکند تا با در نظر گرفتن دولت به عنوان یکی از بازیکنان این بازی رقابتی که سیاست های اقتصادی او، در نتیجه کسب شده از سوی آنان تاثیر مستقیم دارد، در هنگام برنامه ریزی استراتژیک بتوانند استراتژی های کارآمد تری را در برابر تغییرات و عدم قطعیت های موجود، تدوین کنند. همچنین برای درک بهتر فرضیه ارائه شده، به بررسی این فرضیه در شرایط کنونی اقتصاد ایران یعنی تغییر تعرفه حامل های انرژی، پرداخته شده است. از آنجا که این تغییر به عنوان استراتژی بکار گرفته شده از سوی یکی از بازیکنان این بازی یعنی دولت، مطرح شده است، تاثیر مستقیم بر برنامه ریزی بازیکن دیگر یعنی شرکت و همچنین عایدی او از این بازی خواهد داشت. دولت تسهیلات خود را به شرکت هایی ارائه می دهد که سیستم های بهبود دهنده مصرف انرژی را برای خود پیاده سازی کرده باشند. از طرفی شرکت ها نیز مخیر به پیاده سازی و یا عدم پیاده سازی چنین سیستم هایی در محل خود می باشند. بازی بوجود آمده بین دولت و شرکت ها تعریف گشته و سپس با تحلیل بازی بوجود آمده به کمک تئوری بازی ها، نقاطحساسیت……………………………………………………………………..66
پیشنهادات……………………………………………………………………………..67
پیوست ها:
پیوست 1(متن کامل قانون هدفمند سازی یارانه ها)……………………. 69
منابع و مآخذ:
منابع و مآخذ………………………………………………………………………….. 80
فهرست جداول:
جدول 1-5…………………………………………………………………………… 50
فهرست نمودارها:
نمودار 1-5…………………………………………………………………………… 53
ث
نمودار 2-5…………………………………………………………………………… 55
نمودار 3-5…………………………………………………………………………… 57
نمودار 4-5…………………………………………………………………………… 58
نمودار 5-5…………………………………………………………………………… 61
تکرار نمودار5-5…………………………………………………………………….63
چکیده :
در این پژوهش سعی شده تا با مطالعه، بررسی و بکار گیری اصول نظریه بازی ها ، فرضیه ای جدید در زمینه بکارگیری تئوری بازی ها در برنامه ریزی استراتژیک سازمان ها ارائه شود تا تاثیر تغییرات محیطی بوجود آمده در طول زمان را بر استراتژی های تدوین شده شرکت ها کمتر کند. به عبارت دیگر به شرکت ها کمک میکند تا با در نظر گرفتن دولت به عنوان یکی از بازیکنان این بازی رقابتی که سیاست های اقتصادی او، در نتیجه کسب شده از سوی آنان تاثیر مستقیم دارد، در هنگام برنامه ریزی استراتژیک بتوانند استراتژی های کارآمد تری را در برابر تغییرات و عدم قطعیت های موجود، تدوین کنند. همچنین برای درک بهتر فرضیه ارائه شده، به بررسی این فرضیه در شرایط کنونی اقتصاد ایران یعنی تغییر تعرفه حامل های انرژی، پرداخته شده است. از آنجا که این تغییر به عنوان استراتژی بکار گرفته شده از سوی یکی از بازیکنان این بازی یعنی دولت، مطرح شده است، تاثیر مستقیم بر برنامه ریزی بازیکن دیگر یعنی شرکت و همچنین عایدی او از این بازی خواهد داشت. دولت تسهیلات خود را به شرکت هایی ارائه می دهد که سیستم های بهبود دهنده مصرف انرژی را برای خود پیاده سازی کرده باشند. از طرفی شرکت ها نیز مخیر به پیاده سازی و یا عدم پیاده سازی چنین سیستم هایی در محل خود می باشند. بازی بوجود آمده بین دولت و شرکت ها تعریف گشته و سپس با تحلیل بازی بوجود آمده به کمک تئوری بازی ها، نقاط

عنوان                                                                                                    صفحه

مقدمه…………………………………………………………………………………………..1

فصل اول: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان استثناء…………………..9

مبحث اول: مصادیق اشخاص حقوقی در قوانین قبل از انقلاب ……………….12

گفتاراول: جمعیت واحزاب سیاسی………………………………………………………………………..12

   بند اول : مفهوم حزب……………………………………………………………………………………….12

   بند دوم: مجازات قابل اعمال بر احزاب…………………………………………………………………13

گفتار دوم: مؤسسات پزشکی و دارویی……………………………………………………………………15

   بند اول: مفهوم مؤسسه……………………………………………………………………………………….15

   بند دوم: جرم قابل ارتکاب توسط مؤسسات دارویی ……………………………………………….15

گفتار سوم : ناقضان حقوق مؤلفان و مصنفان…………………………………………………………….17

   بند اول: شرایط ایجاد مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ماده 23 قانون حمایت از مؤلفان ومصنفان……………………………………………………………………………………………………………17

   الف: مورد حمایت قانون مؤلفان و مصنفان بودن اثر هنری………………………………………..18

   ب: پخش یا نشر یا عرضه کردن اثر به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه و عمداً…………………………………………………………………………………………………………………18

   بند دوم : شرایط اعمال مجازات بر شخص حقیقی مسئول…………………………………………19

گفتار چهارم: کارفرمایان مشمول قوانین کار و تأمین اجتماعی…………………………………….20

   بند اول: چگونگی مسئولیت کیفری کارفرما در ماده 109 قانون تأمین اجتماعی……………22

   بند دوم: جرائم قابل ارتکاب توسط کارفرما…………………………………………………………23

   الف: جرائم صورت گرفته به صورت فعل……………………………………………………………24

   ب: جرائم صورت گرفته به صورت ترک فعل……………………………………………………..24

مبحث دوم: مصادیق اشخاص حقوقی در قوانین پس از انقلاب………………25

گفتار اول: مرتکبین جرائم تجاری و اقتصادی…………………………………………………………25

گفتاردوم: قوانین تعزیرات حکومتی و تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب 1367………………………………………………………………………………………………………………27

گفتار سوم : مخربین آثار فرهنگی…………………………………………………………………………29

   بند اول: شرایط ارتکاب بزه تخریب توسط اشخاص حقوقی……………………………………30

   بند دوم: مسئولیت کیفری مدیران اشخاص حقوقی مخرب آثار فرهنگی……………………32

مبحث سوم : مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی

عنوان صفحه مقدمه…………………………………………………………………………………………..1 فصل اول: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان استثناء…………………..9 مبحث اول: مصادیق اشخاص حقوقی در قوانین قبل از انقلاب ……………….12 گفتاراول: جمعیت واحزاب سیاسی………………………………………………………………………..12 بند اول : مفهوم حزب……………………………………………………………………………………….12 بند دوم: مجازات قابل اعمال بر احزاب…………………………………………………………………13 گفتار دوم: مؤسسات پزشکی و دارویی……………………………………………………………………15 بند اول: مفهوم مؤسسه……………………………………………………………………………………….15 بند دوم: جرم قابل ارتکاب توسط مؤسسات دارویی ……………………………………………….15 گفتار سوم : ناقضان حقوق مؤلفان و مصنفان…………………………………………………………….17 بند اول: شرایط ایجاد مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ماده 23 قانون حمایت از مؤلفان ومصنفان……………………………………………………………………………………………………………17 الف: مورد حمایت قانون مؤلفان و مصنفان بودن اثر هنری………………………………………..18 ب: پخش یا نشر یا عرضه کردن اثر به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه و عمداً…………………………………………………………………………………………………………………18 بند دوم : شرایط اعمال مجازات بر شخص حقیقی مسئول…………………………………………19 گفتار چهارم: کارفرمایان مشمول قوانین کار و تأمین اجتماعی…………………………………….20 بند اول: چگونگی مسئولیت کیفری کارفرما در ماده 109 قانون تأمین اجتماعی……………22 بند دوم: جرائم قابل ارتکاب توسط کارفرما…………………………………………………………23 الف: جرائم صورت گرفته به صورت فعل……………………………………………………………24 ب: جرائم صورت گرفته به صورت ترک فعل……………………………………………………..24 مبحث دوم: مصادیق اشخاص حقوقی در قوانین پس از انقلاب………………25 گفتار اول: مرتکبین جرائم تجاری و اقتصادی…………………………………………………………25 گفتاردوم: قوانین تعزیرات حکومتی و تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب 1367………………………………………………………………………………………………………………27 گفتار سوم : مخربین آثار فرهنگی…………………………………………………………………………29 بند اول: شرایط ارتکاب بزه تخریب توسط اشخاص حقوقی……………………………………30 بند دوم: مسئولیت کیفری مدیران اشخاص حقوقی مخرب آثار فرهنگی……………………32 مبحث سوم : مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370……………………………………………..34 گفتار اول: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی عمدی…………………34 گفتار دوم : مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی غیرعمدی…………..35 بند اول: نمونه آراء دادگاه دال بر محکومیت اشخاص حقوقی به پرداخت دیه……………38 بند دوم: رویه­ی قضائی دال بر عدم مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل وصدمات بدنی غیرعمدی………………………………………………………………………………………………..40 فصل دوم: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان اصل…………………..45 مبحث اول: شرایط ایجاد مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون جرائم رایانه­ای مصوب 1388 و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392……….48 گفتار اول: شرایط مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مرتکب جرائم رایانه­ای……………….48 بند اول: ارتکاب یافتن جرم به نام شخص حقوقی…………………………………………………49 بند دوم: ارتکاب یافتن جرم در راستای منافع شخص حقوقی………………………………….50 گفتار دوم: شرایط مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی درقانون مجازات اسلامی مصوب 1392…………………………………………………………………………………………………………….50 بند اول: ارتکاب یافتن جرم توسط نماینده قانونی………………………………………………..51 بند دوم: توسعه­ی مسئولیت کیفری به وسیله ی تفویض اختیار……………………………….53 گفتار سوم : اشخاص حقوقی معاف از مسئولیت کیفری…………………………………………..55 بند اول : دلایل عدم مسئولیت کیفری دولت……………………………………………………….55 بند دوم : مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی دولتی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392…………………………………………………………………………………………………………….57 مبحث دوم: دامنه­ی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون جرائم رایانه­ای مصوب1388 و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392……………….59 گفتار اول: جرائم قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی ………………………………………….59 بند اول: مصادیق جرائم رایانه­ای قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی…………………….59 الف: جعل رایانه ای………………………………………………………………………………………62 ب: شنود غیرمجاز ………………………………………………………………………………………..65 ج: دسترسی غیرمجاز……………………………………………………………………………………..65 بند دوم: جرائم قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی در قانون مجازت اسلامی مصوب 1392…………………………………………………………………………………………………………….67 گفتار دوم : مجازات­ها­ی قابل اعمال بر اشخاص حقوقی………………………………………….69 بند اول: ضمانت اجرای مالی ………………………………………………………………………70 الف: مصادره­ی عام…………………………………………………………………………………….70 ب:مصادره خاص……………………………………………………………………………………….71 بند دوم: ضمانت اجراهای غیرمالی…………………………………………………………………72 الف: انحلال………………………………………………………………………………………………74 ب: قرار انتشار حکم محکومیت…………………………………………………………………….75 نتیجه گیری……………………………………………………………………………..78 منابع ­و مآخذ……………………………………………………………………………80 مقدمه گذری بر سیر تحول حقوق کیفری مبین آن است که، عمل مجرمانه پدیده‌ای است، ضد اجتماعی که از همان بدو پیدایش اجتماع بشری وجود داشته است. همراه با گسترش جامعه­ی بشری، افعال مجرمانه نیز رو به افزایش نهاد. زمانی تنها جرائم جنسی و قتل نفس از مهم­ترین جرائم به شمار می­آمد. به تدریج توجه به مالکیت سبب ظهور انواع دیگری از جرائم که اصطلاحاً جرائم بر ضد اموال نام دارد، گردید. توسعه و تکامل جوامع انسانی در ابعاد مختلف و به خصوص اهمیت روزافزونی که مسائل اقتصادی و صنعتی در این عصر کسب کرده است، چنان است که، هر روز کفه­ی جرائم متقلبانه، از قبیل خیانت در امانت و کلاهبرداری و جعل، سنگین­­­ترمی­شود. مرتکبین این گونه جرائم نیز غالباً کسانی هستند که از طبقات والای اجتماعی محسوب می­شوند و نیز از احترام خاصی در جامعه برخوردارند، هم­اکنون پذیرفته شده است، ارتکاب این گونه جرائم منحصر به اشخاص حقیقی نیست، بلکه شرکت­ها و مؤسسات مالی و به طورکلی اشخاص حقوقی نیز دارای درجه‌ای از بزهکاری هستند. امروزه کمتر کسی است که به نوعی در ارتباط با اشخاص حقوقی قرار نگرفته باشد. برای مثال؛ کمتر کالایی به دست مصرف کنندگان می­رسد که حداقل یک یا چند شخصیت حقوقی در مراحل تولید و توزیع آن نقش نداشته باشند. به علاوه در بسیاری از قراردادهای کار، یک شخصیت حقوقی به عنوان کارفرما قرار دارد و اصولاً امروزه بازیگران اصلی صحنه اقتصاد و حتی سیاست و فرهنگ و دانش در اغلب کشورها اشخاص حقوقی هستند. از سوی دیگر با وقوع برخی رویدادها در سال­های اخیر خطراتی که از رفتارهای این اشخاص می­تواند متوجه نظم اجتماعی شود به طور روزافزون حس می­شود. لطمات برخی از شرکت­ها به محیط زیست، رسوایی­های ناشی از تقلبات مالی و سقوط ارزش سهام در بورس و ورود زیان به بسیاری از سرمایه­گذاران، برهم زدن نظم اقتصادی حتی تا سقوط ارزش پول ملی و نظایر آنها از جمله حوادثی بوده است که وقوع آنها در دو دهه­ی اخیر نگرانی­های عمیقی را نسبت به بی­دفاع بودن جامعه در برابر خطرات اشخاص حقوقی برانگیخته است. بر همین اساس، این ایده شکل گرفت که سیاست دفاع اجتماعی اقتضاء می­کند، در مقابل کنش­های شدیداً مخالف نظم اجتماعی اشخاص حقوقی، از واکنش­های کیفری استفاده شود. اما، همواره در اعمال این سیاست تردید وجود داشته است. چه آنکه، تحمیل مجازات کیفری منوط به احراز مسئولیت کیفری است. بیان مسئله پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی از جمله مباحث بحث­برانگیز در بین حقوق­دانان کشورهای مختلف بخصوص در دهه­های 1980 و 1990، بوده است. پس از سال­ها مباحثات موافقان و مخالفان بالآخره ضرورت­های عملی برای واکنش مناسب به برخی جرائم ارتکابی راه را برای پذیرش این نوع از مسئولیت فراهم کرده است و امروز دیگر در قوانین کیفری بسیاری از کشورها جای خود را باز کرده است. با این حال تصویب قوانین جدید یا اصلاح قوانین قبلی در این زمینه همچنان در زمره موضوعاتی است که، فرصت­هایی از مجالس قانونگذاری کشورها را به خود اختصاص داده است، از جمله در ایالات متحده آمریکا که این نوع مسئولیت را از اواخر قرن نوزدهم پذیرفته است و رویه­ی قضائی این کشور در طی سالیان متمادی در چارچوب نظام کامن­لا آن را توسعه داده است. با این وجود در سال 2002، قانون جدیدی که اختصاصاً درباره این موضوع است، از تصویب کنگره­ی این کشور گذشت. در حقوق ایران، تا پیش از تصویب قانون جرائم رایانه­ای در سال 1388، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی هیچ­­گاه صراحتاً از سوی قانونگذار پذیرفته نشد. در اغلب موارد در واکنش به جرائم ارتکابی آنها صرفاً مجازات­هایی برای مدیران اشخاص حقوقی در نظر گرفته شده است. با وجود این، از سر ضرورت در موارد متعددی در قوانین مختلف به طور پراکنده مجازات­هایی برای اشخاص حقوقی هم در نظر گرفته شده است. در سال­های اخیر نیز گرایش­هایی از سوی برخی محاکم ایران به پذیرش این نوع مسئولیت مشاهده شده است. با تصویب قانون جرائم رایانه­ای در سال 1388، روند پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان اصل آغاز شد و سپس، قانونگذار، در ماده­ی 143 ق.م.ا مصوب 1392 از این مسئولیت به صراحت سخن گفته است. تعاریف و مفاهیم مسئولیت: « مسئولیت درلغت به معنی موظف بودن به انجام امری است و مسئول کسی است که، تعهدی درقبال دیگری به­ عهده دارد که، اگر از ادای آن سر­ باز زند از او بازخواست می­شود. بنابراین مسئولیت همواره با التزام همراه است. این التزام در قلمرو حقوق مدنی و حقوق کیفری محتوای واحدی ندارد ».[1] در قلمرو حقوق کیفری این التزام، به معنای قبول آثار و عواقب فعل مجرمانه است. یعنی؛ تحمل مجازاتی که نتیجه­ و جزای فعل مجرمانه­ی بزهکار به شمار می­آید. اما به صرف ارتکاب جرم نمی­توان بار مسئولیت را بر دوش مقصر گذاشت، بلکه پیش از آن باید او را سزاوار تحمل این بار سنگین دانست. یعنی؛ « بتوان تقصیری که مرتکب شده است؛ نخست به حساب او گذاشت، سپس از او حساب خواست. توانایی پذیرفتن بار تقصیر را در اصطلاح حقوق­دانان قابلیت انتساب می­نامند و آن را به برخورداری فاعل از قدرت ادراک و اختیار تعریف کرده­اند ».[2] مسئولیت کیفری: مسئولیت کیفری مسئولیتی است که، مرتکب عمل مجرمانه، علاوه بر علم واطلاع باید دارای اراده وسوءنیت یا قصد مجرمانه بوده و رابطه­­ی علیت بین عمل ارتکابی و نتیجه­ی حاصل از جرم وجود داشته باشد، تا بتوان عمل انجام شده را به مرتکب منتسب نمود. « از نظر حقوق جزا برای تحقق جرم، وجود سوءنیت یا قصد مجرمانه و یا تقصیر جزائی از ناحیه مرتکب جرم، برای اثبات مسئولیت کیفری در کلیه­ی جرائم اعم از عمدی و غیرعمدی الزامی است ».[3] از دید اکثر حقوق­دانان ایران « مسئولیت جزائی پل ارتباطی بین جرم و مجازات است و مجرم با عبور از این پل بعنوان مسئول شناخته می­شود و قابل مجازات خواهد بود ».[4] شخصیت حقوقی: « هر یک از افراد انسان در جامعه دارای شخصیت حقوقی می‏باشد و می‏تواند به وسیله‏ی آن دارای حق و تکلیف گردد و آن را اجرا نماید. این قابلیت از طرف خداوند به اعتبار طبیعت انسانی، در او به ودیعه گذاشته شده است. سلب شخصیت حقوقی از فرد انسانی، مرگ حقوقی می‏باشد. هر فرد انسان بدون داشتن شخصیت حقوقی زنده شناخته نمی­شود، بنابراین اهلیت تمتع تحت اختیار افراد انسانی نیست، تا بتوانند آن را سلب کنند ». [5] انواع اشخاص حقوقی الف) اشخاص حقوقی حقوق عمومی دولت از مهم­ترین اشخاص حقوقی این گروه است و حقوق­دانان برای آن، دو نوع شخصیت قائلند؛ یکی، شخصیت حقوقی داخلی دولت و دیگری، شخصیت حقوقی بین­المللی دولت است. سایر اشخاص حقوقی حقوق عمومی عبارتند از: شهرداری­ها و مؤسسات مستقل دولتی که، از تابعیت مستقیم دولت بیرون­اند و امور اداری و مالی خود را مستقلاً اداره می­کنند؛ به طوری که، مستقلاً تعهد می­نمایند و طلبکار و مدیون می­شوند. به طور کلی، اگر سرمایه­ی شخص حقوقی متصل به دولت و شهرداری باشد یا هدف و نوع فعالیت آنها عمومی باشد، شخص حقوقی مربوط به حقوق عمومی تلقی می­شود. ب) اشخاص حقوقی حقوق خصوصی این اشخاص مربوط به روابط خصوصی مردم هستند. هدف و فعالیت آنها در زمینه­ی حقوق خصوصی است. بعضی از آنها هدف انتفاعی و بعضی هدف غیرانتفاعی دارند. اشخاص حقوقی حقوق خصوصی را می­توان به سه دسته تقسیم کرد؛ شرکت­های تجاری، مؤسسات غیرتجاری و موقوفات. شرکت­های تجاری: این شرکت­ها از گروهی از افراد تشکیل می­شوند که، اموال یا خدماتی را به منظور فعالیت اقتصادی مشترک و تحصیل سود و منفعت و تقسیم منابع بین خود در میان می­گذارند. شرکت تجاری دارای اقسام متعددی است که، در قانون تجارت ایران پیش­بینی شده و برای آنها شخصیت حقوقی قائل شده است. مؤسسات غیرتجاری: کلیه تشکیلات و مؤسساتی هستند که، برای مقاصد غیرتجاری از قبیل امور علمی، ادبی، سیاسی، مطبوعاتی، فرهنگی، امور خیریه و یا امثال آن تشکیل می­شود؛ اعم از آن که تشکیل ­دهندگان آن قصد انتفاع داشته و یا نداشته باشند. موقوفات: عبارت از اموالی است که، از جریان داد و ستد و معاملات خارج­ و به یک هدف نیک و خاص اختصاص داده شده­اند و دارای نوعی شخصیت حقوقی هستند.[6] فرضیه و سؤالات تحقیق اعطای شخصیت حقوقی به اشخاص حقوقی و پذیرش مسئولیت مدنی آنها، لزوما بدین معنا نیست که، آن­ها دارای مسئولیت کیفری نیز می­باشند؛ لذا، این مسئله هم چنان باقی است که، آیا مقنن کیفری کشورمان مسئولیت کیفری این اشخاص را پذیرفته است یا خیر؟ در پاسخ باید گفت، با مرور و ملاحظه قوانین مختلف کیفری، متوجه خواهیم شد که، در قوانین جزائی ما، تا پیش از تصویب قانون جرائم رایانه­ای مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان یک اصل و قاعده­ی کلی به صراحت پذیرفته نشده است ولی پس از تصویب قانون جرائم رایانه­ای دامنه­ی این مسئولیت افزایش پیدا کرده و سرانجام، در ق.م.ا مصوب 1392 این مسئولیت به عنوان اصل پذیرفته شد. بحث مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ق.م.ا مصوب 1392 یکی از مباحث حقوقی جدید است. سؤال اساسی این است که دامنه­ی پذیرش مسئولیت کیفری این اشخاص در این قانون تا چه اندازه است؟ آیا شامل تمام جرائم ومجازات­ها می­شود؟ در قانون مجازات کشورهایی نظیر فرانسه هم جرائم و هم مجازات قانونی اشخاص حقوقی در مواد قانون مجازات برشمرده شده است ولی در ق.م.ا فقط از مجازات اشخاص حقوقی سخن به میان آمده است و جرائم قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی احصاء نشده است. سؤال دیگر راجع به پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی است. اینکه مسئولیت اشخاص حقوقی در صورت ارتکاب جرم قتل و صدمات بدنی چگونه خواهد بود؟ در خصوص قتل و صدمات بدنی قانونگذار ما صراحتی ندارد و جرم انگاری صورت نگرفته است. در این خصوص تا پیش از تصویب ق.م.ا در سال 1392 به آراء قضائی متفاوتی برمی­خوریم ولی قانونگذار در ق.م.ا مصوب 1392، وضعیت مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی را در مورد جرم قتل و صدمات بدنی مشخص نکرده است. مشکلات تحقیق در راه انجام این تحقیق مشکلات بسیاری وجود داشت چرا که، در مورد مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ق.م.ا مصوب 1392، تحقیقات محدودی صورت گرفته بود که، همین امر دستیابی به منابع را برای انجام این تحقیق با مشکل مواجه می­نمود. همچنین به علت تازه تأسیس بودن رشته حقوق در دانشگاه شهید باهنر کرمان این دانشگاه از نظر منابع کتابخانه­ای بسیار ضعیف بود. روش تحقیق این تحقیق توصیفی-تحلیلی است و جهت جمع­آوری مطالب از روش کتابخانه­ای استفاده شده است.

در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370……………………………………………..34

گفتار اول: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی عمدی…………………34

گفتار دوم : مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی غیرعمدی…………..35

   بند اول:  نمونه آراء دادگاه دال بر محکومیت اشخاص حقوقی به پرداخت دیه……………38

   بند دوم: رویه­ی قضائی دال بر عدم مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل وصدمات

 بدنی غیرعمدی………………………………………………………………………………………………..40

فصل دوم: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان اصل…………………..45

مبحث اول: شرایط ایجاد مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون

جرائم رایانه­ای مصوب 1388 و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392……….48

گفتار اول: شرایط مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مرتکب جرائم رایانه­ای……………….48

   بند اول: ارتکاب یافتن جرم به نام شخص حقوقی…………………………………………………49

   بند دوم: ارتکاب یافتن جرم در راستای منافع شخص حقوقی………………………………….50

گفتار دوم: شرایط مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی درقانون مجازات اسلامی مصوب 1392…………………………………………………………………………………………………………….50

   بند اول: ارتکاب یافتن جرم  توسط نماینده قانونی………………………………………………..51

   بند دوم: توسعه­ی مسئولیت کیفری  به وسیله ی تفویض اختیار……………………………….53

گفتار سوم : اشخاص حقوقی معاف از مسئولیت کیفری…………………………………………..55

   بند اول : دلایل عدم مسئولیت کیفری دولت……………………………………………………….55

   بند دوم : مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی دولتی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392…………………………………………………………………………………………………………….57

مبحث دوم: دامنه­ی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون جرائم

 رایانه­ای مصوب1388 و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392……………….59

گفتار اول: جرائم قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی ………………………………………….59

   بند اول: مصادیق جرائم رایانه­ای قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی…………………….59

   الف: جعل رایانه ای………………………………………………………………………………………62

   ب: شنود غیرمجاز ………………………………………………………………………………………..65

   ج: دسترسی غیرمجاز……………………………………………………………………………………..65

   بند دوم:  جرائم قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی در قانون مجازت اسلامی مصوب 1392…………………………………………………………………………………………………………….67

گفتار دوم : مجازات­ها­ی قابل اعمال بر اشخاص حقوقی………………………………………….69

   بند اول:  ضمانت اجرای مالی ………………………………………………………………………70

   الف: مصادره­ی عام…………………………………………………………………………………….70

   ب:مصادره خاص……………………………………………………………………………………….71

   بند دوم: ضمانت اجراهای غیرمالی…………………………………………………………………72

   الف: انحلال………………………………………………………………………………………………74

   ب: قرار انتشار حکم محکومیت…………………………………………………………………….75

نتیجه گیری……………………………………………………………………………..78

منابع ­و مآخذ……………………………………………………………………………80

مقدمه

      گذری بر سیر تحول حقوق کیفری مبین آن است که، عمل مجرمانه پدیده‌ای است، ضد اجتماعی که از همان بدو پیدایش اجتماع بشری وجود داشته است. همراه با گسترش جامعه­ی بشری، افعال مجرمانه نیز رو به افزایش نهاد. زمانی تنها جرائم جنسی و قتل نفس از مهم­ترین جرائم به شمار می­آمد. به تدریج توجه به مالکیت سبب ظهور انواع دیگری از جرائم که اصطلاحاً جرائم بر ضد اموال نام دارد، گردید. توسعه و تکامل جوامع انسانی در ابعاد مختلف و به خصوص اهمیت روزافزونی که مسائل اقتصادی و صنعتی در این عصر کسب کرده است، چنان است که، هر روز کفه­ی جرائم متقلبانه، از قبیل خیانت در امانت و کلاهبرداری و جعل، سنگین­­­ترمی­شود. مرتکبین این گونه جرائم نیز غالباً کسانی هستند که از طبقات والای اجتماعی محسوب می­شوند و نیز از احترام خاصی در جامعه برخوردارند، هم­اکنون پذیرفته شده است، ارتکاب این گونه جرائم منحصر به اشخاص حقیقی نیست، بلکه شرکت­ها و مؤسسات مالی و به طورکلی اشخاص حقوقی نیز دارای درجه‌ای از بزهکاری هستند. امروزه کمتر کسی است که به نوعی در ارتباط با اشخاص حقوقی قرار نگرفته باشد. برای مثال؛ کمتر کالایی به دست مصرف کنندگان می­رسد که حداقل یک یا چند شخصیت حقوقی در مراحل تولید و توزیع آن نقش نداشته باشند. به علاوه در بسیاری از قراردادهای کار، یک شخصیت حقوقی به عنوان کارفرما قرار دارد و اصولاً امروزه بازیگران اصلی صحنه اقتصاد و حتی سیاست و فرهنگ و دانش در اغلب کشورها اشخاص حقوقی هستند. از سوی دیگر با وقوع برخی رویدادها در سال­های اخیر خطراتی که از رفتارهای این اشخاص می­تواند متوجه نظم اجتماعی شود به طور روزافزون حس می­شود. لطمات برخی از شرکت­ها به محیط زیست، رسوایی­های ناشی از تقلبات مالی و سقوط ارزش سهام در بورس و ورود زیان به بسیاری از سرمایه­گذاران، برهم زدن نظم اقتصادی حتی تا سقوط ارزش پول ملی و نظایر آنها از جمله حوادثی بوده است که وقوع آنها در دو دهه­ی اخیر نگرانی­های عمیقی را نسبت به بی­دفاع بودن جامعه در برابر خطرات اشخاص حقوقی برانگیخته است.

   بر همین اساس، این ایده شکل گرفت که سیاست دفاع اجتماعی اقتضاء می­کند، در مقابل کنش­های شدیداً مخالف نظم اجتماعی اشخاص حقوقی، از واکنش­های کیفری استفاده شود. اما، همواره در اعمال این سیاست تردید وجود داشته است. چه آنکه، تحمیل مجازات کیفری منوط به احراز مسئولیت کیفری است.

 بیان مسئله

     پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی از جمله مباحث بحث­برانگیز در بین حقوق­دانان کشورهای مختلف بخصوص در دهه­های 1980 و 1990، بوده است. پس از سال­ها مباحثات موافقان و مخالفان بالآخره ضرورت­های عملی برای واکنش مناسب به برخی جرائم ارتکابی راه را برای پذیرش این نوع از مسئولیت فراهم کرده است و امروز دیگر در قوانین کیفری بسیاری از کشورها جای خود را باز کرده است. با این حال تصویب قوانین جدید یا اصلاح قوانین قبلی در این زمینه همچنان در زمره موضوعاتی است که، فرصت­هایی از مجالس قانونگذاری کشورها را به خود اختصاص داده است، از جمله در ایالات متحده آمریکا که این نوع مسئولیت را از اواخر قرن نوزدهم پذیرفته است و رویه­ی قضائی این کشور در طی سالیان متمادی در چارچوب نظام کامن­لا آن را توسعه داده است. با این وجود در سال 2002، قانون جدیدی که اختصاصاً درباره این موضوع است، از تصویب کنگره­ی این کشور گذشت.

      در حقوق ایران، تا پیش از تصویب قانون جرائم رایانه­ای در سال 1388، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی هیچ­­گاه صراحتاً از سوی قانونگذار پذیرفته نشد. در اغلب موارد در واکنش به جرائم ارتکابی آنها صرفاً مجازات­هایی برای مدیران اشخاص حقوقی در نظر گرفته شده است. با وجود این، از سر ضرورت در موارد متعددی در قوانین مختلف به طور پراکنده مجازات­هایی برای اشخاص حقوقی هم در نظر گرفته شده است. در سال­های اخیر نیز گرایش­هایی از سوی برخی محاکم ایران به پذیرش این نوع مسئولیت مشاهده شده است. با تصویب قانون جرائم رایانه­ای در سال 1388، روند پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان اصل آغاز شد و سپس، قانونگذار، در ماده­ی  143 ق.م.ا مصوب 1392 از این  مسئولیت به صراحت سخن گفته است.

تعاریف و مفاهیم

      مسئولیت: « مسئولیت درلغت به معنی موظف بودن به انجام امری است و مسئول کسی است که، تعهدی درقبال دیگری به­ عهده دارد که، اگر از ادای آن سر­ باز زند از او بازخواست می­شود. بنابراین مسئولیت همواره با التزام همراه است. این التزام در قلمرو حقوق مدنی و حقوق کیفری محتوای واحدی ندارد ».[1]

     در قلمرو حقوق کیفری این التزام، به معنای قبول آثار و عواقب فعل مجرمانه است. یعنی؛ تحمل مجازاتی که نتیجه­ و جزای فعل مجرمانه­ی بزهکار به شمار می­آید. اما به صرف ارتکاب جرم نمی­توان بار مسئولیت را بر دوش مقصر گذاشت، بلکه پیش از آن باید او را سزاوار تحمل این بار سنگین دانست. یعنی؛ « بتوان تقصیری که مرتکب شده است؛ نخست به حساب او گذاشت، سپس از او حساب خواست. توانایی پذیرفتن بار تقصیر را در اصطلاح حقوق­دانان قابلیت انتساب می­نامند و آن را به برخورداری فاعل از قدرت ادراک و اختیار تعریف  کرده­اند ».[2]

      مسئولیت کیفری: مسئولیت کیفری مسئولیتی است که، مرتکب عمل مجرمانه، علاوه بر علم واطلاع باید دارای اراده وسوءنیت یا قصد مجرمانه بوده و رابطه­­ی علیت بین عمل ارتکابی و نتیجه­ی حاصل از جرم وجود داشته باشد، تا بتوان عمل انجام شده را به مرتکب منتسب نمود.

      « از نظر حقوق جزا برای تحقق جرم، وجود سوءنیت یا قصد مجرمانه و یا تقصیر جزائی از ناحیه مرتکب جرم، برای اثبات مسئولیت کیفری در کلیه­ی جرائم اعم از عمدی و غیرعمدی الزامی است ».[3] از دید اکثر حقوق­دانان ایران « مسئولیت جزائی پل ارتباطی بین جرم و مجازات است و مجرم با عبور از این پل بعنوان مسئول شناخته می­شود و قابل مجازات خواهد بود ».[4]

      شخصیت حقوقی: « هر یک از افراد انسان در جامعه دارای شخصیت حقوقی می‏باشد و می‏تواند به وسیله‏ی آن دارای حق و تکلیف گردد و آن را اجرا نماید. این قابلیت از طرف خداوند به اعتبار طبیعت انسانی، در او به ودیعه گذاشته شده است. سلب شخصیت حقوقی از فرد انسانی، مرگ حقوقی می‏باشد. هر فرد انسان بدون داشتن شخصیت حقوقی زنده شناخته نمی­شود، بنابراین اهلیت تمتع تحت اختیار افراد انسانی نیست، تا بتوانند آن را سلب کنند ». [5]

انواع اشخاص حقوقی

الف) اشخاص حقوقی حقوق عمومی

      دولت از مهم­ترین اشخاص حقوقی این گروه است و حقوق­دانان برای آن، دو نوع شخصیت قائلند؛ یکی، شخصیت حقوقی داخلی دولت و دیگری، شخصیت حقوقی بین­المللی دولت است. سایر اشخاص حقوقی حقوق عمومی عبارتند از: شهرداری­ها و مؤسسات مستقل دولتی که، از تابعیت مستقیم دولت بیرون­اند و امور اداری و مالی خود را مستقلاً اداره می­کنند؛ به طوری که، مستقلاً تعهد می­نمایند و طلبکار و مدیون می­شوند. به طور کلی، اگر سرمایه­ی شخص حقوقی متصل به دولت و شهرداری باشد یا هدف و نوع فعالیت آنها عمومی باشد، شخص حقوقی مربوط به حقوق عمومی تلقی می­شود.

ب) اشخاص حقوقی حقوق خصوصی

      این اشخاص مربوط به روابط خصوصی مردم هستند. هدف و فعالیت آنها در زمینه­ی حقوق خصوصی است. بعضی از آنها هدف انتفاعی و بعضی هدف غیرانتفاعی دارند. اشخاص حقوقی حقوق خصوصی را می­توان به سه دسته تقسیم کرد؛ شرکت­های تجاری، مؤسسات غیرتجاری و موقوفات.

شرکت­های تجاری: این شرکت­ها از گروهی از افراد تشکیل می­شوند که، اموال یا خدماتی را به منظور فعالیت اقتصادی مشترک و تحصیل سود و منفعت و تقسیم منابع بین خود در میان می­گذارند. شرکت تجاری دارای اقسام متعددی است که، در قانون تجارت ایران پیش­بینی شده و برای آنها شخصیت حقوقی قائل شده است.
مؤسسات غیرتجاری: کلیه تشکیلات و مؤسساتی هستند که، برای مقاصد غیرتجاری از قبیل امور علمی، ادبی، سیاسی، مطبوعاتی، فرهنگی، امور خیریه و یا امثال آن تشکیل می­شود؛ اعم از آن که تشکیل ­دهندگان آن قصد انتفاع داشته و یا نداشته باشند.
موقوفات: عبارت از اموالی است که، از جریان داد و ستد و معاملات خارج­ و به یک هدف نیک و خاص اختصاص داده شده­اند و دارای نوعی شخصیت حقوقی هستند.[6]
فرضیه و سؤالات تحقیق

      اعطای شخصیت حقوقی به اشخاص حقوقی و پذیرش مسئولیت مدنی آنها، لزوما بدین معنا نیست که، آن­ها دارای مسئولیت کیفری نیز می­باشند؛ لذا، این مسئله هم چنان باقی است که، آیا مقنن کیفری کشورمان مسئولیت کیفری این اشخاص را پذیرفته است یا خیر؟

      در پاسخ باید گفت، با مرور و ملاحظه قوانین مختلف کیفری، متوجه خواهیم شد که، در قوانین جزائی ما، تا پیش از تصویب  قانون جرائم رایانه­ای مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به عنوان یک اصل و قاعده­ی کلی به صراحت پذیرفته نشده است ولی پس از تصویب  قانون جرائم رایانه­ای دامنه­ی این مسئولیت افزایش پیدا کرده و سرانجام، در ق.م.ا مصوب 1392 این مسئولیت به عنوان اصل پذیرفته شد.

      بحث مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ق.م.ا مصوب 1392 یکی از مباحث حقوقی جدید است. سؤال اساسی این است که دامنه­ی پذیرش مسئولیت کیفری این اشخاص در این قانون تا چه اندازه است؟ آیا شامل تمام جرائم ومجازات­ها می­شود؟

      در قانون مجازات کشورهایی نظیر فرانسه هم جرائم و هم مجازات قانونی اشخاص حقوقی در مواد قانون مجازات برشمرده شده است ولی در ق.م.ا فقط از مجازات اشخاص حقوقی سخن به میان آمده است و جرائم قابل ارتکاب توسط اشخاص حقوقی احصاء نشده است.

     سؤال دیگر راجع به پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قتل و صدمات بدنی است. اینکه مسئولیت اشخاص حقوقی در صورت ارتکاب جرم قتل و صدمات بدنی چگونه خواهد بود؟

     در خصوص قتل و صدمات بدنی قانونگذار ما صراحتی ندارد و جرم انگاری صورت نگرفته است. در این خصوص تا پیش از تصویب ق.م.ا در سال 1392 به آراء قضائی متفاوتی برمی­خوریم ولی قانونگذار در ق.م.ا مصوب 1392، وضعیت مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی را در مورد جرم قتل و صدمات بدنی مشخص نکرده است.

 مشکلات تحقیق

      در راه انجام این تحقیق مشکلات بسیاری وجود داشت چرا که، در مورد مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ق.م.ا مصوب 1392، تحقیقات محدودی صورت گرفته بود که، همین امر دستیابی به منابع را برای انجام این تحقیق با مشکل مواجه می­نمود. همچنین به علت تازه تأسیس بودن رشته حقوق در دانشگاه شهید باهنر کرمان این دانشگاه از نظر منابع کتابخانه­ای بسیار ضعیف بود.

روش تحقیق

این تحقیق توصیفی-تحلیلی است و جهت جمع­آوری مطالب از روش کتابخانه­ای استفاده شده است.

 

فهرست مطالب

عنوان
صفحه
چکیده ………………………………………………………………………………………………………………
1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….
3
1-2 بیان مسئله ………………………………………………………………………………………………….
3
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………………..
6
1-4 اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………..
6
1-5  فرضیه‏های تحقیق ………………………………………………………………………………………….
7
1-6 تعریف نظری و عملیاتی …………………………………………………………………………………..
8
1-6-1 تعریف نظری واژه ها …………………………………………………………………………………
8
1-6-2 تعاریف عملیاتی واژه ها …………………………………………………………………………………..
8
1-7 قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………………………………….
9
1-7-1قلمرو مکانی ……………………………………………………………………………………………
9
1-7-2 قلمرو زمانی …………………………………………………………………………………………………
9
1-7-3 قلمرو موضوعی ……………………………………………………………………………………………
9
1-8 جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق …………………………………………………………………
9
1-9 روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………
9
فصل دوم: ادبیات نظری تحقیق
2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….
12
2-2 بررسی نظریه های پیرامون تبلیغات ………………………………………………………………….
12
2-2-1 مفهوم وتعاریف تبلیغات ……………………………………………………………………………..
12
2-2-2انواع تبلیغات …………………………………………………………………………………………..
14
عنوان
صفحه
2-2-3 تبلیغات موثر ……………………………………………………………………………………………
16
2-2-4 برنامه ریزی رسانه تبلیغات …………………………………………………………………………………
17
2-2-5جاذبه ها در تبلیغات ……………………………………………………………………………………..
20
2-2-6 اهداف تبلیغاتی ……………………………………………………………………………………………
22
2-2-7 هدف گذاری در تبلیغات ……………………………………………………………………………..
23
2-2-8 مزایای تبلیغ برای جامعه ………………………………………………………………………………..
24
2-2-9 تاریخچه تبلیغات ……………………………………………………………………………………………26
2-2-10 تاریخچه تبلیغات در ایران ………………………………………………………………………….
28
2-2-11 مشکلات اساسی تبلیغات در ایران …………………………………………………………………..
32
2-3 مروری بر مباحث نظری در مورد نگرش ………………………………………………………………
32
2-3-1 نگرش نسبت به تبلیغات …………………………………………………………………………………
36
2-3-2 نگرش نسبت به پیامکهای تبلیغاتی و عوامل موثر بر آن …………………………………………
37
2-3-3 کسب اجازه از کاربران برای ارسال تبلیغ ……………………………………………………………
38
2-4 مدل مفهومی ……………………………………………………………………………………………….
39
2-5 فرضیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………
40
فصل سوم: روش تحقیق
3-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..
42
3-2 نوع و روش پژوهش ……………………………………………………………………………………………
42
3-3 جامعه آماری مورد بررسی ……………………………………………………………………………………..
43
3-3-1- جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………..
43
3-3-2- حجم نمونه ………………………………………………………………………………………………
43
3-3-3- شیوه نمونه گیری…………………………………………………………………………………………….
45
3-4-روش وابزارگردآوری اطلاعات ………………………………………………………………………….
46
عنوان
صفحه
3-4-1مطالعات کتابخانه ای …………………………………………………………………………………….
46
3-4-2پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………
47
3-5 روایی آزمون …………………………………………………………………………………………………..
48
3-6 پایایی آزمون…………………………………………………………………………………………………………
48
3-7 روش های تحلیل آماری …………………………………………………………………………………..
52
فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده های آماری
4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………
54
4-2 نتایج توصیفی یک متغیره …………………………………………………………………………………..
54
4-1-1 وضعیت جنسی پاسخگویان …………………………………………………………………………….
55
4-2-2 وضعیت تحصیلات پاسخگویان ………………………………………………………………………….
56
4-2-3- وضعیت سنی پاسخگویان ………………………………………………………………………………..
57
4-2-4- آماره های توصیفی نگرش نسبت به تبلیغات ……………………………………………………..
58
4-2-4-1- آماره های توصیفی میزان باورهای اقتصادی نسبت به تبلیغات از دیدگاه مشتریان…
58
4-2-4-2- آماره های توصیفی مزایای اجتماعی نسبت به تبلیغات از نظر پاسخگویان ………….
60
4-2-4-3- آماره­های توصیفی میزان باورهای اخلاقی نسبت به تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان
62
4-2-4-4- آماره­های توصیفی میزان باورهای قانونی نسبت به تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان..
64
4-2-4-5- آماره­های توصیفی میزان مفید بودن شخصی تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان ……….
66
 4-2-5 – آماره­های توصیفی میزان ارتقا فروش خدمت در بانک ملی ………………………………..
67
4-3- روابط بین متغیرها و نتایج تحلیل استنباطی چند متغیره …………………………………………….
68
4 -3-1- آزمون کولموگروف-اسمیرنوف ……………………………………………………………………
68
4-3-2- آزمون فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………..
70
4-3-2-1- فرضیه فرعی اول ………………………………………………………………………………………..
71
4-3-2-2- فرضیه فرعی دوم ………………………………………………………………………………………..
72
عنوان
صفحه
4-3-2-3- فرضیه فرعی سوم ………………………………………………………………………………………
73
4-3-2-4- فرضیه فرعی چهارم …………………………………………………………………………………….
75
4-3-2-5- فرضیه فرعی پنجم ……………………………………………………………………………………..
76
4-3-2-6- فرضیه اصلی ………………………………………………………………………………………..
77
فصل پنجم: نتیجه گیری، بحث و پیشنهادات
5-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………
80
5-2نتایج فرضیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………
80
5-3بحث و بررسی …………………………………………………………………………………………………
83
5-4 محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………………….
85
5-5 پیشنهادات تحقیق …………………………………………………………………………………………………
86
5-6 توصیه ها ……………………………………………………………………………………………………………
87
5-7 خلاصه……………………………………………………………………………………………………………
88
پیوست ها ……………………………………………………………………………………………………….
89
فهرست منابع
منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………
94
منابع لاتین …………………………………………………………………………………………………………..
95
چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………
97
فهرست جدول ها

عنوان
صفحه
جدول 3-1 نمونه آماری مشتریان بانک ملی در شعبات مختلف ………………………………….
45
جدول 3-2 تحلیل پایایی گویه های متغیر نگرش مشتریان نسبت به تبلیغات ………………..
50
جدول 3-3 محاسبات پرسشنامه ارتقاء فروش مشتریان نسبت به تبلیغات …………………….
52
­جدول 4-1 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت …………………………………………..
55
­جدول 4-2توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تحصیلات …………………………..
56
جدول 4-3 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رده سنی ………………………………………….
57
جدول 4-4 آماره های توصیفی مربوط به میزان نگرش نسبت به تبلیغات ……………………..
58
جدول 4-5 آماره­های توصیفی میزان باورهای اقتصادی نسبت به تبلیغات از دیدگاه مشتریان ……………………………………………………………………………………………………..
59
جدول 4-6 توزیع فراوانی گویه­های میزان باورهای اقتصادی از دیدگاه پاسخگویان ……….
60
جدول 4-7 آماره های توصیفی، میزان باورهای اجتماعی نسبت به تبلیغات از دیدگاه مشتریان ………………………………………………………………………………………………..
61
جدول 4-8توزیع فراوانی گویه­های میزان مزایای اجتماعی نسبت به تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان ………………………………………………………………………………………………..
62
جدول 4-9 آماره های توصیفی میزان باورهای اخلاقی نسبت به تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان ………………………………………………………………………………………………..
63
جدول 4-10 توزیع فراوانی گویه­های میزان باورهای اخلاقی نسبت به تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان ………………………………………………………………………………………………..
64
جدول 4-11 آماره­های توصیفی میزان باورهای قانونی نسبت به تبلیغات از دیدگاه مشتریان
65
جدول 4-12 توزیع فراوانی گویه­های میزان باورهای قانونی نسبت به تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان ………………………………………………………………………………………………..
65
جدول4-13 آماره­های توصیفی میزان مفید بودن شخصی تبلیغات از دیدگاه مشتریان ………
66
جدول 4-14توزیع فراوانی گویه­های میزان مفید بودن شخصی تبلیغات از دیدگاه پاسخگویان …………………………………………………………………………………………………….
67
جدول 4-15آماره­های توصیفی مربوط به فروش خدمت ………………………………………………
68
عنوان
صفحه
جدول 4-16 توزیع فراوانی گویه­های فروش خدمت ………………………………………………..
68
جدول4-17-نتایج آزمون کولموگرف-اسمیرنوف نگرش اقتصادی ………………………………..
69
جدول4-18نتایج آزمون کولموگرف-اسمیرنوف نگرش اجتماعی ………………………………
69
جدول4-19-نتایج آزمون کولموگرف-اسمیرنوف نگرش اخلاقی …………………………………
69
جدول4-20-نتایج آزمون کولموگرف-اسمیرنوف نگرش قانونی …………………………………
69
جدول4-21 نتایج آزمون کولموگرف-اسمیرنوف مفید بودن شخصی …………………………….
70
جدول 4-22-نتایج آزمون کولموگرف-اسمیرنوف ارتقا فروش …………………………………..
70
جدول 4-23-همبستگی و معناداری همبستگی بین باورهای اقتصادی و ارتقا فروش خدمت………………………………………………………………………………………………………..
71
جدول 4-24- وضعیت همبستگی بین باورهای اقتصادی و ارتقا فروش خدمت ……………..
72
جدول 4-25-  همبستگی و معناداری همبستگی بین مزایای اجتماعی و ارتقا فروش خدمت ………………………………………………………………………………………………………
72
جدول 4-26- وضعیت همبستگی بین مزایای اجتماعی و فروش خدمت …………………..
73
جدول 4-27-  همبستگی و معناداری همبستگی بین باورهای اخلاقی و فروش خدمت …
74
جدول 4-28- وضعیت همبستگی بین باورهای اخلاقی و فروش خدمت …………………..
74
جدول 4-29-  همبستگی و معناداری همبستگی بین باورهای قانونی و فروش خدمت …
75
جدول 4-30- وضعیت همبستگی بین باورهای قانونی و فروش خدمت …………………..
76
جدول 4-31- همبستگی و معناداری همبستگی بین مفید بودن شخصی و فروش خدمت…
77
جدول 4-32- وضعیت همبستگی بین مفید بودن شخصی و فروش خدمت …………………
77
جدول 4-33- همبستگی و معناداری همبستگی بین نگرش به تبلیغات و فروش خدمت …
78
جدول 4-34- وضعیت همبستگی بین نگرش افراد نسبت به تبلیغات و فروش خدمت …
78
فهرست نمودارها

عنوان
صفحه
نمودار 4-1 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت ………………………………………….
55
نمودار 4-2  توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تحصیلات ………………………..
56
نمودار 4-3 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رده سنی …………………………………………
57

 

چکیده

1-2- طرح مسأله. 7

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 11

1-4- مرور ادبیات و سوابق پژوهش…. 12

1-5- اهداف مشخص تحقیق.. 21

1-6- اهداف عملیاتی.. 21

1-7- سؤالات تحقیق.. 22

1-8- فرضیه‏های تحقیق.. 22

1-9- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق.. 22

1-10- موانع و محدودیتها 22

فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری پژوهش…. 24

2-1- مقدمه. 25

2-2- محله. 27

2-2-1- سیر تاریخی نظریه محله. 29

2-2-2- مفهوم محله در شهرهای ایران.. 30

2-2-3- کارکرد محله‏های شهری.. 31

2-3- مبانی و مفاهیم پایداری، توسعه پایدار و محله پایدار 32

2-3-1- پایداری.. 32

2-3-2- توسعه. 33

2-3-3- توسعه پایدار 33

2-4- توسعه پایدار شهری.. 35

2-5- ناپایداری توسعه شهری.. 36

2-6- بنیادهای شهر پایدار 36

2-7- مفاهیم و دیدگاههای اساسی در توسعه محله‏ای.. 37

2-8- محله پایدار 40

2-9- پیدایش دیدگاه توسعه محلهای پایدار 40

2-10- نمونه‏هایی از رویکردهای مرتبط با محله پایدار 41

2-10-1- طراحی محله سنتی.. 41

2-10-2- توسعه محلی مبتنی بر حمل و نقل عمومی.. 41

2-10-3- محلات سرزنده 42

2-10-4- ایده محدوده امن.. 42

1-2- طرح مسأله. 7 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 11 1-4- مرور ادبیات و سوابق پژوهش…. 12 1-5- اهداف مشخص تحقیق.. 21 1-6- اهداف عملیاتی.. 21 1-7- سؤالات تحقیق.. 22 1-8- فرضیه‏های تحقیق.. 22 1-9- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق.. 22 1-10- موانع و محدودیتها 22 فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری پژوهش…. 24 2-1- مقدمه. 25 2-2- محله. 27 2-2-1- سیر تاریخی نظریه محله. 29 2-2-2- مفهوم محله در شهرهای ایران.. 30 2-2-3- کارکرد محله‏های شهری.. 31 2-3- مبانی و مفاهیم پایداری، توسعه پایدار و محله پایدار 32 2-3-1- پایداری.. 32 2-3-2- توسعه. 33 2-3-3- توسعه پایدار 33 2-4- توسعه پایدار شهری.. 35 2-5- ناپایداری توسعه شهری.. 36 2-6- بنیادهای شهر پایدار 36 2-7- مفاهیم و دیدگاههای اساسی در توسعه محله‏ای.. 37 2-8- محله پایدار 40 2-9- پیدایش دیدگاه توسعه محلهای پایدار 40 2-10- نمونه‏هایی از رویکردهای مرتبط با محله پایدار 41 2-10-1- طراحی محله سنتی.. 41 2-10-2- توسعه محلی مبتنی بر حمل و نقل عمومی.. 41 2-10-3- محلات سرزنده 42 2-10-4- ایده محدوده امن.. 42 2-10-5- ایده رشد هوشمند. 43 2-10-6- توسعه محله‏ای پایدار 43 2-10-7- ابعاد و معیارهای پایداری محله. 44 2-11- وظایف شهرداری در زمینه توسعه پایدار محله‏ای.. 51 2-12- اسکان غیررسمی.. 54 2-12-1- ویژگی‏های اساسی سکونتگاههای غیر رسمی.. 57 2-13- نقد مفهوم حاشیه نشینی.. 63 2-15- پایداری محله‏ای.. 65 2-16- ابعاد شهر پایدار 65 2-17- شاخص های توسعه پایدار 68 2-18- شاخص های پایداری در جهان.. 73 2-18-1- انگلیس…. 73 2-18-2- چین.. 73 2-18-3- آمریکا 74 فصل سوم: روش شناسی و محدوده مورد مطالعه. 80 3-1- مقدمه. 81 3-2- روش تحقیق.. 81 3-3- جامعه آماری.. 83 3-4- گروه نمونه و روش نمونه گیری.. 83 3-5- ابزار گردآوری اطلاعات و روایی و پایایی آن.. 85 3-5-1- ابزار گردآوری اطلاعات… 85 3-5-2- روایی و پایایی پرسشنامه. 86 3-6- روش تجزیه و تحلیل داده‏ها 87 3-7- فرایند انجام تحقیق.. 88 3-8- محدوده مورد مطالعه (محله جعفرآباد) 90 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش…. 97 4-1- مقدمه. 98 4-2-آمارهای توصیفی.. 98 4-3-1-8- بررسی شاخص‏های توسعه پایدار محلی در محله جعفرآباد. 130 – امنیت و ایمنی.. 132 – تنوع و سرزندگی.. 132 – هویت و خوانایی.. 134 – پویایی و سازگاری.. 134 – احساس تعلق.. 135 – دسترسی.. 136 4-3-1-1-تحلیل توسعه پایدار شهری در محله جعفرآباد. 140 فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتایج پژوهش و پیشنهادها 143 5-1- مقدمه. 144 5-2- بررسی و تفسیر یافته‏های پژوهش و آزمون فرضیات… 144 5-3- نتیجه‏گیری.. 146 5-4- پیشنهادها 144 منابع: 156 پیوست… 160 چکیده راه رسیدن به پایداری شهری از توسعه محله‏ای می‏گذرد. محله به عنوان کوچک­ترین و مهم­ترین واحد شهری، از نخستین اولویت­ها بوده و محله پایدار می­تواند زیربنای مناسبی را برای توسعه پایدار شهری فراهم نماید. ناپایداری توسعه شهری مهمترین چالش هزاره سوم است. محلات فقیرنشین و اسکان غیررسمی در شهرها با توسعه پایدار شهری در تناقض قرار دارد. هدف این پژوهش بررسی توسعه پایدار شهری و محله‏ای در محله جعفرآباد شهر کرمانشاه می‏باشد. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی بوده و به­ صورت پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفته شده است. جامعه آماری شامل کلیه ساکنین محله جعفرآباد که براساس سرشماری 1390، برابر 37423 نفر است، حجم نمونه براساس فرمول کوکران 268 نفر بدست آمده است. همچنین روش نمونه­گیری به صورت روش تصادفی ساده می‏باشد. توسعه پایدار محله جعفرآباد در شاخص سرزندگی (96/1)، دسترسی(74/2)، جذابیت و تمایز(12/2)، راحتی، آسایش و آرامش(11/2)، آلودگی صوتی و بصری(04/3)، تنوع و خوانایی(32/2)، ایمنی و امنیت(17/2)، احساس تعلق(56/2)، پویایی و سازگاری(14/2)، هویت و خوانایی(89/2)، تراکم و معیارهای قابل تحمل محله(01/2) و مشارکت (28/3) بوده است که در بیشتر شاخص ها از حد متوسط و استاندارد پایین تر بوده است. نتایج تحلیل توسعه پایدار شهری در محله جعفرآباد بیانگر آن است که تمام شاخص‏های پایداری کالبدی با میانگین آزمون t تک نمونه ای (79/2)، پایداری اجتماعی (53/2)، پایداری اقتصادی (93/1) و پایداری زیست محیطی (35/2) در محله جعفرآباد پایین‏تر از حد متوسط و استاندارد قرار دارد. عمده ترین متغیرهای مستقل تأثیرگذار بر توسعه پایدار محله به ترتیب اولویت، عبارتند از پایداری کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی می‏باشد. بنابراین با توجه به بررسی این شاخص‏ها و مقدار پایین بودن آنها از حد استاندارد محله جعفرآباد دچار ناپایداری است. واژگان کلیدی: توسعه پایدار شهری- اسکان غیررسمی- محله پایدار- محله جعفرآباد 1-1- مقدمه توسعه شهری درمعنای عام آن، براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی، ناپایدار شده است، موضوعی که ارائه و مورد بحث قرار خواهد گرفت، امروزه یکی از چالش‌های عمده ناپایدار کننده شهری و گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی یا حاشیه نشینی می‌باشد. سکونتگاههای غیررسمی همواره یکی از مسائل اصلی شهرهای کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بوده است. در دهه‏های اخیر بحث فقر شهری و سکونتگاههای غیررسمی بیش از پیش با مفهوم عام توسعه پایدار شهری گره خورده است. امروزه درک فراگیری در سطح بین‏المللی از مسئله پایداری و نقش آن در پایداری اجتماعی و پایداری شهری شکل گرفته است به نحوی که در بسیاری از پیمان‏های بین‏المللی محو فقر به طور عام و فقر شهری به طو خاص به عنوان یکی از اهداف اصلی جامعه جهانی تعریف می‏شود. در این زمینه شاخص‏ترین توافق جهانی بر روی اهداف توسعه هزاره از سوی رهبران جهان (2000) است که از میان بردن فقر و گرسنگی و تضمین پایداری زیست محیطی (بهبود دسترسی به مسکن مناسب و بهبود اسکان غیررسمی) از اهداف اصلی آن است (ایراندوست، 1388: 27). محلات فقیرنشین و اسکان غیررسمی در شهرها با توسعه پایدار شهری در تناقض قرار دارد. امروزه پدیده اسکان غیررسمی در اطراف شهرها امری است اجتناب ناپذیر که بخصوص در کشورهای جهان سوم باید مورد توجه برنامه ریزان شهری و مسئولان و متولیان شهرها، قرار گیرد. در بعد کلان، اسکان غیررسمی عبارت است از شکل گیری شیوه شهرنشینی ناپایداری که در سکونتگاههای درون یا مجاور شهرها با سیمایی ناخوشایند و خارج از فضاهای رسمی و برنامه ریزی شده تجلی می‏یابد (گروه مطالعات برنامه ریزی و توسعه پایدار شهری، 1390: 2). حاشیه نشینی یکی از پاشنه آشیل‏های توسعه پایدار شهری تلقی می‏شود، براساس مصوبات برنامه توسعه هزاره سازمان ملل بایستی تا سال 2015 میلادی دست کم 100 میلیون زاغه نشین از امکانات بهداشت، مسکن و فرصتهای نوین آموزش برخوردار شوند (نقدی و صادقی، 1385: 219). طی دهه­های اخیر به تدریج محلات نابسامان و سكونتگاه­های غیررسمی، به­طور عمده در حاشیه شهرهای بزرگ كشور، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به­صورت خودرو شكل گرفته و گسترش یافته است. این پدیده در مطالعات شهری به­عنوان یكی از آسیب­های شهری مطرح می­باشد. تجمع اقشار کم­درآمد و مشاغل غیررسمی در سگونتگاه­های غیررسمی شیوه­ای از شهرنشینی ناپایدار را بوجود آورده است و زمینه ساز بسیاری از آسیب­ها و ناهنجاری­های اجتماعی شده است (جمشیدی و همکاران، 1393: 242-221). از پدیده های عمده ناپایدار کننده شهری به ویژه در کشــــورهای درحال توسعه، گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی[1] است که بنابر مشاهدات جهانی درحال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاه‏ها هر چند جلوه‏ای از فقر است اما بازتاب کاستی‏ها و نارسایی های سیاستهای دولتی و بازار رسمی نیز محسوب می شوند. اسکان غیر رسمی به سبب باز تولید فقر و گسترش آن، به مخاطره انداختن محیط زیست و تحمیل هزینه ای بیشتر برای حل مشکلات، در مقایسه با هزینه پیشگیری از آنها، تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامعه شهری و نیازمند تدابیر ویژه ای برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آنها در آینده است. از آنجا که اسکان غیر رسمی از زمینه‏ای فراتر از امکان آن نشات می گیرد و بر محیطی فراتر از مکان آن نیز تاثیر می گذارد، چاره جویی این مسئله به سیاستگذاری و اقداماتی نه فقط درسطح محلی آن، بلکه درسطح ملی نیاز دارد. توسعه شهری درمعنای عام آن، براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی ، ناپایدار شده است، واقعیت این است که انتقال ناگهانی بسیاری از ساکنان سکونتگاه‏های غیر رسمی از شیوه معیشت سنتی و رسمی جعفرآبادیی به معشیت نامشخص و نوینی که تمهیدات لازم و متناسب شهرنشینی – در ابعاد اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی و کالبدی فراهم نیست، آنها را به سکونتگاههای ناپایداری کشانده است که به منظور جای پا یافتن در شهر و به امید طی دوره گذار، انتخاب شده اند. علاوه بر این ، مسئله بلاتکلیفی بسیاری از این سکونتگاهها از نظر قانون – که ساکنان را دائم درخطر تخریب، تخلیه و تعرض رسمی نگاه می دارد – موجب احساس ناامیدی و عدم امنیت خانوارها و مانع تلاش، مشارکت اجتماعی و همبستگی آنها باجامعه شهری است، امری که پیامدهای نامطلوب فرهنگی ( حتی برای نسلهای آتی آنها و محیط‏های مجاور ) در بر دارد. ازاین رو، در وضع موجود مسئله عبارت است از: محرومیت ساکنان این سکونتگاه‏های گسترده که حامل یا مستعد نابنهجاری‏های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی‏اند و نیاز مبرمی به ارتقای شرایط محیطی دارند. باتوجه به گرایش های موجود و نبود نشانه‏ای ازتغییر سیاست‏ها، چشم انداز نگران کننده‏ای از رشد اسکان غیر رسمی و ناپایدارسازی شهرها وجود دارد که اراده‏ای ملی و تدابیری مشخص، متفاوت از روال کنونی ، می‏طلبد. اسكان غیررسمی كه به­طور عمده با تصرف و ساخت غیررسمی زمین و مسكن، عدم رعایت ضوابط و مقررات رسمی و متعارف شهری و ساختمانی، كمبود شدید خدمات زیرساختی و استفاده غیررسمی

2-10-5- ایده رشد هوشمند. 43

2-10-6- توسعه محله‏ای پایدار 43

2-10-7- ابعاد و معیارهای پایداری محله. 44

2-11- وظایف شهرداری در زمینه توسعه پایدار محله‏ای.. 51

2-12- اسکان غیررسمی.. 54

2-12-1- ویژگی‏های اساسی سکونتگاههای غیر رسمی.. 57

2-13- نقد مفهوم حاشیه نشینی.. 63

2-15- پایداری محله‏ای.. 65

2-16- ابعاد شهر پایدار 65

2-17- شاخص های توسعه پایدار 68

2-18- شاخص های پایداری در جهان.. 73

2-18-1- انگلیس…. 73

2-18-2- چین.. 73

2-18-3- آمریکا 74

فصل سوم: روش شناسی و محدوده مورد مطالعه. 80

3-1- مقدمه. 81

3-2- روش تحقیق.. 81

3-3- جامعه آماری.. 83

3-4- گروه نمونه و روش نمونه گیری.. 83

3-5- ابزار گردآوری اطلاعات و روایی و پایایی آن.. 85

3-5-1- ابزار گردآوری اطلاعات… 85

3-5-2- روایی و پایایی پرسشنامه. 86

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده‏ها 87

3-7- فرایند انجام تحقیق.. 88

3-8- محدوده مورد مطالعه (محله جعفرآباد) 90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش…. 97

4-1- مقدمه. 98

4-2-آمارهای توصیفی.. 98

4-3-1-8- بررسی شاخص‏های توسعه پایدار محلی در محله جعفرآباد. 130

– امنیت و ایمنی.. 132

– تنوع و سرزندگی.. 132

– هویت و خوانایی.. 134

– پویایی و سازگاری.. 134

– احساس تعلق.. 135

– دسترسی.. 136

4-3-1-1-تحلیل توسعه پایدار شهری در محله جعفرآباد. 140

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتایج پژوهش و پیشنهادها 143

5-1- مقدمه. 144

5-2- بررسی و تفسیر یافته‏های پژوهش و آزمون فرضیات… 144

5-3- نتیجه‏گیری.. 146

5-4- پیشنهادها 144

منابع: 156

پیوست… 160

چکیده

راه رسیدن به پایداری شهری از توسعه محله‏ای می‏گذرد. محله به عنوان کوچک­ترین و مهم­ترین واحد شهری، از نخستین اولویت­ها بوده و محله پایدار می­تواند زیربنای مناسبی را برای توسعه پایدار شهری فراهم نماید. ناپایداری توسعه شهری مهمترین چالش هزاره سوم است. محلات فقیرنشین و اسکان غیررسمی در شهرها با توسعه پایدار شهری در تناقض قرار دارد. هدف این پژوهش بررسی توسعه پایدار شهری و محله‏ای در محله جعفرآباد شهر کرمانشاه می‏باشد. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی بوده و به­ صورت پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام گرفته شده است. جامعه آماری شامل کلیه ساکنین محله جعفرآباد که براساس سرشماری 1390، برابر 37423 نفر است، حجم نمونه براساس فرمول کوکران 268 نفر بدست آمده است. همچنین روش نمونه­گیری به صورت روش تصادفی ساده می‏باشد. توسعه پایدار محله جعفرآباد در شاخص سرزندگی (96/1)، دسترسی(74/2)، جذابیت و تمایز(12/2)، راحتی، آسایش و آرامش(11/2)، آلودگی صوتی و بصری(04/3)، تنوع و خوانایی(32/2)، ایمنی و امنیت(17/2)، احساس تعلق(56/2)، پویایی و سازگاری(14/2)، هویت و خوانایی(89/2)، تراکم و معیارهای قابل تحمل محله(01/2) و مشارکت (28/3) بوده است که در بیشتر شاخص ها از حد متوسط و استاندارد پایین تر بوده است. نتایج تحلیل توسعه پایدار شهری در محله جعفرآباد بیانگر آن است که تمام شاخص‏های پایداری کالبدی با میانگین آزمون t تک نمونه ای (79/2)، پایداری اجتماعی (53/2)، پایداری اقتصادی (93/1) و پایداری زیست محیطی (35/2) در محله جعفرآباد پایین‏تر از حد متوسط و استاندارد قرار دارد. عمده ترین متغیرهای مستقل تأثیرگذار بر توسعه پایدار محله به ترتیب اولویت، عبارتند از پایداری کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی می‏باشد. بنابراین با توجه به بررسی این شاخص‏ها و مقدار پایین بودن آنها از حد استاندارد محله جعفرآباد دچار ناپایداری است.

 واژگان کلیدی: توسعه پایدار شهری- اسکان غیررسمی- محله پایدار- محله جعفرآباد

 1-1- مقدمه

توسعه شهری درمعنای عام آن، براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی، ناپایدار شده است، موضوعی که ارائه و مورد بحث قرار خواهد گرفت، امروزه یکی از چالش‌های عمده ناپایدار کننده شهری و گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی یا حاشیه نشینی می‌باشد. سکونتگاههای غیررسمی همواره یکی از مسائل اصلی شهرهای کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بوده است. در دهه‏های اخیر بحث فقر شهری و سکونتگاههای غیررسمی بیش از پیش با مفهوم عام توسعه پایدار شهری گره خورده است. امروزه درک فراگیری در سطح بین‏المللی از مسئله پایداری و نقش آن در پایداری اجتماعی و پایداری شهری شکل گرفته است به نحوی که در بسیاری از پیمان‏های بین‏المللی محو فقر به طور عام و فقر شهری به طو خاص به عنوان یکی از اهداف اصلی جامعه جهانی تعریف می‏شود. در این زمینه شاخص‏ترین توافق جهانی بر روی اهداف توسعه هزاره از سوی رهبران جهان (2000) است که از میان بردن فقر و گرسنگی و تضمین پایداری زیست محیطی (بهبود دسترسی به مسکن مناسب و بهبود اسکان غیررسمی) از اهداف اصلی آن است (ایراندوست، 1388: 27).

محلات فقیرنشین و اسکان غیررسمی در شهرها با توسعه پایدار شهری در تناقض قرار دارد. امروزه پدیده اسکان غیررسمی در اطراف شهرها امری است اجتناب ناپذیر که بخصوص در کشورهای جهان سوم باید مورد توجه برنامه ریزان شهری و مسئولان و متولیان شهرها، قرار گیرد. در بعد کلان، اسکان غیررسمی عبارت است از شکل گیری شیوه شهرنشینی ناپایداری که در سکونتگاههای درون یا مجاور شهرها با سیمایی ناخوشایند و خارج از فضاهای رسمی و برنامه ریزی شده تجلی می‏یابد (گروه مطالعات برنامه ریزی و توسعه پایدار شهری، 1390: 2). حاشیه نشینی یکی از پاشنه آشیل‏های توسعه پایدار شهری تلقی می‏شود، براساس مصوبات برنامه توسعه هزاره سازمان ملل بایستی تا سال 2015 میلادی دست کم 100 میلیون زاغه نشین از امکانات بهداشت، مسکن و فرصتهای نوین آموزش برخوردار شوند (نقدی و صادقی، 1385: 219).

طی دهه­های اخیر به تدریج محلات نابسامان و سكونتگاه­های غیررسمی، به­طور عمده در حاشیه شهرهای بزرگ كشور، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به­صورت خودرو شكل گرفته و گسترش یافته است. این پدیده در مطالعات شهری به­عنوان یكی از آسیب­های شهری مطرح می­باشد. تجمع اقشار کم­درآمد و مشاغل غیررسمی در سگونتگاه­های غیررسمی شیوه­ای از شهرنشینی ناپایدار را بوجود آورده است و زمینه ساز بسیاری از آسیب­ها و ناهنجاری­های اجتماعی شده است (جمشیدی و همکاران، 1393: 242-221). از پدیده های عمده ناپایدار کننده شهری به ویژه در کشــــورهای درحال توسعه، گونه‏ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی[1] است که بنابر مشاهدات جهانی درحال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاه‏ها هر چند جلوه‏ای از فقر است اما بازتاب کاستی‏ها و نارسایی های سیاستهای دولتی و بازار رسمی نیز محسوب می شوند. اسکان غیر رسمی به سبب باز تولید فقر و گسترش آن، به مخاطره انداختن محیط زیست و تحمیل هزینه ای بیشتر برای حل مشکلات، در مقایسه با هزینه پیشگیری از آنها، تهدیدی جدی برای پایداری و انسجام جامعه شهری و نیازمند تدابیر ویژه ای برای ساماندهی وضعیت کنونی و جلوگیری از گسترش آنها در آینده است. از آنجا که اسکان غیر رسمی از زمینه‏ای فراتر از امکان آن نشات می گیرد و بر محیطی فراتر از مکان آن نیز تاثیر می گذارد، چاره جویی این مسئله به سیاستگذاری و اقداماتی نه فقط درسطح محلی آن، بلکه درسطح ملی نیاز دارد.

توسعه شهری درمعنای عام آن، براثر بازتاب فضایی اسکان غیر رسمی ، ناپایدار شده است، واقعیت این است که انتقال ناگهانی بسیاری از ساکنان سکونتگاه‏های غیر رسمی از شیوه معیشت سنتی و رسمی جعفرآبادیی به معشیت نامشخص و نوینی که تمهیدات لازم و متناسب شهرنشینی – در ابعاد اقتصادی، اجتماعی ، فرهنگی و کالبدی فراهم نیست، آنها را به سکونتگاههای ناپایداری کشانده است که به منظور جای پا یافتن در شهر و به امید طی دوره گذار، انتخاب شده اند. علاوه بر این ، مسئله بلاتکلیفی بسیاری از این سکونتگاهها از نظر قانون – که ساکنان را دائم درخطر تخریب، تخلیه و تعرض رسمی نگاه می دارد – موجب احساس ناامیدی و عدم امنیت خانوارها و مانع تلاش، مشارکت اجتماعی و همبستگی آنها باجامعه شهری است، امری که پیامدهای نامطلوب فرهنگی ( حتی برای نسلهای آتی آنها و محیط‏های مجاور ) در بر دارد. ازاین رو، در وضع موجود مسئله عبارت است از: محرومیت ساکنان این سکونتگاه‏های گسترده که حامل یا مستعد نابنهجاری‏های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی‏اند و نیاز مبرمی به ارتقای شرایط محیطی دارند.

باتوجه به گرایش های موجود و نبود نشانه‏ای ازتغییر سیاست‏ها، چشم انداز نگران کننده‏ای از رشد اسکان غیر رسمی و ناپایدارسازی شهرها وجود دارد که اراده‏ای ملی و تدابیری مشخص، متفاوت از روال کنونی ، می‏طلبد.

اسكان غیررسمی كه به­طور عمده با تصرف و ساخت غیررسمی زمین و مسكن، عدم رعایت ضوابط و مقررات رسمی و متعارف شهری و ساختمانی، كمبود شدید خدمات زیرساختی و استفاده غیررسمی

و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید.
 

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمیناربرای دریافت درجه کارشناسی ارشد
مهندسی عمران – برنامه ریزی حمل و نقل
عنوان :
سایت علمی دانشجویی حمل و نقل و ترافیک کشور
 

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
 
چکیده :
طی سالهای اخیر و با توسعه روزافزون تکنولوژی ارتباطات اطلاع رسانی وارائه
خدمات به وسیله اینترنت به سهولت صورت می گیرد . به همین دلیل ایده ایجاد
سایتی برای ارائه خدمات و اطلاع رسانی و تقویت ارتباط دانشجویان با یکدیگر
و منابع معتبر علمی و تخصصی ، شکل گرفت. از دیگر اهداف این طرح و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب دانشکده تحصیلات تکمیلی سمیناربرای دریافت درجه کارشناسی ارشد مهندسی عمران – برنامه ریزی حمل و نقل عنوان : سایت علمی دانشجویی حمل و نقل و ترافیک کشور برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده : طی سالهای اخیر و با توسعه روزافزون تکنولوژی ارتباطات اطلاع رسانی وارائه خدمات به وسیله اینترنت به سهولت صورت می گیرد . به همین دلیل ایده ایجاد سایتی برای ارائه خدمات و اطلاع رسانی و تقویت ارتباط دانشجویان با یکدیگر و منابع معتبر علمی و تخصصی ، شکل گرفت. از دیگر اهداف این طرح شناسایی و معرفی استعدادهای حمل و نقلی به مراگز تخصصی و فراهم آوردن فرصتهای شغلی مناسب برای دانشجویان و متخصصان بود . آغاز گردید و فعالیت های اجرایی و فنی در دو بخش زیر بنایی و مدیریتی برای راه اندازی این پروژه با تعریف اولویتها و محتوای پیشنهادی براساس اهداف آغاز گردید و فعالیت های اجرایی و فنی در دو بخش زیر بنایی و مدیریتی برای راه اندازی آن صورت گرفت و سرانجام سایت با اطلاعات و محتوای اولیه آماده بهره برداری گردید . تعداد صفحه :123 قیمت :شش هزار تومان شناسایی
و معرفی استعدادهای حمل و نقلی به مراگز تخصصی  و فراهم آوردن فرصتهای
شغلی مناسب برای دانشجویان و متخصصان بود . آغاز گردید و فعالیت های اجرایی
و فنی در دو بخش زیر بنایی و مدیریتی برای راه اندازی
این پروژه با تعریف اولویتها و محتوای پیشنهادی براساس اهداف آغاز گردید و فعالیت
های اجرایی  و فنی در دو بخش زیر بنایی و مدیریتی برای راه اندازی آن صورت گرفت
و سرانجام سایت با اطلاعات  و محتوای اولیه آماده بهره برداری گردید .
تعداد صفحه :123
قیمت :شش هزار تومان
 

پایان نامه تیپ های شخصیتی:بررسی تیپ A
بررسی قلبی فرامینگهام
بیش از 1600 مرد و زن که توسط یک پرسشنامه تیپ A یاB طبقه بندی شده بودند و فارغ از هر گونه CHD بودند به مدت 8 سال پیگیری شدند.

مردان تیپA اداری تقریبا 3 برابر مردان تیپ B اداری در خطر CHD بودند.

آزمایش پیشگیری از بیمارنا قلبی بلژیک دو هزار مرد که با گذراندن یک آزمون ورزشی سخت سلامتی خوبی را نشان دادند.

در پیوستار تیپ A-B ارزیابی شدند و به مدت 5 سال آن ها را پیگیری کردند مردانی که تیپ A ارزیابی شده بودند 9/1 برابر مردان تیپB در معرض خطر CHD قرار داشتند.(کیتل،کورنیتزر،باکر1982)

این نتیجه گیری که تیپ A عامل خوبی برای CHD بوده است بی چون و چرا نیست.زمانی که جامعه در کل مطالعه می شود مثل مواردفوق این رابطه معتبر است اما هنگامی که جامعه به صورتی انتخاب شده باشد که هم اکنون در خطر زیاد باشد.یا هم اکنون در خطر کم قرار داشته باشد.تیپ A ب پایان نامه تیپ های شخصیتی:بررسی تیپ A بررسی قلبی فرامینگهام بیش از 1600 مرد و زن که توسط یک پرسشنامه تیپ A یاB طبقه بندی شده بودند و فارغ از هر گونه CHD بودند به مدت 8 سال پیگیری شدند. مردان تیپA اداری تقریبا 3 برابر مردان تیپ B اداری در خطر CHD بودند. آزمایش پیشگیری از بیمارنا قلبی بلژیک دو هزار مرد که با گذراندن یک آزمون ورزشی سخت سلامتی خوبی را نشان دادند. در پیوستار تیپ A-B ارزیابی شدند و به مدت 5 سال آن ها را پیگیری کردند مردانی که تیپ A ارزیابی شده بودند 9/1 برابر مردان تیپB در معرض خطر CHD قرار داشتند.(کیتل،کورنیتزر،باکر1982) این نتیجه گیری که تیپ A عامل خوبی برای CHD بوده است بی چون و چرا نیست.زمانی که جامعه در کل مطالعه می شود مثل مواردفوق این رابطه معتبر است اما هنگامی که جامعه به صورتی انتخاب شده باشد که هم اکنون در خطر زیاد باشد.یا هم اکنون در خطر کم قرار داشته باشد.تیپ A بیماری قلبی-عروقی را پیش بینی نکرد در MRFIT(آزمایش دخالت عامل خطر چندگانه)یک گروه بسیار پرخطر به مدت 7 سال پیگیری شدند. علت انتخاب این مردان این است که آنها را به خاطر سیگارکشیدن،کلسترول و فشار خون در معرض خطر قرار داشتن در این مورد نیز تیپ A بودن خطر بیشتری برای CHD نبود(شکل،هالی،نپتون و همکاران،1985) بررسی تیپ A از این مطالعات می توانیم نتیجه بگیریم که تیپA در جامعه کلی،بیشتر در معرض خطرCHD قرار دارد.اما تیپ A مفهومی کلی وناهمگن است یعنی پژوهشگران با استفاده از چهار عامل آن را تعریف می کنند: پرخاشگر بودنففوریت زمان،رقابت طلب و جاه طلی بودن،علاوه بر این مولفه های شاخص،عوامل ذیگری نیز وجود دارند که به این مولفه ها مربوط هستند. افرادی که فوریت زمان را احساس می کنند و جاه طلب هستند،ممکن است رویارویی بیشتری با شکست ناکامی و درماندگی داشته باشند.افرادی که رقابت طلب هستند شاید زمان بیشتری را در حالت واکنش اضطراری سپری کنندآیا می توان گفت یکی از مولفه ها یا عامل مربوط کشنده است؟ حال 12 احتمال بررسی می شود.خصومت و درماندگی و بعد احتمال سهم راکه واکنش اضطراری کلی تری است و به نظر می رسدشواهد را تکمیل می کند مطرح می کنیم. یماری قلبی-عروقی را پیش بینی نکرد در MRFIT(آزمایش دخالت عامل خطر چندگانه)یک گروه بسیار پرخطر به مدت 7 سال پیگیری شدند.

علت انتخاب این مردان این است که آنها را به خاطر سیگارکشیدن،کلسترول و فشار خون در معرض خطر قرار داشتن در این مورد نیز تیپ A بودن خطر بیشتری برای CHD نبود(شکل،هالی،نپتون و همکاران،1985)

بررسی تیپ A
از این مطالعات می توانیم نتیجه بگیریم که تیپA در جامعه کلی،بیشتر در معرض خطرCHD قرار دارد.اما تیپ A مفهومی کلی وناهمگن است یعنی پژوهشگران با استفاده از چهار عامل آن را تعریف می کنند:

پرخاشگر بودنففوریت زمان،رقابت طلب و جاه طلی بودن،علاوه بر این مولفه های شاخص،عوامل ذیگری نیز وجود دارند که به این مولفه ها مربوط هستند.

افرادی که فوریت زمان را احساس می کنند و جاه طلب هستند،ممکن است رویارویی بیشتری با شکست ناکامی و درماندگی داشته باشند.افرادی که رقابت طلب هستند شاید زمان بیشتری را در حالت واکنش اضطراری سپری کنندآیا می توان گفت یکی از مولفه ها یا عامل مربوط کشنده است؟

حال 12 احتمال بررسی می شود.خصومت و درماندگی و بعد احتمال سهم راکه واکنش اضطراری کلی تری است و به نظر می رسدشواهد را تکمیل می کند مطرح می کنیم.

و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید.
 

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمینار برای درجه کارشناسی ارشد
مهندسی برق – الکترونیک
عنوان :
پس پردازش با استفاده از پراکندگی مجازی برای ارتقای لبه
 

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
 
چکیده :
مرحله نخست در تحلیل تصویر بخش بندی است با عمل بخش بندی تصویر
به قسمت های تشکیل دهنده اش تقسیم می شود . میزان بخش بندی به
موضوع مورد نظر بستگی دارد . یعنی وقتی اشیای مورد علاقه کاربرد مورد
نظر از هم جدا با شند . باید بخش بندی متوقف شود . الگوریتم های بخش بندی
تصاوی و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب دانشکده تحصیلات تکمیلی سمینار برای درجه کارشناسی ارشد مهندسی برق – الکترونیک عنوان : پس پردازش با استفاده از پراکندگی مجازی برای ارتقای لبه برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما و نگارنده درج نمی شود تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده : مرحله نخست در تحلیل تصویر بخش بندی است با عمل بخش بندی تصویر به قسمت های تشکیل دهنده اش تقسیم می شود . میزان بخش بندی به موضوع مورد نظر بستگی دارد . یعنی وقتی اشیای مورد علاقه کاربرد مورد نظر از هم جدا با شند . باید بخش بندی متوقف شود . الگوریتم های بخش بندی تصاویر تک رنگ معمولا مبتنی بر یکی از دو خاصیت اصلی سطوح خاکستری یعنی ناپیوستگی یا شباهت هستند . در دسته اول تصویر براساس تغییرات سریع سطح خاکستری بخش بندی می شود و موضوعات اصلی در این دسته آشکار سازی نقاط منفرد خطوط و لبه های تصویر است . روش های اصلی در دسته دوم مبتنی بر آستانه سازی رشد ناحیه و تقیم و ادغام ناحیه هستند . پس یکی از مباحث مهمی که در راستای پردازش تصویر مطرح است لبه یابی است . آشکار سازی لبه متداول ترین راه برای آشکاری سازی ناپیوستگی های معنادار در سطح خاکستری تصویر است . لبه مرز بین نواحی با خواص نسبتا متفاوت سطح خاکستری است . از آنجا که عملگرهای مشتق بیانگر تغییرات هستند لذا در آشکار سازی لبه در تصاویر که بیانگر تغییرات سطح خاکستری هستند از این عملگرد ها ر تک رنگ معمولا مبتنی بر یکی از دو خاصیت اصلی سطوح خاکستری یعنی
ناپیوستگی یا شباهت هستند . در دسته اول تصویر براساس تغییرات سریع سطح
خاکستری بخش بندی می شود و موضوعات اصلی در این دسته آشکار سازی نقاط
منفرد خطوط و لبه های تصویر است . روش های اصلی در دسته دوم مبتنی بر آستانه
سازی رشد ناحیه و تقیم و ادغام ناحیه هستند . پس یکی از مباحث مهمی که در راستای
پردازش تصویر مطرح است لبه یابی است . آشکار سازی لبه متداول ترین راه برای آشکاری
سازی ناپیوستگی های معنادار در سطح خاکستری تصویر است . لبه مرز بین نواحی با خواص
نسبتا متفاوت سطح خاکستری است . از آنجا که عملگرهای مشتق بیانگر تغییرات هستند لذا
در آشکار سازی لبه در تصاویر که بیانگر تغییرات سطح خاکستری هستند از این عملگرد ها

2-3-2- تحلیل دینامیکی افزایشی (IDA) 15
2-3-3- تحلیل استاتیکی غیرخطی (پوش اور) 15
2-4- بررسی روشهای تحلیل پوش اور مرسوم 17
2-4-1- روش ضرایب جابجایی (DCM) 19
2-4-2- روش طیف ظرفیت (CSM) 19
2-4-3- روش N2 21
2-4-4- کاستیهای روشهای پوش اور مرسوم 23
2-5- روشهای تحلیل پوش اور پیشرفته 242-3-2- تحلیل دینامیکی افزایشی (IDA) 15
2-3-3- تحلیل استاتیکی غیرخطی (پوش اور) 15
2-4- بررسی روشهای تحلیل پوش اور مرسوم 17
2-4-1- روش ضرایب جابجایی (DCM) 19
2-4-2- روش طیف ظرفیت (CSM) 19
2-4-3- روش N2 21
2-4-4- کاستیهای روشهای پوش اور مرسوم 23
2-5- روشهای تحلیل پوش اور پیشرفته 24
2-5-1- روشهای پوش اور با الگوی بار ثابت- 25
2-5-2- روشهای پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده 36
2-5-3- روش پوش اور بهنگام شونده بر اساس برش طبقات (SSAP) 49
فصل سوم « جزئیات مدل سازی »
3-1- مقدمه 55
3-2- روش‌های پوش اور مورد بررسی و معیارهای ارزیابی- 55
3-3- مدلهای سازهای مورد مطالعه 56
3-3-1- جزئیات مدل سازه ی 3 طبقه 57
3-3-2- جزئیات مدل سازه ی 6 طبقه 58
3-3-3- جزئیات مدل سازه ی 9 طبقه 60
3-4- نرمافزارهای مورد استفاده 60
3-5- فرضیات مدل سازی- 61
3-6- رکورد زلزله های مورد بررسی- 62
فصل چهارم « نتایج و تفسیر آن‌ها »
4-1- کلیات- 64
4-2- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 3طبقه 64
4-2-1- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 3 طبقه 64
4-2-2- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 6 طبقه 67
4-2-3- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی نسبی طبقات در ساختمان 6 طبقه 69
4-2-4- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی طبقات در ساختمان 6 طبقه 70
4-2-5- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 9 طبقه 71
4-2-6- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین برش طبقات در ساختمان 9 طبقه 71
فصل پنجم « جمع‌بندی و پیشنهادها »
5-1- مقدمه 75
5-2- خلاصه نتایج 76
5-2-1- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی طبقات- 76
5-2-2- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی نسبی بین طبقات- 76
5-2-3- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد برش طبقات- 77
5-3- نتیجه گیری کلی- 77
5-4- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی- 78
منابع 79
فهرست جداول
جدول 3-1- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 3 طبقه 58
جدول 3-2- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 6 طبقه 59
جدول 3-3- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 9 طبقه 60

فهرست نمودارها
نمودار 4-1- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 65
نمودار 4-2- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 65
نمودار 4-3- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 66
ن2-3-2- تحلیل دینامیکی افزایشی (IDA) 15 2-3-3- تحلیل استاتیکی غیرخطی (پوش اور) 15 2-4- بررسی روشهای تحلیل پوش اور مرسوم 17 2-4-1- روش ضرایب جابجایی (DCM) 19 2-4-2- روش طیف ظرفیت (CSM) 19 2-4-3- روش N2 21 2-4-4- کاستیهای روشهای پوش اور مرسوم 23 2-5- روشهای تحلیل پوش اور پیشرفته 24 2-5-1- روشهای پوش اور با الگوی بار ثابت- 25 2-5-2- روشهای پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده 36 2-5-3- روش پوش اور بهنگام شونده بر اساس برش طبقات (SSAP) 49 فصل سوم « جزئیات مدل سازی » 3-1- مقدمه 55 3-2- روش‌های پوش اور مورد بررسی و معیارهای ارزیابی- 55 3-3- مدلهای سازهای مورد مطالعه 56 3-3-1- جزئیات مدل سازه ی 3 طبقه 57 3-3-2- جزئیات مدل سازه ی 6 طبقه 58 3-3-3- جزئیات مدل سازه ی 9 طبقه 60 3-4- نرمافزارهای مورد استفاده 60 3-5- فرضیات مدل سازی- 61 3-6- رکورد زلزله های مورد بررسی- 62 فصل چهارم « نتایج و تفسیر آن‌ها » 4-1- کلیات- 64 4-2- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 3طبقه 64 4-2-1- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 3 طبقه 64 4-2-2- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 6 طبقه 67 4-2-3- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی نسبی طبقات در ساختمان 6 طبقه 69 4-2-4- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی طبقات در ساختمان 6 طبقه 70 4-2-5- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 9 طبقه 71 4-2-6- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین برش طبقات در ساختمان 9 طبقه 71 فصل پنجم « جمع‌بندی و پیشنهادها » 5-1- مقدمه 75 5-2- خلاصه نتایج 76 5-2-1- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی طبقات- 76 5-2-2- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی نسبی بین طبقات- 76 5-2-3- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد برش طبقات- 77 5-3- نتیجه گیری کلی- 77 5-4- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی- 78 منابع 79 فهرست جداول جدول 3-1- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 3 طبقه 58 جدول 3-2- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 6 طبقه 59 جدول 3-3- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 9 طبقه 60 فهرست نمودارها نمودار 4-1- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 65 نمودار 4-2- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 65 نمودار 4-3- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 66 نمودار 4-4- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 66 نمودار 4-5- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهCBF با مهاربندهای BRB 67 نمودار 4-6- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهEBF با مهاربندهای BRB 67 نمودار 4-7- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهاربندی CBF با مهاربندهای BRB 68 نمودار 4-8- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 68 نمودار 4-9- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 69 نمودار 4-10- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 69 نمودار 4-11- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 70 نمودار 4-12- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 70 نمودار 4-13- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 71 نمودار 4-14- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 71 نمودار 4-15- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 72 نمودار 4-16- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 72 نمودار 4-17- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 73 نمودار 4-18- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 73 فهرست شکل‌ها شکل 2-1 جابجایی هدف در روش طیف ظرفیت (CSM) 20 شکل 2-2- جابجایی هدف در روش N2 22 شکل 2-3- ایده‌آل‌سازی منحنی پوش اوربه صورت منحنی دو خطی]15[ 28 شکل 2-4- بدست آوردن مشخصه جابجایی از سطح زیر منحنی برش پایه مطابق روش انرژی [11] 33 شکل 2-5- مقایسه منحنی ظرفیت مود سوم ساختمان سه طبقه از روش MPA و انرژی [11] 34 شکل 2-6- تحلیل پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده] 2[ 36 شکل 2-7- بهنگام کردن کلی ] 16،17[ 44 شکل 2-8- بهنگام کردن افزایشی ]16،17[ 45 شکل 2-9- نحوه تعیین الگوی بار اعمالی در یکی از مراحل بارگذاری روش SSAP 51 شکل 2-10- تغییرات الگوی بار اعمالی در مراحل مختلف بارگذاری (a) روش FAP و (b) روش SSAP 52 شکل 3-1- جزئیات مدل 3 طبقه 57 شکل 3-2- پلان ساختمان های مدل سازی شده 57 شکل 3-3- جزئیات مدل 6 طبقه 58 شکل 3-4- منحنی نیرو- تغییر شکل فولاد Steel02 61 چکیدهمودار 4-4- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 66
نمودار 4-5- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهCBF با مهاربندهای BRB 67
نمودار 4-6- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهEBF با مهاربندهای BRB 67
نمودار 4-7- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهاربندی CBF با مهاربندهای BRB 68
نمودار 4-8- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 68
نمودار 4-9- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 69
نمودار 4-10- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 69
نمودار 4-11- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 70
نمودار 4-12- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 70
نمودار 4-13- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 71
نمودار 4-14- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 71
نمودار 4-15- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 72
نمودار 4-16- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 72
نمودار 4-17- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 73
نمودار 4-18- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 73
فهرست شکل‌ها
شکل 2-1 جابجایی هدف در روش طیف ظرفیت (CSM) 20
شکل 2-2- جابجایی هدف در روش N2 22
شکل 2-3- ایده‌آل‌سازی منحنی پوش اوربه صورت منحنی دو خطی]15[ 28
شکل 2-4- بدست آوردن مشخصه جابجایی از سطح زیر منحنی برش پایه مطابق روش انرژی [11] 33
شکل 2-5- مقایسه منحنی ظرفیت مود سوم ساختمان سه طبقه از روش MPA و انرژی [11] 34
شکل 2-6- تحلیل پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده] 2[ 36
شکل 2-7- بهنگام کردن کلی ] 16،17[ 44
شکل 2-8- بهنگام کردن افزایشی ]16،17[ 45
شکل 2-9- نحوه تعیین الگوی بار اعمالی در یکی از مراحل بارگذاری روش SSAP 51
شکل 2-10- تغییرات الگوی بار اعمالی در مراحل مختلف بارگذاری (a) روش FAP و (b) روش SSAP 52
شکل 3-1- جزئیات مدل 3 طبقه 57
شکل 3-2- پلان ساختمان های مدل سازی شده 57
شکل 3-3- جزئیات مدل 6 طبقه 58
شکل 3-4- منحنی نیرو- تغییر شکل فولاد Steel02 61
چکیده
2-5-1- روشهای پوش اور با الگوی بار ثابت- 25
2-5-2- روشهای پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده 36
2-5-3- روش پوش اور بهنگام شونده بر اساس برش طبقات (SSAP) 49
فصل سوم « جزئیات مدل سازی »
3-1- مقدمه 55
3-2- روش‌های پوش اور مورد بررسی و معیارهای ارزیابی- 55
3-3- مدلهای سازهای مورد مطالعه 56
3-3-1- جزئیات مدل سازه ی 3 طبقه 57
3-3-2- جزئیات مدل سازه ی 6 طبقه 58
3-3-3- جزئیات مدل سازه ی 9 طبقه 60
3-4- نرمافزارهای مورد استفاده 60
3-5- فرضیات مدل سازی- 61
3-6- رکورد زلزله های مورد بررسی- 62
فصل چهارم « نتایج و تفسیر آن‌ها »
4-1- کلیات- 64
4-2- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 3طبقه 64
4-2-1- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 3 طبقه 64
4-2-2- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 6 طبقه 67
4-2-3- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی نسبی طبقات در ساختمان 6 طبقه 69
4-2-4- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی طبقات در ساختمان 6 طبقه 70
4-2-5- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 9 طبقه 71
4-2-6- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین برش طبقات در ساختمان 9 طبقه 71
فصل پنجم « جمع‌بندی و پیشنهادها »
5-1- مقدمه 75
5-2- خلاصه نتایج 76
5-2-1- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی طبقات- 76
5-2-2- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی نسبی بین طبقات- 76
5-2-3- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد برش طبقات- 77
5-3- نتیجه گیری کلی- 77
5-4- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی- 78
منابع 79
فهرست جداول
جدول 3-1- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 3 طبقه 58
جدول 3-2- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 6 طبقه 59
جدول 3-3- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 9 طبقه 60

فهرست نمودارها
نمودار 4-1- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 65
نمودار 4-2- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 65
نمودار 4-3- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 66
نمودار 4-4- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 66
نمودار 4-5- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهCBF با مهاربندهای BRB 67
نمودار 4-6- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهEBF با مهاربندهای BRB 67
نمودار 4-7- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهاربندی CBF با مهاربندهای BRB 68
نمودار 4-8- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 68
نمودار 4-9- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 69
نمودار 4-10- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 69
نمودار 4-11- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 70
نمودار 4-12- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 70
نمودار 4-13- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 71
نمودار 4-14- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 71
نمودار 4-15- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 72
نمودار 4-16- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 72
نمودار 4-17- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 73
نمودار 4-18- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 73
فهرست شکل‌ها2-3-2- تحلیل دینامیکی افزایشی (IDA) 15
2-3-3- تحلیل استاتیکی غیرخطی (پوش اور) 15
2-4- بررسی روشهای تحلیل پوش اور مرسوم 17
2-4-1- روش ضرایب جابجایی (DCM) 19
2-4-2- روش طیف ظرفیت (CSM) 19
2-4-3- روش N2 21
2-4-4- کاستیهای روشهای پوش اور مرسوم 23
2-5- روشهای تحلیل پوش اور پیشرفته 24
2-5-1- روشهای پوش اور با الگوی بار ثابت- 25
2-5-2- روشهای پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده 36
2-5-3- روش پوش اور بهنگام شونده بر اساس برش طبقات (SSAP) 49
فصل سوم « جزئیات مدل سازی »
3-1- مقدمه 55
3-2- روش‌های پوش اور مورد بررسی و معیارهای ارزیابی- 55
3-3- مدلهای سازهای مورد مطالعه 56
3-3-1- جزئیات مدل سازه ی 3 طبقه 57
3-3-2- جزئیات مدل سازه ی 6 طبقه 58
3-3-3- جزئیات مدل سازه ی 9 طبقه 60
3-4- نرمافزارهای مورد استفاده 60
3-5- فرضیات مدل سازی- 61
3-6- رکورد زلزله های مورد بررسی- 62
فصل چهارم « نتایج و تفسیر آن‌ها »
4-1- کلیات- 64
4-2- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 3طبقه 64
4-2-1- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 3 طبقه 64
4-2-2- ارزیابی عملکرد روش‌های پوش آور در ساختمان‌های 6 طبقه 67
4-2-3- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی نسبی طبقات در ساختمان 6 طبقه 69
4-2-4- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین جابجایی طبقات در ساختمان 6 طبقه 70
4-2-5- نتایج حاصل از تحلیل روش‌ها و رکوردهای مختلف در ساختمان 9 طبقه 71
4-2-6- تحلیل نتایج حاصل از روش‌های پوش آور در تخمین برش طبقات در ساختمان 9 طبقه 71
فصل پنجم « جمع‌بندی و پیشنهادها »
5-1- مقدمه 75
5-2- خلاصه نتایج 76
5-2-1- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی طبقات- 76
5-2-2- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد جابجایی نسبی بین طبقات- 76
5-2-3- بررسی تأثیر روش‌های مختلف در برآورد برش طبقات- 77
5-3- نتیجه گیری کلی- 77
5-4- پیشنهادات جهت تحقیقات آتی- 78
منابع 79
فهرست جداول
جدول 3-1- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 3 طبقه 58
جدول 3-2- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 6 طبقه 59
جدول 3-3- مشخصات سازه‌ای ساختمان های 9 طبقه 60

فهرست نمودارها
نمودار 4-1- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 65
نمودار 4-2- پروفیل برشی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 65
نمودار 4-3- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه CBF با مهاربندهای BRB 66
نمودار 4-4- پروفیل جابجایی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقه EBF با مهاربندهای BRB 66
نمودار 4-5- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهCBF با مهاربندهای BRB 67
نمودار 4-6- پروفیل جابجایی نسبی تحت رکورد های انتخاب شده در ساختمان 3 طبقهEBF با مهاربندهای BRB 67
نمودار 4-7- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهاربندی CBF با مهاربندهای BRB 68
نمودار 4-8- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 68
نمودار 4-9- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 69
نمودار 4-10- پروفیل دریفت طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 69
نمودار 4-11- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 70
نمودار 4-12- پروفیل تغییر مکان طبقات تحت زلزله در ساختمان 6 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 70
نمودار 4-13- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 71
نمودار 4-14- پروفیل برش طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 71
نمودار 4-15- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 72
نمودار 4-16- پروفیل جابجایی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 72
نمودار 4-17- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی CBF با مهاربندهای BRB 73
نمودار 4-18- پروفیل جابجایی نسبی طبقات تحت زلزله در ساختمان 9 طبقه با مهار بندی EBF با مهاربندهای BRB 73
فهرست شکل‌ها
شکل 2-1 جابجایی هدف در روش طیف ظرفیت (CSM) 20
شکل 2-2- جابجایی هدف در روش N2 22
شکل 2-3- ایده‌آل‌سازی منحنی پوش اوربه صورت منحنی دو خطی]15[ 28
شکل 2-4- بدست آوردن مشخصه جابجایی از سطح زیر منحنی برش پایه مطابق روش انرژی [11] 33
شکل 2-5- مقایسه منحنی ظرفیت مود سوم ساختمان سه طبقه از روش MPA و انرژی [11] 34
شکل 2-6- تحلیل پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده] 2[ 36
شکل 2-7- بهنگام کردن کلی ] 16،17[ 44
شکل 2-8- بهنگام کردن افزایشی ]16،17[ 45
شکل 2-9- نحوه تعیین الگوی بار اعمالی در یکی از مراحل بارگذاری روش SSAP 51
شکل 2-10- تغییرات الگوی بار اعمالی در مراحل مختلف بارگذاری (a) روش FAP و (b) روش SSAP 52
شکل 3-1- جزئیات مدل 3 طبقه 57
شکل 3-2- پلان ساختمان های مدل سازی شده 57
شکل 3-3- جزئیات مدل 6 طبقه 58
شکل 3-4- منحنی نیرو- تغییر شکل فولاد Steel02 61
چکیده
شکل 2-1 جابجایی هدف در روش طیف ظرفیت (CSM) 20
شکل 2-2- جابجایی هدف در روش N2 22
شکل 2-3- ایده‌آل‌سازی منحنی پوش اوربه صورت منحنی دو خطی]15[ 28
شکل 2-4- بدست آوردن مشخصه جابجایی از سطح زیر منحنی برش پایه مطابق روش انرژی [11] 33
شکل 2-5- مقایسه منحنی ظرفیت مود سوم ساختمان سه طبقه از روش MPA و انرژی [11] 34
شکل 2-6- تحلیل پوش اور با الگوی بار بهنگام شونده] 2[ 36
شکل 2-7- بهنگام کردن کلی ] 16،17[ 44
شکل 2-8- بهنگام کردن افزایشی ]16،17[ 45
شکل 2-9- نحوه تعیین الگوی بار اعمالی در یکی از مراحل بارگذاری روش SSAP 51
شکل 2-10- تغییرات الگوی بار اعمالی در مراحل مختلف بارگذاری (a) روش FAP و (b) روش SSAP 52
شکل 3-1- جزئیات مدل 3 طبقه 57
شکل 3-2- پلان ساختمان های مدل سازی شده 57
شکل 3-3- جزئیات مدل 6 طبقه 58
شکل 3-4- منحنی نیرو- تغییر شکل فولاد Steel02 61
چکیده

120)
سؤال دیگری که باید به آن پاسخ دهیم این است که «درونی کردن تا چه حدی و چگونه باید صورت بپذیرد؟». پاسخ این سؤال یکی از ابتدایی مجاری ورودی اقتصاد به حقوق بوده است. پیگو مالیات را ابزاری برای درونی سازی معرفی می‌کند و به برقراری مالیات به میزانی برابر با خسارت اجتماعی ناشی از فعالیت زیان آور اشاره می‌نماید. کاوز نظریه پیگو را به واسطه دلایلی از جمله برابر دانستن پرداخت مالیات با جبران خسارت از زیان دیده و عدم محاسبه سود و هزینه‌های دیگری همچون نقل مکان زیان دیدگان یا کارخانه رد می‌کند. روش دیگری که در کنار مالیات می‌تواند به درونی سازی کمک کند وضع استانداردهای از پیش تعیین شده است. بمولی و اوتی از این روش استفاده می‌کنند. اما این نظریه نیز علاوه بر اینکه ابهامات موجود در نظریه پیگو را دارا می‌باشد، با مشکل یافتن ابزارهایی جهت شناسایی میزان استانداردهای بهینه زیست محیطی رو به رو می‌باشد. به نظر می‌رسد بهترین روش به منظور ارزیابی درونی سازی بهینه و انتخاب ابزار کارآمد استفاده از تحلیلهای سود – هزینه می‌باشد. تحلیل سود – هزینه به ما کمک می‌کند؛
1. سود و هزینه‌های متفاوت در هر مورد را در نظر بگیریم و محاسبه نمائیم. (ترنر،1374: 320)
2. قیمت گذاری واقعی در این روش برای سود – هزینه وجود دارد.
3. نرخ تنزیل نسبتاً واقعی در خصوص ارزیابی سود و هزینه‌های سالهای آینده ارائه می‌دهد.
اما نباید چنین تصور شود که تحلیل‌های سود – هزینه جواب نهایی به سؤال ابتدایی ماست. این تحلیل نیز دارای ضعف و کمبودهایی است و تجدیدنظرهایی در این خصوص ارائه شده است:
1. در تحلیل‌های سود – هزینه مشخص نمی‌شود سود به چه کسی تعلق می‌گیرد و هزینه را چه کسی متحمل می‌شود. این تحلیل‌ها اهمیت توزیعی را مد نظر نمی‌گیرند.
2. این سؤال که چگونه سود سیاست گذاری‌های متفاوت محاسبه خواهد شد، بی جواب می‌ماند. به طور مثال در سیاست گذاری‌های زیست محیطی آیا انسان تنها مد نظر است؟ چگونه زمانی که یک اکوسیستم بزرگ تحت نظر است سود اندازه گیری می‌شود؟ آیا آزمون «رضایت به پرداخت» که به عناصر بازار برمی گردد، برای ارزش گذاری خسارت زیست محیطی کفایت می‌کند؟
3. تحلیل‌های سود هزینه ریسک را بی اثر (خنثی) فرض می‌کنند.
هر چند تحلیل‌های سود – هزینه دارای ایراد می‌باشد، اما نباید نقش مهم این تحلیل‌ها را در سیاستگذاری های حقوقی نادیده گرفت. بدین معنی که جامعه برای رسیدن به سطح بهینه‌ای از خسارات استفاده از این تحلیل‌ها را ضروری می‌داند. (انتظاری نجف‌آبادی،1394: 58)
نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، مفهوم هزینه در دیدگاه حقوق و اقتصاد می‌باشد. از منظر حقوق سنتی هزینه در میزان صدمه وارد شده خلاصه می‌شود، در حالی که از منظر اقتصادی هزینه تصادفات نه تنها هزینه ناشی از ورود خسارت است بلکه هزینه‌هایی همچون هزینه‌های اداری و هزینه‌های به منظور کاهش خسارت همچون نصب فیلتر و همچنین هزینه‌هایی همچون زمان بیشتر برای تولید یا کم شدن میزان تولید را نیز در بر می‌گیرد. (موسوی،1385: 30)
حوادث دو جانبه
در حوادث دو جانبه، علاوه براینکه زیان زننده باید احتیاط کند، زیان دیده نیز باید احتیاط بهینه را رعایت کند. مسئولیت محض با دفاع تقصیر، تقصیر ساده، تقصیر تطبیقی و تقصیر مشارکتی قواعدی هستند که در حوادث دو جانبه باعث کاهش هزینه اجتماعی120) سؤال دیگری که باید به آن پاسخ دهیم این است که «درونی کردن تا چه حدی و چگونه باید صورت بپذیرد؟». پاسخ این سؤال یکی از ابتدایی مجاری ورودی اقتصاد به حقوق بوده است. پیگو مالیات را ابزاری برای درونی سازی معرفی می‌کند و به برقراری مالیات به میزانی برابر با خسارت اجتماعی ناشی از فعالیت زیان آور اشاره می‌نماید. کاوز نظریه پیگو را به واسطه دلایلی از جمله برابر دانستن پرداخت مالیات با جبران خسارت از زیان دیده و عدم محاسبه سود و هزینه‌های دیگری همچون نقل مکان زیان دیدگان یا کارخانه رد می‌کند. روش دیگری که در کنار مالیات می‌تواند به درونی سازی کمک کند وضع استانداردهای از پیش تعیین شده است. بمولی و اوتی از این روش استفاده می‌کنند. اما این نظریه نیز علاوه بر اینکه ابهامات موجود در نظریه پیگو را دارا می‌باشد، با مشکل یافتن ابزارهایی جهت شناسایی میزان استانداردهای بهینه زیست محیطی رو به رو می‌باشد. به نظر می‌رسد بهترین روش به منظور ارزیابی درونی سازی بهینه و انتخاب ابزار کارآمد استفاده از تحلیلهای سود – هزینه می‌باشد. تحلیل سود – هزینه به ما کمک می‌کند؛ 1. سود و هزینه‌های متفاوت در هر مورد را در نظر بگیریم و محاسبه نمائیم. (ترنر،1374: 320) 2. قیمت گذاری واقعی در این روش برای سود – هزینه وجود دارد. 3. نرخ تنزیل نسبتاً واقعی در خصوص ارزیابی سود و هزینه‌های سالهای آینده ارائه می‌دهد. اما نباید چنین تصور شود که تحلیل‌های سود – هزینه جواب نهایی به سؤال ابتدایی ماست. این تحلیل نیز دارای ضعف و کمبودهایی است و تجدیدنظرهایی در این خصوص ارائه شده است: 1. در تحلیل‌های سود – هزینه مشخص نمی‌شود سود به چه کسی تعلق می‌گیرد و هزینه را چه کسی متحمل می‌شود. این تحلیل‌ها اهمیت توزیعی را مد نظر نمی‌گیرند. 2. این سؤال که چگونه سود سیاست گذاری‌های متفاوت محاسبه خواهد شد، بی جواب می‌ماند. به طور مثال در سیاست گذاری‌های زیست محیطی آیا انسان تنها مد نظر است؟ چگونه زمانی که یک اکوسیستم بزرگ تحت نظر است سود اندازه گیری می‌شود؟ آیا آزمون «رضایت به پرداخت» که به عناصر بازار برمی گردد، برای ارزش گذاری خسارت زیست محیطی کفایت می‌کند؟ 3. تحلیل‌های سود هزینه ریسک را بی اثر (خنثی) فرض می‌کنند. هر چند تحلیل‌های سود – هزینه دارای ایراد می‌باشد، اما نباید نقش مهم این تحلیل‌ها را در سیاستگذاری های حقوقی نادیده گرفت. بدین معنی که جامعه برای رسیدن به سطح بهینه‌ای از خسارات استفاده از این تحلیل‌ها را ضروری می‌داند. (انتظاری نجف‌آبادی،1394: 58) نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، مفهوم هزینه در دیدگاه حقوق و اقتصاد می‌باشد. از منظر حقوق سنتی هزینه در میزان صدمه وارد شده خلاصه می‌شود، در حالی که از منظر اقتصادی هزینه تصادفات نه تنها هزینه ناشی از ورود خسارت است بلکه هزینه‌هایی همچون هزینه‌های اداری و هزینه‌های به منظور کاهش خسارت همچون نصب فیلتر و همچنین هزینه‌هایی همچون زمان بیشتر برای تولید یا کم شدن میزان تولید را نیز در بر می‌گیرد. (موسوی،1385: 30) حوادث دو جانبه در حوادث دو جانبه، علاوه براینکه زیان زننده باید احتیاط کند، زیان دیده نیز باید احتیاط بهینه را رعایت کند. مسئولیت محض با دفاع تقصیر، تقصیر ساده، تقصیر تطبیقی و تقصیر مشارکتی قواعدی هستند که در حوادث دو جانبه باعث کاهش هزینه اجتماعی و کارآیی می‌شوند. برخی از نویسندگان مدعی شده‌اند دفاع تقصیر مشارکتی بی فایده است زیرا تقصیر ساده باعث احتیاط مقتضی دو طرف می‌شود. در حالی که برخی از نویسندگان همچون پاسنر استفاده از تقصیر مشارکتی را دفاع نموده‌اند. پاسنر مخالف سر سخت تقصیر تطبیقی است، او معتقد است که این قاعده ناکارآمد است به دلیل اینکه دخالت سیستم حقوقی در اجازه پرداخت به منظور پرداخت حق از زیان زننده به زیان دیده ضروری خواهد بود. این قاعده تنها سبب ایجاد هزینه اداری است که ایجاب نمی‌کند (پیشنهاد می‌کند) هیچ سود جبرانی خسارت تا جایی که انگیزه برای احتیاط کردن مطرح است. پاسنر معتقد است که هر دو طرف در قاعده تقصیر انگیزه‌های کافی برای اعمال احتیاط کارآمد را دارا می‌باشند و نیاز به قاعده جدیدی نیست. تحلیل اقتصادی حقوق یک واقعیت را در خصوص حقوق مسئولیت مدنی ثابت کرد: با فرض جبران خسارت کامل و برابر بودن همه استانداردهای قانونی با سطح کارآمد مراقبت، انواع قاعده تقصیر انگیزه‌هایی برای اقدام پیشگیرانه ایجاد می‌کند. (پرکینر،1380: 32) میزان فعالیت علاوه بر مراقبت عوامل دیگری از جمله میزان فعالیت ریسک حادثه را تغییر می‌دهد. بدین معنی که احتمال وقوع حادثه نه تنها به سطح احتیاط بستگی دارد، بلکه به میزان انجام آن عمل نیز وابسته است زیرا این میزان فعالیت است که می‌توان ریسک وقوع حادثه را به شکل غیر قابل انکاری تغییر دهد. در حوادث یک جانبه، مسئولیت محض علاوه بر اینکه سطح احتیاط را در نقطه بهینه قرار می‌گیرد بلکه سطح فعالیت را نیز کارآمد می‌شود. دلیل آن واضح است، مسئولیت هزینه‌ها را درونی می‌کند و زیان زننده سعی دارد احتمال وقوع خسارت را کاهش دهد تا در کنار آن هزینه‌هایش کاهش یابد. در حالی که قاعده تقصیر با اینکه سطح احتیاط را کارآمد می‌کند، اما زیان زننده برای اینکه میزان فعالیتش را در سطح بهینه نگه دارد انگیزه‌ای ندارد، زیرا بارعایت احتیاط مقتضی از مسئولیت مبرا می‌شود. تحلیل اقتصادی اصول عام وضع استانداردهای زیست محیطی وضع استاندارد یکی از ابزارهایی است که قانونگذار به وسیله آن سطح احتیاط کارآمد را مشخص می‌کند. استاندارد گذاری در حوزه زیست محیطی با ابهامات زیادی رو به رو می‌باشد، به طور مثال عملی که امروز با توجه به استاندارد اعلام شده از سوی قانونگذار توجیه دارد، در آینده علت خسارات زیست محیطی تلقی گردد. به همین دلیل در حوزه حقوق محیط زیست اصول عام استاندارد گذاری اهمیت فراوانی دارند. یکی از سؤالات اساسی که توسط اصول عام وضع استاندارد پاسخ داده می‌شود، این سؤال است که «چه راهنمایی برای وضع استاندارد زیست محیطی باید مقرر شود، به خصوص در مواردی که هیچ استاندارد مشخص زیست محیطی وجود ندارد؟». پاسخ به این سؤال از سه جهت مهم تلقی می‌شود زیرا اولاً به قاضی کمک می‌کند که تعادل منفعت که در پرونده‌های زیست محیطی معنی می‌دهد را کشف کند و به آن حکم دهد. دوما راهنمایی برای نهادهای اداری وضع کننده استانداردهای زیست محیطی است زمانی که دستور العمل مشخصی از قانونگذاری وجود ندارد. و نهایتاً به فعال صنعتی این کمک را می‌کند در جایی که استانداردهای زیست محیطی خاصی نیست از چه تکنولوژی و تا چه حدی از آن تکنولوژی استفاده نمایند. هرچند برخی از این اصول در عمل تأثیر آنچنانی نداشتند اما در سطوح قانونگذاری بسیار مؤثر بوده‌اند. (امیری، 1387: 59) در حقوق ایران، به نظر می‌رسد خلاء آشکاری در این زمینه وجود دارد، عدم وجود خط و مشی شفاف در وضع مقررات زیست محیطی باعث شده است که نه تنها قوانین و مقررات کارآیی لازم را نداشته باشند، بلکه در بسیاری موارد آنچنان ناکارآمد قلمداد شده که به قانونی فراموش شده و غیر قابل اجرا بدل شوند. این در حالی است که اصول سیاستگذاری و استاندارد گذاری زیست محیطی در جهان امروز راه روشن و نسبتاً همواری در مقابل قانونگذاران زیست محیطی قرار داده است. قانونگذار زیست محیطی می‌تواند با استناد به این اصول، حداقل در زمینه صدور مجوزها کمی از ناکارآمدی سابق را جبران کند. سازمان حفاظت و بهسازی محیط زیست به عنوان اصلی‌ترین فعال زیست محیطی ایران باید این وظیفه خطیر را برعهده بگیرد، هر چند که متاسفانه به واسطه ارجحیت یافتن سیاست‌های اقتصادی (صرفاً مالی) در بسیاری موارد، مجوزهایی که بر اساس اصول مذکور باید صادر می‌شدند به فراموشی سپرده می‌شوند. در هر حال با توجه به توضیحاتی که در خصوص اصول عام استاندارد گذاری زیست محیطی داده شد نشان دادیم که از اتحادیه اروپا تمایل چشمگیری به استفاده از تحلیلهای اقتصادی به منظور بهینه سازی آلودگی دارد. مسئولیت مدنی یکی از ضمانت اجراهای تبعیت از استانداردها و اصول زیست محیطی است اکنون سوالی که با آن روبرو هستیم این است که کدامیک از قواعد مسئولیت می‌تواند آلودگی زیست محیطی را در سطح بهینه قرار دهد؟ یا به بیان دیگر کدامیک از قواعد مسئولیت مدنی برای درونی کردن پیامدهای منفی و ایجاد بازدارندگی بهترین ابزار می‌باشد؟ مسئولیت مدنی زیست محیطی: مسئولیت محض در مقابل مسئولیت مبتنی بر تقصیر بررسی کردیم که اگر خسارت وارده به محیط زیست به واسطه عمل یک جانبه باشد، قاعده تقصیر و مسئولیت محض موجب ترغیب زیان زننده به اعمال احتیاط کارآمد و بهینه شدن هزینه اجتماعی خواهد شد. اگر خسارت وارده به محیط زیست را ناشی از عمل دو جانبه باشد، قاعده تقصیر و مسئولیت محض با دفاع تقصیر سطح احتیاط زیان زننده و زیان دیده را بهینه خواهد کرد. اما همانطور که پیش از این بحث شد، ریسک حادثه نه تنها به سطح احتیاط بلکه به میزان فعالیت نیز بستگی دارد. به همین جهت زمانی یک قاعده حقوقی کارآمد شناخته می‌شود که انگیزه اعمال احتیاط و میزان بهینه فعالیت را به طرفین بدهد. اگر ریسک حادثه ناشی از عمل یکجانبه باشد، در آن صورت قاعده تقصیر تنها سطح احتیاطش را کارآمد می‌کند و سطح فعالیت ناکارآمد باقی می‌ماند. و در صورتی که قاعده مسئولیت محض را اعمال کنیم سطح احتیاط و فعالیت کارآمد می‌شود. (پارکر،1382: 52) اما در خصوص عمل دو جانبه، وضع قاعده مسئولیت نمی‌تواند همزمان میزان فعالیت زیان دیده و زیان زننده را بهینه سازد. در اینجا باید دید سیاست قانونگذار در راستای حمایت از فعالیت زیان زننده است یا زیان دیده. اگر سیاست حمایتی برای کاهش زیان وارد به زیان دیده است، قاعده مسئولیت محض با دفاع تقصیر اعمال خواهد شد. و در صورتی که فعالیت زیان زننده برای جامعه از ارزش بیشتری برخوردار باشد قاعده تقصیر نسبی و تقصیر با دفاع تقصیر مد نظر قرار خواهد گرفت. ادبیات حقوقی غالباً علاقه بیشتری به مسئولیت زیست محیطی محض داشته، زیرا مسئولیت محض باعث می‌شود که قربانی جبران خسارت کامل شود، و هم زمان از بار اثبات خطا و تقصیر رهایی یابد. هر چند از نقطه نظر بازدارندگی، جبران خسارت زیان دیده هدف حقوق تصادفات نمی‌باشد. وظیفه زیان زننده به جبران خسارت از زیان دیده تنها وسیله برای دستیابی به بازدارندگی کارآمد خواهد بود. استدلال جبران خسارت قربانی برای اعمال کردن مسئولیت محض در خصوص آلودگی‌های زیست محیطی در تمام موارد متقاعد کننده نیست. در واقع، بسیاری از نظام‌های حقوقی هر تخلف از هنجارهای حقوق موضوعه و آیین نامه‌ها را به عنوان تقصیر قلمداد می‌کنند. از این جهت، در این سیستم‌ها کافی است قربانی نقض یکی از مقررات را برای وقوع تقصیر ثابت کند. اینجا سوالی مطرح می‌شود که آیا قواعد مسئولیت محض موقعیت قربانی را در مقایسه با ایجاد موسع‌تری از تقصیر بالاتر می‌برد. (ادیب، 1394: 39) همچنین نباید این نکته نادیده گرفته شود که در رژیم حقوقی مسئولیت مدنی هیچ محدودیتی اعمال نشده و قربانی مستحق دریافت کلیه خسارات می‌باشد در حالی که در بسیاری از کیس های محیط زیستی مسئولیت محض در ابتدا ذکر شده از جمله در کنوانسیون‌های بین المللی مربوط به آلودگی‌های اتمی و نفتی، اما در آنها سقف مالی و محدودیت‌های دیگری روی حقوق زیان دیده قرار داده شده است. به نظر می‌رسد باور جبران خسارت از مسئولیت محض از این رو با تردید رو به برو است. (عباسپور،1377: 201) گرچه بحث سنتی جبران خسارت زیان دیده ممکن است مقدمه توجیه کننده‌ای برای مسئولیت محض آلودگی زیست محیطی نباشد. اما از منظر بازدارندگی می‌توان دلایل موجهی برای اعمال مسئولیت محض پیدا کرد. اگر حادثه هسته‌ای را به عنوان یک حادثه یک جانبه تلقی کنیم، در این صورت سود ناشی از قواعد مسئولیت محض این خواهد بود که زیان زننده سطح فعالیت و احتیاط را هر دو بهینه کند. از آنجایی که قربانی تاثیری در ریسک حادثه نداشته، مسئولیت محض اولین و بهترین راه حل می‌باشد، به این دلیل که آلوده کننده بالقوه انگیزه کارآمدی برای کاهش حادثه داشته باشد. به نظر می‌رسد، تمایل مشهودی به سمت مسئولیت محض، با توجه به تفاوت‌های اعمال قاعده تقصیر و مسئولیت محض در پرونده‌های زیست محیطی وجود دارد. بسیاری از موارد آلودگی محیط زیستی به واقع حادثه یک جانبه بوده بدین معنی که فقط زیان زننده در آن ریسک حادثه دخالت داشته است. در مواردی که زیان دیده بتواند خسارات را بعد از وقوع حادثه کاهش دهد، سطح فعالیت زیان دیده ملاک نبوده، ولی سطح احتیاطش برای کاهش ریسک حادثه ملاک است. این موارد می‌تواند با اضافه کردن دفاع تقصیر به مسئولیت محض حل شود. (امیر ارجمند،1384: 123) در خصوص وضع قاعده مسئولیت تمایل نسبتاً شدیدی به سمت مسئولیت محض در خسارات محیط زیستی دارند، به طور مثال در قانون مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست محیطی آلمان مصوب 1991 این تمایل به وضوح دیده می‌شود. به صورت کلی، فرض بر این است که اطلاعات در خصوص سطح احتیاط کارآمد در دست صنایع است، در نتیجه دفاع قابل قبولی به نفع مسئولیت محض وجود خواهد داشت. به زبان دیگر، مسئولیت محض تمامی بار هزینه اطلاعاتی را به سمت زیان زننده بالقوه تغییر می‌دهد. در ماده 14 کاغذ سفید اتحادیه اروپا 2000 آمده است که: «مسئولیت به اعمال احتیاط بهینه راهنمایی می‌کند و در نتیجه از به وجود آمدن ریسک و خسارت دیدن بیشتر جلوگیری می‌کند. به علاوه سرمایه گذاری بر پروژه‌های تحقیق و توسعه را به منظور بالا بردن اطلاعات و تکنولوژی تشویق خواهد کرد». در کنار نظراتی که مسئولیت محض مورد تأیید است، انتقادات فراوانی نیز بدان وارد است. یکی از مشکلات بحث فروض مورد نظر برای کشیدن مدل اقتصادی این مسئولیت محض است. یکی از این فروض بی تفاوت بودن ریسک حادثه است. اگر زیان زننده بالقوه را ریسک گریز تصور کنیم مسئولیت محض تنها در صورتی می‌تواند کارآیی خود را داشته باشد که ریسک گریزی زیان زننده توسط عاملی همچون بیمه خنثی شود. به علاوه در مباحث مطرح شده همیشه فرض بر این بوده که قاضی در محاسبه خسارت تمامی داده‌ها و اطلاعات لازم را دارد، اما اگر دادگاه در تشخیص میزان خسارت اشتباه بکند، مسئولیت محض کارآیی لازم را نخواهد داشت زیرا بازدارندگی مورد انتظار را از دست خواهد داد. در حقوق ایران با توجه به مباحث مربوط به عدم شفافیت در خصوص فعالیت صنایع، به نظر می‌رسد اعمال مسئولیت محض قابل قبول‌تر از مسئولیت مبتنی بر تقصیر باشد، اما با توجه به سیاستهای حمایتی دولت از صنایع راه حل قانون همچنان مسئولیت مبتنی بر تقصیر است، هرچند ناکارآمدی آن به وضوح قابل رویت است. فرض دیگری که در مدل اقتصادی مسئولیت محض مطرح گشته است، جبران خسارت کامل زیان دیده است که موجب بازدارندگی بهینه می‌شود، اما در صورتی که میزان خسارت از دارایی زیان زننده تجاوز کند در اینجا مسئولیت محض دیگر بازدارندگی نخواهد داشت. زیان زننده احتمالی، حادثه را تا جایی در نظر می‌گیرد که با دارایی او برابر باشد، اگر سرمایه او کمتر از میزان خسارت احتمالی باشد، او کمتر از میزان احتیاط کارآمد را اعمال می‌کند. اعسار در پرداخت خسارت تحت قاعده تقصیر مشکل کوچکتری به نظر می‌رسد زیرا در صورتی که هزینه اعمال احتیاط کارآمد از جبران خسارت کمتر باشد، او احتیاط کارآمد را اعمال خواهد کرد. مشکل دیگری که در خصوص اعمال مسئولیت محض مطرح شده است نادیده گرفتن سود ناشی از فعالیت می‌باشد. بسیاری از فعالیت‌هایی خسارات آور هم زمان دارای منافع اجتماعی فراوانی هستند. مثال واضح آن کارخانه دارو سازی می‌باشد. در این موارد در صورت اعمال قاعده مسئولیت محض، جامعه را از میزان قابل توجهی منفعت اجتماعی که بدان نیازمند است محروم خواهیم کرد با این دید، اعمال قاعده تقصیر بهینه خواهد بود، در صورتی که هزینه اجتماعی کمتری به جامعه وارد شود. با وجود نقدهایی که به مسئولیت محض وارد است، نمی‌توان اثر مسئولیت محض در خصوص رابطه سبیبت و جلوگیری از خسارت را نادیده گرفت. بزرگ‌ترین استدلال در خصوص مسئولیت محض این است که زیان زننده را مجبور می‌کند که تمامی اقدامات پیشگیرانه کارآمد را برای جلوگیری از ورود خسارات اعمال کند، حتی اگر این اقدامات قابل شناسایی نباشد توسط قاضی که استانداردهای قاعده تقصیر را مشخص می‌کرده است. در حوزه محیط زیست بیشتر از آنکه نیازمندترمیم و جبران خسارت زیست محیطی باشیم، به دنبال بازدارندگی و تشویق به جلوگیری از ورود خسارت بیشتر هستیم. بنابراین تمایل به سمت مسئولیت محض زیست محیطی منطقی به نظر می‌رسد. در اتحادیه اروپا در سند سبز 1993 در خصوص جبران خسارت زیست محیطی سیاستگذاری کمیسیون اروپایی انتخاب‌های متعددی را برای قانونگذار قرار داده است، که در میان آنها تمایل آشکاری به سمت وضع مسئولیت محض داشته است. هر چند دیدگاه کمیسیون در کاغذ سفید 2000 نسبت به انتخاب میان قاعده تقصیر و مسئولیت محض متعادل‌تر شده است، اما کمیسیون قاعده مسئولیت محض را برای تمامی خساراتی که ناشی از فعالیت‌های پر خطر اجباری دانسته است و برای فعالیت‌های دیگر میان قاعده تقصیر و مسئولیت محض را مخیر دانسته است. فرض کمیسیون در اینجا این بوده است که در فعالیت پرخطر ریسک ناشی از فعالیت زیان زننده در ریسک حادثه مؤثر باشد، با اضافه کردن دفاع تقصیر می‌توان رفتار اورا نیز بهینه کرد. (ولائى،1388: 39) رابطه سببیت مبهم ابهام در «رابطه سببیت» موجب می‌شود که نه تنها پیدا نمودن پاسخی یکسان به پرونده‌های مشابه غیر ممکن باشد بلکه موجب سر درگمی قضات و محققان حقوقی را می‌شود. به نظر می‌رسد گفتن این عبارت که رابطه سببیت یکی از جنجال برانگیزترین، گیج کننده ترین و اختلاف برانگیزترین قسمت‌های حقوق است نادرست نباشد. در ادبیات حقوقی به منظور یافتن رابطه سببیت معمولاً به دیدگاه فلسفی در خصوص رابطه سببیت توجه می‌کند و سعی در مشخص کردن «سبب» و سپس القای آن معنی به پرونده مطروحه دارند. در نوشته‌های حقوقی، برای تمیز سبب گفته شده است که: «فعلی است که اگر انجام نمی‌شد، خسارت نیز به بار نمی‌آمد». فرضی که تاکنون بر اساس آن پیش رفتیم، علم به وجود رابطه سببیت و افزایش ریسک حادثه به واسطه عوامل مشخص بوده است. اما حقیقت آن است که اثبات رابطه سببیت و افزایش ریسک حهمیشه آسان نیست و دراکثر پرونده‌های زیست محیطی اثبات تأثیر فعالیت بر بالا رفتن ریسک حادثه و رابطه سببیت بسیار مشکل است. یکی از مثال‌های معروف در خصوص ابهام در رابطه سببیت، مثال معروف نیروگاه هسته‌ای است که با نشات مواد رادیو اکتیو موجی می‌شود که بیماری سرطان افزایش پیدا کند. در این مثال عنوان می‌گردد که در منطقه به صورت طبیعی سالانه 100 نفر به سرطان مبتلا می‌شدند اما نشات مواد رادیو اکتیو موجب شده است که 111 نفر به سرطان مبتلا شوند که مشخصاً 11 نفر از آنان قربانی نشات مواد رادیو اکتیو هستند. ریزو و آرنولد عنوان می‌کنند که رابطه سببیت باید با محصول نهایی موضوع فعالیت برابر باشد با همان میزان که فعالیت در افزایش ریسک حادثه مؤثر بوده است. با توجه به این تعریف کارخانه تنها نسبت به خسارت وارده به 11 نفر مسئول است. اما سؤال اینجاست که کدامیک از این 111 نفر، سرطانشان به واسطه نشات مواد رادیو اکتیو بوده است. فعالیت کارخانه موجود افزایش ریسک حادثه به میزان کمتر از 10 درصد شده است. احتمال اینکه هر کدام از این افراد به واسطه رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده باشند از 10 درصد کمتر است. اگر به هر کدام از این 111 نفر اجازه اقامه دعوا به منظور جبران خسارت کامل را بدهیم، قطعاً ناکارآمد و هزینه اداری زیادی به همراه خواهد داشت. و به علاوه نمی‌توان درصدی که فعالیت کارخانه موجب افزایش ریسک ابتلا به سرطان را نادیده گرفت. (مشهدی،1391: 40) اکنون سؤال این است که چگونه حقوق باید در جایی که در میزان تأثیر فعل زیانبار قطعیت وجود ندارد وارد عمل شود. و از منظر تحلیل اقتصادی حقوق این سؤال مطرح است که چه نوع قاعده مسئولیتی می‌تواند به محدودیت ریسک افزایش یافته و مستثنی شدن مسئولیت ناشی از ریسک زمینه از آن منتهی شود؟ مسئولیت آستانه مسئولیت آستانه، زمانی مورد استفاده قرار می‌گرفت که تأثیر فعل زیانبار بیش از 50 درصد بود، و در آن صورت زیان زننده مسئول جبران کلیه خسارات بود. این مسئولیت سالها در آمریکا اعمال می‌شد اما مورد انتقاد بود زیرا اولاً غیر عادلانه بود و ثانیاً غیرکارآمد بود. این مسئولیت غیر کارآمد است زیرا موجب عدم بازدارندگی کارآمد است. به طور مثال اگر احتمال همیشه پایین‌تر از حدی باشد که تعیین شده است به طور مثال افزایش 10 درصدی سرطان‌ها به واسطه نشات مواد سمی بدون جبران خسارت باقی می‌ماند و زیان زننده انگیزه برای اعمال احتیاط نخواهد داشت. و غیر عادلانه است زیرا زیان زننده بعضاً تنها 60 درصد ریسک حادثه را بالا می‌برد اما باید به میزان 100 درصد جبران خسارت کند، حداقل 40 درصد خسارت وارده از عمل او ناشی نمی‌شده است و او نسبت به آن 40 درصد هیچ کنترلی ندارد. مسئولیت نسبی در مسئولیت نسبی، زیان زننده تنها قسمتی از خسارت قربانی را جبران می‌کند. اگر مثلاً 40 درصد ریسک حادثه توسط فعالیت زیان زننده افزایش یافته است، او تنها مسئولیت جبران همان 40 درصد را دارد. سود ناشی از این روش این است که به دلیل آنکه زیان زننده تنها نسبت به ریسکی که ایجاد می‌کند مسئولیت دارد بازدارندگی کارآمد خواهد بود. این قاعده به سود قربانی نیز می‌تواند باشد. زیرا در صورت اعمال مسئولیت آستانه، حتماً باید بیش از 40 درصد ریسک حادثه افزایش یافته باشد تا قربانی بتوانند جبران خسارت را تقاضا کند. اما در مسئولیت نسبی حداقل 40 درصد از خسارت را دریافت خواهد کرد. سبب جایگزین در مثال شیوع بیماری‌های تنفسی در میان کودکان ساکن در مناطق اطراف کارخانه‌های نساجی می‌توان از قاعده سبب جایگزین استفاده نمود، بدین مفهوم که زیان دیدگاه می‌توانند نسبت به هر کدام از کارخانجات اعلام خسارت بکنند البته خوانده دعوا می‌تواند با اثبات اینکه فعل او، عامل زیان نبوده است از مسئولیت مبرا گردد. یکی از مثال‌های واقعی در خصوص استفاده از قاعده سبب جایگزین در پرونده معروف فرزندان مادرانی که داروی دز را استفاده می‌کردند. در این پرونده، مردی ادعا کرد که مادرش به هنگام حاملگی داروی دز را مصرف کرده است و در نتیجه عیب این محصول او مبتلا به سرطان شده استو خواهان دعوا، امکان اینکه ثابت کند که مادرش از داروی کدامیک از تولید کنندگان را مصرف کرده است نداشت. دادگاه‌های هلند در این مثال قاعده سبب جایگزین را اعمال کرده‌اند و تنها با شرط اثبات این امر که او نمی‌توانسته محصولی که به خواهان صدمه زده است بفروشد، از مسئولیت معاف می‌شود. در برخی از ارا صادره با استفاده از سبب جایگزین، شرط اثبات خلاف برداشته شد. در این آرا مسئولیت بر پایه ایجاد خطر به طور کلی است نه ایجاد خطر در یک مورد خاص. بنابراین زیان زننده بالقوه نمی‌تواند با اثبات اینکه خسارت از محصول او به بار نیامده است، از مسئولیت جمعی برهد. در واقع کارکرد مسئولیت جمعی هر چند شبیه به مسئولیت تضامنی است، اما با آن تفاوت دارد، زیرا سهم هر تولید کننده را تنها از او می‌توان مطالبه کرد نه از دیگران. (عمید زنجانی،1382: 40) نتایج عملی ناشی از این پرونده و پرونده‌های مشابه حاکی از آن است که حتی اگر آستانه مسئولیت توسط نظام قضایی انتخاب نشود، نهایتاً با اعمال مسئولیت جمعی یا مسئولیت جایگزین با انتقال بار اثبات دعوا، به همان نتیجه خواهیم رسید. به واسطه این قواعد ممکن است کارخانه مجبور به جبران خسارت فعالیت کارخانه‌های دیگری را نیز بر عهده بگیرد که زمان اقامه دعوا فعالیت خود را متوقف کرده بودند. در این خصوص پرداخت خسارت به منظور دستیانی به بازدارندگی، کارآیی لازم را نخواهد داشت. پس به نظر می‌رسد مسئولیت نسبی در این پرونده‌ها از منظر اقتصادی مورد تأیید بوده است. (غلامعلی زاده،1392: 91) رویکرد حقوق ایران در مواجه با سبب مبهم در حقوق ایران در حوزه مسئولیت مدنی زیست محیطی، قواعد سنتی مسئولیت مدنی همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بدین مفهوم که هر سه عنصر برقراری مسئولیت مدنی (تقصیر، زیان و رابطه سببیت) باید احراز شود. اما همان طور که گفته شد، در زمینه حقوق محیط زیست استفاده از قواعد سنتی مسئولیت مدنی ناکارآمد خواهد بود، زیرا نه تنها اثبات تقصیر پر هزینه و بعضاً غیر ممکن است، بلکه رابطه سببیت با پیچیدگی‌هایی که پیشتر ذکر کرده‌ایم مواجه است. هر چند در مثال نیروگاه هسته‌ای، مباحث تئوری حقوق ایران مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، اما در رویه قضایی این مباحث همچنان مسکوت باقی مانده‌اند. در حقوق ایران، مثال نشات مواد رادیو اکتیو و افزایش میزان مبتلایان به سرطان در زمره موارد مطروح در سبب مجمل قرار می‌گیرند. بدین معنا که دو علت موجب بیماری سرطان بوده است، یکی از تشعشات هسته‌ای و دیگری سایر عوامل راه حقوقی ایران در صورت مواجه با سبب مجمل استفاده از قاعده قرعه است. هر چند برخی از حقوقدانان استفاده از قاعده قرعه تنها در حدود نص قانون مجاز دانسته‌اند و دلایل قاعده قرعه را ضعیف و سست ارزیابی کرده‌اند، اما در مقابل به نظر برخی از فقها و حقوقدانان، قرعه در موارد مشکل، یعنی جایی که دلیل شرعی و قانونی معتبر برای خروج از شبهه و اجمال وجود ندارد، از راه‌های معتبر است. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا اعمال قاعده قرعه از منظر اقتصادی کارآمد است یا خیر؟ در مثال کارخانه اتمی ابهام در این است یازده نفری که به واسطه نشات مواد رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده‌اند کدامیک هستند. به دو شیوه در اینجا می‌توان از قاعده قرعه استفاده کرد. نخست آنکه برای هر فرد میان اینکه علت سرطانش مواد رادیو اکتیو بوده یا سایر موارد به قرعه یکی را انتخاب کرد. دوم آنکه اسم یازده نفر از 111 نفر را به قید قرعه انتخاب نمود. هر دو راه حل مستلزم این است که با این فرض جلو برویم که هر صد و یازده نفر بر علیه نیروگاه اتمی اقامه دعوا کرده‌اند که این خود هزینه بالایی را بر جامعه بار خواهد کرد. همچنین اگر بر اساس نص ماده 315 جلو رفته و میان علت زیان به قید قرعه انتخاب کنیم با این معضل رو به رو خواهیم بود که احتمال اینکه بیش از 11 نفر- که تعداد افرادی آیت که به علت نشات مواد رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده‌اند – داشته باشیم زیاد است که در این صورت نیروگاه هسته‌ای را مجبور به جبران خسارتی خواهیم کرد که در آن دخیل نبوده است. اما در صورتی که قرعه در میان مبتلایان به سرطان باشد، و یازده نفر از آنان به قید قرعه انتخاب شوند، می‌توان گفت در این صورت زیان زننده بالقوه به اعمال احتیاط بهینه ترغیب خواهد شد. ولی در خصوص کاهش هزینه‌های اجتماعی با این معضل رو به رو خواهیم بود که هر چند هزینه ناشی از خسارات وارده به 11 نفر توسط نیروگاه اتمی درونی شده است اما هزینه اداری ناشی از اقامه دعوا در این مورد بسیار بالا خواهد بود و به تبع آن هزینه اجتماعی کاهش چشمگیری نخواهد داشت. به علاوه این راهکار ناعادلانه است، زیرا که ممکن است خسارت وارده به فردی که به واسطه نشات مواد رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده است، جبران نشده باقی بماند. (نوری،1372: 301) اما این سؤال که آیا مثال نیروگاه هسته‌ای افزایش ریسک یا یک سبب مجزا، ما را به سمت دیدگاه دومی راهنمایی می‌کند در آن فعالیت کارخانه را افزایش ریسک ابتلا به سرطان را بالا برده است. و به همین دلیل، فعالیت کارخانه در کنار عوامل دیگر همچون طبیعت، ژن و تغذیه و غیره به ابتلا به سرطان کمک کرده است. در این مفهوم با سبب متعدد رو به رو هستیم نه صرفاً سبب مجمل. حقیقت موضوعات این چنینی به واقع افزایش ریسک است، زیرا اثبات مبتلا شدن به بیماری صرفاً به واسطه تشعشات یا عوامل طبیعی بوده است، در حال حاضر، غیر ممکن است. در تعدد اسباب، به نظر می‌رسد اینجا باید بحث نظریه بر حسب میزان تأثیر را پذیرفت. به موجب این نظریه نباید میان اسباب و شرایطی که زیانی را به بار آورده است تفاوتی قائل شد. هر دوی این اسباب در وقوع ضرر سهم داشته‌اند. ونیروگاه هسته‌ای نسبت به میزان تاثیرش در ابتلاء به سرطان مسئولیت جبران خسارت را بر عهده دارد. در اینجا همانند مسئولیت نسبی باید ده درصد خسارت 111 نفر توسط کارخانه جبران شود. و اعمال این قاعده نیز می‌تواند کارآیی از منظر اقتصادی را به همراه داشته باشد. (مستقیمی،1377: 210) در مثال دوم که بحث کارخانه‌های نساجی و ابتلای کودکان به بیماری‌های تنفسی با سبب متعدد رو به رو خواهیم بود. در این موارد با این سؤال رو به رو هستیم که هر کارخانه باید به چه میزانی خسارت را جبران کنند؟ و همچنین این سؤال که در مواردی که کارخانه‌ای فعالیت خود را متوقف کرده است چه باید کرد؟ در نظام حقوقی ایران به راستی پاسخ مشخصی در مقابل این سؤالات وجود ندارد. هر چند با استفاده از مبنای تئوری به نظر می‌رسد باید به استناد به میزان احتیاط و فعالیت کارخانجات هر یک را مسئول جبران نسبی از خسارت دانست. بدین وسیله نه تنها میزان احتیاط زیان زنندگان بالقوه بهینه خواهد شد، بلکه هزینه اجتماعی وارد به جامعه نیز در سطح کارآمدی قرار خواهد گرفت. در مواردی که برخی از کارخانه‌ها فعالیت خود را متوقف کرده‌اند دولت نقش سازنده‌ای را بر عهده دارد. دولت به عنوان اصلی‌ترین نهادی که حمایت و حفاظت محیط زیست را در ایران بر عهده دارد باید صندوقی همانند صندوق تأمین خسارت‌های بدنی رد قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه را تأسیس کند و از افراد حقیقی و حقوقی فعال در حوزه‌های مختلف که به صورت بالقوه احتمال خسارت زدن به محیط زیست را دارند، مبالغی تحت عنوان مجوز فعالیت سالانه دریافت کنند، همچنین با نظارت دقیق بر فعالیت آنها با برقراری استانداردهای مشخص و یا حداقل وضع اصول استادنداردگذاری زیست محیطی به صورت راهبردی از ورود خسارات زیست محیطی تا حد قابل توجهی جلوگیری نمایند. نتیجه گیری به منظور حمایت از محیط زیست و اجرای قوانین زیست محیطی، می‌توان از ابزارهای اجرایی همچون وضع مالیات، ضمانت اجرای مدنی و کیفری استفاده کرد. در این تحقیق با استفاده از تحلیل‌های اقتصادی قواعد و مقررات دو مسئولیت مدنی و کیفری زیست محیطی سعی بر آن داشتیم که الگوی مناسبی به منظور حمایت از محیط زیست ارائه دهیم. در این راه با نگاهی به حقوق اتحادیه اروپا که با وضع قوانین و مقررات زیست محیطی نوین، در حوزه محیط زیست یکی از پیشروان اصلی محسوب می‌شود و تطبیق این قواعد و مقررات با حقوق ایران، تلاش کنیم بهترین و کارآمدترین قواعد را استخراج نماییم. با مطالعه مقررات اتحادیه اروپا در می‌یابیم که هدف اصلی طراحی نظام مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست محیطی بر این مبنا قرار گرفته است که قواعد مسئولیت مدنی سنتی در زمینه خسارات زیست محیطی از کارآیی لازم برخوردار نبوده‌اند. هر چند استفاده از قواعد مسئولیت سنتی در ارتباط با تحقق ارکان مسئولیت زیست محیطی، عوامل توجیه کننده آن و شیوه‌های جبران خسارت قابل استفاده هستند و تنها در پاسخگویی به منافع عمومی ناتوان و ناکارآمد می‌باشند. تحول در قواعد مسئولیت مدنی زیست محیطی در اتحادیه اروپا کاملاً چشمگیر بوده است. به تصویب رساندن دستورالعمل‌های متعدد در این زمینه و همچنین تجدید نظر و تصویب قوانین جدید زیست محیطی در کشورهای عضو نمود آشار این حقیقت است. این در حالی است که در حقوق ایران در مسئولیت مدنی زیست محیطی مهجور باقی مانده است. نه تنها در قوانین و مقررات خاص زیست محیطی کمتر از 27 درصد موارد ضمانت اجراهای مدنی اشاره شده است. بلکه در اکثر پرونده‌های زیست محیطی ایران این مسئله قابل مشاهده است که در مواجه به مسئولیت مدنی زیست محیطی به قانون مدنی مصوب 1313 ارجاع داده می‌شود که در حیطه محیط زیست مشخصاً ناکارآمد است. در مواجه با خسارت زیست محیطی دو نکته اصلی باید مورد توجه قرار بگیرد اولاً خسارت زیست محیطی بعضاً در طی زمان به وقوع می‌پیوندد، ثانیاً به واسطه غیر قابل جبران بودن خسارات زیست محیطی نباید تنها به جبران خسارت توجه کرد، بلکه تمرکز بیشتر را باید بر بازدارندگی قرار داد. شاید این دو اصل بوده است که موحب شده اصول عام زیست محیطی امروزه نه تنها به عنوان راهنمای سیاستگذاری های زیست محیطی قلمداد شوند بلکه به شکل الزام آور وارد قواعد و مقررات زیست محیطی شوند. اصل پیشگیرانه، اصل آلوده کننده باید بپردازد، اصل دسترسی به اطلاعات و اصل احتیاطی از جمله این اصول هستند. به علاوه اصل توسعه پایدار و تجلی این اصل در حقوق مسئولیت مدنی و کیفری را نبادی فراموش کرد. به طور مثال در قانون برنامه پنجم توسعه، قانونگذار وظیفه وضع استانداردهای زیست محیطی در راستای این اصل را برعهده سازمان محیط زیست قرار داده است. هر چند نباید تلاش‌های سازمان حفاظت و بهسازی محیط زیست را در این زمینه‌ها نادیده گرفت، اما متاسفانه هنوز این اصل به درستی در حقوق ایران مورد اجرا قرار نگرفته است. رویکرد حقوق ایران در این زمینه مسئولیت مدنی زیست محیطی همچنان بر پایه مسئولیت مدنی سنتی و قاعده تقصیر می‌باشد. این در حالی است که با استفاده از قاعده تقصیر نه تنها هزینه اثبات تقصیر خسارت بالا می‌رود، بلکه در اکثر موارد با توجه به اینکه خسارات زیست محیطی در مدت زمان طولانی به وقوع می‌پیوندند، اثبات آن را غیر قابل ممکن یا پر هزینه می‌نماید. در کنوانسیون‌های بین المللی زیست محیطی و در مقررات اروپایی قاعده مسئولیت محض به منظور ایجاد بازدارندگی و جبران خسارت زیست محیطی معرفی شده است. هر چند قاعده نیز مبرا از اشکال نخواهد بود. اشکالاتی همچون اعسار زیان زننده بالقوه از پرداخت خسارت و ایجاد مشکلات اقتصادی همچون از میان بردن رقابت، ایجاد انحصار و جلوگیری از سرمایه گذاری‌های مفید بر این قاعده وارد است. با وجود این، بیمه و صندوق‌های مشترک جبران خسارت می‌توانند تا حدی مشکل اعسار را کاهش دهند. در خصوص مشکلات اقتصادی، در صورت همکاری دولت و قوه مقننه و قضاییه در این زمینه‌ها این معضلات به مراتب از صدمه‌های جبران ناپذیر زیست محیطی کم هزینه‌تر خواهد بود. به علاوه در صورتی که در جامعه افکار عمومی با معضلات و مشکلات زیست محیطی آشنا باشند، خود به خود شهروندان به سمت صنایع پاک راهنمایی خواهند شد و لزوماً اعمال قاعده مسئولیت محض مشکلات مفروض را پدید نخواهد آورد. مسئولیت محض زیست محیطی تا جایی کارآیی دارد که کلیه زیان زنندگان قابل شناسایی باشند و خسارات همگی از بدون عمد بوده‌اند. این در حالی است که، در دنیای واقعی مخربان زیست محیطی در بسیاری از موارد غیر قابل شناسایی هستند و به علاوه در برخی موارد فعالان و صاحبان صنایع سود خود را در عملی می‌دانند که تخریب محیط زیست را به همراه دارد. به همین جهت، مسئولیت مدنی زیست محیطی صرف کفایت نخواهد کرد و نیاز به شناسایی مسئولیت کیفری محیط زیست نیز خواهیم داشت. فهرست منابع و مآخذ و کارآیی می‌شوند. برخی از نویسندگان مدعی شده‌اند دفاع تقصیر مشارکتی بی فایده است زیرا تقصیر ساده باعث احتیاط مقتضی دو طرف می‌شود. در حالی که برخی از نویسندگان همچون پاسنر استفاده از تقصیر مشارکتی را دفاع نموده‌اند. پاسنر مخالف سر سخت تقصیر تطبیقی است، او معتقد است که این قاعده ناکارآمد است به دلیل اینکه دخالت سیستم حقوقی در اجازه پرداخت به منظور پرداخت حق از زیان زننده به زیان دیده ضروری خواهد بود. این قاعده تنها سبب ایجاد هزینه اداری است که ایجاب نمی‌کند (پیشنهاد می‌کند) هیچ سود جبرانی خسارت تا جایی که انگیزه برای احتیاط کردن مطرح است. پاسنر معتقد است که هر دو طرف در قاعده تقصیر انگیزه‌های کافی برای اعمال احتیاط کارآمد را دارا می‌باشند و نیاز به قاعده جدیدی نیست. تحلیل اقتصادی حقوق یک واقعیت را در خصوص حقوق مسئولیت مدنی ثابت کرد: با فرض جبران خسارت کامل و برابر بودن همه استانداردهای قانونی با سطح کارآمد مراقبت، انواع قاعده تقصیر انگیزه‌هایی برای اقدام پیشگیرانه ایجاد می‌کند. (پرکینر،1380: 32)
میزان فعالیت
علاوه بر مراقبت عوامل دیگری از جمله میزان فعالیت ریسک حادثه را تغییر می‌دهد. بدین معنی که احتمال وقوع حادثه نه تنها به سطح احتیاط بستگی دارد، بلکه به میزان انجام آن عمل نیز وابسته است زیرا این میزان فعالیت است که می‌توان ریسک وقوع حادثه را به شکل غیر قابل انکاری تغییر دهد. در حوادث یک جانبه، مسئولیت محض علاوه بر اینکه سطح احتیاط را در نقطه بهینه قرار می‌گیرد بلکه سطح فعالیت را نیز کارآمد می‌شود. دلیل آن واضح است، مسئولیت هزینه‌ها را درونی می‌کند و زیان زننده سعی دارد احتمال وقوع خسارت را کاهش دهد تا در کنار آن هزینه‌هایش کاهش یابد. در حالی که قاعده تقصیر با اینکه سطح احتیاط را کارآمد می‌کند، اما زیان زننده برای اینکه میزان فعالیتش را در سطح بهینه نگه دارد انگیزه‌ای ندارد، زیرا بارعایت احتیاط مقتضی از مسئولیت مبرا می‌شود.
تحلیل اقتصادی اصول عام وضع استانداردهای زیست محیطی
وضع استاندارد یکی از ابزارهایی است که قانونگذار به وسیله آن سطح احتیاط کارآمد را مشخص می‌کند. استاندارد گذاری در حوزه زیست محیطی با ابهامات زیادی رو به رو می‌باشد، به طور مثال عملی که امروز با توجه به استاندارد اعلام شده از سوی قانونگذار توجیه دارد، در آینده علت خسارات زیست محیطی تلقی گردد. به همین دلیل در حوزه حقوق محیط زیست اصول عام استاندارد گذاری اهمیت فراوانی دارند. یکی از سؤالات اساسی که توسط اصول عام وضع استاندارد پاسخ داده می‌شود، این سؤال است که «چه راهنمایی برای وضع استاندارد زیست محیطی باید مقرر شود، به خصوص در مواردی که هیچ استاندارد مشخص زیست محیطی وجود ندارد؟». پاسخ به این سؤال از سه جهت مهم تلقی می‌شود زیرا اولاً به قاضی کمک می‌کند که تعادل منفعت که در پرونده‌های زیست محیطی معنی می‌دهد را کشف کند و به آن حکم دهد. دوما راهنمایی برای نهادهای اداری وضع کننده استانداردهای زیست محیطی است زمانی که دستور العمل مشخصی از قانونگذاری وجود ندارد. و نهایتاً به فعال صنعتی این کمک را می‌کند در جایی که استانداردهای زیست محیطی خاصی نیست از چه تکنولوژی و تا چه حدی از آن تکنولوژی استفاده نمایند. هرچند برخی از این اصول در عمل تأثیر آنچنانی نداشتند اما در سطوح قانونگذاری بسیار مؤثر بوده‌اند. (امیری، 1387: 59)
در حقوق ایران، به نظر می‌رسد خلاء آشکاری در این زمینه وجود دارد، عدم وجود خط و مشی شفاف در وضع مقررات زیست محیطی باعث شده است که نه تنها قوانین و مقررات کارآیی لازم را نداشته باشند، بلکه در بسیاری موارد آنچنان ناکارآمد قلمداد شده که به قانونی فراموش شده و غیر قابل اجرا بدل شوند. این در حالی است که اصول سیاستگذاری و استاندارد گذاری زیست محیطی در جهان امروز راه روشن و نسبتاً همواری در مقابل قانونگذاران زیست محیطی قرار داده است. قانونگذار زیست محیطی می‌تواند با استناد به این اصول، حداقل در زمینه صدور مجوزها کمی از ناکارآمدی سابق را جبران کند. سازمان حفاظت و بهسازی محیط زیست به عنوان اصلی‌ترین فعال زیست محیطی ایران باید این وظیفه خطیر را برعهده بگیرد، هر چند که متاسفانه به واسطه ارجحیت یافتن سیاست‌های اقتصادی (صرفاً مالی) در بسیاری موارد، مجوزهایی که بر اساس اصول مذکور باید صادر می‌شدند به فراموشی سپرده می‌شوند. در هر حال با توجه به توضیحاتی که در خصوص اصول عام استاندارد گذاری زیست محیطی داده شد نشان دادیم که از اتحادیه اروپا تمایل چشمگیری به استفاده از تحلیلهای اقتصادی به منظور بهینه سازی آلودگی دارد. مسئولیت مدنی یکی از ضمانت اجراهای تبعیت از استانداردها و اصول زیست محیطی است اکنون سوالی که با آن روبرو هستیم این است که کدامیک از قواعد مسئولیت می‌تواند آلودگی زیست محیطی را در سطح بهینه قرار دهد؟ یا به بیان دیگر کدامیک از قواعد مسئولیت مدنی برای درونی کردن پیامدهای منفی و ایجاد بازدارندگی بهترین ابزار می‌باشد؟
مسئولیت مدنی زیست محیطی: مسئولیت محض در مقابل مسئولیت مبتنی بر تقصیر
بررسی کردیم که اگر خسارت وارده به محیط زیست به واسطه عمل یک جانبه باشد، قاعده تقصیر و مسئولیت محض موجب ترغیب زیان زننده به اعمال احتیاط کارآمد و بهینه شدن هزینه اجتماعی خواهد شد. اگر خسارت وارده به محیط زیست را ناشی از عمل دو جانبه باشد، قاعده تقصیر و مسئولیت محض با دفاع تقصیر سطح احتیاط زیان زننده و زیان دیده را بهینه خواهد کرد. اما همانطور که پیش از این بحث شد، ریسک حادثه نه تنها به سطح احتیاط بلکه به میزان فعالیت نیز بستگی دارد. به همین جهت زمانی یک قاعده حقوقی کارآمد شناخته می‌شود که انگیزه اعمال احتیاط و میزان بهینه فعالیت را به طرفین بدهد. اگر ریسک حادثه ناشی از عمل یکجانبه باشد، در آن صورت قاعده تقصیر تنها سطح احتیاطش را کارآمد می‌کند و سطح فعالیت ناکارآمد باقی می‌ماند. و در صورتی که قاعده مسئولیت محض را اعمال کنیم سطح احتیاط و فعالیت کارآمد می‌شود. (پارکر،1382: 52)
اما در خصوص عمل دو جانبه، وضع قاعده مسئولیت نمی‌تواند همزمان میزان فعالیت زیان دیده و زیان زننده را بهینه سازد. در اینجا باید دید سیاست قانونگذار در راستای حمایت از فعالیت زیان زننده است یا زیان دیده. اگر سیاست حمایتی برای کاهش زیان وارد به زیان دیده است، قاعده مسئولیت محض با دفاع تقصیر اعمال خواهد شد. و در صورتی که فعالیت زیان زننده برای جامعه از ارزش بیشتری برخوردار باشد قاعده تقصیر نسبی و تقصیر با دفاع تقصیر مد نظر قرار خواهد گرفت. ادبیات حقوقی غالباً علاقه بیشتری به مسئولیت زیست محیطی محض داشته، زیرا مسئولیت محض باعث می‌شود که قربانی جبران خسارت کامل شود، و هم زمان از بار اثبات خطا و تقصیر رهایی یابد. هر چند از نقطه نظر بازدارندگی، جبران خسارت زیان دیده هدف حقوق تصادفات نمی‌باشد. وظیفه زیان زننده به جبران خسارت از زیان دیده تنها وسیله برای دستیابی به بازدارندگی کارآمد خواهد بود. استدلال جبران خسارت قربانی برای اعمال کردن مسئولیت محض در خصوص آلودگی‌های زیست محیطی در تمام موارد متقاعد کننده نیست. در واقع، بسیاری از نظام‌های حقوقی هر تخلف از هنجارهای حقوق موضوعه و آیین نامه‌ها را به عنوان تقصیر قلمداد می‌کنند. از این جهت، در این سیستم‌ها کافی است قربانی نقض یکی از مقررات را برای وقوع تقصیر ثابت کند. اینجا سوالی مطرح می‌شود که آیا قواعد مسئولیت محض موقعیت قربانی را در مقایسه با ایجاد موسع‌تری از تقصیر بالاتر می‌برد. (ادیب، 1394: 39)
همچنین نباید این نکته نادیده گرفته شود که در رژیم حقوقی مسئولیت مدنی هیچ محدودیتی اعمال نشده و قربانی مستحق دریافت کلیه خسارات می‌باشد در حالی که در بسیاری از کیس های محیط زیستی مسئولیت محض در ابتدا ذکر شده از جمله در کنوانسیون‌های بین المللی مربوط به آلودگی‌های اتمی و نفتی، اما در آنها سقف مالی و محدودیت‌های دیگری روی حقوق زیان دیده قرار داده شده است. به نظر می‌رسد باور جبران خسارت از مسئولیت محض از این رو با تردید رو به برو است. (عباسپور،1377: 201)
گرچه بحث سنتی جبران خسارت زیان دیده ممکن است مقدمه توجیه کننده‌ای برای مسئولیت محض آلودگی زیست محیطی نباشد. اما از منظر بازدارندگی می‌توان دلایل موجهی برای اعمال مسئولیت محض پیدا کرد. اگر حادثه هسته‌ای را به عنوان یک حادثه یک جانبه تلقی کنیم، در این صورت سود ناشی از قواعد مسئولیت محض این خواهد بود که زیان زننده سطح فعالیت و احتیاط را هر دو بهینه کند. از آنجایی که قربانی تاثیری در ریسک حادثه نداشته، مسئولیت محض اولین و بهترین راه حل می‌باشد، به این دلیل که آلوده کننده بالقوه انگیزه کارآمدی برای کاهش حادثه داشته باشد. به نظر می‌رسد، تمایل مشهودی به سمت مسئولیت محض، با توجه به تفاوت‌های اعمال قاعده تقصیر و مسئولیت محض در پرونده‌های زیست محیطی وجود دارد. بسیاری از موارد آلودگی محیط زیستی به واقع حادثه یک جانبه بوده بدین معنی که فقط زیان زننده در آن ریسک حادثه دخالت داشته است. در مواردی که زیان دیده بتواند خسارات را بعد از وقوع حادثه کاهش دهد، سطح فعالیت زیان دیده ملاک نبوده، ولی سطح احتیاطش برای کاهش ریسک حادثه ملاک است. این موارد می‌تواند با اضافه کردن دفاع تقصیر به مسئولیت محض حل شود. (امیر ارجمند،1384: 123)
در خصوص وضع قاعده مسئولیت تمایل نسبتاً شدیدی به سمت مسئولیت محض در خسارات محیط زیستی دارند، به طور مثال در قانون مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست محیطی آلمان مصوب 1991 این تمایل به وضوح دیده می‌شود. به صورت کلی، فرض بر این است که اطلاعات در خصوص سطح احتیاط کارآمد در دست صنایع است، در نتیجه دفاع قابل قبولی به نفع مسئولیت محض وجود خواهد داشت. به زبان دیگر، مسئولیت محض تمامی بار هزینه اطلاعاتی را به سمت زیان زننده بالقوه تغییر می‌دهد. در ماده 14 کاغذ سفید اتحادیه اروپا 2000 آمده است که: «مسئولیت به اعمال احتیاط بهینه راهنمایی می‌کند و در نتیجه از به وجود آمدن ریسک و خسارت دیدن بیشتر جلوگیری می‌کند. به علاوه سرمایه گذاری بر پروژه‌های تحقیق و توسعه را به منظور بالا بردن اطلاعات و تکنولوژی تشویق خواهد کرد».
در کنار نظراتی که مسئولیت محض مورد تأیید است، انتقادات فراوانی نیز بدان وارد است. یکی از مشکلات بحث فروض مورد نظر برای کشیدن مدل اقتصادی این مسئولیت محض است. یکی از این فروض بی تفاوت بودن ریسک حادثه است. اگر زیان زننده بالقوه را ریسک گریز تصور کنیم مسئولیت محض تنها در صورتی می‌تواند کارآیی خود را داشته باشد که ریسک گریزی زیان زننده توسط عاملی همچون بیمه خنثی شود. به علاوه در مباحث مطرح شده همیشه فرض بر این بوده که قاضی در محاسبه خسارت تمامی داده‌ها و اطلاعات لازم را دارد، اما اگر دادگاه در تشخیص میزان خسارت اشتباه بکند، مسئولیت محض کارآیی لازم را نخواهد داشت زیرا بازدارندگی مورد انتظار را از دست خواهد داد. در حقوق ایران با توجه به مباحث مربوط به عدم شفافیت در خصوص فعالیت صنایع، به نظر می‌رسد اعمال مسئولیت محض قابل قبول‌تر از مسئولیت مبتنی بر تقصیر باشد، اما با توجه به سیاستهای حمایتی دولت از صنایع راه حل قانون همچنان مسئولیت مبتنی بر تقصیر است، هرچند ناکارآمدی آن به وضوح قابل رویت است.
فرض دیگری که در مدل اقتصادی مسئولیت محض مطرح گشته است، جبران خسارت کامل زیان دیده است که موجب بازدارندگی بهینه می‌شود، اما در صورتی که میزان خسارت از دارایی زیان زننده تجاوز کند در اینجا مسئولیت محض دیگر بازدارندگی نخواهد داشت. زیان زننده احتمالی، حادثه را تا جایی در نظر می‌گیرد که با دارایی او برابر باشد، اگر سرمایه او کمتر از میزان خسارت احتمالی باشد، او کمتر از میزان احتیاط کارآمد را اعمال می‌کند. اعسار در پرداخت خسارت تحت قاعده تقصیر مشکل کوچکتری به نظر می‌رسد زیرا در صورتی که هزینه اعمال احتیاط کارآمد از جبران خسارت کمتر باشد، او احتیاط کارآمد را اعمال خواهد کرد. مشکل دیگری که در خصوص اعمال مسئولیت محض مطرح شده است نادیده گرفتن سود ناشی از فعالیت می‌باشد. بسیاری از فعالیت‌هایی خسارات آور هم زمان دارای منافع اجتماعی فراوانی هستند. مثال واضح آن کارخانه دارو سازی می‌باشد. در این موارد در صورت اعمال قاعده مسئولیت محض، جامعه را از میزان قابل توجهی منفعت اجتماعی که بدان نیازمند است محروم خواهیم کرد با این دید، اعمال قاعده تقصیر بهینه خواهد بود، در صورتی که هزینه اجتماعی کمتری به جامعه وارد شود. با وجود نقدهایی که به مسئولیت محض وارد است، نمی‌توان اثر مسئولیت محض در خصوص رابطه سبیبت و جلوگیری از خسارت را نادیده گرفت. بزرگ‌ترین استدلال در خصوص مسئولیت محض این است که زیان زننده را مجبور می‌کند که تمامی اقدامات پیشگیرانه کارآمد را برای جلوگیری از ورود خسارات اعمال کند، حتی اگر این اقدامات قابل شناسایی نباشد توسط قاضی که استانداردهای قاعده تقصیر را مشخص می‌کرده است. در حوزه محیط زیست بیشتر از آنکه نیازمندترمیم و جبران خسارت زیست محیطی باشیم، به دنبال بازدارندگی و تشویق به جلوگیری از ورود خسارت بیشتر هستیم. بنابراین تمایل به سمت مسئولیت محض زیست محیطی منطقی به نظر می‌رسد. در اتحادیه اروپا در سند سبز 1993 در خصوص جبران خسارت زیست محیطی سیاستگذاری کمیسیون اروپایی انتخاب‌های متعددی را برای قانونگذار قرار داده است، که در میان آنها تمایل آشکاری به سمت وضع مسئولیت محض داشته است. هر چند دیدگاه کمیسیون در کاغذ سفید 2000 نسبت به انتخاب میان قاعده تقصیر و مسئولیت محض متعادل‌تر شده است، اما کمیسیون قاعده مسئولیت محض را برای تمامی خساراتی که ناشی از فعالیت‌های پر خطر اجباری دانسته است و برای فعالیت‌های دیگر میان قاعده تقصیر و مسئولیت محض را مخیر دانسته است. فرض کمیسیون در اینجا این بوده است که در فعالیت پرخطر ریسک ناشی از فعالیت زیان زننده در ریسک حادثه مؤثر باشد، با اضافه کردن دفاع تقصیر می‌توان رفتار اورا نیز بهینه کرد. (ولائى،1388: 39)
رابطه سببیت مبهم
ابهام در «رابطه سببیت» موجب می‌شود که نه تنها پیدا نمودن پاسخی یکسان به پرونده‌های مشابه غیر ممکن باشد بلکه موجب سر درگمی قضات و محققان حقوقی را می‌شود. به نظر می‌رسد گفتن این عبارت که رابطه سببیت یکی از جنجال برانگیزترین، گیج کننده ترین و اختلاف برانگیزترین قسمت‌های حقوق است نادرست نباشد. در ادبیات حقوقی به منظور یافتن رابطه سببیت معمولاً به دیدگاه فلسفی در خصوص رابطه سببیت توجه می‌کند و سعی در مشخص کردن «سبب» و سپس القای آن معنی به پرونده مطروحه دارند. در نوشته‌های حقوقی، برای تمیز سبب گفته شده است که: «فعلی است که اگر انجام نمی‌شد، خسارت نیز به بار نمی‌آمد». فرضی که تاکنون بر اساس آن پیش رفتیم، علم به وجود رابطه سببیت و افزایش ریسک حادثه به واسطه عوامل مشخص بوده است. اما حقیقت آن است که اثبات رابطه سببیت و افزایش ریسک حهمیشه آسان نیست و دراکثر پرونده‌های زیست محیطی اثبات تأثیر فعالیت بر بالا رفتن ریسک حادثه و رابطه سببیت بسیار مشکل است. یکی از مثال‌های معروف در خصوص ابهام در رابطه سببیت، مثال معروف نیروگاه هسته‌ای است که با نشات مواد رادیو اکتیو موجی می‌شود که بیماری سرطان افزایش پیدا کند. در این مثال عنوان می‌گردد که در منطقه به صورت طبیعی سالانه 100 نفر به سرطان مبتلا می‌شدند اما نشات مواد رادیو اکتیو موجب شده است که 111 نفر به سرطان مبتلا شوند که مشخصاً 11 نفر از آنان قربانی نشات مواد رادیو اکتیو هستند.
ریزو و آرنولد عنوان می‌کنند که رابطه سببیت باید با محصول نهایی موضوع فعالیت برابر باشد با همان میزان که فعالیت در افزایش ریسک حادثه مؤثر بوده است. با توجه به این تعریف کارخانه تنها نسبت به خسارت وارده به 11 نفر مسئول است. اما سؤال اینجاست که کدامیک از این 111 نفر، سرطانشان به واسطه نشات مواد رادیو اکتیو بوده است. فعالیت کارخانه موجود افزایش ریسک حادثه به میزان کمتر از 10 درصد شده است. احتمال اینکه هر کدام از این افراد به واسطه رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده باشند از 10 درصد کمتر است. اگر به هر کدام از این 111 نفر اجازه اقامه دعوا به منظور جبران خسارت کامل را بدهیم، قطعاً ناکارآمد و هزینه اداری زیادی به همراه خواهد داشت. و به علاوه نمی‌توان درصدی که فعالیت کارخانه موجب افزایش ریسک ابتلا به سرطان را نادیده گرفت. (مشهدی،1391: 40)
اکنون سؤال این است که چگونه حقوق باید در جایی که در میزان تأثیر فعل زیانبار قطعیت وجود ندارد وارد عمل شود. و از منظر تحلیل اقتصادی حقوق این سؤال مطرح است که چه نوع قاعده مسئولیتی می‌تواند به محدودیت ریسک افزایش یافته و مستثنی شدن مسئولیت ناشی از ریسک زمینه از آن منتهی شود؟
مسئولیت آستانه
مسئولیت آستانه، زمانی مورد استفاده قرار می‌گرفت که تأثیر فعل زیانبار بیش از 50 درصد بود، و در آن صورت زیان زننده مسئول جبران کلیه خسارات بود. این مسئولیت سالها در آمریکا اعمال می‌شد اما مورد انتقاد بود زیرا اولاً غیر عادلانه بود و ثانیاً غیرکارآمد بود. این مسئولیت غیر کارآمد است زیرا موجب عدم بازدارندگی کارآمد است. به طور مثال اگر احتمال همیشه پایین‌تر از حدی باشد که تعیین شده است به طور مثال افزایش 10 درصدی سرطان‌ها به واسطه نشات مواد سمی بدون جبران خسارت باقی می‌ماند و زیان زننده انگیزه برای اعمال احتیاط نخواهد داشت. و غیر عادلانه است زیرا زیان زننده بعضاً تنها 60 درصد ریسک حادثه را بالا می‌برد اما باید به میزان 100 درصد جبران خسارت کند، حداقل 40 درصد خسارت وارده از عمل او ناشی نمی‌شده است و او نسبت به آن 40 درصد هیچ کنترلی ندارد.
مسئولیت نسبی
در مسئولیت نسبی، زیان زننده تنها قسمتی از خسارت قربانی را جبران می‌کند. اگر مثلاً 40 درصد ریسک حادثه توسط فعالیت زیان زننده افزایش یافته است، او تنها مسئولیت جبران همان 40 درصد را دارد. سود ناشی از این روش این است که به دلیل آنکه زیان زننده تنها نسبت به ریسکی که ایجاد می‌کند مسئولیت دارد بازدارندگی کارآمد خواهد بود. این قاعده به سود قربانی نیز می‌تواند باشد. زیرا در صورت اعمال مسئولیت آستانه، حتماً باید بیش از 40 درصد ریسک حادثه افزایش یافته باشد تا قربانی بتوانند جبران خسارت را تقاضا کند. اما در مسئولیت نسبی حداقل 40 درصد از خسارت را دریافت خواهد کرد.
سبب جایگزین
در مثال شیوع بیماری‌های تنفسی در میان کودکان ساکن در مناطق اطراف کارخانه‌های نساجی می‌توان از قاعده سبب جایگزین استفاده نمود، بدین مفهوم که زیان دیدگاه می‌توانند نسبت به هر کدام از کارخانجات اعلام خسارت بکنند البته خوانده دعوا می‌تواند با اثبات اینکه فعل او، عامل زیان نبوده است از مسئولیت مبرا گردد. یکی از مثال‌های واقعی در خصوص استفاده از قاعده سبب جایگزین در پرونده معروف فرزندان مادرانی که داروی دز را استفاده می‌کردند. در این پرونده، مردی ادعا کرد که مادرش به هنگام حاملگی داروی دز را مصرف کرده است و در نتیجه عیب این محصول او مبتلا به سرطان شده استو خواهان دعوا، امکان اینکه ثابت کند که مادرش از داروی کدامیک از تولید کنندگان را مصرف کرده است نداشت. دادگاه‌های هلند در این مثال قاعده سبب جایگزین را اعمال کرده‌اند و تنها با شرط اثبات این امر که او نمی‌توانسته محصولی که به خواهان صدمه زده است بفروشد، از مسئولیت معاف می‌شود. در برخی از ارا صادره با استفاده از سبب جایگزین، شرط اثبات خلاف برداشته شد. در این آرا مسئولیت بر پایه ایجاد خطر به طور کلی است نه ایجاد خطر در یک مورد خاص. بنابراین زیان زننده بالقوه نمی‌تواند با اثبات اینکه خسارت از محصول او به بار نیامده است، از مسئولیت جمعی برهد. در واقع کارکرد مسئولیت جمعی هر چند شبیه به مسئولیت تضامنی است، اما با آن تفاوت دارد، زیرا سهم هر تولید کننده را تنها از او می‌توان مطالبه کرد نه از دیگران. (عمید زنجانی،1382: 40)
نتایج عملی ناشی از این پرونده و پرونده‌های مشابه حاکی از آن است که حتی اگر آستانه مسئولیت توسط نظام قضایی انتخاب نشود، نهایتاً با اعمال مسئولیت جمعی یا مسئولیت جایگزین با انتقال بار اثبات دعوا، به همان نتیجه خواهیم رسید. به واسطه این قواعد ممکن است کارخانه مجبور به جبران خسارت فعالیت کارخانه‌های دیگری را نیز بر عهده بگیرد که زمان اقامه دعوا فعالیت خود را متوقف کرده بودند. در این خصوص پرداخت خسارت به منظور دستیانی به بازدارندگی، کارآیی لازم را نخواهد داشت. پس به نظر می‌رسد مسئولیت نسبی در این پرونده‌ها از منظر اقتصادی مورد تأیید بوده است. (غلامعلی زاده،1392: 91)
رویکرد حقوق ایران در مواجه با سبب مبهم
در حقوق ایران در حوزه مسئولیت مدنی زیست محیطی، قواعد سنتی مسئولیت مدنی همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بدین مفهوم که هر سه عنصر برقراری مسئولیت مدنی (تقصیر، زیان و رابطه سببیت) باید احراز شود. اما همان طور که گفته شد، در زمینه حقوق محیط زیست استفاده از قواعد سنتی مسئولیت مدنی ناکارآمد خواهد بود، زیرا نه تنها اثبات تقصیر پر هزینه و بعضاً غیر ممکن است، بلکه رابطه سببیت با پیچیدگی‌هایی که پیشتر ذکر کرده‌ایم مواجه است. هر چند در مثال نیروگاه هسته‌ای، مباحث تئوری حقوق ایران مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، اما در رویه قضایی این مباحث همچنان مسکوت باقی مانده‌اند. در حقوق ایران، مثال نشات مواد رادیو اکتیو و افزایش میزان مبتلایان به سرطان در زمره موارد مطروح در سبب مجمل قرار می‌گیرند. بدین معنا که دو علت موجب بیماری سرطان بوده است، یکی از تشعشات هسته‌ای و دیگری سایر عوامل راه حقوقی ایران در صورت مواجه با سبب مجمل استفاده از قاعده قرعه است. هر چند برخی از حقوقدانان استفاده از قاعده قرعه تنها در حدود نص قانون مجاز دانسته‌اند و دلایل قاعده قرعه را ضعیف و سست ارزیابی کرده‌اند، اما در مقابل به نظر برخی از فقها و حقوقدانان، قرعه در موارد مشکل، یعنی جایی که دلیل شرعی و قانونی معتبر برای خروج از شبهه و اجمال وجود ندارد، از راه‌های معتبر است.
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا اعمال قاعده قرعه از منظر اقتصادی کارآمد است یا خیر؟ در مثال کارخانه اتمی ابهام در این است یازده نفری که به واسطه نشات مواد رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده‌اند کدامیک هستند. به دو شیوه در اینجا می‌توان از قاعده قرعه استفاده کرد. نخست آنکه برای هر فرد میان اینکه علت سرطانش مواد رادیو اکتیو بوده یا سایر موارد به قرعه یکی را انتخاب کرد. دوم آنکه اسم یازده نفر از 111 نفر را به قید قرعه انتخاب نمود.
هر دو راه حل مستلزم این است که با این فرض جلو برویم که هر صد و یازده نفر بر علیه نیروگاه اتمی اقامه دعوا کرده‌اند که این خود هزینه بالایی را بر جامعه بار خواهد کرد. همچنین اگر بر اساس نص ماده 315 جلو رفته و میان علت زیان به قید قرعه انتخاب کنیم با این معضل رو به رو خواهیم بود که احتمال اینکه بیش از 11 نفر- که تعداد افرادی آیت که به علت نشات مواد رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده‌اند – داشته باشیم زیاد است که در این صورت نیروگاه هسته‌ای را مجبور به جبران خسارتی خواهیم کرد که در آن دخیل نبوده است. اما در صورتی که قرعه در میان مبتلایان به سرطان باشد، و یازده نفر از آنان به قید قرعه انتخاب شوند، می‌توان گفت در این صورت زیان زننده بالقوه به اعمال احتیاط بهینه ترغیب خواهد شد. ولی در خصوص کاهش هزینه‌های اجتماعی با این معضل رو به رو خواهیم بود که هر چند هزینه ناشی از خسارات وارده به 11 نفر توسط نیروگاه اتمی درونی شده است اما هزینه اداری ناشی از اقامه دعوا در این مورد بسیار بالا خواهد بود و به تبع آن هزینه اجتماعی کاهش چشمگیری نخواهد داشت. به علاوه این راهکار ناعادلانه است، زیرا که ممکن است خسارت وارده به فردی که به واسطه نشات مواد رادیو اکتیو به سرطان مبتلا شده است، جبران نشده باقی بماند. (نوری،1372: 301)
اما این سؤال که آیا مثال نیروگاه هسته‌ای افزایش ریسک یا یک سبب مجزا، ما را به سمت دیدگاه دومی راهنمایی می‌کند در آن فعالیت کارخانه را افزایش ریسک ابتلا به سرطان را بالا برده است. و به همین دلیل، فعالیت کارخانه در کنار عوامل دیگر همچون طبیعت، ژن و تغذیه و غیره به ابتلا به سرطان کمک کرده است. در این مفهوم با سبب متعدد رو به رو هستیم نه صرفاً سبب مجمل. حقیقت موضوعات این چنینی به واقع افزایش ریسک است، زیرا اثبات مبتلا شدن به بیماری صرفاً به واسطه تشعشات یا عوامل طبیعی بوده است، در حال حاضر، غیر ممکن است.
در تعدد اسباب، به نظر می‌رسد اینجا باید بحث نظریه بر حسب میزان تأثیر را پذیرفت. به موجب این نظریه نباید میان اسباب و شرایطی که زیانی را به بار آورده است تفاوتی قائل شد. هر دوی این اسباب در وقوع ضرر سهم داشته‌اند. ونیروگاه هسته‌ای نسبت به میزان تاثیرش در ابتلاء به سرطان مسئولیت جبران خسارت را بر عهده دارد. در اینجا همانند مسئولیت نسبی باید ده درصد خسارت 111 نفر توسط کارخانه جبران شود. و اعمال این قاعده نیز می‌تواند کارآیی از منظر اقتصادی را به همراه داشته باشد. (مستقیمی،1377: 210)
در مثال دوم که بحث کارخانه‌های نساجی و ابتلای کودکان به بیماری‌های تنفسی با سبب متعدد رو به رو خواهیم بود. در این موارد با این سؤال رو به رو هستیم که هر کارخانه باید به چه میزانی خسارت را جبران کنند؟ و همچنین این سؤال که در مواردی که کارخانه‌ای فعالیت خود را متوقف کرده است چه باید کرد؟ در نظام حقوقی ایران به راستی پاسخ مشخصی در مقابل این سؤالات وجود ندارد. هر چند با استفاده از مبنای تئوری به نظر می‌رسد باید به استناد به میزان احتیاط و فعالیت کارخانجات هر یک را مسئول جبران نسبی از خسارت دانست. بدین وسیله نه تنها میزان احتیاط زیان زنندگان بالقوه بهینه خواهد شد، بلکه هزینه اجتماعی وارد به جامعه نیز در سطح کارآمدی قرار خواهد گرفت. در مواردی که برخی از کارخانه‌ها فعالیت خود را متوقف کرده‌اند دولت نقش سازنده‌ای را بر عهده دارد. دولت به عنوان اصلی‌ترین نهادی که حمایت و حفاظت محیط زیست را در ایران بر عهده دارد باید صندوقی همانند صندوق تأمین خسارت‌های بدنی رد قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه را تأسیس کند و از افراد حقیقی و حقوقی فعال در حوزه‌های مختلف که به صورت بالقوه احتمال خسارت زدن به محیط زیست را دارند، مبالغی تحت عنوان مجوز فعالیت سالانه دریافت کنند، همچنین با نظارت دقیق بر فعالیت آنها با برقراری استانداردهای مشخص و یا حداقل وضع اصول استادنداردگذاری زیست محیطی به صورت راهبردی از ورود خسارات زیست محیطی تا حد قابل توجهی جلوگیری نمایند.
نتیجه گیری
به منظور حمایت از محیط زیست و اجرای قوانین زیست محیطی، می‌توان از ابزارهای اجرایی همچون وضع مالیات، ضمانت اجرای مدنی و کیفری استفاده کرد. در این تحقیق با استفاده از تحلیل‌های اقتصادی قواعد و مقررات دو مسئولیت مدنی و کیفری زیست محیطی سعی بر آن داشتیم که الگوی مناسبی به منظور حمایت از محیط زیست ارائه دهیم. در این راه با نگاهی به حقوق اتحادیه اروپا که با وضع قوانین و مقررات زیست محیطی نوین، در حوزه محیط زیست یکی از پیشروان اصلی محسوب می‌شود و تطبیق این قواعد و مقررات با حقوق ایران، تلاش کنیم بهترین و کارآمدترین قواعد را استخراج نماییم.
با مطالعه مقررات اتحادیه اروپا در می‌یابیم که هدف اصلی طراحی نظام مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست محیطی بر این مبنا قرار گرفته است که قواعد مسئولیت مدنی سنتی در زمینه خسارات زیست محیطی از کارآیی لازم برخوردار نبوده‌اند. هر چند استفاده از قواعد مسئولیت سنتی در ارتباط با تحقق ارکان مسئولیت زیست محیطی، عوامل توجیه کننده آن و شیوه‌های جبران خسارت قابل استفاده هستند و تنها در پاسخگویی به منافع عمومی ناتوان و ناکارآمد می‌باشند. تحول در قواعد مسئولیت مدنی زیست محیطی در اتحادیه اروپا کاملاً چشمگیر بوده است. به تصویب رساندن دستورالعمل‌های متعدد در این زمینه و همچنین تجدید نظر و تصویب قوانین جدید زیست محیطی در کشورهای عضو نمود آشار این حقیقت است. این در حالی است که در حقوق ایران در مسئولیت مدنی زیست محیطی مهجور باقی مانده است. نه تنها در قوانین و مقررات خاص زیست محیطی کمتر از 27 درصد موارد ضمانت اجراهای مدنی اشاره شده است. بلکه در اکثر پرونده‌های زیست محیطی ایران این مسئله قابل مشاهده است که در مواجه به مسئولیت مدنی زیست محیطی به قانون مدنی مصوب 1313 ارجاع داده می‌شود که در حیطه محیط زیست مشخصاً ناکارآمد است. در مواجه با خسارت زیست محیطی دو نکته اصلی باید مورد توجه قرار بگیرد اولاً خسارت زیست محیطی بعضاً در طی زمان به وقوع می‌پیوندد، ثانیاً به واسطه غیر قابل جبران بودن خسارات زیست محیطی نباید تنها به جبران خسارت توجه کرد، بلکه تمرکز بیشتر را باید بر بازدارندگی قرار داد. شاید این دو اصل بوده است که موحب شده اصول عام زیست محیطی امروزه نه تنها به عنوان راهنمای سیاستگذاری های زیست محیطی قلمداد شوند بلکه به شکل الزام آور وارد قواعد و مقررات زیست محیطی شوند. اصل پیشگیرانه، اصل آلوده کننده باید بپردازد، اصل دسترسی به اطلاعات و اصل احتیاطی از جمله این اصول هستند. به علاوه اصل توسعه پایدار و تجلی این اصل در حقوق مسئولیت مدنی و کیفری را نبادی فراموش کرد. به طور مثال در قانون برنامه پنجم توسعه، قانونگذار وظیفه وضع استانداردهای زیست محیطی در راستای این اصل را برعهده سازمان محیط زیست قرار داده است. هر چند نباید تلاش‌های سازمان حفاظت و بهسازی محیط زیست را در این زمینه‌ها نادیده گرفت، اما متاسفانه هنوز این اصل به درستی در حقوق ایران مورد اجرا قرار نگرفته است. رویکرد حقوق ایران در این زمینه مسئولیت مدنی زیست محیطی همچنان بر پایه مسئولیت مدنی سنتی و قاعده تقصیر می‌باشد. این در حالی است که با استفاده از قاعده تقصیر نه تنها هزینه اثبات تقصیر خسارت بالا می‌رود، بلکه در اکثر موارد با توجه به اینکه خسارات زیست محیطی در مدت زمان طولانی به وقوع می‌پیوندند، اثبات آن را غیر قابل ممکن یا پر هزینه می‌نماید. در کنوانسیون‌های بین المللی زیست محیطی و در مقررات اروپایی قاعده مسئولیت محض به منظور ایجاد بازدارندگی و جبران خسارت زیست محیطی معرفی شده است. هر چند قاعده نیز مبرا از اشکال نخواهد بود. اشکالاتی همچون اعسار زیان زننده بالقوه از پرداخت خسارت و ایجاد مشکلات اقتصادی همچون از میان بردن رقابت، ایجاد انحصار و جلوگیری از سرمایه گذاری‌های مفید بر این قاعده وارد است. با وجود این، بیمه و صندوق‌های مشترک جبران خسارت می‌توانند تا حدی مشکل اعسار را کاهش دهند. در خصوص مشکلات اقتصادی، در صورت همکاری دولت و قوه مقننه و قضاییه در این زمینه‌ها این معضلات به مراتب از صدمه‌های جبران ناپذیر زیست محیطی کم هزینه‌تر خواهد بود. به علاوه در صورتی که در جامعه افکار عمومی با معضلات و مشکلات زیست محیطی آشنا باشند، خود به خود شهروندان به سمت صنایع پاک راهنمایی خواهند شد و لزوماً اعمال قاعده مسئولیت محض مشکلات مفروض را پدید نخواهد آورد. مسئولیت محض زیست محیطی تا جایی کارآیی دارد که کلیه زیان زنندگان قابل شناسایی باشند و خسارات همگی از بدون عمد بوده‌اند. این در حالی است که، در دنیای واقعی مخربان زیست محیطی در بسیاری از موارد غیر قابل شناسایی هستند و به علاوه در برخی موارد فعالان و صاحبان صنایع سود خود را در عملی می‌دانند که تخریب محیط زیست را به همراه دارد. به همین جهت، مسئولیت مدنی زیست محیطی صرف کفایت نخواهد کرد و نیاز به شناسایی مسئولیت کیفری محیط زیست نیز خواهیم داشت.
فهرست منابع و مآخذ

به دنبال اهداف کاربردی لازم به ذکر است نوع بهره­وری بهره­وران (گروه صنعتی ایران خودرو، ایساکو، امدادخودرو ایران) این اهداف به شرح ذیل می باشد:

پاسخگویی مطلوب به نیازها و انتظارات مشتریان گروه صنعتی ایران خودرو در رابطه با خدمات پس از فروش با توجه به افزایش فراوانی خودروهای تولیدی گروه صنعتی ایران خودرو و گسترش توزیع محصولات و تنوع آنها در سراسر کشور
مینیمم سازی تابع هزینه به منظور بهینه سازی استراتژی فروش جهت حفظ بقا و افزایش حاشیه ی سود شرکت به منظور گسترش سطح خدمت رسانی در کشور
 
 
1-4- چهارچوب نظری پژوهش
لازمه حفظ و افزایش رضایت امدادخواهان، حفظ بقا و گسترش سطح خدمت رسانی در کشور به خودروهای امدادخواه، فروش بهینه خدمات امدادی است و این مهم مستلزم آسیب شناسی استراتژی موجود فروش خدمات امدادی و پیشنهاد استراتژی فروش جدید است.

 
 

1-5- سؤالات پژوهش
در این پژوهش سعی خواهد شد تا با آسیب شناسی استراتژی فروش شرکت امداد خودرو ایران و شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش سهم بازار خدمات خودرویی مرتبط با خدمات طلایی، به کمینه سازی تابع هزینه شرکت به منظور تعمیق بازار و کسب سهم بیشتر بازار خدمات خودرویی و ارائه نقشه راه فروش اثر بخش پرداخته شود لذا با توجه به اینکه منبع عمده درآمد شرکت از فروش کارت اشتراک طلایی در سطوح مختلف می باشد سؤالات ذیل مطرح میگردد:

کجروی­ها و مشکلات استراتژی فروش موجود چیست؟
با آسیب شناسی استراتژی فروش موجود، تابع هزینه ای که مشخص کند در هریک از دفاتر منطقه ای کشور، چه نوع خدماتی به کدام یک از گروه های خودرویی ایران خودرو بفروش برسد تا این تابع کمینه گردد و استراتژی فروش بهینه گردد کدام است؟
به دنبال بهینه سازی استراتژی فروش نقشه راه اثربخش در راستای کسب سهم بیشتر از بازار چیست؟
 
1-6- فرضیه­های پژوهش

بین آسیب شناسی استراتژی فروش با ارائه نقشه راه اثر بخش رابطه معنی داری وجود دارد.
بهینه سازی استراتژی فروش بر کسب سهم بیشتر از بازار مؤثر می باشد.
میزان فروش کارت طلایی به عنوان منبع عمده درآمدی شرکت با کمینه سازی تابع هزینه متناسب است.
رفتار مشتری در اخذ خدمات بر کمینه سازی تابع هزینه به منظور افزایش سهم بازار و بهینه سازی استراتژی فروش موثر است.
 
 
 
1-7- قلمرو پژوهش
قلمرو پژوهش حاضر در سه زمینه قلمرو موضوعی،‌ مکامی و زمانی به شرح زیر می باشد:
1-7-1- قلمرو موضوعی پژوهش
قلمرو موضوعی این پژوهش شامل آسیب شناسی و بهینه سازی استراتژی فروش شرکت امداد خودروی ایران و ارائه نقشه راه اثربخش در راستای کسب سهم بیشتر از بازار خدمات پس از فروش خودرو با رویکرد OR می باشد.
1-7-2- قلمرو مکانی پژوهش
قلمرو مکانی این پژوهش در شرکت امدادخودرو ایران می­باشد. شرکت امدادخودرو ایران یک شرکت خدماتی است که با هدف ارایه خدمات پس از فروش خودروهای سواری در ایران و جهت حمایت از محصولات داخلی تاسیس شده است. اهمیت خدمات به این دلیل است که این شرکت اولین به دنبال اهداف کاربردی لازم به ذکر است نوع بهره­وری بهره­وران (گروه صنعتی ایران خودرو، ایساکو، امدادخودرو ایران) این اهداف به شرح ذیل می باشد: پاسخگویی مطلوب به نیازها و انتظارات مشتریان گروه صنعتی ایران خودرو در رابطه با خدمات پس از فروش با توجه به افزایش فراوانی خودروهای تولیدی گروه صنعتی ایران خودرو و گسترش توزیع محصولات و تنوع آنها در سراسر کشور مینیمم سازی تابع هزینه به منظور بهینه سازی استراتژی فروش جهت حفظ بقا و افزایش حاشیه ی سود شرکت به منظور گسترش سطح خدمت رسانی در کشور 1-4- چهارچوب نظری پژوهش لازمه حفظ و افزایش رضایت امدادخواهان، حفظ بقا و گسترش سطح خدمت رسانی در کشور به خودروهای امدادخواه، فروش بهینه خدمات امدادی است و این مهم مستلزم آسیب شناسی استراتژی موجود فروش خدمات امدادی و پیشنهاد استراتژی فروش جدید است. پایان نامه پیش فروش خدمات و کسب سهم بیشتر بازار خدمات خودرویی پایان نامه پیش فروش خدمات و کسب سهم بیشتر بازار خدمات خودرویی مرتبط با خدمات طلایی 1-5- سؤالات پژوهش در این پژوهش سعی خواهد شد تا با آسیب شناسی استراتژی فروش شرکت امداد خودرو ایران و شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش سهم بازار خدمات خودرویی مرتبط با خدمات طلایی، به کمینه سازی تابع هزینه شرکت به منظور تعمیق بازار و کسب سهم بیشتر بازار خدمات خودرویی و ارائه نقشه راه فروش اثر بخش پرداخته شود لذا با توجه به اینکه منبع عمده درآمد شرکت از فروش کارت اشتراک طلایی در سطوح مختلف می باشد سؤالات ذیل مطرح میگردد: کجروی­ها و مشکلات استراتژی فروش موجود چیست؟ با آسیب شناسی استراتژی فروش موجود، تابع هزینه ای که مشخص کند در هریک از دفاتر منطقه ای کشور، چه نوع خدماتی به کدام یک از گروه های خودرویی ایران خودرو بفروش برسد تا این تابع کمینه گردد و استراتژی فروش بهینه گردد کدام است؟ به دنبال بهینه سازی استراتژی فروش نقشه راه اثربخش در راستای کسب سهم بیشتر از بازار چیست؟ 1-6- فرضیه­های پژوهش بین آسیب شناسی استراتژی فروش با ارائه نقشه راه اثر بخش رابطه معنی داری وجود دارد. بهینه سازی استراتژی فروش بر کسب سهم بیشتر از بازار مؤثر می باشد. میزان فروش کارت طلایی به عنوان منبع عمده درآمدی شرکت با کمینه سازی تابع هزینه متناسب است. رفتار مشتری در اخذ خدمات بر کمینه سازی تابع هزینه به منظور افزایش سهم بازار و بهینه سازی استراتژی فروش موثر است. 1-7- قلمرو پژوهش قلمرو پژوهش حاضر در سه زمینه قلمرو موضوعی،‌ مکامی و زمانی به شرح زیر می باشد: 1-7-1- قلمرو موضوعی پژوهش قلمرو موضوعی این پژوهش شامل آسیب شناسی و بهینه سازی استراتژی فروش شرکت امداد خودروی ایران و ارائه نقشه راه اثربخش در راستای کسب سهم بیشتر از بازار خدمات پس از فروش خودرو با رویکرد OR می باشد. 1-7-2- قلمرو مکانی پژوهش قلمرو مکانی این پژوهش در شرکت امدادخودرو ایران می­باشد. شرکت امدادخودرو ایران یک شرکت خدماتی است که با هدف ارایه خدمات پس از فروش خودروهای سواری در ایران و جهت حمایت از محصولات داخلی تاسیس شده است. اهمیت خدمات به این دلیل است که این شرکت اولین رابط محصول با سازنده بالافاصله پس از تحویل خودرو به مشتری می­باشد که در سال­های بعدی نیز این رابطه ادامه خواهد یافت و سرخط زنجیره خدمات پس از فروش و خدمات فوریتی و ویژه به حساب می­آید. 1-7-3- قلمرو زمانی پژوهش دامنه زمانی این پژوهش 1-8- روش پژوهش تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از روش­های آمار توصیفی[1] و با استفاده از نرم افزار گمس (GAMS[2]) از نرم افزارهای تحقیق در عملیات (OR[3]) صورت می­پذیرد. موضوع آمار توصیفی تنظیم و طبقه‌بندی داده‌ها، نمایش ترسیمی، و محاسبه مقادیری از قبیل نما، میانگین، میانه و غیره می‌باشد که حاکی از مشخصات یکایک اعضای جامعه مورد بحث است. در آمار توصیفی اطلاعات حاصل از یک گروه، همان گروه را توصیف می‌کند و اطلاعات به دست آمده به دسته‌های مشابه تعمیم داده نمی‌شود. به طور کلی از سه روش در آمار توصیفی برای خلاصه‌سازی داده‌ها استفاده می‌شود: استفاده از جداول، نمودار و محاسبه مقادیری خاص که نشان‌دهنده خصوصیات مهمی از داده‌ها باشند. نرم افزار تحقیق در عملیات گمس برای حل مدل­های برنامه ریزی ریاضی مورد استفاده قرار می­گیرد. این نرم افزار از سرعت بسیار بالایی در حل مدل های بزرگ برخوردار است. در واقع می توان از گمس به عنوان بهترین نرم افزار حل مسائل بهینه سازی بسیار بزرگ و پیچیده نام برد. این نرم­افزار برای حل مسائل برنامه­ریزی خطی[4]، برنامه ریزی غیرخطی[5]، برنامه ریزی صحیح مختلط[6]، برنامه ریزی غیرخطی صحیح مختلط[7] و مسائل مکمل خطی[8] استفاده می­کنند. همچنین گمس یکی از نرم افزارهای حرفه­ای در حل مسائل بهینه سازی ریاضی می­باشد. نرم افزار گمس یک برنامه مخصوص مدلسازی با قابلیت بالا برای به دست آوردن مقدار هدف بهینه و مقادیر بهین متغیرها در یک مسئله برنامه ریزی است. یک محیط کامپیوتری است که برای مدلسازی و حل نمودن بهینه سازی مسایل برنامه ریزی (خطی, غیرخطی و غیره) مورد استفاده قرار می گیرد. ابزارهای زیادی در دسترس هستند که می­توانند دستگاه­های مسایل بهینه سازی را حل کنند امارابط محصول با سازنده بالافاصله پس از تحویل خودرو به مشتری می­باشد که در سال­های بعدی نیز این رابطه ادامه خواهد یافت و سرخط زنجیره خدمات پس از فروش و خدمات فوریتی و ویژه به حساب می­آید.
1-7-3- قلمرو زمانی پژوهش
دامنه زمانی این پژوهش
 
1-8- روش پژوهش
تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از روش­های آمار توصیفی[1] و  با استفاده از نرم افزار گمس (GAMS[2]) از نرم افزارهای تحقیق در عملیات (OR[3]) صورت می­پذیرد. موضوع آمار توصیفی تنظیم و طبقه‌بندی داده‌ها، نمایش ترسیمی، و محاسبه مقادیری از قبیل نما، میانگین، میانه و غیره می‌باشد که حاکی از مشخصات یکایک اعضای جامعه مورد بحث است. در آمار توصیفی اطلاعات حاصل از یک گروه، همان گروه را توصیف می‌کند و اطلاعات به دست آمده به دسته‌های مشابه تعمیم داده نمی‌شود. به طور کلی از سه روش در آمار توصیفی برای خلاصه‌سازی داده‌ها استفاده می‌شود: استفاده از جداول،  نمودار و محاسبه مقادیری خاص که نشان‌دهنده خصوصیات مهمی از داده‌ها باشند.
نرم افزار تحقیق در عملیات گمس برای حل مدل­های برنامه ریزی ریاضی مورد استفاده قرار می­گیرد. این نرم افزار از سرعت بسیار بالایی در حل مدل های بزرگ برخوردار است. در واقع می توان از گمس به عنوان بهترین نرم افزار حل مسائل بهینه سازی بسیار بزرگ و پیچیده نام برد. این نرم­افزار برای حل مسائل برنامه­ریزی خطی[4]، برنامه ریزی غیرخطی[5]، برنامه ریزی صحیح مختلط[6]، برنامه ریزی غیرخطی صحیح مختلط[7] و مسائل مکمل خطی[8] استفاده می­کنند. همچنین گمس یکی از نرم افزارهای حرفه­ای در حل مسائل بهینه سازی ریاضی می­باشد. نرم افزار گمس یک برنامه مخصوص مدلسازی با قابلیت بالا برای به دست آوردن مقدار هدف بهینه و مقادیر بهین متغیرها در یک مسئله برنامه ریزی است. یک محیط کامپیوتری است که برای مدلسازی و حل نمودن بهینه سازی مسایل برنامه ریزی (خطی, غیرخطی و غیره) مورد استفاده قرار می گیرد. ابزارهای زیادی در دسترس هستند که می­توانند دستگاه­های مسایل بهینه سازی را حل کنند اما

از مدیریت ارتباط با مشتری درک پیش بینی و مدیریت نیازهای مشتریان موجود است و تکنیکی است که یک سازمان قصد دارد به کمک آن سرمایه گذاری اش را پیرامون رفتارهای مشتری مدیریت کند. در محیط رقابتی امروز استفاده از تکنیک مدیریت ارتباط با مشتری در بانکداری برای کسب مشتری و حفظ مشتریان موجود اهمیت پیدا کرده است(سلامی،2008). اصول مدیریت ارتباط با مشتری چگونگی ایجاد موفق یک سیستم و اجرای آن را برای ارتباط با مشتریان بیان می کند از شروع و اجرای اولیه یک چنین سیستمی، نگهداری آن در زمان های مختلف. سازمان ها با استفاده از مدیریت ارتباط با مشتری می توانند چرخه ی فروش را کوتاهتر، وفاداری مشتری را بیشتر و ایجاد روابط نزدیکتر و درآمد بیشتر نمایند، با کمک آن می توان مشتریان موجود را حفظ و مشتریان جدید را جذب نمود. مدیریت ارتباط با مشتری یک استراتژی بازرگانی که هدف آن ایجاد و توسعه روابط ارزشمند با مشتری بر اساس دانش است.

مدیریت دانش فرآیند توزیع و پخش دانسته های فردی و سازمانی در کل سازمان است که منجر به افزایش بازده و عملکرد کل سازمان می شود(بوکمن[4]،1998).

از مدیریت ارتباط با مشتری درک پیش بینی و مدیریت نیازهای مشتریان موجود است و تکنیکی است که یک سازمان قصد دارد به کمک آن سرمایه گذاری اش را پیرامون رفتارهای مشتری مدیریت کند. در محیط رقابتی امروز استفاده از تکنیک مدیریت ارتباط با مشتری در بانکداری برای کسب مشتری و حفظ مشتریان موجود اهمیت پیدا کرده است(سلامی،2008). اصول مدیریت ارتباط با مشتری چگونگی ایجاد موفق یک سیستم و اجرای آن را برای ارتباط با مشتریان بیان می کند از شروع و اجرای اولیه یک چنین سیستمی، نگهداری آن در زمان های مختلف. سازمان ها با استفاده از مدیریت ارتباط با مشتری می توانند چرخه ی فروش را کوتاهتر، وفاداری مشتری را بیشتر و ایجاد روابط نزدیکتر و درآمد بیشتر نمایند، با کمک آن می توان مشتریان موجود را حفظ و مشتریان جدید را جذب نمود. مدیریت ارتباط با مشتری یک استراتژی بازرگانی که هدف آن ایجاد و توسعه روابط ارزشمند با مشتری بر اساس دانش است. مدیریت دانش فرآیند توزیع و پخش دانسته های فردی و سازمانی در کل سازمان است که منجر به افزایش بازده و عملکرد کل سازمان می شود(بوکمن[4]،1998). ابزارهای مدیریت دانش به عنوان عامل اصلی موفقیت شامل کسب و کاربرد مدیریت دانش، انتشار دانش می باشند و همچنین عوامل دیگری همچون عوامل سازمانی، مشتری گرایی، تکنولوژی ارتباط با مشتری می توانند اثرات مستقیم یا غیر مستقیم روی موفقیت CRM داشته باشند. یک اثر غیر مستقیم یک تاثیر در موفقیت CRM است که نه بطور مستقیم بلکه از طریق دیگر عوامل در نظر گرفته شده است(روه و همکاران[5]،2005؛ اید[6]،2007؛ چن و چینگ[7]،2004). با توجه به مطالب مطرح شده تحقیق حاضر بطور کاربردی به بررسی اثرگذاری و نقش قابلیت مدیریت دانش، متغیرهای سازمانی، تکنولوژی CRM، مشتری گرایی در موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری خواهد پرداخت و بدنبال پاسخ به سئوالاتی مانند “اثر مدیریت دانش به عنوان عامل اصلی بر موفقیت کاربرد (اجرا) مدیریت ارتباط با مشتری چیست؟ آیا عوامل وابسته دیگری هم وجود دارند؟ نقش آن ها در موفقیت ارتباط با مشتری چیست؟” خواهد بود. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق طی دو دهه گذشته تحولات عمده ای در محیط های کسب و کار در عرصه جهانی پدید آمده است که آثار عمیق و همه جانبه ای بر کارکرد و فعالیت شرکت ها و بنگاه های اقتصادی بر جا گذاشته است. از جمله این تحولات می توان با تشدید رقابت در تمامی بخش های خدماتی و تولیدی و ضرورت مشتری مداری اشاره کرد. در بازار رقابتی امروز برای اتخاذ استراتژی های متفاوت از استراتژی های رقبا، ناگزیر از جمع آوری اطلاعات رفتاری مشتریان حتی مشتریان راضی و وفادار هستند، زیرا در نهایت چنانچه در بزرگراه تغییر بایستیم، دیگران از روی ما رد خواهند شد. بازیابی اطلاعات مشتریان، تجزیه وتحلیل دقیق و هدفدار آن با تاکید بر موضوع، کانون توجه قراردادن مشتری به عنوان هسته فعالیت های سازمانی منجر به توان افزایی سازمان ها جهت نیل به اهدافشان خواهد شد. مدیریت ارتباط با مشتری یک راهبرد تجاری برای ایجاد ارزش دو سویه است که تمام جوانب مشخصات مشتری را شناسایی می کند، دانش مشتری را به وجود می آورد،

ابزارهای مدیریت دانش به عنوان عامل اصلی موفقیت شامل کسب و کاربرد مدیریت دانش، انتشار دانش می باشند و همچنین عوامل دیگری همچون عوامل سازمانی، مشتری گرایی، تکنولوژی ارتباط با مشتری می توانند اثرات مستقیم یا غیر مستقیم روی موفقیت CRM داشته باشند. یک اثر غیر مستقیم یک تاثیر در موفقیت CRM است که نه بطور مستقیم بلکه از طریق دیگر عوامل در نظر گرفته شده است(روه و همکاران[5]،2005؛ اید[6]،2007؛ چن و چینگ[7]،2004).

با توجه به مطالب مطرح شده تحقیق حاضر بطور کاربردی به بررسی اثرگذاری و نقش قابلیت مدیریت دانش، متغیرهای سازمانی، تکنولوژی CRM، مشتری گرایی در موفقیت مدیریت ارتباط با مشتری خواهد پرداخت و بدنبال پاسخ به سئوالاتی مانند “اثر مدیریت دانش به عنوان عامل اصلی بر موفقیت کاربرد (اجرا) مدیریت ارتباط با مشتری چیست؟ آیا عوامل وابسته دیگری هم وجود دارند؟ نقش آن ها در موفقیت ارتباط با مشتری چیست؟” خواهد بود.

اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
طی دو دهه گذشته تحولات عمده ای در محیط های کسب و کار در عرصه جهانی پدید آمده است که آثار عمیق و همه جانبه ای بر کارکرد و فعالیت شرکت ها و بنگاه های اقتصادی بر جا گذاشته است. از جمله این تحولات می توان با تشدید رقابت در تمامی بخش های خدماتی و تولیدی و ضرورت مشتری مداری اشاره کرد. در بازار رقابتی امروز برای اتخاذ استراتژی های متفاوت از استراتژی های رقبا، ناگزیر از جمع آوری اطلاعات رفتاری مشتریان حتی مشتریان راضی و وفادار هستند، زیرا در نهایت چنانچه در بزرگراه تغییر بایستیم، دیگران از روی ما رد خواهند شد. بازیابی اطلاعات مشتریان، تجزیه وتحلیل دقیق و هدفدار آن با تاکید بر موضوع، کانون توجه قراردادن مشتری به عنوان هسته فعالیت های سازمانی منجر به توان افزایی سازمان ها جهت نیل به اهدافشان خواهد شد. مدیریت ارتباط با مشتری یک راهبرد تجاری برای ایجاد ارزش دو سویه است که تمام جوانب مشخصات مشتری را شناسایی می کند، دانش مشتری را به وجود می آورد،

از طرف مشاور) به دانش­آموز را در اولویت قرار داده­اند. همچنین رازداری را یکی از مهم­ترین اصول اخلاق حرفه­ای عنوان کردند و ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش­آموز به گروه­های دیگر تنها در دو حالت (خودکشی و دیگرکشی) مجاز دانستند. ایشان میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه­ای را مثبت قلمداد کرده و معتقدند موانع رعایت این اصول عبارتند از: مجهول ماندن نقش مشاور، بی­توجهی به مشاوره سازشی، عدم آگاهی از نقش مشاور. دلایل اهمیت رعایت اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران را، اخلاق حرفه­ای پیش­نیازی برای مشاوره، رعایت نظم، اصلاح دانش­آموز، افزایش انگیزه برای مراجعه، برطرف کردن موانع، عدم قضاوت افراد غیر متخصص عنوان کردند. نتایج  کمی پژوهش، با استفاده از نرم­افزار spss تحلیل شده است. که نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بالاترین میانگین بعد غالب اخلاق حرفه­ای مشاوران،  عدم آسیب­رسانی می­باشد. همچنین بین سن و صداقت و برقراری مساوات رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. علاوه بر آن بین جنسیت و ابعاد اخلاق حرفه­ای، فقط در بعد صداقت تفاوت معناداری وجود دارد.

واژه­های کلیدی : اخلاق­حرفه­ای- مشاوران مدارس- مقطع متوسطه

فهرست مطالب

عنوان                                                     صفحه

 فصل اول: مقدمه

1-1- بیان مسئله. 4

1-2- اهمیّت و ضرورت پژوهش…. 7

1-3- اهداف پژوهش…. 11

1-3-1- اهداف بخش کیفی.. 12

1-3-2- اهداف بخش کمی.. 12

1-4- تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات… 12

1-4-1- اخلاق: 12

1-4-2 – اخلاق حرفه ای.. 12

1-4-3- مشاوره 13

 فصل دوم: بررسی دیدگاه صاحبنظران و پیشینه پژوهش

2-1- مبانی نظری.. 16

2-1-1-  مقدمه. 16

2-1-2-  رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق.. 16

2-1-3- دیدگاه صاحبنظران.. 21

2-1-4-  تاریخچه حرفه ای گری.. 37

از طرف مشاور) به دانش­آموز را در اولویت قرار داده­اند. همچنین رازداری را یکی از مهم­ترین اصول اخلاق حرفه­ای عنوان کردند و ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش­آموز به گروه­های دیگر تنها در دو حالت (خودکشی و دیگرکشی) مجاز دانستند. ایشان میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه­ای را مثبت قلمداد کرده و معتقدند موانع رعایت این اصول عبارتند از: مجهول ماندن نقش مشاور، بی­توجهی به مشاوره سازشی، عدم آگاهی از نقش مشاور. دلایل اهمیت رعایت اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران را، اخلاق حرفه­ای پیش­نیازی برای مشاوره، رعایت نظم، اصلاح دانش­آموز، افزایش انگیزه برای مراجعه، برطرف کردن موانع، عدم قضاوت افراد غیر متخصص عنوان کردند. نتایج کمی پژوهش، با استفاده از نرم­افزار spss تحلیل شده است. که نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بالاترین میانگین بعد غالب اخلاق حرفه­ای مشاوران، عدم آسیب­رسانی می­باشد. همچنین بین سن و صداقت و برقراری مساوات رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. علاوه بر آن بین جنسیت و ابعاد اخلاق حرفه­ای، فقط در بعد صداقت تفاوت معناداری وجود دارد. واژه­های کلیدی : اخلاق­حرفه­ای- مشاوران مدارس- مقطع متوسطه فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: مقدمه 1-1- بیان مسئله. 4 1-2- اهمیّت و ضرورت پژوهش…. 7 1-3- اهداف پژوهش…. 11 1-3-1- اهداف بخش کیفی.. 12 1-3-2- اهداف بخش کمی.. 12 1-4- تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات… 12 1-4-1- اخلاق: 12 1-4-2 – اخلاق حرفه ای.. 12 1-4-3- مشاوره 13 فصل دوم: بررسی دیدگاه صاحبنظران و پیشینه پژوهش 2-1- مبانی نظری.. 16 2-1-1- مقدمه. 16 2-1-2- رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق.. 16 2-1-3- دیدگاه صاحبنظران.. 21 2-1-4- تاریخچه حرفه ای گری.. 37 2-1-5- تاریخچه اخلاق حرفهای.. 40 2-1-6- عوامل پایه ای اخلاق حرفهای.. 41 2-1-7- اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی.. 42 2-1-8- ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام. 43 2-1-9- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران.. 45 2-1-10- اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان.. 46 پژوهش های پیشین.. 49 2-2-1- پژوهش های داخلی.. 49 2-2-2- پژوهش های خارجی.. 53 2-3- پرسش های پژوهش…. 56 2-3-1- بخش کیفی.. 56 2-3-2- بخش کمی.. 56 فصل سوم: روش پژوهش 3-1- طرح پژوهش…. 58 3-1-1-بخش کیفی.. 58 3-2- روش اجرا: 60 3-3- اعتبار‌سنجی پژوهش…. 60 3-1-2- بخش كمی.. 61 3-1-2-2- جامعه آماری.. 61 فصل چهارم: یافته های پژوهش 4-1- یافته های بخش کیفی پژوهش…. 66 4-1-1- نکات کلیدی مطرح‌شده در متن مصاحبه شماره یک…. 67 4-1-2- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دو 70 4-1-3- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره سه. 73 4-1-4- نکات کلیدی در متن مصاحبه شماره چهار 75 4-1-5-نکات اساسی در متن مصاحبه شماره پنج.. 78 4-1-6- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره شش…. 80 4-1-7- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هفت… 82 4-1-8- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هشت… 84 4-1-9- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره نه. 86 4-1-10- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دهم.. 88 4-1-11- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره یازدهم.. 89 4-1-12- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دوازدهم.. 90 4-2- مولفه های اصلی و محوری.. 92 4-2-1- مولفه های اصلی مربوط به نکات و مواردی که مشاوران باید رعایت کنند. 93 4-2-2- مولفه های اصلی مربوط به نحوه دریافت مشاوره 95 4-2-3- مولفه مربوط به ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش آموز 95 4-2-4- مولفه های اصلی مربوط به میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه ای.. 95 4-2-5- مولفه های اصلی مربوط به اهمیت و لزوم رعایت اخلاق حرفه ای.. 96 4-3- تحلیل و بررسی بخش کمی پژوهش…. 98 4-3-1- ویژگیهای نمونه. 98 4-3-2- پاسخ به سوالات پژوهش…. 99 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 5-1- مقدمه. 104 5-2- پرسش پژوهش…. 106 5-2-1- سوالات فرعی پژوهش…. 106 5-3- تحلیل بخش کمی.. 133 5-3-1- پرسش اول پژوهش…. 133 5-3-2- پرسش دوم پژوهش…. 134 5-4- جمع بندی نهایی.. 136 5-5 پیشنهادها 138 5-5-1 پیشنهادهای کاربردی.. 138 5-5-2 پیشنهادهای پژوهشی.. 138 5-5-3- محدودیتهای پژوهش…. 139 منابع و مأخذ منابع فارسی.. 140 منابع انگلیسی ………. 149 مقدمه تاریخ درازمدت انسانی مؤیّد این نکته است که اخلاق یکی از پدیده­هایی است که از آغاز تمدن­های رسمی در تاریخ نمودار گشته و گذشته­ای طولانی دارد. این پدیده تا زمان حال امتداد داشته و به وجود و حضور خود در جوامع بشری ادامه می­دهد. دوری از اخلاق سرآغاز جنگ، ستم و مصیبت است. بشر از دیرباز به این دانایی رسیده است که زندگی کردن بر اساس اخلاق سبب تأمین سلامت روان، بهبود روابط اجتماعی و تعالی انسان می­شود. انسان آموخته است که قوانین را در حمایت از اخلاق وضع کند تا پایبندی به اخلاق نهادینه شود. زندگی کردن بر اساس اصول اخلاقی همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را فرامی‌گیرد که ازجمله این موارد، تعامل اخلاقی با خویش، اخلاق خانواده، اخلاق شهروندی، اخلاق مشاغل، اخلاق در فعالیت­های سیاسی و مناسبات بین­المللی نمونه­هایی از ابعاد زندگی اخلاقی را نشان می­دهد. مقصود از اخلاق حرفه­ای مجموعه قواعدی است که باید افراد داوطلبانه و بر اساس ندای وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفه­ای رعایت کنند؛ بدون آن‌که الزام خارجی داشته باشند یا در صورت تخلف، به مجازات­های قانونی دچار شوند ( امیری و همکاران، 1389: 139). قسمت اعظم تعالیم انبیا در طول تاریخ لزوم پایبندی و تعهد به اخلاق در همه زمینه­ها و ازجمله حرفه و شغل بوده است. امروزه بحث اخلاق حرفه­ای[1] یکی از بحث­های مهم حوزه­ی اخلاقیات است. از سوی دیگر، هیچ نهاد یا حرفه­ای نیست كه قادر باشد فارغ از اخلاق كه مرزهای سلوك و رفتار بهنجار را معین می­كند، به حیات مشروع خود ادامه دهد. اخلاق هر جامعه، معیار بایدها و نبایدهای آن را تعیین می­كند و انسان اجتماعی را در مسیر زندگی آینده­ی خود به سمت كمال، فضیلت و سعادت هدایت می­كند. اخلاق، هم خاستگاه دینی دارد و هم متأثر از عرف، فرهنگ، تاریخ و سایر پدیده­های اجتماعی است. درواقع، بین این مفاهیم و پدیده­های اجتماعی و اخلاق، تعامل دایمی وجود دارد كه باعث می­شود در طول زمان، اصول، ارزش­ها و هنجارهای جامعه صیقل بخورد و الگوهای موجه و مقبول رفتار فردی و جمعی را تشكیل بدهد. گرچه حرفه از همان آغاز پیدایش­اش به‌طور ضمنی با ترویج لزوم تعهد انسان به انجام تکالیف اخلاقی در قالب فعالیت­های مادی و این جهانی­اش همراه بوده است. امّا به نظر می­رسد که نقطه عطف و اوج اخلاق حرفه­ای در غرب را می­توان در آرای لوتر[2] پی­گرفت و به یکباره بعد از رنسانس بود که اخلاق کاربردی در جهان غرب در کانون توجه قرار گرفت و شاید بتوان آن را از ثمرات دوران اصلاح‌طلبی دینی دانست (ریسمان­باف، 1388: 57). بنابراین آن­چه که امروزه از آن تحت عنوان اخلاق حرفه­ای نام می­برند شامل مجموعه­ای از احکام و ارزش­ها، تکالیف­ رفتار و سلوک و دستور­هایی برای اجرای آن است که در قالب قواعد یا آیین­نامه­های اخلاقی، تدوین می­شود (نشاط،1381: 138-111). آیین­نامه­های اخلاقی مدون، اهداف و مسئولیت­های گرو­ه­های حرفه­ای را شامل می­شود و به‌عنوان ابزاری بی­طرف و بدون سوگیری، معیار­های اخلاق حرفه­ای را توضیح می­دهد. متخصص اخلاقی ­بودن نه‌تنها درکی از قوانین اخلاقی را در زمینه حرفه­ای نیازمند است، بلکه تفسیر آگاهانه آن‌ها را برای موقعیت­های حرفه­ای که با آن مواجه­اند، لازم می­داند. از سویی دیگر مشاوران با درک بیشتر ملاک­ها و ضوابط و اصول اخلاقی، قدم درراهی می­گذارند که هرچه پیش می­روند با سؤالات و ابهامات اخلاقی تازه­ای مواجه می­شوند که بررسی و پاسخ دادن به آن‌ها، آنان را به استانداردهای فراتر سوق می­دهد. البته بین پیروی صرف از ضوابط اخلاقی و داشتن تعهد عملی نسبت به ضوابط اخلاقی بالا، تفاوت زیادی وجود دارد. تعهدات اخلاقی مستلزم عملکرد اخلاقی است و ارتقاء معیارهای اخلاقی مستلزم دستیابی به استانداردهای مطلوب رفتاری است. مشاورانی که به ضوابط اخلاقی سطح بالا متعهدند، درصدد انجام هر نوع خدمت حرفه­ای به مراجعانشان هستند. از آن­جا که دامنه موضوعات در حوزه­ی اخلاق حرفه­ای بسیار گسترده و متنوع است، پژوهش حاضر بنا دارد تا به بررسی اخلاق حرفه­ای از منظر مشاوران مدارس بپردازد؛ چراکه مشاوران وظیفه­ی مضاعفی را بر دوش دارند. آن­ها از سویی باید بتوانند نقش مشاور را بر عهده بگیرند و از سوی دیگر نقش تعلیم و تربیتی خود را نیز مدنظر داشته باشند و بتوانند میان این دو نقش، هماهنگی لازم را اجرا نمایند. 1-1- بیان مسئله اخلاق حرفه­ای مربوط به رفتار، ادب و عمل شخص هنگام انجام كار حرفه­ای است. این كار می­تواند مشاوره، پژوهش، تدریس، نویسندگی یا هر كار دیگری باشد. هر مجموعه سازمانی دارای كدهای عملی و رفتاری با ساختار حرفه­ای متداول برای اعضای خود است كه باید آن­ها را رعایت كنند. به‌عبارت‌دیگر اخلاق حرفه­ای، مجموعه­ای از اصول و استانداردهای سلوك بشری است كه رفتار افراد و گروه­ها را تعیین می­كند (صحرایی، 1386). خطرناک­ترین رویداد انسانی، انحطاط اخلاقی و شکسته شدن مرزهای اخلاقی است که در این صورت هیچ‌چیز به‌سلامت نخواهد ماند و انسانیت انسان فرومی‌ریزد و این امر در امور اداری از جایگاهی خطیر و ویژه برخوردار است؛ زیرا وقتی انسان از محدوده فردی خارج می­شود و در پیوند با دیگر انسان­ها قرار می­گیرد و این پیوند صورتی اداری می­یابد، اگر اخلاق نیک حاکم بر روابط انسانی نباشد، فاجعه چندین برابر می­شود. به همین دلیل است که والاترین ملاک در هر سازمان اداری متخلق بودن به اخلاق انسانی است. بسیاری از رفتارها و اقدام­های مشاوران و روان­شناسان، متأثر از ارزش­های اخلاقی است و ریشه در اخلاق دارد. عدم توجه به اخلاق کار[3] در مشاوران و روان­شناسان می­تواند معضلاتی بزرگ برای مدارس به­وجود آورد. یکی از مشکلات اساسی، بی‌توجهی مشاوران مدارس به اخلاق کار و ضعف در رعایت اصول اخلاقی در برخورد با مراجعان و ذی‌نفعان بیرونی است که این خود می­تواند مشکلاتی را برای مدارس ایجاد کند و مشروعیت و اقدامات آن‌ها را زیر سؤال ببرد. اخلاق کار ضعیف، بر نگرش افراد نسبت به شغل، سازمان و مدیران مؤثر بوده و می­تواند بر عملکرد فردی، گروهی و سازمانی اثر بگذارد (آراسته و همکاران،1390: 32). امروزه نقش و عملکرد مشاوره در مدارس بسیار اساسی و مهم است. چون دریافت­کنندگان اصلی از خدمات مشاوره در مدارس را دانش­آموزان تشکیل می­دهند، مشاوران مدارس در وهله­ی اول

2-1-5-  تاریخچه اخلاق حرفهای.. 40

2-1-6- عوامل پایه ای اخلاق حرفهای.. 41

2-1-7-  اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی.. 42

2-1-8-  ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام. 43

2-1-9- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران.. 45

2-1-10-  اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان.. 46

پژوهش های پیشین.. 49

2-2-1-  پژوهش های داخلی.. 49

2-2-2-   پژوهش های خارجی.. 53

2-3- پرسش های پژوهش…. 56

2-3-1-  بخش کیفی.. 56

2-3-2-  بخش کمی.. 56

 فصل سوم: روش پژوهش

3-1- طرح پژوهش…. 58

3-1-1-بخش کیفی.. 58

3-2- روش اجرا: 60

3-3-  اعتبار‌سنجی پژوهش…. 60

3-1-2- بخش كمی.. 61

3-1-2-2- جامعه آماری.. 61

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1- یافته های بخش کیفی پژوهش…. 66

4-1-1- نکات کلیدی مطرح‌شده در متن مصاحبه شماره یک…. 67

4-1-2- نکات اساسی در متن  مصاحبه شماره دو 70

4-1-3- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره سه. 73

4-1-4- نکات کلیدی در متن مصاحبه شماره چهار 75

4-1-5-نکات اساسی در متن مصاحبه شماره پنج.. 78

4-1-6- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره شش…. 80

4-1-7- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هفت… 82

4-1-8- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هشت… 84

4-1-9- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره نه. 86

4-1-10- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دهم.. 88

4-1-11- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره یازدهم.. 89

4-1-12- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دوازدهم.. 90

4-2- مولفه های اصلی و محوری.. 92

4-2-1- مولفه های اصلی مربوط به نکات و مواردی که مشاوران باید رعایت کنند. 93

4-2-2- مولفه های اصلی مربوط به نحوه دریافت مشاوره 95

4-2-3- مولفه مربوط به ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش آموز 95

4-2-4- مولفه های اصلی مربوط به میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه ای.. 95

4-2-5- مولفه های اصلی مربوط به اهمیت و لزوم رعایت اخلاق حرفه ای.. 96

4-3- تحلیل و بررسی بخش کمی پژوهش…. 98

4-3-1- ویژگیهای نمونه. 98

4-3-2- پاسخ به سوالات پژوهش…. 99

 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 104

5-2- پرسش پژوهش…. 106

5-2-1- سوالات فرعی پژوهش…. 106

5-3- تحلیل بخش کمی.. 133

5-3-1- پرسش اول پژوهش…. 133

5-3-2- پرسش دوم پژوهش…. 134

5-4- جمع بندی نهایی.. 136

5-5 پیشنهادها 138

5-5-1 پیشنهادهای کاربردی.. 138

5-5-2 پیشنهادهای پژوهشی.. 138

5-5-3- محدودیتهای پژوهش…. 139

 منابع و مأخذ

منابع فارسی.. 140

منابع انگلیسی ………. 149

مقدمه

تاریخ درازمدت انسانی مؤیّد این نکته است که اخلاق یکی از پدیده­هایی است که از آغاز تمدن­های رسمی در تاریخ نمودار گشته و گذشته­ای طولانی دارد. این پدیده تا زمان حال امتداد داشته و به وجود و حضور خود در جوامع بشری ادامه می­دهد. دوری از اخلاق سرآغاز جنگ، ستم و مصیبت است. بشر از دیرباز به این دانایی رسیده است که زندگی کردن بر اساس اخلاق سبب تأمین سلامت روان، بهبود روابط اجتماعی و تعالی انسان می­شود. انسان آموخته است که قوانین را در حمایت از اخلاق وضع کند تا پایبندی به اخلاق نهادینه شود. زندگی کردن بر اساس اصول اخلاقی همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را فرامی‌گیرد که ازجمله این موارد، تعامل اخلاقی با خویش، اخلاق خانواده، اخلاق شهروندی، اخلاق مشاغل، اخلاق در فعالیت­های سیاسی و مناسبات بین­المللی نمونه­هایی از ابعاد زندگی اخلاقی را نشان می­دهد. مقصود از اخلاق حرفه­ای مجموعه قواعدی است که باید افراد داوطلبانه و بر اساس ندای وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفه­ای رعایت کنند؛ بدون آن‌که الزام خارجی داشته باشند یا در صورت تخلف، به مجازات­های قانونی دچار شوند ( امیری و همکاران، 1389: 139). قسمت اعظم تعالیم انبیا در طول تاریخ لزوم پایبندی و تعهد به اخلاق در همه زمینه­ها و ازجمله حرفه و شغل بوده است. امروزه بحث اخلاق حرفه­ای[1] یکی از بحث­های مهم حوزه­ی اخلاقیات است.

از سوی دیگر، هیچ نهاد یا حرفه­ای نیست كه قادر باشد فارغ از اخلاق كه مرزهای سلوك و رفتار بهنجار را معین می­كند، به حیات مشروع خود ادامه دهد. اخلاق هر جامعه، معیار بایدها و نبایدهای آن را تعیین می­كند و انسان اجتماعی را در مسیر زندگی آینده­ی خود به سمت كمال، فضیلت و سعادت هدایت می­كند. اخلاق، هم خاستگاه دینی دارد و هم متأثر از عرف، فرهنگ، تاریخ و سایر پدیده­های اجتماعی است. درواقع، بین این مفاهیم و پدیده­های اجتماعی و اخلاق، تعامل دایمی وجود دارد كه باعث می­شود در طول زمان، اصول، ارزش­ها و هنجارهای جامعه صیقل بخورد و الگوهای موجه و مقبول رفتار فردی و جمعی را تشكیل بدهد.

 گرچه حرفه از همان آغاز پیدایش­اش به‌طور ضمنی با ترویج لزوم تعهد انسان به انجام تکالیف اخلاقی در قالب فعالیت­های مادی و این جهانی­اش همراه بوده است. امّا به نظر می­رسد که نقطه عطف و اوج اخلاق حرفه­ای در غرب را می­توان در آرای لوتر[2] پی­گرفت و به یکباره  بعد از رنسانس بود که اخلاق کاربردی در جهان غرب در کانون توجه قرار گرفت و شاید بتوان آن را از ثمرات دوران اصلاح‌طلبی دینی دانست (ریسمان­باف، 1388: 57).

بنابراین آن­چه که امروزه از آن تحت عنوان اخلاق حرفه­ای نام می­برند شامل مجموعه­ای از احکام و ارزش­ها، تکالیف­ رفتار و سلوک و دستور­هایی برای اجرای آن است که در قالب قواعد یا آیین­نامه­های اخلاقی، تدوین می­شود (نشاط،1381: 138-111). آیین­نامه­های اخلاقی مدون، اهداف و مسئولیت­های گرو­ه­های حرفه­ای را شامل می­شود و به‌عنوان ابزاری بی­طرف و بدون سوگیری، معیار­های اخلاق حرفه­ای را توضیح می­دهد.

متخصص اخلاقی ­بودن نه‌تنها  درکی از قوانین اخلاقی را در زمینه حرفه­ای نیازمند است، بلکه تفسیر آگاهانه آن‌ها را برای موقعیت­های حرفه­ای که با آن مواجه­اند، لازم می­داند. از سویی دیگر مشاوران با درک بیشتر ملاک­ها و ضوابط و اصول اخلاقی، قدم درراهی می­گذارند که هرچه پیش می­روند با سؤالات و ابهامات اخلاقی تازه­ای مواجه می­شوند که بررسی و پاسخ دادن به آن‌ها، آنان را به استانداردهای فراتر سوق می­دهد. البته بین پیروی صرف از ضوابط اخلاقی و داشتن تعهد عملی نسبت به ضوابط اخلاقی بالا، تفاوت زیادی وجود دارد. تعهدات اخلاقی مستلزم عملکرد اخلاقی است و ارتقاء معیارهای اخلاقی مستلزم دستیابی به استانداردهای مطلوب رفتاری است. مشاورانی که به ضوابط اخلاقی سطح بالا متعهدند، درصدد انجام هر نوع خدمت حرفه­ای به مراجعانشان هستند.

از آن­جا که دامنه موضوعات در حوزه­ی اخلاق حرفه­ای بسیار گسترده و متنوع است، پژوهش حاضر بنا دارد تا به بررسی اخلاق حرفه­ای از منظر مشاوران مدارس بپردازد؛ چراکه مشاوران وظیفه­ی مضاعفی را بر دوش دارند. آن­ها از سویی باید بتوانند نقش مشاور را بر عهده بگیرند و از سوی دیگر  نقش تعلیم و تربیتی خود را نیز مدنظر داشته باشند و بتوانند میان این دو نقش، هماهنگی لازم را اجرا نمایند.

1-1- بیان مسئله

اخلاق حرفه­ای مربوط به رفتار، ادب و عمل شخص هنگام انجام كار حرفه­ای است. این كار می­تواند مشاوره، پژوهش، تدریس، نویسندگی یا هر كار دیگری باشد. هر مجموعه سازمانی دارای كدهای عملی و رفتاری با ساختار حرفه­ای متداول برای اعضای خود است كه باید آن­ها را رعایت كنند. به‌عبارت‌دیگر اخلاق حرفه­ای، مجموعه­ای از اصول و استانداردهای سلوك بشری است كه رفتار افراد و گروه­ها را تعیین می­كند (صحرایی، 1386).

خطرناک­ترین رویداد انسانی، انحطاط اخلاقی و شکسته شدن مرزهای اخلاقی است که در این صورت هیچ‌چیز به‌سلامت نخواهد ماند و انسانیت انسان فرومی‌ریزد و این امر در امور اداری از جایگاهی خطیر و ویژه برخوردار است؛ زیرا وقتی انسان از محدوده فردی خارج می­شود و در پیوند با دیگر انسان­ها قرار می­گیرد و این پیوند صورتی اداری می­یابد، اگر اخلاق نیک حاکم بر روابط انسانی نباشد، فاجعه چندین برابر می­شود. به همین دلیل است که والاترین ملاک در هر سازمان اداری متخلق بودن به اخلاق انسانی است.

بسیاری از رفتارها و اقدام­های مشاوران و روان­شناسان، متأثر از ارزش­های اخلاقی است و ریشه در اخلاق دارد. عدم توجه به اخلاق کار[3] در مشاوران و روان­شناسان می­تواند معضلاتی بزرگ برای مدارس به­وجود آورد. یکی از مشکلات اساسی، بی‌توجهی مشاوران مدارس به اخلاق کار و ضعف در رعایت اصول اخلاقی در برخورد با مراجعان و ذی‌نفعان بیرونی است که این خود می­تواند مشکلاتی را برای مدارس ایجاد کند و مشروعیت و اقدامات آن‌ها را زیر سؤال ببرد. اخلاق کار ضعیف، بر نگرش افراد نسبت به شغل، سازمان و مدیران مؤثر بوده و می­تواند بر عملکرد فردی، گروهی و سازمانی اثر بگذارد (آراسته و همکاران،1390: 32).

 امروزه نقش و عملکرد مشاوره در مدارس بسیار اساسی و مهم است. چون دریافت­کنندگان اصلی از خدمات مشاوره در مدارس را دانش­آموزان تشکیل می­دهند، مشاوران مدارس در وهله­ی اول

زندگی و تولد وحشی ……………………………………………………………………………………………………………… 28
آثار وحشی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 29
 
بخش دوم : خسمه سرایی و مقلدان………………………………………………………………………………………………. 30
فصل اول : خمسه سرایی به تقلید از نظامی …………………………………………………………………………………… 31
فصل دوم: مقلّدان نظامی ………………………………………………………………………………………………………………. 31
 
بخش سوم : خسرو و شیرین ………………………………………………………………………………………………………. 33
فصل اول : پیشینه ی داستان خسرو و شیرین ………………………………………………………………………………… 34
فصل دوم : درباره ی خسرو و شیرین نظامی …………………………………………………………………………………. 35
 
بخش چهارم : آغاز کتاب خسرو و شیرین و مقایسه آن با چند اثر دیگر ……………………………………….. 40

آغاز کتاب ………………………………………………………………………………………………………………………………. 42
در توحید ………………………………………………………………………………………………………………………………. 45
در مناجات …………………………………………………………………………………………………………………………….. 47
در نعت نبی اکرم (ص) …………………………………………………………………………………………………………… 49
خطاب زمین بوس ………………………………………………………………………………………………………………….. 54
سبب نظم کتاب ……………………………………………………………………………………………………………………… 56
 
بخش پنجم : مقایسه آغاز داستان خسرو و شیرینِ نظامی با چند اثر دیگر………………………………………. 59
مقایسه آغاز داستان خسرو و شیرین نظامی با چند اثر دیگر ……………………………………………………………. 60
 
بخش ششم: چکیده ی داستانها ……………………………………………………………………………………………………. 66
فصل اول : چکیده ی داستان خسرو و شیرین به روایت نظامی ……………………………………………………….. 67
فصل دوم :چکیده ی داستان خسرو و شیرین به روایت شاهنامه ………………………………………………………. 72
فصل سوم : داستان شیرین و خسرو به روایت امیر خسرو دهلوی ……………………………………………………. 75
فصل چهارم : داستان یوسف و زلیخا به روایت جامی …………………………………………………………………….. 84
فصل پنجم : داستان فرهاد و شیرین به روایت وحشی بافقی ……………………………………………………………. 89
 
بخش هفتم : نقد تطبیقی زندگی و تولد وحشی ……………………………………………………………………………………………………………… 28 آثار وحشی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 29 بخش دوم : خسمه سرایی و مقلدان………………………………………………………………………………………………. 30 فصل اول : خمسه سرایی به تقلید از نظامی …………………………………………………………………………………… 31 فصل دوم: مقلّدان نظامی ………………………………………………………………………………………………………………. 31 بخش سوم : خسرو و شیرین ………………………………………………………………………………………………………. 33 فصل اول : پیشینه ی داستان خسرو و شیرین ………………………………………………………………………………… 34 فصل دوم : درباره ی خسرو و شیرین نظامی …………………………………………………………………………………. 35 بخش چهارم : آغاز کتاب خسرو و شیرین و مقایسه آن با چند اثر دیگر ……………………………………….. 40 آغاز کتاب ………………………………………………………………………………………………………………………………. 42 در توحید ………………………………………………………………………………………………………………………………. 45 در مناجات …………………………………………………………………………………………………………………………….. 47 در نعت نبی اکرم (ص) …………………………………………………………………………………………………………… 49 خطاب زمین بوس ………………………………………………………………………………………………………………….. 54 سبب نظم کتاب ……………………………………………………………………………………………………………………… 56 بخش پنجم : مقایسه آغاز داستان خسرو و شیرینِ نظامی با چند اثر دیگر………………………………………. 59 مقایسه آغاز داستان خسرو و شیرین نظامی با چند اثر دیگر ……………………………………………………………. 60 بخش ششم: چکیده ی داستانها ……………………………………………………………………………………………………. 66 فصل اول : چکیده ی داستان خسرو و شیرین به روایت نظامی ……………………………………………………….. 67 فصل دوم :چکیده ی داستان خسرو و شیرین به روایت شاهنامه ………………………………………………………. 72 فصل سوم : داستان شیرین و خسرو به روایت امیر خسرو دهلوی ……………………………………………………. 75 فصل چهارم : داستان یوسف و زلیخا به روایت جامی …………………………………………………………………….. 84 فصل پنجم : داستان فرهاد و شیرین به روایت وحشی بافقی ……………………………………………………………. 89 بخش هفتم : نقد تطبیقی شخصیت های داستان در پنج اثر ……………………………………………………………. 102 فصل اول : شخصیت های اصلی …………………………………………………………………………………………………… 104 1- شیرین ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 104 الف)شیرین در منظومه ی نظامی …………………………………………………………………………………………………… 105 ب) شیوه ی عاشقی شیرین در منظومه ی نظامی …………………………………………………………………………….. 107 ج) چگونگی وصال خسرو و شیرین در منظومه ی نظامی ……………………………………………………………….. 108 د) مرگ شیرین به روایت نظامی …………………………………………………………………………………………………… 110 شیرین دهلوی ………………………………………………………………………………………………………………………… 112 الف) چگونگی عاشق شدن شیرین ……………………………………………………………………………………………….. 112 ب) وصال خسرو و شیرین دهلوی ……………………………………………………………………………………………….. 113 ج) مرگ شیرین به روایت امیرخسرو دهلوی …………………………………………………………………………………. 113 نقد و بررسی شیرین دهلوی در مقایسه با شیرین نظامی ………………………………………………………………….. 115 شیرین در شاهنامه …………………………………………………………………………………………………………………… 119 الف) شیوه ی عاشقی …………………………………………………………………………………………………………………… 119 ب) وصال خسرو و شیرین …………………………………………………………………………………………………………… 120 ج) مرگ شیرین به روایت فردوسی ………………………………………………………………………………………………. 121 زلیخا ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 125 الف) چگونگی عاشق شدن زلیخا …………………………………………………………………………………………………. 125 ب) وصال …………………………………………………………………………………………………………………………………… 127 ج) مرگ زلیخا به روایت جامی …………………………………………………………………………………………………….. 128 شیرین در منظومه وحشی ………………………………………………………………………………………………………… 129 الف) شیرین عشق واقعی ……………………………………………………………………………………………………………… 129 ب) شیرین صبور ………………………………………………………………………………………………………………………… 129 ج) شیرین جسور و بی باک …………………………………………………………………………………………………………. 129 نقد و بررسی مرگ شیرین ……………………………………………………………………………………………………………. 130 2- خسرو ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 131 خسرو در منظومه نظامی…………………………………………………………………………………………………………… 131 الف) شیوه ی عاشق شدن ……………………………………………………………………………………………………………. 132 ب) مرگ خسرو به روایت نظامی ………………………………………………………………………………………………….. 132 ج) چگونگی اطلاع شیرین از مرگ خسرو به روایت نظامی …………………………………………………………….. 133 خسرو در شیرین و خسرو دهلوی ……………………………………………………………………………………………. 134 الف)چگونگی عاشق شدن خسرو …………………………………………………………………………………………………. 134 ب) مرگ خسرو به روایت امیرخسرو دهلوی …………………………………………………………………………………. 135 نقد و بررسی خسرو در اثر دهلوی در مقایسه با اثر نظامی ……………………………………………………………… 137 مرگ خسرو به روایت فردوسی …………………………………………………………………………………………………….. 139 رحلت حضرت یوسف به روایت جامی …………………………………………………………………………………………. 141 نقد و بررسی مرگ خسرو ……………………………………………………………………………………………………………. 143 فرهاد به روایت نظامی …………………………………………………………………………………………………………….. 146 فرهاد به روایت دهلوی ……………………………………………………………………………………………………………. 147 فرهاد به روایت وحشی …………………………………………………………………………………………………………… 151 الف) غرض دو شاعر از سرودن داستان ………………………………………………………………………………………… 151 ب) مقایسه شخصیت فرهاد از دیدیگاه دو شاعر …………………………………………………………………………….. 154 فرهاد مهندس و فرهاد پیکرساز ……………………………………………………………………………………………….. 154 فرهاد پهلوان و فرهاد زورمند …………………………………………………………………………………………………… 151 فرهاد نکته دان و نکته سنج …………………………………………………………………………………………………….. 157 بی نیازی و عزت نفس و غرور هنرمندانه ………………………………………………………………………………….. 159 فرهاد دل نازک و دل هوسناک …………………………………………………………………………………………………. 161 نتیجه گیری در مورد فرهاد ………………………………………………………………………………………………………….. 162 شخصیت های فرعی ……………………………………………………………………………………………………………………. 163 مریم ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 164 الف) مریم در خسرو و شیرین نظامی ……………………………………………………………………………………………. 164 ب) مریم در شاهنامه فردوسی ………………………………………………………………………………………………………. 164 ج) مریم در شیرین و خسرو دهلوی ……………………………………………………………………………………………… 165 مهین بانو ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 167 الف) مهین بانو در خسرو و شیرین نظامی …………………………………………………………………………………….. 167 ب) مهین بانو در شیرین و خسرو دهلوی ……………………………………………………………………………………… 167 شکر و بازغه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 169 شیرویه …………………………………………………………………………………………………………………………………… 172 باربد و نکیسا …………………………………………………………………………………………………………………………. 173 شبدیز – طاقدیس ……………………………………………………………………………………………………………………….. 175 الف) تخت طاقدیس ……………………………………………………………………………………………………………………. 175 شبدیز ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 176 هرمز ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 178 بزرگ امید ……………………………………………………………………………………………………………………………… 178 شاپور …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 179 نقد و بررسی حوادث داستان در دو منظومه نظامی و دهلوی …………………………………………………………… 180 نقد و بررسی شاهنامه در مقایسه با اثر نظامی …………………………………………………………………………………. 183 نقد و بررسی حوادث داستان منظومه جامی در مقایسه با منظومه ی نظامی ……………………………………….. 184 خوابهای خسرو ………………………………………………………………………………………………………………………….. 184 خوابهای زلیخا ……………………………………………………………………………………………………………………………. 185 خوابهای یوسف ………………………………………………………………………………………………………………………….. 183 نقد و بررسی حوادث داستان در دو منظومه وحشی و نظامی …………………………………………………………… 189 بخش نهم: گفتگوی در داستانها ……………………………………………………………………………………………………. 197 نقد و بررسی گفتگو ها در پنج اثر ………………………………………………………………………………………………… 198 بخش دهم : هنر شاعری ………………………………………………………………………………………………………………. 200 مقایسه و بررسی هنر شاعری در پنج منظومه ………………………………………………………………………………….. 201 بخش یازدهم: عنصر توصیف ……………………………………………………………………………………………………… 208 بررسی عنصر توصیف در پنج منظومه …………………………………………………………………………………………… 209 چکیده پایان نامه: این رساله پژوهشی است در مقایسه ی خسرو شیرین نظامی با داستان خسرو وشیرین در شاهنامه ، شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی ،فرهاد و شیرین وحشی بافقی و یوسف وزلیخای جامی با عنوان (مقایسه ی خسرو و شیرین نظامی با منظومه های هم نام با آن) از آنجاییکه داستان خسرو وشیرین در بین عوام رواج داشته است، شاعران بسیاری از جمله فردوسی و نظامی آنرا به نظم در آورده اند. بعد از نظامی، شاعران بسیاری به تقلید از آثار وی برخاسته اند و شیرین و خسرو دهلوی، فرهاد و شیرین وحشی با فقی و یوسف و زلیخای جامی از نظیره های موفق برای خسرو و شیرین نظامی است. در این پزوهش تلاش کرده ام که مقدمه ی آثار ،چکیده ی داستانها ،شخصیت ها ،حوادث داستانها،گفتارها،هنر شاعر و توصیف در این آثار را مقایسه کنیم. امید است که مورد توجه علاقه مندان و پزوهشگران و ادب دوستان واقع گردد. پایان نامه در یازده بخش تنظیم شده است : بخش نخست: شرح احوال و آثار شاعران بخش دوم : خمسه سرایی به تقلید از نظامی و مقلّدان او بخش سوم: پیشینه ی داستان خسرو و شیرین بخش چهارم: در باره ی خسرو وشیرین بخش پنجم: مقایسه آغاز کتاب خسرو وشیرین با دیگر آثار بخش ششم: مقایسه ی آغاز داستان خسرو و شیرین با دیگر آثار بخش هفتم: چکیده ی داستان ها به روایت هر یک از شاعران بخش هشتم: نقد و بررسی حوادث داستانها در پنج منظومه بخش نهم: بررسی و مقایسه گفتگوها در داستان ها بخش دهم:نقد وبررسی هنر شاعری در پنج اثر بخش یازدهم: بررسی و مقایسه ی عنصر توصیف در پنج مثنوی واژه های کلیدی: مقایسه ،خسرو،شیرین،نظامی،فردوسی،دهلوی،وحشی،جامی مقدمه: ای نام تو بهترین سر آغاز بی نام تو نامه کی کنم باز مثنوی خسرو و شیرین بی تردید یکی از شاهکارهای عشقی در ادبیات جهان است، و اشعار نظامی نیز یکی از عمیق ترین و پرمغزترین اشعاری است که در زبان فارسی درباره ی عشق سروده است. این مثنوی (خسرو وشیرین)داستان عشق خسرو پرویز(پادشاه ساسانی)با شیرین شاهزاده ی ارمنی (برادرزاده ی بانوی ارمن) است : که نظامی آن را در بحر (مسدّس مقصور)(مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل)یا محذوف (مفاعیلن مفاعیلن مغولن)سروده است. داستان عشقبازیهای خسرو و شیرین از جمله داستانهای اواخر عهد ساسانی بوده و در کتابهایی مانند؛ «المحاسن دالاضداد جاحظ» ، «غرراخبار ملوک الفرس ثعالبی» ، «تاریخ بلعمی» و «شاهنامه فردوسی» نیز آمده است. منتهی در منابع قدیمی شیرین کنیزکی ارمنی است ؛ که خسرو از زمان پدر خویش ، هرمز، به او دل بسته بوده و بعد به حرم سرای پرویز راه می یابد و همسر محبوب او می شود. در منابع بالا (به جز روایت بلعمی)از فرهاد – مهندس کوه تراش و عاشق شیرین- سخن نمی رود و حال آنکه در داستان نظامی، شخصّیت فرهاد درخششی بارز دارد.همچنان که در (منظومه ی فرهاد وشیرین) امیر علیشیر نوایی و دیگر روایات ترکی نیز عشق شیرین و فرهاد بیش از همه ی قسمت های منظومه دارای اهمیت است . داستان خسرو وشیرین از قرن چهارم هجری به بعد وسعت و دگرگونی یافته و در بین مردم رواج پیدا می کند. همانطور که در مقدمه ی داستان خسرو و شیرین آمده، به نظامی رسیده و شاید وی نیز درآن تصرفّاتی شاعرانه کرده است. به نظر می رسد که بخش عمده ای از خسرو وشیرین نظامی سرگذشتی است عاشقانه در محیطی اشرافی و به تعبیر دیگر عشقی همایونی است با کیفیات و ویژگی های مخصوص به خود. مثنوی خسرو وشیرین از دیدگاه هنر و حکمت و زبان ادبیات بی مانند است و اگر چه در طول زمان و در هر عصری یکی از هنرمندان ازآن تقلید کرده است ، ولی هیچ کدام از عهده ی این کار بر نیامده و به راز و رمز این کتاب پی نبرده ودر زیبایی کلام به پایه ی آن نرسیده اند. این تقلید ها از قرن هفتم به بعد آغاز شد ، و در تمام دوره های ادبی زبان فارسی ادامه یافت. ظاهراً امیر خسرو دهلوی نخستین و بزرگترین شاعری است که به تقلید از نظامی به نظم پنج گنج همت گماشته ، و در میان همه ی مقلّدین موفق تر بوده لکن او نیز از رازهای داستان بی خبر بوده است. از میان دیگر مقلّدان میتوان به جامی ،هاتفی،قاسمی گنابادی ، وحشی بافقی،عرفی ، مکتبی ، فیضی فیاضی، اشرف مراغی و آذر بیگدلی اشاره کرد که ؛ هر یک همه یا بعضی از مثنوی های نظامی را تقلید کرده اند. بنابراین اگر به مقایسه ی این آثار (خسرو وشیرین در شاهنامه، شیرین خسرو دهلوی، فرهاد وشیرین وحشی و یوسف زلیخای جامی)با خسرو و شیرین نظامی پرداخته شده است، بدین خاطر نیست که این آثار را در ترازوی یکسانی بسنجیم بلکه به خاطر تعلّق داشتن هر کدام ار این آثار به دوره و عصری از تاریخ ادبیات ایران است،کوشیده ام تا ویژگی ها و باید و نبایدهایی را که در هر عصری در آثار عاشقانه و بزمی راه یافته است،جستجو کنم. علاوه بر اینها با توجه به اینکه آغاز و پایان و روند داستان خسرو وشیرین در هر یک از این آثار همراه با تغییراتی است برآن شدم تا هر کدام را به طور جداگانه بررسی کنم تا برای خود و همکارانم گره گشایی باشد. این پایان نامه در یازده بخش تنظیم شده است که عبارت است از : بخش اول :شرح احوال شاعران،بخش دوم : خمسه سرایی به تقلید از نظامی و مقلدان نظامی ،بخش سوم:پیشینه ی داستان خسرو وشیرین،بخش چهارم:درباره ی خسرو شیرین ، بخش پنجم: مقایسه ی آغاز کتاب خسرو وشیرین با دیگر آثار، بخش ششم:مقایسه آغاز داستان خسرو و شیرین با دگر آثار،بخش هفتم: چکیده داستانها به روایت هر یک از شاعران ،بخش هفتم :نقد وتطبیق شخصیتهای اصلی و فرعی در پنج منظومه،بخش هشتم:نقد وبررسی حوادث داستان در پنج منظومه،بخش نهم:گفتگو در داستان،بخش دهم:هنر شاعری و بخش یازدهم:بررسی عنصر توصیف در پنج منظومه. لازم به یادآوری است که مثنوی یوسف و زلیخای جامی هرچند که همنام با خسرو شیرین نظامی نیست اما از آنجاییکه جامی آنرا به تقلید از خسرو و شیرین سروده است از لحاظ ساختارو روند داستان مقایسه کرده که در هر بخش مورد پژوهش و بررسی قرارداده ام. در این پژوهش از «خسرو وشیرین» دکتر بهروزثروتیان، «شاهنامه» چاپ مسکو، «شیرین و خسرو» به قلم غضنفر علی یف (مسکو1966)، «فرهاد وشیرین» از دیوان وحشی به کوشش پرویز بابائی و «یوسف و زلیخا» به اهتمام دکتر ناصر نیکو بخت استفاده شده است. در این تحقیق شماره سمت راست ممیز سال انتشار اثر و شماره ی سمت چپ شماره ی صفحه است همچنین در آدرس بیتها نام اثر و صفحه ی آن آمده است. بخش اول : شرح احوال و آثار شاعرانشخصیت های داستان در پنج اثر ……………………………………………………………. 102
فصل اول : شخصیت های اصلی …………………………………………………………………………………………………… 104
1- شیرین ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 104
الف)شیرین در منظومه ی نظامی …………………………………………………………………………………………………… 105
ب) شیوه ی عاشقی شیرین در منظومه ی نظامی …………………………………………………………………………….. 107
ج) چگونگی وصال خسرو و شیرین در منظومه ی نظامی ……………………………………………………………….. 108
د) مرگ شیرین به روایت نظامی …………………………………………………………………………………………………… 110

شیرین دهلوی ………………………………………………………………………………………………………………………… 112
الف) چگونگی عاشق شدن شیرین ……………………………………………………………………………………………….. 112
ب) وصال خسرو و شیرین دهلوی ……………………………………………………………………………………………….. 113
ج) مرگ شیرین به روایت امیرخسرو دهلوی …………………………………………………………………………………. 113
نقد و بررسی شیرین دهلوی در مقایسه با شیرین نظامی ………………………………………………………………….. 115

شیرین در شاهنامه …………………………………………………………………………………………………………………… 119
الف) شیوه ی عاشقی …………………………………………………………………………………………………………………… 119
ب) وصال خسرو و شیرین …………………………………………………………………………………………………………… 120
ج) مرگ شیرین به روایت فردوسی ………………………………………………………………………………………………. 121

زلیخا ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 125
الف) چگونگی عاشق شدن زلیخا …………………………………………………………………………………………………. 125
ب) وصال …………………………………………………………………………………………………………………………………… 127
ج) مرگ زلیخا به روایت جامی …………………………………………………………………………………………………….. 128

شیرین در منظومه وحشی ………………………………………………………………………………………………………… 129
الف) شیرین عشق واقعی ……………………………………………………………………………………………………………… 129
ب) شیرین صبور ………………………………………………………………………………………………………………………… 129
ج) شیرین جسور و بی باک …………………………………………………………………………………………………………. 129
نقد و بررسی مرگ شیرین ……………………………………………………………………………………………………………. 130
2- خسرو ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 131

خسرو در منظومه نظامی…………………………………………………………………………………………………………… 131
الف) شیوه ی عاشق شدن ……………………………………………………………………………………………………………. 132
ب) مرگ خسرو به روایت نظامی ………………………………………………………………………………………………….. 132
ج) چگونگی اطلاع شیرین از مرگ خسرو به روایت نظامی …………………………………………………………….. 133

خسرو در شیرین و خسرو دهلوی ……………………………………………………………………………………………. 134
الف)چگونگی عاشق شدن خسرو …………………………………………………………………………………………………. 134
ب) مرگ خسرو به روایت امیرخسرو دهلوی …………………………………………………………………………………. 135
نقد و بررسی خسرو در اثر دهلوی در مقایسه با اثر نظامی ……………………………………………………………… 137
مرگ خسرو به روایت فردوسی …………………………………………………………………………………………………….. 139
رحلت حضرت یوسف به روایت جامی …………………………………………………………………………………………. 141
نقد و بررسی مرگ خسرو ……………………………………………………………………………………………………………. 143

فرهاد به روایت نظامی …………………………………………………………………………………………………………….. 146
فرهاد به روایت دهلوی ……………………………………………………………………………………………………………. 147
فرهاد به روایت وحشی …………………………………………………………………………………………………………… 151
الف) غرض دو شاعر از سرودن داستان ………………………………………………………………………………………… 151
ب) مقایسه شخصیت فرهاد از دیدیگاه دو شاعر …………………………………………………………………………….. 154

فرهاد مهندس و فرهاد پیکرساز ……………………………………………………………………………………………….. 154
فرهاد پهلوان و فرهاد زورمند …………………………………………………………………………………………………… 151
فرهاد نکته دان و نکته سنج …………………………………………………………………………………………………….. 157
بی نیازی و عزت نفس و غرور هنرمندانه ………………………………………………………………………………….. 159
فرهاد دل نازک و دل هوسناک …………………………………………………………………………………………………. 161
نتیجه گیری در مورد فرهاد ………………………………………………………………………………………………………….. 162
شخصیت های فرعی ……………………………………………………………………………………………………………………. 163

مریم ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 164
الف) مریم در خسرو و شیرین نظامی ……………………………………………………………………………………………. 164
ب) مریم در شاهنامه فردوسی ………………………………………………………………………………………………………. 164
ج) مریم در شیرین و خسرو دهلوی ……………………………………………………………………………………………… 165

مهین بانو ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 167
الف) مهین بانو در خسرو و شیرین نظامی …………………………………………………………………………………….. 167
ب) مهین بانو در شیرین و خسرو دهلوی ……………………………………………………………………………………… 167

شکر و بازغه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 169
شیرویه …………………………………………………………………………………………………………………………………… 172
باربد و نکیسا …………………………………………………………………………………………………………………………. 173
شبدیز – طاقدیس ……………………………………………………………………………………………………………………….. 175
الف) تخت طاقدیس ……………………………………………………………………………………………………………………. 175
شبدیز ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 176

هرمز ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 178
بزرگ امید ……………………………………………………………………………………………………………………………… 178
شاپور …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 179
نقد و بررسی حوادث داستان در دو منظومه نظامی و دهلوی …………………………………………………………… 180
نقد و بررسی شاهنامه در مقایسه با اثر نظامی …………………………………………………………………………………. 183
نقد و بررسی حوادث داستان منظومه جامی در مقایسه با منظومه ی نظامی ……………………………………….. 184
خوابهای خسرو ………………………………………………………………………………………………………………………….. 184
خوابهای زلیخا ……………………………………………………………………………………………………………………………. 185
خوابهای یوسف ………………………………………………………………………………………………………………………….. 183
نقد و بررسی حوادث داستان در دو منظومه وحشی و نظامی …………………………………………………………… 189
 
بخش نهم: گفتگوی در داستانها ……………………………………………………………………………………………………. 197
نقد و بررسی گفتگو ها در پنج اثر ………………………………………………………………………………………………… 198
 
بخش دهم : هنر شاعری ………………………………………………………………………………………………………………. 200
مقایسه و بررسی هنر شاعری در پنج منظومه ………………………………………………………………………………….. 201
بخش یازدهم: عنصر توصیف ……………………………………………………………………………………………………… 208
بررسی عنصر توصیف در پنج منظومه …………………………………………………………………………………………… 209
چکیده پایان نامه:
این رساله پژوهشی است در مقایسه ی خسرو شیرین نظامی با داستان خسرو وشیرین در شاهنامه ، شیرین و خسرو امیر خسرو دهلوی ،فرهاد و شیرین وحشی بافقی و یوسف وزلیخای جامی با عنوان (مقایسه ی خسرو و شیرین نظامی با منظومه های هم نام با آن)
از آنجاییکه داستان خسرو وشیرین در بین عوام رواج داشته است، شاعران بسیاری از جمله فردوسی و نظامی آنرا به نظم در آورده اند.
بعد از نظامی، شاعران بسیاری به تقلید از آثار وی برخاسته اند و شیرین و خسرو دهلوی، فرهاد و شیرین وحشی با فقی و یوسف و زلیخای جامی از نظیره های موفق برای خسرو و شیرین نظامی است.
در این پزوهش تلاش کرده ام که مقدمه ی آثار ،چکیده ی داستانها ،شخصیت ها ،حوادث داستانها،گفتارها،هنر شاعر و توصیف در این آثار را مقایسه کنیم.
امید است که مورد توجه علاقه مندان و پزوهشگران و ادب دوستان واقع گردد.
پایان نامه در یازده بخش تنظیم شده است :
بخش نخست: شرح احوال و آثار شاعران
بخش دوم : خمسه سرایی به تقلید از نظامی و مقلّدان او
بخش سوم: پیشینه ی داستان خسرو و شیرین
بخش چهارم: در باره ی خسرو وشیرین
بخش پنجم: مقایسه آغاز کتاب خسرو وشیرین با دیگر آثار
بخش ششم: مقایسه ی آغاز داستان خسرو و شیرین با دیگر آثار
بخش هفتم: چکیده ی داستان ها به روایت هر یک از شاعران
بخش هشتم: نقد و بررسی حوادث داستانها در پنج منظومه
بخش نهم: بررسی و مقایسه گفتگوها در داستان ها
بخش دهم:نقد وبررسی هنر شاعری در پنج اثر
بخش یازدهم: بررسی و مقایسه ی عنصر توصیف در پنج مثنوی
واژه های کلیدی:
مقایسه ،خسرو،شیرین،نظامی،فردوسی،دهلوی،وحشی،جامی
 
مقدمه:
ای نام تو بهترین سر آغاز                   بی نام تو نامه کی کنم باز
مثنوی خسرو و شیرین بی تردید یکی از شاهکارهای عشقی در ادبیات جهان است، و اشعار نظامی نیز یکی از عمیق ترین و پرمغزترین اشعاری است که در زبان فارسی درباره ی عشق سروده است.
این مثنوی (خسرو وشیرین)داستان عشق خسرو پرویز(پادشاه ساسانی)با شیرین شاهزاده ی ارمنی  (برادرزاده ی بانوی ارمن) است : که نظامی آن را در بحر (مسدّس مقصور)(مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل)یا محذوف (مفاعیلن مفاعیلن مغولن)سروده است.
داستان عشقبازیهای خسرو و شیرین از جمله داستانهای اواخر عهد ساسانی بوده و در کتابهایی مانند؛ «المحاسن دالاضداد جاحظ» ، «غرراخبار ملوک الفرس ثعالبی» ، «تاریخ بلعمی» و «شاهنامه فردوسی» نیز آمده است.
منتهی در منابع قدیمی شیرین کنیزکی ارمنی است ؛ که خسرو از زمان پدر خویش ، هرمز، به او دل بسته بوده و بعد به حرم سرای پرویز راه می یابد و همسر محبوب او می شود.
در منابع بالا (به جز روایت بلعمی)از فرهاد – مهندس کوه تراش و عاشق شیرین- سخن نمی رود و
حال آنکه در داستان نظامی، شخصّیت فرهاد درخششی بارز دارد.همچنان که در (منظومه ی فرهاد وشیرین) امیر علیشیر نوایی و دیگر روایات ترکی نیز عشق شیرین و فرهاد بیش از همه ی قسمت های منظومه دارای اهمیت است .
داستان خسرو وشیرین از قرن چهارم هجری به بعد وسعت و دگرگونی یافته و در بین مردم رواج پیدا            می کند. همانطور که در مقدمه ی داستان خسرو و شیرین آمده، به نظامی رسیده و شاید وی نیز درآن تصرفّاتی شاعرانه کرده است.
به نظر می رسد که بخش عمده ای از خسرو وشیرین نظامی سرگذشتی است عاشقانه در محیطی اشرافی و به تعبیر دیگر عشقی همایونی است با کیفیات و ویژگی های مخصوص به خود.
مثنوی خسرو وشیرین از دیدگاه هنر و حکمت و زبان ادبیات بی مانند است و اگر چه در طول زمان و در هر عصری یکی از هنرمندان ازآن تقلید کرده است ، ولی هیچ کدام از عهده ی این کار بر نیامده و به راز و رمز این کتاب پی نبرده ودر زیبایی کلام به پایه ی آن نرسیده اند.
این تقلید ها از قرن هفتم به بعد آغاز شد ، و در تمام دوره های ادبی زبان فارسی ادامه یافت.
ظاهراً امیر خسرو دهلوی نخستین و بزرگترین شاعری است که به تقلید از نظامی به نظم پنج گنج همت گماشته ، و در میان همه ی مقلّدین موفق تر بوده لکن او نیز از رازهای داستان بی خبر بوده است.
از میان دیگر مقلّدان میتوان به جامی ،هاتفی،قاسمی گنابادی ، وحشی بافقی،عرفی ، مکتبی ، فیضی فیاضی، اشرف مراغی و آذر بیگدلی اشاره کرد که ؛ هر یک همه یا بعضی از مثنوی های نظامی را تقلید
کرده اند.
بنابراین اگر به مقایسه ی این آثار (خسرو وشیرین در شاهنامه، شیرین خسرو دهلوی، فرهاد وشیرین وحشی و یوسف زلیخای جامی)با خسرو و شیرین نظامی پرداخته شده است، بدین خاطر نیست که این آثار را در ترازوی یکسانی بسنجیم بلکه به خاطر تعلّق داشتن هر کدام ار این آثار به دوره و عصری از تاریخ ادبیات ایران است،کوشیده ام تا ویژگی ها و باید و نبایدهایی را که در هر عصری در آثار عاشقانه و بزمی راه یافته است،جستجو کنم.
علاوه بر اینها با توجه به اینکه آغاز و پایان و روند داستان خسرو وشیرین در هر یک از این آثار همراه با تغییراتی است برآن شدم تا هر کدام را به طور جداگانه بررسی کنم تا برای خود و همکارانم گره گشایی باشد.
این پایان نامه در یازده بخش تنظیم شده است که عبارت است از :
بخش اول :شرح احوال شاعران،بخش دوم : خمسه سرایی به تقلید از نظامی و مقلدان نظامی ،بخش سوم:پیشینه ی داستان خسرو وشیرین،بخش چهارم:درباره ی خسرو شیرین ، بخش پنجم: مقایسه ی آغاز کتاب خسرو وشیرین با دیگر آثار، بخش ششم:مقایسه آغاز داستان خسرو و شیرین با دگر آثار،بخش هفتم: چکیده داستانها به روایت هر یک از شاعران ،بخش هفتم :نقد وتطبیق شخصیتهای اصلی و فرعی در پنج منظومه،بخش هشتم:نقد وبررسی حوادث داستان در پنج منظومه،بخش نهم:گفتگو در داستان،بخش دهم:هنر شاعری و بخش یازدهم:بررسی عنصر توصیف در پنج منظومه.
 
لازم به یادآوری است که مثنوی یوسف و زلیخای جامی هرچند که همنام با خسرو شیرین نظامی نیست اما از آنجاییکه جامی آنرا به تقلید از خسرو و شیرین سروده است از لحاظ ساختارو روند داستان مقایسه کرده که در هر بخش مورد پژوهش و بررسی قرارداده ام.
در این پژوهش از «خسرو وشیرین» دکتر بهروزثروتیان، «شاهنامه» چاپ مسکو، «شیرین و خسرو» به قلم غضنفر علی یف (مسکو1966)، «فرهاد وشیرین» از دیوان وحشی به کوشش پرویز بابائی و «یوسف و زلیخا» به اهتمام دکتر ناصر نیکو بخت استفاده شده است.
در این تحقیق شماره سمت راست ممیز سال انتشار اثر و شماره ی سمت چپ شماره ی صفحه است همچنین در آدرس بیتها نام اثر و صفحه ی آن آمده است.
 
بخش اول :
شرح احوال و آثار شاعران

فصل اوّل: کلیات تحقیق.. 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- طرح مساله. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6

1-4- اهداف تحقیق.. 8

1-4-1- هدف اصلی.. 8

1-4-2- اهداف فرعی.. 8

1-5-سوال های تحقیق.. 9

1-5-1- سوال اصلی تحقیق.. 9

1-5-2- سوال های فرعی تحقیق.. 9

1-6- قلمرو تحقیق.. 10

1-6-1- قلمرو موضوعی.. 10

1-6-2- قلمرو مکانی.. 10

1-6-3- قلمرو زمانی.. 10

1-7- متغیرهای تحقیق.. 10

1-7-1- تعاریف نظری.. 10

1-7-2- تعاریف عملیاتی.. 11

1-8) خلاصه فصل اول.. 12

فصل دوّم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 13

مقدمه. 14

2-1- یادگیری.. 14

2-2- نظریات یادگیری.. 16

2-2-1- نظریات رفتاری یادگیری.. 16

2-2-2- نظریات شناختی یادگیری.. 17

2-2-3- نظریه یادگیری گشتالت… 17

2-2-4- نظریه یادگیری شناختی اجتماعی.. 18

2-3- انواع یادگیری.. 18

2-3-1- یادگیری برای بقاء 18

2-3-2- یادگیری انطباقی.. 19

2-3-3- یادگیری تعمیمی (مولد) 19

فصل اوّل: کلیات تحقیق.. 1 1-1- مقدمه. 2 1-2- طرح مساله. 3 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6 1-4- اهداف تحقیق.. 8 1-4-1- هدف اصلی.. 8 1-4-2- اهداف فرعی.. 8 1-5-سوال های تحقیق.. 9 1-5-1- سوال اصلی تحقیق.. 9 1-5-2- سوال های فرعی تحقیق.. 9 1-6- قلمرو تحقیق.. 10 1-6-1- قلمرو موضوعی.. 10 1-6-2- قلمرو مکانی.. 10 1-6-3- قلمرو زمانی.. 10 1-7- متغیرهای تحقیق.. 10 1-7-1- تعاریف نظری.. 10 1-7-2- تعاریف عملیاتی.. 11 1-8) خلاصه فصل اول.. 12 فصل دوّم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 13 مقدمه. 14 2-1- یادگیری.. 14 2-2- نظریات یادگیری.. 16 2-2-1- نظریات رفتاری یادگیری.. 16 2-2-2- نظریات شناختی یادگیری.. 17 2-2-3- نظریه یادگیری گشتالت… 17 2-2-4- نظریه یادگیری شناختی اجتماعی.. 18 2-3- انواع یادگیری.. 18 2-3-1- یادگیری برای بقاء 18 2-3-2- یادگیری انطباقی.. 19 2-3-3- یادگیری تعمیمی (مولد) 19 2-4- سطوح یادگیری.. 20 2-4-1- یادگیری فردی.. 20 2-4-2- یادگیری تیمی یا گروهی.. 21 2-4-3- یادگیری سازمانی.. 21 2-5- یادگیری سازمانی.. 21 2-6- سیر تاریخی یادگیری سازمانی.. 23 2-7- یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده 26 2-8- تاریخچه مفهوم پردازی سازمان یادگیرنده 29 2-9- سازمان یادگیرنده 31 2-10- دیدگاه صاحبنظران درباره سازمان یادگیرنده 36 2-10-1- پیتر سنگه. 36 2-10-2- گاروین.. 39 2-10-3- مارکوارت.. 39 2-10-4- جفارت و مارسیک… 40 2-10- 5- واتکینز و مارسیک… 41 2-10-6- آرجریس و شون.. 43 2-10-7- مامفورد. 44 2-10-8- هریسون.. 46 2-10-9- کاپلان و نورتون.. 47 2-10-10- گاهه. 48 2-11- انواع سازمان های یادگیرنده 51 2-11-1- سازمانهای فهمیده 51 2-11-2- سازمانهای ادراک کننده و متفکر. 51 2-11-3- سازمان های یادگیرنده 51 2-12- اهمیت ایجاد سازمان یادگیرنده 53 2-13- طبقه بندی ویژگی های سازمان یادگیرنده 56 2-14- تفاوت سازمان یادگیرنده با سازمان های سنتی.. 57 2-15- ایجاد سازمان یاد گیرنده 60 2-16- پیشینه تحقیق و سوابق پژوهشی.. 65 2-16-1- پیشینه داخلی.. 65 2-16-2- پیشینه خارجی.. 68 2-17- نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.. 71 2-18- الگوی مفهومی تحقیق.. 72 2-19) الگوی تحلیلی تحقیق.. 74 2-20) خلاصه فصل دوم. 78 فصل سوم: روش تحقیق.. 79 3-1- مقدمه. 80 3-2)نوع و روش پژوهش…. 80 3-3) جامعه آماری.. 81 3-4) نمونه و روش نمونه گیری.. 81 3-5) روش های گردآوری اطلاعات.. 82 3-6) ابزارهای گردآوری اطلاعات.. 82 3-6-1)روش سنجش روایی پرسشنامه. 83 3-6-2) روش سنجش پایایی پرسشنامه. 83 3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 84 3-8) خلاصه فصل سوم. 84 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 85 4-1) مقدمه. 86 4-2) تحلیل توصیفی داده ها 86 4-2-1) متغیر جنسیت… 86 4-2-2) متغیر تحصیلات.. 87 4-2-3) متغیر سابقه خدمت… 88 4-3) تحلیل استنباطی داده ها 89 4-3-1) سوال اصلی پژوهش…. 89 4-3-2) سوال فرعی اول پژوهش…. 91 4-3-3) سوال فرعی دوم پژوهش…. 92 4-3-4) سوال فرعی سوم پژوهش…. 92 4-3-5) سوال فرعی چهارم پژوهش…. 93 4-3-6) سوال فرعی پنجم پژوهش…. 94 4-3-7) سوال فرعی ششم پژوهش…. 94 4-3-8) سوال فرعی هفتم پژوهش…. 95 4-4) خلاصه فصل چهارم. 96 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری.. 97 5-1) مقدمه. 98 5-2) نتیجه گیری.. 98 5-2-1) نتیجه گیری از سوال اصلی.. 98 5-2-2) نتیجه گیری از سوال فرعی اول.. 99 5-2-3) نتیجه گیری از سوال فرعی دوم. 100 5-2-4) نتیجه گیری از سوال فرعی سوم. 100 5-2-5) نتیجه گیری از سوال فرعی چهارم. 101 5-2-6) نتیجه گیری از سوال فرعی پنجم. 101 5-2-7) نتیجه گیری از سوال فرعی ششم. 102 5-2-8) نتیجه گیری از سوال فرعی هفتم. 103 5-3) محدودیت های پژوهش…. 103 5-4) پیشنهادهای تحقیق.. 104 5-4-1) پیشنهادهای کاربردی برای سازمان مورد مطالعه. 104 5-4-2) پیشنهادهای تجربی برای محققین.. 105 5-5) خلاصه فصل پنجم. 105 منابع.. 106 منابع فارسی.. 107 منابع لاتین.. 110 پیوست… 114 پرسشنامه. 115 فهرست جدول ها جدول 2- 1: تعاریف یادگیری سازمانی از دیدگاه صاحب نظران مختلف 22 جدول 2- 2: سیر تاریخی مفاهیم یادگیری سازمانی (قربانی زاده و مشبکی، 1385: 173) 25 جدول 2- 3: تفاوت بین سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی (اورتنبلد، 2001) 28 جدول 2- 4: تعاریف صاحب نظران مختلف از سازمان یادگیرنده 34 جدول 2- 5: انواع سازمان های یادگیرنده (لات هنس ، 1998: 13) 52 جدول 2- 6: طبقه بندی ویژگیهای سازمان یادگیرنده (مک گیل و همکاران 1993) 57 جدول 4- 1: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر جنسیت 86 جدول 4- 2: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر تحصیلات 87 جدول 4- 3: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر سابقه خدمت 88 جدول 4- 4: نتایج آزمون T تک نمونه ای عوامل مرتبط با یادگیری سازمانی 90 جدول 4- 5: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر رهبری مناسب بر یادگیری سازمانی 92 جدول 4- 6: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر فضای تعمیقی بر یادگیری سازمانی 92 جدول 4- 7: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر بومی سازی بر یادگیری سازمانی 93 جدول 4- 8: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر تعادل بین خانواده و کار بر یادگیری سازمانی 93 جدول 4- 9: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر مدیریت زمان بر یادگیری سازمانی 94 جدول 4- 10: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر تجربه اندوزی بر یادگیری سازمانی 95 جدول 4- 11: رتبه بندی عوامل مرتبط با یادگیری سازمانی 95 فهرست نمودارها نمودار 4- 1: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر جنسیت 87 نمودار 4- 2: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر تحصیلات 88 نمودار 4- 3: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر سابقه خدمت 89 فهرست شکل ها شکل 2- 1: انواع سازمان ها (قهرمانی، 1380) 59 شکل 2- 2: مدل مرحله ای سازمان یادگیرنده (فلیپس، 2003) 62 شکل 2- 3: الگوی مفهومی تحقیق (سنگه، 1990) 73

2-4- سطوح یادگیری.. 20

2-4-1- یادگیری فردی.. 20

2-4-2- یادگیری تیمی یا گروهی.. 21

2-4-3- یادگیری سازمانی.. 21

2-5- یادگیری سازمانی.. 21

2-6- سیر تاریخی یادگیری سازمانی.. 23

2-7- یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده 26

2-8- تاریخچه مفهوم پردازی سازمان یادگیرنده 29

2-9- سازمان یادگیرنده 31

2-10- دیدگاه صاحبنظران درباره سازمان یادگیرنده 36

2-10-1- پیتر سنگه. 36

2-10-2- گاروین.. 39

2-10-3- مارکوارت.. 39

2-10-4- جفارت و مارسیک… 40

2-10- 5- واتکینز و مارسیک… 41

2-10-6- آرجریس و شون.. 43

2-10-7- مامفورد. 44

2-10-8- هریسون.. 46

2-10-9- کاپلان و نورتون.. 47

2-10-10- گاهه. 48

2-11- انواع سازمان های یادگیرنده 51

2-11-1- سازمانهای فهمیده 51

2-11-2- سازمانهای ادراک کننده و متفکر. 51

2-11-3- سازمان های یادگیرنده 51

2-12- اهمیت ایجاد سازمان یادگیرنده 53

2-13- طبقه بندی ویژگی های سازمان یادگیرنده 56

2-14- تفاوت سازمان یادگیرنده با سازمان های سنتی.. 57

2-15- ایجاد سازمان یاد گیرنده 60

2-16- پیشینه تحقیق و سوابق پژوهشی.. 65

2-16-1- پیشینه داخلی.. 65

2-16-2- پیشینه خارجی.. 68

2-17- نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.. 71

2-18- الگوی مفهومی تحقیق.. 72

2-19) الگوی تحلیلی تحقیق.. 74

2-20) خلاصه فصل دوم. 78

فصل سوم: روش تحقیق.. 79

3-1- مقدمه. 80

3-2)نوع و روش پژوهش…. 80

3-3) جامعه آماری.. 81

3-4) نمونه و روش نمونه گیری.. 81

3-5) روش های گردآوری اطلاعات.. 82

3-6) ابزارهای گردآوری اطلاعات.. 82

3-6-1)روش سنجش روایی پرسشنامه. 83

3-6-2) روش سنجش پایایی پرسشنامه. 83

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 84

3-8) خلاصه فصل سوم. 84

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 85

4-1) مقدمه. 86

4-2) تحلیل توصیفی داده ها 86

4-2-1) متغیر جنسیت… 86

4-2-2) متغیر تحصیلات.. 87

4-2-3) متغیر سابقه خدمت… 88

4-3) تحلیل استنباطی داده ها 89

4-3-1) سوال اصلی پژوهش…. 89

4-3-2) سوال فرعی اول پژوهش…. 91

4-3-3) سوال فرعی دوم پژوهش…. 92

4-3-4) سوال فرعی سوم پژوهش…. 92

4-3-5) سوال فرعی چهارم پژوهش…. 93

4-3-6) سوال فرعی پنجم پژوهش…. 94

4-3-7) سوال فرعی ششم پژوهش…. 94

4-3-8) سوال فرعی هفتم پژوهش…. 95

4-4) خلاصه فصل چهارم. 96

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری.. 97

5-1) مقدمه. 98

5-2) نتیجه گیری.. 98

5-2-1) نتیجه گیری از سوال اصلی.. 98

5-2-2) نتیجه گیری از سوال فرعی اول.. 99

5-2-3) نتیجه گیری از سوال فرعی دوم. 100

5-2-4) نتیجه گیری از سوال فرعی سوم. 100

5-2-5) نتیجه گیری از سوال فرعی چهارم. 101

5-2-6) نتیجه گیری از سوال فرعی پنجم. 101

5-2-7) نتیجه گیری از سوال فرعی ششم. 102

5-2-8) نتیجه گیری از سوال فرعی هفتم. 103

5-3) محدودیت های پژوهش…. 103

5-4) پیشنهادهای تحقیق.. 104

5-4-1) پیشنهادهای کاربردی برای سازمان مورد مطالعه. 104

5-4-2) پیشنهادهای تجربی برای محققین.. 105

5-5) خلاصه فصل پنجم. 105

منابع.. 106

منابع فارسی.. 107

منابع لاتین.. 110

پیوست… 114

پرسشنامه. 115

 

 

فهرست جدول ها

جدول 2- 1: تعاریف یادگیری سازمانی از دیدگاه صاحب نظران مختلف   22

جدول 2- 2: سیر تاریخی مفاهیم یادگیری سازمانی (قربانی زاده و مشبکی، 1385: 173) 25

جدول 2- 3: تفاوت بین سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی (اورتنبلد، 2001) 28

جدول 2- 4: تعاریف صاحب نظران مختلف از سازمان یادگیرنده 34

جدول 2- 5: انواع سازمان های یادگیرنده (لات هنس ، 1998: 13) 52

جدول 2- 6: طبقه بندی ویژگیهای سازمان یادگیرنده (مک گیل و همکاران 1993) 57

جدول 4- 1: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر جنسیت   86

جدول 4- 2: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر تحصیلات   87

جدول 4- 3: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر سابقه خدمت   88

جدول 4- 4: نتایج آزمون T تک نمونه ای عوامل مرتبط با یادگیری سازمانی 90

جدول 4- 5: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر رهبری مناسب بر یادگیری سازمانی 92

جدول 4- 6: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر فضای تعمیقی بر یادگیری سازمانی 92

جدول 4- 7: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر بومی سازی بر یادگیری سازمانی 93

جدول 4- 8: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر تعادل بین خانواده و کار بر یادگیری سازمانی 93

جدول 4- 9: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر مدیریت زمان بر یادگیری سازمانی 94

جدول 4- 10: نتایج رگرسیون همزمان تاثیر تجربه اندوزی بر یادگیری سازمانی 95

جدول 4- 11: رتبه بندی عوامل مرتبط با یادگیری سازمانی 95

 

فهرست نمودارها

نمودار 4- 1: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر جنسیت   87

نمودار 4- 2: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر تحصیلات   88

نمودار 4- 3: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب متغیر سابقه خدمت   89

 

فهرست شکل ها

شکل 2- 1: انواع سازمان ها (قهرمانی، 1380) 59

شکل 2- 2: مدل مرحله ای سازمان یادگیرنده (فلیپس، 2003) 62

شکل 2- 3: الگوی مفهومی تحقیق (سنگه، 1990) 73

 

 

 

بیان مساله
با توجه به این که اهلیت جزء احوال شخصیه می باشد در این تحقیق تعریف اهلیت و سابقه فقهی و حقوقی آن و قانون حاکم بر احوال شخصیه و قانون حاکم بر اهلیت و اهلیت در حقوق بین الملل خصوصی ایران را بررسی می نماییم.
سوالات تحقیق
قانون حاکم بر اهلیت تابع قانون حاکم بر احوال شخصیه می باشد؟

بیان مساله با توجه به این که اهلیت جزء احوال شخصیه می باشد در این تحقیق تعریف اهلیت و سابقه فقهی و حقوقی آن و قانون حاکم بر احوال شخصیه و قانون حاکم بر اهلیت و اهلیت در حقوق بین الملل خصوصی ایران را بررسی می نماییم. سوالات تحقیق قانون حاکم بر اهلیت تابع قانون حاکم بر احوال شخصیه می باشد؟

عمده ترین زمینه‌های تخلّفات کارگزاران أمیرالمؤمنین7 را می‌توان آشفتگی فرهنگی زمان حضرت، دنیا گرایی و تجمّلگرایی، عدم درک صحیح کارگزاران نسبت به جایگاه مسئولیت، ضعف مدیریت کارگزاران و غفلت آنان نسبت به جایگاه حسّاس مسئولیت بر شمرد؛ امّا با توجّه به این که بیشترین تخلّفات کارگزاران امیرالمؤمنین7 مربوط به تخلّفات اقتصادی است می‌توان دنیا گرایی و تجمّلگرایی را به عنوان اصلی ترین عامل تخلفات کارگزاران معرفی کرد.

 

کلید واژه‌ها : تخلّف کارگزار، برخورد با تخلف، کارگزاران امیرالمؤمنین، حکومت امیرالمؤمنین.

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل اوّل : کلیات و مفاهیم 1

1.1. کلیات 3

1.1.1. بیان مسأله 3

1.1.2. ضرورت و اهداف تحقیق 4

1.1.3. سؤالات تحقیق 5

1.1.4. فرضیات تحقیق 5

۱.۱.۵. پیشینه‌ی تحقیق 5

الف) کتاب 6

ب) پایان نامه 6

ج) مقالات قابل دسترس در اینترنت 7

1.2. مفاهیم 8

۱.۲.۱. مفهوم تخلّف 8

الف) مفهوم لغوی 8

ب) مفهوم اصطلاحی 9

ج) مفهوم تخلّف اداری 10

۱.۲.۲. مفهوم کارگزار 11

فصل دوّم  : گونه شناسی کارگزاران امیرالمؤمنین7 15

مقدمه 17

عمده ترین زمینه‌های تخلّفات کارگزاران أمیرالمؤمنین7 را می‌توان آشفتگی فرهنگی زمان حضرت، دنیا گرایی و تجمّلگرایی، عدم درک صحیح کارگزاران نسبت به جایگاه مسئولیت، ضعف مدیریت کارگزاران و غفلت آنان نسبت به جایگاه حسّاس مسئولیت بر شمرد؛ امّا با توجّه به این که بیشترین تخلّفات کارگزاران امیرالمؤمنین7 مربوط به تخلّفات اقتصادی است می‌توان دنیا گرایی و تجمّلگرایی را به عنوان اصلی ترین عامل تخلفات کارگزاران معرفی کرد. کلید واژه‌ها : تخلّف کارگزار، برخورد با تخلف، کارگزاران امیرالمؤمنین، حکومت امیرالمؤمنین. فهرست مطالب فصل اوّل : کلیات و مفاهیم 1 1.1. کلیات 3 1.1.1. بیان مسأله 3 1.1.2. ضرورت و اهداف تحقیق 4 1.1.3. سؤالات تحقیق 5 1.1.4. فرضیات تحقیق 5 ۱.۱.۵. پیشینه‌ی تحقیق 5 الف) کتاب 6 ب) پایان نامه 6 ج) مقالات قابل دسترس در اینترنت 7 1.2. مفاهیم 8 ۱.۲.۱. مفهوم تخلّف 8 الف) مفهوم لغوی 8 ب) مفهوم اصطلاحی 9 ج) مفهوم تخلّف اداری 10 ۱.۲.۲. مفهوم کارگزار 11 فصل دوّم : گونه شناسی کارگزاران امیرالمؤمنین7 15 مقدمه 17 2.1. کارگزاران امیرالمؤمنین7 19 2.1.1. استانداران و فرمانداران 20 2.1.1.1. فرمانداران مکّه و طائف 21 1ـ خالد بن عاص بن هشام : 21 2ـ ابوقتاده انصاری : 22 3ـ قثم بن عباس : 23 2.1.1.2. فرمانداران مدینه 24 1ـ قثم بن عباس 24 2ـ تمیم بن عمرو 24 3ـ سهل بن حنیف 24 4ـ تمّام بن عبّاس 25 5ـ ابو ایّوب انصاری 25 6ـ حارث بن ربیع 25 2.1.1.3. فرمانداران شام 25 1ـ معاویة بن ابی سفیان 25 2ـ سهل بن حنیف 26 2.1.1.4. فرمانداران فارس 26 1ـ سهل بن حنیف 26 2ـ عبدالله بن عبّاس 28 3ـ زیاد بن ابیه 28 4ـ عمر بن ابی سلمه 28 5ـ قرظة بن کعب 28 2.1.1.5. فرماندار إصْطَخْر 29 1ـ منذر بن جارود 29 2.1.1.6. فرمانداران بصره 29 1ـ عثمان بن حنیف 29 2ـ عبدالله بن عبّاس 29 3ـ ابوالاسود الدؤلی 29 4ـ زیاد بن ابیه 30 5ـ سهل بن حنیف 30 6ـ سمرة بن جندب 30 2.1.1.7. فرمانداران کوفه 30 1ـ ابو موسی اشعری 30 2ـ عقبة بن عمرو انصاری 31 3ـ هانئ بن هوذه نخعی 31 4ـ قرظة بن کعب (قرضة بن کعب) 31 5ـ عمارة بن شهاب ثوری 32 6ـ عثمان بن حنیف 32 2.1.1.8. فرمانداران بهقباذات 32 1ـ قرظة بن کعب 32 2ـ مالک بن کعب ارحبی 32 3ـ یزید بن رویم شیبانی 32 2.1.1.9. فرمانداران یمن، جَنَد و صَنْعا 33 1ـ حبیب بن منتجب 33 2ـ سعید بن نمران 33 3ـ عبیدالله بن عباس 33 4ـ سیعد (سعد) بن سعد بن عبادة الأنصاری 33 5ـ عبد الله بن عبد المدان حارثی 33 2.1.1.10. فرماندار نهروان 34 1ـ عبدالله بن خباب 34 2.1.1.11. فرماندار فرات 34 1ـ عَبیدة السلمانی 34 2.1.1.12. فرمانداران قزوین 34 1ـ ربیع بن خثیم 34 2ـ ابوالعریف الارجهی 35 3ـ مرة بن شراحیل الهمدانی 35 4ـ عَبیدة السلمانی 35 5ـ قرظة بن ارطات 35 2.1.1.13. فرماندار بهرسیر 36 1ـ عدی بن حارث 36 2.1.1.14. فرمانداران مدائن و جوخا 36 1ـ حذیفه بن یمان 36 2ـ یزید بن قیس ارحبی 37 3ـ لام بن زیاد بن غطیف 37 4ـ ثابت بن قیس بن الخطیم 37 5ـ سعد بن مسعود ثقفی 37 6ـ هبیرة بن نعمان 37 7ـ زحر بن قیس جعفی 37 2.1.1.15. فرمانداران اصفهان 37 1ـ یزید بن قیس ارحبی 37 2ـ مخنف بن سلیم ازدی (غامدی) 37 3ـ محمد بن سلیم 38 4ـ عمرو بن سلمه 38 5ـ حارث بن عبد الله بن عوف بن أصرم 38 6ـ حارث بن أبی حارث بن ربیع 38 2.1.1.16. فرمانداران همدان 38 1ـ یزید بن قیس ارحبی 38 2ـ عمرو بن سلمه 38 3ـ مخنف بن سلیم ازدی (غامدی) 38 4ـ سعید بن وهب 38 2.1.1.17. فرمانداران ری 39 1ـ یزید بن قیس ارحبی 39 2ـ یزید بن حجیه تیمی 39 3ـ ربیع بن خثیم 39 2.1.1.18. فرماندار جبل 39 1ـ سلیمان بن صرد خزاعی 39 2.1.1.19. فرماندار زوابی 39 1ـ سعد بن مسعود ثقفی 39 2.1.1.20. فرماندار استان عالی 39 1ـ ابو حسان بکری 39 2.1.1.21. فرماندار عین التمر 40 1ـ مالک بن کعب ارحبی 40 2.1.1.22. فرماندار هیت 40 1ـ کمیل بن زیاد 40 2.1.1.23. فرمانداران جزیره (موصل، نصیبین، دارا ، سنجار، آمِد، هیت و عانات) 41 1ـ مالک اشتر 41 2ـ شبیب بن عامر 41 2.1.1.24. فرمانداران مصر 41 1ـ محمّد بن ابی حذیفه 41 2ـ قیس بن سعد 43 3ـ محمد ابی بکر 43 4ـ مالک اشتر 43 2.1.1.25. فرمانداران کَسکَر و مَیسان 44 1ـ قدامة بن عجلان 44 2ـ قعقاع بن شور 44 2.1.1.26. فرمانداران بحرین و عمان 44 1ـ عمر بن ابی سلمه 44 2ـ نعمان بن عجلان 44 3ـ حلو بن عوف : فرماندار عمّان (بنا بر نقل تاریخ یعقوبی). 44 2.1.1.27. فرمانداران اهواز 44 1ـ خرّیت بن راشد 44 2ـ عبدالله بن عبّاس 45 3ـ مصقلة بن هبیره 45 4ـ ابن هرمه 45 5ـ عمرو بن مفرغ 45 2.1.1.28. فرماندار اردشیر خره 45 1ـ مصقلة بن هبیره شیبانی 45 2.1.1.29. فرمانداران خراسان 46 1ـ جعدة بن هبیره مخزومی 46 2ـ عون بن جعده 46 3ـ خلید بن قره یربوعی (خلید بن طریف) 46 4ـ عبدالرحمن بن ابزی 47 5ـ حریث بن جابر حنفی (حریث بن جابر جعفی) 48 2.1.1.30. فرمانداران سجستان 48 1ـ عون بن جعده 48 2ـ ربعی بن کأس 49 2.1.1.31. فرمانداران کرمان 49 1ـ عبدالله بن عبّاس 49 2ـ زیاد بن ابیه 49 3ـ عبدالله بن اهتم 49 2.1.1.32. فرماندار دَسْتَبی 49 1ـ یزید بن حجیه تیمی 49 2.1.1.33. فرمانداران حُلْوان 49 1ـ اشعث بن قیس 49 2ـ اسود بن قطبه 50 2.1.1.34. فرمانداران آذربایجان 50 1ـ اشعث بن قیس 50 2ـ قیس بن سعد 50 3ـ عبدالله بن شبیل 51 4ـ سعد بن حارث خزاعی 51 5ـ سعید (سعد) بن ساریه خزاعی 51 2.1.1.35. فرماندار ماهان 51 1ـ عبدالرحمان، مولا بدیل بن ورقاء خزاعی 51 2.1.1.36. فرماندار بارجاه 51 1ـ علی بن أصمع 51 2.1.1.37. فرماندار قطقطانه 52 1ـ عمرو بن عمیس بن مسعود 52 2.1.1.38. فرماندار نهران 53 1ـ شراحیل (شرحبیل) بن مره همدانی 53 2.1.1.39. فرماندار سند 53 1ـ حارث بن مره عبدی 53 2.1.1.40. فرماندار غور 53 1ـ شنسب بن جرمک 53 2.1.2. کاتبان و دبیران 54 1ـ عبیدالله (عبدالله) بن ابی رافع. 54 2ـ سعید بن نمران همدانی 54 3ـ عبدالله بن جعفر 54 4ـ أصبغ بن نباته مجاشعی 54 5ـ علی بن ابی رافع. 55 6ـ عبد الله بن حسن 55 7ـ سماک بن حرب 55 8ـ عبدالله بن جبیر 55 9ـ عبیدالله بن عبدالله بن مسعود 55 10ـ یزید بن شراحیل انصاری 55 11ـ عبدالله بن مسعود 55 12ـ ابو ثروان 55 13ـ عبدالله بن عباس 55 14ـ مسلم، غلام حضرت امیر 55 2.1.3. گردآوران صدقات (زکات) 55 1ـ مخنف بن سلیم 55 2ـ عبدالله بن زمعه 56 3ـ مسیّب بن نجبه 56 4ـ عبدالرحمان کندی 56 5ـ شریک بن نمله محاربی 56 6ـ جلاس بن عمیر کلبی 56 7ـ عروه بن عشبه کلبی (عمرو بن مالک بن عشبه) 56 8ـ جعفر بن عبدالله اشجعی 56 9ـ مخنف بن سلیم ازدی (غامدی) 56 2.1.4. کارگزاران خراج 56 1ـ مصعب بن یزید انصاری 56 2ـ ضبیعة بن زهیر اسدی (زهیر بن ضبیعة) 57 3ـ مردی از ثقیف 57 4ـ قرظة بن کعب 57 5ـ زیاد بن ابیه 57 2.1.5. کارگزاران بیت المال 57 1ـ ابوالاسود الدؤلی 57 2ـ عبدالله بن یحیی 57 3ـ ابوالهیثم بن تهیان انصاری 57 4ـ عمّار بن یاسر 57 5ـ عبیدالله بن ابی رافع 58 6ـ ابوبکره نفیع بن مسروح (نفیع بن حارث بن کلده) 58 7ـ عبدالرحمان بن ابی بکره 58 8ـ أبو رافع 58 9ـ زیاد بن ابیه 58 10ـ وهب بن عبدالله، ابو جحیفه 58 11ـ علی بن ابی رافع 58 2.1.6. قضات 58 1ـ شریح بن حارث 58 2ـ محمد بن یزید (زید) بن خلیده شیبانی 58 3ـ سعید بن نمران 58 4ـ عبیده سلمانی 58 5ـ ابوالاسود الدؤلی 58 6ـ عبدالرّحمن بن یزید حُدّانی 59 7ـ ضحاک بن عبدالله هلالی 59 8ـ عبدالله بن فضاله لیثی 59 9ـ رفاعة بن شدّاد بجلی 59 2.1.7. بازرسان 59 1ـ سعد بن حارث خزاعی 59 2ـ مالک بن کعب ارحبی 59 2.1.8. نیروهای انتظامی و نظامی و شرطة الخمیس 60 1ـ یحیی الحضرمی 61 2ـ عبد الله بن یحیی الحضرمی 61 3ـ عمار بن یاسر 61 4ـ حکیم (حکم) بن سعد حنفی 61 5ـ نعیم بن دجاجة 61 6ـ سهل بن حنیف 61 7ـ عثمان بن حنیف 61 8ـ سلیم بن قیس هلالی 62 9ـ عبیدة السلمانی المرادی 62 10ـ عبد الله بن أسید کندی 62 11ـ بشر بن عمر همدانی 62 12ـ اصبغ بن نباته 62 13ـ قیس بن سعد بن عبادة 62 1ـ معقل بن قیس ریاحی 62 2ـ مالک بن حبیب یربوعی 62 3ـ عبید الله بن خلیفة أبو الغریف 62 4ـ عباد بن نسیب أبو الوضئ القیسی 62 5ـ یزید بن رویم 62 6ـ سعید بن ساریة بن مرة بن عمران 62 7ـ خِلاس بن عمرو الهَجَری 63 8ـ وهب بن عبدالله، ابو جحیفه 63 2.1.9. امیران حجّ 63 1ـ عبیدالله بن عبّاس 63 2ـ عبدالله بن عبّاس 63 3ـ قثم بن عبّاس 64 2.2. تقسیم بندی کارگزاران امیرالمؤمنین7 65 2.2.1. کارگزاران متعهّد و متخصّص 67 1ـ مالک اشتر نخعی 67 2ـ قیس بن سعد 71 2.2.2. کارگزارانی که در یورش مأمورین معاویه فرار کردند 72 2.2.2.1. ورود بسر به مدینه و فرار ابو ایوب انصاری 73 2.2.2.2. ورود بسر به مکّه و فرار قثم بن عبّاس 73 2.2.2.3. ورود بسر به یمن (صنعا و جند) و فرار عبیدالله بن عبّاس و سعید بن نمران 74 2.2.3. کارگزارانی که از امیرالمؤمنین7 کناره گیری و یا به معاویه ملحق شدند 75 1ـ مصقلة بن هبیره شیبانی 75 2ـ یزید بن حجّیه تیمی 76 3ـ قعقاع بن شور 77 4ـ نعمان بن عجلان 77 5ـ عروة بن عشبة [عمرو بن مالک بن عشبه] 78 6ـ جریر بن عبدالله بجلی 79 7ـ خرّیت بن راشد 80 2.2.4.کارگزارانی که نتوانستند در محل مأموریت خود حاضر شوند 80 1ـ سهل بن حنیف 80 2ـ سهل بن حنیف 80 3ـ عمارة بن شهاب ثوری 81 4ـ مالک اشتر 81 5ـ جعدة بن هبیره مخزومی 81 6ـ عون بن جعده 82 2.2.5. کارگزارانی که امیرالمؤمنین7 بر پیکر آنها نماز خوانده است 83 1ـ ابوقتاده‌ انصاری 83 2ـ سهل بن حنیف انصاری 84 3ـ قرظة بن کعب 85 2.2.6. کارگزاران عثمان در حکومت امیرالمؤمنین7 86 1ـ خالد بن عاص بن هشام 86 2ـ ابوموسی اشعری 86 3ـ اشعث بن قیس 87 4ـ جریر بن عبدالله بجلی 87 5ـ حبیب بن منتخب 87 6ـ حذیفة بن یمانی 88 2.2.7. کارگزارانی که در زمان خلافت امیرالمؤمنین7 کشته و یا شهید شدند 88 1ـ مالک اشتر 88 2ـ محمد بن ابی بکر 89 3ـ عبد الله بن عبد المدان حارثی 89 4ـ عبدالله بن خباب 89 5ـ عدی بن حارث 89 6ـ ابو حسان بکری 90 7ـ حلو بن عوف 90 8ـ عون بن جعده 90 9ـ عمرو بن عمیس بن مسعود 91 2.2.8. کارگزارانی که مورد تشویق امیرالمؤمنین7 قرار گرفتند 92 1ـ سعد بن مسعود ثقفی 92 2ـ عمر بن أبی سلمه مخزومی 93 2.2.9. کارگزاران متخلّف 94 2.2.9.1. ابو موسی اشعری 94 2.2.9.2. اشعث بن قیس 95 2.2.9.3. منذر بن جارود عبدی 97 2.2.9.3.1. تخلّفات منذر بن جارود 98 1ـ اختلاس 98 2ـ تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 99 3ـ کاهلی در انجام وظایف 99 2.2.9.4. یزید بن حجّیه تیمی 100 2.2.9.5. قعقاع بن شور 100 2.2.9.6. نعمان بن عجلان 100 2.2.9.7. قدامة بن عجلان 101 2.2.9.8. مصقلة بن هبیره شیبانی 101 2.2.9.9. کمیل بن زیاد 103 2.2.9.10. عثمان بن حنیف 104 2.2.9.11. علی بن أصمع 106 2.2.9.12. ابوالاسود دوئلی 106 2.2.9.13. شریح قاضی 106 فصل سوّم 109 علل، شاخصه‌ها و راهکارهای کشف تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 109 3.1. ریشه یابی تخلّفات کارگزاران أمیرالمؤمنین7 111 3.1.1. آشفتگی فرهنگی و اجتماعی 112 1.1.3.1. تخلّف اشعث بن قیس 113 3.1.2. خبث ذاتی و باطنی 114 3.1.2.1. ابوموسی اشعری 115 3.1.2.2. اشعث بن قیس 116 3.1.3. دنیا گرایی و تجمّلگرایی 117 3.1.4. عدم درک صحیح نسبت به جایگاه مسئولیت 120 3.1.4.1. مصقلة بن هبیره شیبانی 121 3.1.5. ضعف مدیریت کارگزاران 122 3.1.5.1. کمیل بن زیاد 123 3.1.6. غفلت نسبت به جایگاه حسّاس مسئولیت 123 3.1.6.1. عثمان بن حنیف 124 3.2. شاخصه‌های تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 126 3.2.1. مصادیق تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 127 3.2.1.1. عدم رعایت در مصرف بیت المال و امکانات دولتی 127 3.2.1.2. استفاده‌ی شخصی از بیت المال 128 3.2.1.3. زیاده خواهی از بیت المال 128 3.2.1.4. تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 129 1ـ نعمان بن عجلان و تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 130 2ـ منذر بن جارود و تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 130 3.2.1.5. رشوه پذیری 131 1ـ ردّ حلوای اشعث 132 3.2.1.6. بکارگیری کارگزار ناصالح و نالایق 132 3.2.1.7. مماشات با کارگزار خاطی 133 3.2.1.8. کاهلی در انجام وظایف 133 1ـ منذر بن جارود و کاهلی در انجام وظایف 134 3.2.1.9. عدم اطاعت از دستورات مافوق در حدود وظایف اداری 134 1ـ تمرّد ابوموسی اشعری از فرمان امیرالمؤمنین7 135 3.2.1.10. فریب حاکم و دروغ در ارائه‌ی گزارش 135 1ـ زیاد بن ابیه و ارائه‌ی گزارش دروغ 135 3.2.1.11. عدم رعایت شرایط قضاوت 136 3.2.1.12. عدم دقّت در پاسداری از مرزها 136 3.2.1.13. جبهه گیری در مقابل دستورات مافوق 137 3.2.1.14. مداهنه و مماشات با دشمنان 137 3.2.1.15. کم توجّهی به فقرا و اقشار آسیب پذیر 138 3.2.1.16. احتجاب و فاصله گرفتن از مردم 139 3.2.1.17. رفتارهای خلاف شأن 140 1ـ شریح قاضی و خانه‌ی گران قیمت 141 2ـ قعقاع بن شور و مهریه‌ی سنگین 142 3ـ عثمان بن حنیف و شرکت در مهمانی اشرافی 142 3.3. بخش سوّم : راهکارهای کشف تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 143 3.3.1. اهمیت و ضرورت نظارت 145 3.3.2. اهداف و فوائد نظارت 146 3.3.3. جایگاه نظارت و بازرسی در حکومت امیرالمؤمنین7 147 3.3.4. شیوه‌های نظارت در حکومت امیرالمؤمنین7 149 3.3.4.1. نظارت آشکار 149 3.3.4.1.1. انواع نظارت آشکار 149 1ـ نظارت مستقیم و بدون واسطه 149 2ـ گرفتن گزارش کار از نیروها و کارگزاران و بررسی آنها 150 3ـ نظارت غیر مستقیم 151 نمونه‌ای از نظارت غیر مستقیم 152 3.3.4.2. نظارت مخفی و پنهان 153 3.3.4.3. نظارت عمومی 154 1ـ توجه به گزارشهای مردمی و اعتماد به آنان 154 نمونه‌ای از گزارشات مردمی 155 2ـ تأسیس بیت القصص 156 فصل چهارم 159 واکنشهای امیرالمؤمنین7 نسبت به تخلّفات کارگزاران 159 مقدمه 161 4.1. قاطعیت در برخورد با متخلّفین 163 4.1.1. اجرای حدّ بر مرد بنی اسدی 164 4.1.2. تهدید کارگزار خیانتکار 164 4.1.3. استرداد گردنبند به بیت المال 165 4.2. تقسیم بندی واکنشها 166 4.2.1. واکنش نسبت به متخلّفین 167 4.2.1.1. واکنشهای گفتاری 167 1ـ تذکّر 168 تذکّر به عثمان بن حنیف 168 تذکّر به شریح قاضی 169 2ـ اخطار 171 اخطار به یزید بن قیس ارحبی 171 3ـ سرزنش و توبیخ 172 سرزنش کمیل 173 4ـ تهدید 174 تهدید زیاد بن ابیه 175 تهدید اشعث بن قیس 175 5ـ نفرین 177 مفهوم نفرین 177 جایگاه نفرین در اسلام 177 آثار نفرین 178 نفرین حضرت امیر7 به یزید بن حجّیه تیمی 179 4.2.1.2. واکنشهای رفتاری 180 الف) عزل کارگزار متخلّف 180 موارد عزل کارگزار متخلف 181 1ـ فساد مدیران 181 2ـ عدم اطاعت از دستورات حاکم در حدود وظایف اداری 182 تمرد ابوموسی اشعری از فرمان امیرالمؤمنین7 183 3ـ خیانت در بیت المال 183 ب) کیفر با تازیانه 185 ج) زندان 186 د) تغییر محلّ جغرافیایی خدمت 187 هـ) اجرای حدود الهی 188 4.2.2. واکنشها نسبت به تخلّفات 189 4.2.2.1. بازخواست مالک اشتر 189 علت ابقاء ابوموسی اشعری در امارت کوفه 190 4.2.2.2. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف 192 4.2.2.3. نفرین امیرالمؤمنین7 به یزید بن حجیه 193 4.3. تحلیل و اعتبار سنجی واکنشهای نامتعارف امیرالمؤمنین7 نسبت به تخلّفات کارگزاران 195 4.3.1. مجازات ابن هرمه (کارگزار سوق الاهواز) 196 4.3.1.1. بررسی سندی 198 پاسخ پرسش اوّل 198 پاسخ پرسش دوّم 199 ارزش و جایگاه کتاب دعائم الاسلام در فقه شیعه 199 4.3.1.2. بررسی محتوایی 201 الف) شخصیت ابن هرمه 202 ب) شخصیت رفاعة بن شداد 202 رفاعة بن شداد در منصب قضاوت 203 ج) مجازات ابن هرمه 203 4.3.2. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف 205 ضمائم 210

2.1. کارگزاران امیرالمؤمنین7 19

2.1.1. استانداران و فرمانداران 20

2.1.1.1. فرمانداران مکّه و طائف 21

1ـ خالد بن عاص بن هشام : 21

2ـ ابوقتاده انصاری : 22

3ـ قثم بن عباس : 23

2.1.1.2. فرمانداران مدینه 24

1ـ قثم بن عباس 24

2ـ تمیم بن عمرو 24

3ـ سهل بن حنیف 24

4ـ تمّام بن عبّاس 25

5ـ ابو ایّوب انصاری 25

6ـ حارث بن ربیع 25

2.1.1.3. فرمانداران شام 25

1ـ معاویة بن ابی سفیان 25

2ـ سهل بن حنیف 26

2.1.1.4. فرمانداران فارس 26

1ـ سهل بن حنیف 26

2ـ عبدالله بن عبّاس 28

3ـ زیاد بن ابیه 28

4ـ عمر بن ابی سلمه 28

5ـ قرظة بن کعب 28

2.1.1.5. فرماندار إصْطَخْر 29

1ـ منذر بن جارود 29

2.1.1.6. فرمانداران بصره 29

1ـ عثمان بن حنیف 29

2ـ عبدالله بن عبّاس 29

3ـ ابوالاسود الدؤلی 29

4ـ زیاد بن ابیه 30

5ـ سهل بن حنیف 30

6ـ سمرة بن جندب 30

2.1.1.7. فرمانداران کوفه 30

1ـ ابو موسی اشعری 30

2ـ عقبة بن عمرو انصاری 31

3ـ هانئ بن هوذه نخعی 31

4ـ قرظة بن کعب (قرضة بن کعب) 31

5ـ عمارة بن شهاب ثوری 32

6ـ عثمان بن حنیف 32

2.1.1.8. فرمانداران بهقباذات 32

1ـ قرظة بن کعب 32

2ـ مالک بن کعب ارحبی 32

3ـ یزید بن رویم شیبانی 32

2.1.1.9. فرمانداران یمن، جَنَد و صَنْعا 33

1ـ حبیب بن منتجب 33

2ـ سعید بن نمران 33

3ـ عبیدالله بن عباس 33

4ـ سیعد (سعد)  بن سعد بن عبادة الأنصاری 33

5ـ عبد الله بن عبد المدان حارثی 33

2.1.1.10. فرماندار نهروان 34

1ـ عبدالله بن خباب 34

2.1.1.11. فرماندار فرات 34

1ـ عَبیدة السلمانی 34

2.1.1.12. فرمانداران قزوین 34

1ـ ربیع بن خثیم 34

2ـ ابوالعریف الارجهی 35

3ـ مرة بن شراحیل الهمدانی 35

4ـ عَبیدة السلمانی 35

5ـ قرظة بن ارطات 35

2.1.1.13. فرماندار بهرسیر 36

1ـ عدی بن حارث 36

2.1.1.14. فرمانداران مدائن و جوخا 36

1ـ حذیفه بن یمان 36

2ـ یزید بن قیس ارحبی 37

3ـ لام بن زیاد بن غطیف 37

4ـ ثابت بن قیس بن الخطیم 37

5ـ سعد بن مسعود ثقفی 37

6ـ هبیرة بن نعمان 37

7ـ زحر بن قیس جعفی 37

2.1.1.15. فرمانداران اصفهان 37

1ـ یزید بن قیس ارحبی 37

2ـ مخنف بن سلیم ازدی (غامدی) 37

3ـ محمد بن سلیم 38

4ـ عمرو بن سلمه 38

5ـ حارث بن عبد الله بن عوف بن أصرم 38

6ـ حارث بن أبی حارث بن ربیع 38

2.1.1.16. فرمانداران همدان 38

1ـ یزید بن قیس ارحبی 38

2ـ عمرو بن سلمه 38

3ـ مخنف بن سلیم ازدی (غامدی) 38

4ـ سعید بن وهب 38

2.1.1.17. فرمانداران ری 39

1ـ یزید بن قیس ارحبی 39

2ـ یزید بن حجیه تیمی 39

3ـ ربیع بن خثیم 39

2.1.1.18. فرماندار جبل 39

1ـ سلیمان بن صرد خزاعی 39

2.1.1.19. فرماندار زوابی 39

1ـ سعد بن مسعود ثقفی 39

2.1.1.20. فرماندار استان عالی 39

1ـ ابو حسان بکری 39

2.1.1.21. فرماندار عین التمر 40

1ـ مالک بن کعب ارحبی 40

2.1.1.22. فرماندار هیت 40

1ـ کمیل بن زیاد 40

2.1.1.23. فرمانداران جزیره (موصل، نصیبین، دارا ، سنجار، آمِد، هیت و عانات) 41

1ـ مالک اشتر 41

2ـ شبیب بن عامر 41

2.1.1.24. فرمانداران مصر 41

1ـ محمّد بن ابی حذیفه 41

2ـ قیس بن سعد 43

3ـ محمد ابی بکر 43

4ـ مالک اشتر 43

2.1.1.25. فرمانداران کَسکَر و مَیسان 44

1ـ قدامة بن عجلان 44

2ـ قعقاع بن شور 44

2.1.1.26. فرمانداران بحرین و عمان 44

1ـ عمر بن ابی سلمه 44

2ـ نعمان بن عجلان 44

3ـ حلو بن عوف : فرماندار عمّان (بنا بر نقل تاریخ یعقوبی). 44

2.1.1.27. فرمانداران اهواز 44

1ـ خرّیت بن راشد 44

2ـ عبدالله بن عبّاس 45

3ـ مصقلة بن هبیره 45

4ـ ابن هرمه 45

5ـ عمرو بن مفرغ 45

2.1.1.28. فرماندار اردشیر خره 45

1ـ مصقلة بن هبیره شیبانی 45

2.1.1.29. فرمانداران خراسان 46

1ـ جعدة بن هبیره مخزومی 46

2ـ عون بن جعده 46

3ـ خلید بن قره یربوعی (خلید بن طریف) 46

4ـ عبدالرحمن بن ابزی 47

5ـ حریث بن جابر حنفی (حریث بن جابر جعفی) 48

2.1.1.30. فرمانداران سجستان 48

1ـ عون بن جعده 48

2ـ ربعی بن کأس 49

2.1.1.31. فرمانداران کرمان 49

1ـ عبدالله بن عبّاس 49

2ـ زیاد بن ابیه 49

3ـ عبدالله بن اهتم 49

2.1.1.32. فرماندار دَسْتَبی 49

1ـ یزید بن حجیه تیمی 49

2.1.1.33. فرمانداران حُلْوان 49

1ـ اشعث بن قیس 49

2ـ اسود بن قطبه 50

2.1.1.34. فرمانداران آذربایجان 50

1ـ اشعث بن قیس 50

2ـ قیس بن سعد 50

3ـ عبدالله بن شبیل 51

4ـ سعد بن حارث خزاعی 51

5ـ سعید (سعد) بن ساریه خزاعی 51

2.1.1.35. فرماندار ماهان 51

1ـ عبدالرحمان، مولا بدیل بن ورقاء خزاعی 51

2.1.1.36. فرماندار بارجاه 51

1ـ علی بن أصمع 51

2.1.1.37. فرماندار قطقطانه 52

1ـ عمرو بن عمیس بن مسعود 52

2.1.1.38. فرماندار نهران 53

1ـ شراحیل (شرحبیل) بن مره همدانی 53

2.1.1.39. فرماندار سند 53

1ـ حارث بن مره عبدی 53

2.1.1.40. فرماندار غور 53

1ـ شنسب بن جرمک 53

2.1.2. کاتبان و دبیران 54

1ـ عبیدالله (عبدالله) بن ابی رافع. 54

2ـ سعید بن نمران همدانی 54

3ـ عبدالله بن جعفر 54

4ـ أصبغ بن نباته مجاشعی 54

5ـ علی بن ابی رافع. 55

6ـ عبد الله بن حسن 55

7ـ سماک بن حرب 55

8ـ عبدالله بن جبیر 55

9ـ عبیدالله بن عبدالله بن مسعود 55

10ـ یزید بن شراحیل انصاری 55

11ـ عبدالله بن مسعود 55

12ـ ابو ثروان 55

13ـ عبدالله بن عباس 55

14ـ مسلم، غلام حضرت امیر 55

2.1.3. گردآوران صدقات (زکات) 55

1ـ مخنف بن سلیم 55

2ـ عبدالله بن زمعه 56

3ـ مسیّب بن نجبه 56

4ـ عبدالرحمان کندی 56

5ـ شریک بن نمله محاربی 56

6ـ جلاس بن عمیر کلبی 56

7ـ عروه بن عشبه کلبی (عمرو بن مالک بن عشبه) 56

8ـ جعفر بن عبدالله اشجعی 56

9ـ مخنف بن سلیم ازدی (غامدی) 56

2.1.4. کارگزاران خراج 56

1ـ مصعب بن یزید انصاری 56

2ـ ضبیعة بن زهیر اسدی (زهیر بن ضبیعة) 57

3ـ مردی از ثقیف 57

4ـ قرظة بن کعب 57

5ـ زیاد بن ابیه 57

2.1.5. کارگزاران بیت المال 57

1ـ ابوالاسود الدؤلی 57

2ـ عبدالله بن یحیی 57

3ـ ابوالهیثم بن تهیان انصاری 57

4ـ عمّار بن یاسر 57

5ـ عبیدالله بن ابی رافع 58

6ـ ابوبکره نفیع بن مسروح (نفیع بن حارث بن کلده) 58

7ـ عبدالرحمان بن ابی بکره 58

8ـ أبو رافع 58

9ـ زیاد بن ابیه 58

10ـ وهب بن عبدالله، ابو جحیفه 58

11ـ علی بن ابی رافع 58

2.1.6. قضات 58

1ـ شریح بن حارث 58

2ـ محمد بن یزید (زید) بن خلیده شیبانی 58

3ـ سعید بن نمران 58

4ـ عبیده سلمانی 58

5ـ ابوالاسود الدؤلی 58

6ـ عبدالرّحمن بن یزید حُدّانی 59

7ـ ضحاک بن عبدالله هلالی 59

8ـ عبدالله بن فضاله لیثی 59

9ـ رفاعة بن شدّاد بجلی 59

2.1.7. بازرسان 59

1ـ سعد بن حارث خزاعی 59

2ـ مالک بن کعب ارحبی 59

2.1.8. نیروهای انتظامی و نظامی و شرطة الخمیس 60

1ـ یحیی الحضرمی 61

2ـ عبد الله بن یحیی الحضرمی 61

3ـ عمار بن یاسر 61

4ـ حکیم (حکم) بن سعد حنفی 61

5ـ نعیم بن دجاجة 61

6ـ سهل بن حنیف 61

7ـ عثمان بن حنیف 61

8ـ سلیم بن قیس هلالی 62

9ـ عبیدة السلمانی المرادی 62

10ـ عبد الله بن أسید کندی 62

11ـ بشر بن عمر همدانی 62

12ـ اصبغ بن نباته 62

13ـ قیس بن سعد بن عبادة 62

1ـ معقل بن قیس ریاحی 62

2ـ مالک بن حبیب یربوعی 62

3ـ عبید الله بن خلیفة أبو الغریف 62

4ـ عباد بن نسیب أبو الوضئ القیسی 62

5ـ یزید بن رویم 62

6ـ سعید بن ساریة بن مرة بن عمران 62

7ـ خِلاس بن عمرو الهَجَری 63

8ـ وهب بن عبدالله، ابو جحیفه 63

2.1.9. امیران حجّ 63

1ـ عبیدالله بن عبّاس 63

2ـ عبدالله بن عبّاس 63

3ـ قثم بن عبّاس 64

2.2. تقسیم بندی کارگزاران امیرالمؤمنین7 65

2.2.1. کارگزاران متعهّد و متخصّص 67

1ـ مالک اشتر نخعی 67

2ـ قیس بن سعد 71

2.2.2. کارگزارانی که در یورش مأمورین معاویه فرار کردند 72

2.2.2.1. ورود بسر به مدینه و فرار ابو ایوب انصاری 73

2.2.2.2. ورود بسر به مکّه و فرار قثم بن عبّاس 73

2.2.2.3. ورود بسر به یمن (صنعا و جند) و فرار عبیدالله بن عبّاس و سعید بن نمران 74

2.2.3. کارگزارانی که از امیرالمؤمنین7 کناره گیری و یا به معاویه ملحق شدند 75

1ـ مصقلة بن هبیره شیبانی 75

2ـ یزید بن حجّیه تیمی 76

3ـ قعقاع بن شور 77

4ـ نعمان بن عجلان 77

5ـ عروة بن عشبة [عمرو بن مالک بن عشبه] 78

6ـ جریر بن عبدالله بجلی 79

7ـ خرّیت بن راشد 80

2.2.4.کارگزارانی که نتوانستند در محل مأموریت خود حاضر شوند 80

1ـ سهل بن حنیف 80

2ـ سهل بن حنیف 80

3ـ عمارة بن شهاب ثوری 81

4ـ مالک اشتر 81

5ـ جعدة بن هبیره مخزومی 81

6ـ عون بن جعده 82

2.2.5. کارگزارانی که امیرالمؤمنین7 بر پیکر آنها نماز خوانده است 83

1ـ ابوقتاده‌ انصاری 83

2ـ سهل بن حنیف انصاری 84

3ـ قرظة بن کعب 85

2.2.6. کارگزاران عثمان در حکومت امیرالمؤمنین7 86

1ـ خالد بن عاص بن هشام 86

2ـ ابوموسی اشعری 86

3ـ اشعث بن قیس 87

4ـ جریر بن عبدالله بجلی 87

5ـ حبیب بن منتخب 87

6ـ حذیفة بن یمانی 88

2.2.7. کارگزارانی که در زمان خلافت امیرالمؤمنین7 کشته و یا شهید شدند 88

1ـ مالک اشتر 88

2ـ محمد بن ابی بکر 89

3ـ عبد الله بن عبد المدان حارثی 89

4ـ عبدالله بن خباب 89

5ـ عدی بن حارث 89

6ـ ابو حسان بکری 90

7ـ حلو بن عوف 90

8ـ عون بن جعده 90

9ـ عمرو بن عمیس بن مسعود 91

2.2.8. کارگزارانی که مورد تشویق امیرالمؤمنین7 قرار گرفتند 92

1ـ سعد بن مسعود ثقفی 92

2ـ عمر بن أبی سلمه مخزومی 93

2.2.9. کارگزاران متخلّف 94

2.2.9.1. ابو موسی اشعری 94

2.2.9.2. اشعث بن قیس 95

2.2.9.3. منذر بن جارود عبدی 97

2.2.9.3.1. تخلّفات منذر بن جارود 98

1ـ اختلاس 98

2ـ تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 99

3ـ کاهلی در انجام وظایف 99

2.2.9.4. یزید بن حجّیه تیمی 100

2.2.9.5. قعقاع بن شور 100

2.2.9.6. نعمان بن عجلان 100

2.2.9.7. قدامة بن عجلان 101

2.2.9.8. مصقلة بن هبیره شیبانی 101

2.2.9.9. کمیل بن زیاد 103

2.2.9.10. عثمان بن حنیف 104

2.2.9.11. علی بن أصمع 106

2.2.9.12. ابوالاسود دوئلی 106

2.2.9.13. شریح قاضی 106

فصل سوّم 109

علل، شاخصه‌ها و راهکارهای کشف تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 109

3.1. ریشه یابی تخلّفات کارگزاران أمیرالمؤمنین7 111

3.1.1. آشفتگی فرهنگی و اجتماعی 112

1.1.3.1. تخلّف اشعث بن قیس 113

3.1.2. خبث ذاتی و باطنی 114

3.1.2.1. ابوموسی اشعری 115

3.1.2.2. اشعث بن قیس 116

3.1.3. دنیا گرایی و تجمّلگرایی 117

3.1.4. عدم درک صحیح نسبت به جایگاه مسئولیت 120

3.1.4.1. مصقلة بن هبیره شیبانی 121

3.1.5. ضعف مدیریت کارگزاران 122

3.1.5.1. کمیل بن زیاد 123

3.1.6. غفلت نسبت به جایگاه حسّاس مسئولیت 123

3.1.6.1. عثمان بن حنیف 124

3.2. شاخصه‌های تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 126

3.2.1. مصادیق تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 127

3.2.1.1. عدم رعایت در مصرف بیت المال و امکانات دولتی 127

3.2.1.2. استفاده‌ی شخصی از بیت المال 128

3.2.1.3. زیاده خواهی از بیت المال 128

3.2.1.4. تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 129

1ـ نعمان بن عجلان و تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 130

2ـ منذر بن جارود و تقسیم ناعادلانه‌ی بیت المال 130

3.2.1.5. رشوه پذیری 131

1ـ ردّ حلوای اشعث 132

3.2.1.6. بکارگیری کارگزار ناصالح و نالایق 132

3.2.1.7. مماشات با کارگزار خاطی 133

3.2.1.8. کاهلی در انجام وظایف 133

1ـ منذر بن جارود و کاهلی در انجام وظایف 134

3.2.1.9. عدم اطاعت از دستورات مافوق در حدود وظایف اداری 134

1ـ تمرّد ابوموسی اشعری از فرمان امیرالمؤمنین7 135

3.2.1.10. فریب حاکم و دروغ در ارائه‌ی گزارش 135

1ـ زیاد بن ابیه و ارائه‌ی گزارش دروغ 135

3.2.1.11. عدم رعایت شرایط قضاوت 136

3.2.1.12. عدم دقّت در پاسداری از مرزها 136

3.2.1.13. جبهه گیری در مقابل دستورات مافوق 137

3.2.1.14. مداهنه و مماشات با دشمنان 137

3.2.1.15. کم توجّهی به فقرا و اقشار آسیب پذیر 138

3.2.1.16. احتجاب و فاصله گرفتن از مردم 139

3.2.1.17. رفتارهای خلاف شأن 140

1ـ شریح قاضی و خانه‌ی گران قیمت 141

2ـ قعقاع بن شور و مهریه‌ی سنگین 142

3ـ عثمان بن حنیف و شرکت در مهمانی اشرافی 142

3.3. بخش سوّم : راهکارهای کشف تخلّفات کارگزاران در حکومت علوی 143

3.3.1. اهمیت و ضرورت نظارت 145

3.3.2. اهداف و فوائد نظارت 146

3.3.3. جایگاه نظارت و بازرسی در حکومت امیرالمؤمنین7 147

3.3.4. شیوه‌های نظارت در حکومت امیرالمؤمنین7 149

3.3.4.1. نظارت آشکار 149

3.3.4.1.1. انواع نظارت آشکار 149

1ـ نظارت مستقیم و بدون واسطه 149

2ـ گرفتن گزارش کار از نیروها و کارگزاران و بررسی آنها 150

3ـ نظارت غیر مستقیم 151

نمونه‌ای از نظارت غیر مستقیم 152

3.3.4.2. نظارت مخفی و پنهان 153

3.3.4.3. نظارت عمومی 154

1ـ توجه به گزارشهای مردمی و اعتماد به آنان 154

نمونه‌ای از گزارشات مردمی 155

2ـ تأسیس بیت القصص 156

فصل چهارم 159

واکنشهای امیرالمؤمنین7 نسبت به تخلّفات کارگزاران 159

مقدمه 161

4.1. قاطعیت در برخورد با متخلّفین 163

4.1.1. اجرای حدّ بر مرد بنی اسدی 164

4.1.2. تهدید کارگزار خیانتکار 164

4.1.3. استرداد گردنبند به بیت المال 165

4.2. تقسیم بندی واکنشها 166

4.2.1. واکنش نسبت به متخلّفین 167

4.2.1.1. واکنشهای گفتاری 167

1ـ تذکّر 168

تذکّر به عثمان بن حنیف 168
تذکّر به شریح قاضی 169
2ـ اخطار 171

اخطار به یزید بن قیس ارحبی 171
3ـ سرزنش و توبیخ 172

سرزنش کمیل 173
4ـ تهدید 174

تهدید زیاد بن ابیه 175
تهدید اشعث بن قیس 175
5ـ نفرین 177

مفهوم نفرین 177
جایگاه نفرین در اسلام 177
آثار نفرین 178
نفرین حضرت امیر7 به یزید بن حجّیه تیمی 179
4.2.1.2. واکنشهای رفتاری 180

الف) عزل کارگزار متخلّف 180

موارد عزل کارگزار متخلف 181

1ـ فساد مدیران 181

2ـ عدم اطاعت از دستورات حاکم در حدود وظایف اداری 182

تمرد ابوموسی اشعری از فرمان امیرالمؤمنین7 183
3ـ خیانت در بیت المال 183

ب) کیفر با تازیانه 185

ج) زندان 186

د) تغییر محلّ جغرافیایی خدمت 187

هـ) اجرای حدود الهی 188

4.2.2. واکنشها نسبت به تخلّفات 189

4.2.2.1. بازخواست مالک اشتر 189

علت ابقاء ابوموسی اشعری در امارت کوفه 190
4.2.2.2. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف 192

4.2.2.3. نفرین امیرالمؤمنین7 به یزید بن حجیه 193

4.3. تحلیل و اعتبار سنجی واکنشهای نامتعارف امیرالمؤمنین7 نسبت به تخلّفات کارگزاران 195

4.3.1. مجازات ابن هرمه (کارگزار سوق الاهواز) 196

4.3.1.1. بررسی سندی 198

پاسخ پرسش اوّل 198
پاسخ پرسش دوّم 199
ارزش و جایگاه کتاب دعائم الاسلام در فقه شیعه 199
4.3.1.2. بررسی محتوایی 201

الف) شخصیت ابن هرمه 202

ب) شخصیت رفاعة بن شداد 202

رفاعة بن شداد در منصب قضاوت 203
ج) مجازات ابن هرمه 203

4.3.2. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف 205

ضمائم 210

1-9- قلمرو تحقیق. 14
1-9-1- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق. 14
1-9-2- جامعه و نمونه آماری. 14
1-9-3- روش گرد آ و ری اطلاعات.. 15
1-9-4- ابزار گرد آ و ری اطلاعات.. 15
1-10- ساختارکلی تحقیق. 15
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق.
2-1- مقدمه 17
2-2-بخش اول: مدیریت سرمایه درگردش.. 18
2-2-1- ماهیت واهمیت سرمایه درگردش.. 19
2-2-1-1- مدیریت حسابهای دریافتنی. 20
2-2-1-2- مدیریت موجودی کالا. 22
2-2-1-2-1- مدیریت موجودی کالاوسیستم به هنگام (JIT) 23
2-2-1-3- مدیریت حسابهای پرداختنی. 23
2-2-1-4- مدیریت چرخه تبدیل وجه نقد (متغیروابسته تحقیق) 24
2-2-2- عوامل موثردرتعیین میزان سرمایه درگردش.. 24
2-2-3- سیستم جامع مدیریت سرمایه درگردش.. 26
2-2-3-1- شرایط درون شرکتی مدیریت سرمایه درگردش.. 26
2-2-3-2- شرایط والزامات محیطی سرمایه درگردش.. 27
2-3- بخش دوم- چرخه تبدیل وجه نقد. 29
2-3-1- استراتژیهای گوناگون سرمایه درگردش ومیزان نقدینگی. 30
2-3-2- مدیریت موجودی نقد. 30
2-3-3- دلایل نگهداری وجه نقدتوسط شرکتها 31
2-4- بخش سوم- عملکردمالی. 33
2-4-1- سنجش عملکردو معیارهای مربوط. 33
2-4-2- ویژگیهای نظام ارزیابی عملکرد اثربخش… 34
2-4-3- شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت ها ……………………………………………………..35
2-4-4- روش‌های ارزیابی عملکرد از بعد مالی. 36
2-4-4-1- ارزش افزوده اقتصادی ……………………………………………………………………..36
2-4-4-2- ارزش افزوده بازار ………………………………………………………………………….37
2-4-4-3- ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده ………………………………………………………..38
2-4-5- ظهورارزش افزوده اقتصادی وتعاریف آن. 38
2-4-5-1- مفهوم ارزش افزوده اقتصادی (EVA) 41
2-4-5-2- مزایای ارزش افزوده اقتصادی (EVA) ………………………………………………….43
2-4-5-3- معایب ارزش افزوده اقتصادی (EVA ) 44
2-4-5-4- ضرورت استفاده ازارزش افزوده جهت اعطای پاداش به مدیران. 45
2-4-5-5- فاکتورهای کلیدی مورد توجه ارزش افزوده اقتصادی. 46
2-4-5-5-1- هزینه سرمایه ونحوه محاسبه آن. 46
2-4-5-5-2-میانگین موزون هزینه سرمایه ()WACC.. 49
2-4-5-5-3- سرمایه به کارگرفته شده (CAPITAL) ونحوه محاسبه آن. 50
2-4-5-5-4- سودخالص عملیاتی بعد از کسرمالیات (NOPAT) ونحوه محاسبه 51
2-4-5-5-5- تعریف نرخ بازده سرمایه (r ) و نحوه محاسبه آن. 51
4-2-4-6- تعدیلات ارزش افزوده اقتصادی. 54
2-5- بخش چهارم: تاثیرمدیریت سرمایه درگردش برسودآوری. 56
2-5-1- رابطه بین روشهای مدیریت سرمایه درگردش وارزش شرکت.. 57
2-5-1-1- شیوه های تاثیرگذاری مدیریت سرمایه درگردش برریسک وبازده شرکت.. 57
2-5-2- ارتباط مدیریت سرمایه درگردش با عملکرد مالی. 59
2-6- پیشینه تحقیق. 60
2-6-1- بررسی نتایج پژوهش های صورت گرفته درخارج از کشور 60
2-6-2- بررسی نتایج پژوهش های صورت گرفته درداخل کشور 63
فصل سوم: روش اجرای تحقیق.
3-1- مقدمه 68
1-9- قلمرو تحقیق. 14 1-9-1- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق. 14 1-9-2- جامعه و نمونه آماری. 14 1-9-3- روش گرد آ و ری اطلاعات.. 15 1-9-4- ابزار گرد آ و ری اطلاعات.. 15 1-10- ساختارکلی تحقیق. 15 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق. 2-1- مقدمه 17 2-2-بخش اول: مدیریت سرمایه درگردش.. 18 2-2-1- ماهیت واهمیت سرمایه درگردش.. 19 2-2-1-1- مدیریت حسابهای دریافتنی. 20 2-2-1-2- مدیریت موجودی کالا. 22 2-2-1-2-1- مدیریت موجودی کالاوسیستم به هنگام (JIT) 23 2-2-1-3- مدیریت حسابهای پرداختنی. 23 2-2-1-4- مدیریت چرخه تبدیل وجه نقد (متغیروابسته تحقیق) 24 2-2-2- عوامل موثردرتعیین میزان سرمایه درگردش.. 24 2-2-3- سیستم جامع مدیریت سرمایه درگردش.. 26 2-2-3-1- شرایط درون شرکتی مدیریت سرمایه درگردش.. 26 2-2-3-2- شرایط والزامات محیطی سرمایه درگردش.. 27 2-3- بخش دوم- چرخه تبدیل وجه نقد. 29 2-3-1- استراتژیهای گوناگون سرمایه درگردش ومیزان نقدینگی. 30 2-3-2- مدیریت موجودی نقد. 30 2-3-3- دلایل نگهداری وجه نقدتوسط شرکتها 31 2-4- بخش سوم- عملکردمالی. 33 2-4-1- سنجش عملکردو معیارهای مربوط. 33 2-4-2- ویژگیهای نظام ارزیابی عملکرد اثربخش… 34 2-4-3- شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت ها ……………………………………………………..35 2-4-4- روش‌های ارزیابی عملکرد از بعد مالی. 36 2-4-4-1- ارزش افزوده اقتصادی ……………………………………………………………………..36 2-4-4-2- ارزش افزوده بازار ………………………………………………………………………….37 2-4-4-3- ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده ………………………………………………………..38 2-4-5- ظهورارزش افزوده اقتصادی وتعاریف آن. 38 2-4-5-1- مفهوم ارزش افزوده اقتصادی (EVA) 41 2-4-5-2- مزایای ارزش افزوده اقتصادی (EVA) ………………………………………………….43 2-4-5-3- معایب ارزش افزوده اقتصادی (EVA ) 44 2-4-5-4- ضرورت استفاده ازارزش افزوده جهت اعطای پاداش به مدیران. 45 2-4-5-5- فاکتورهای کلیدی مورد توجه ارزش افزوده اقتصادی. 46 2-4-5-5-1- هزینه سرمایه ونحوه محاسبه آن. 46 2-4-5-5-2-میانگین موزون هزینه سرمایه ()WACC.. 49 2-4-5-5-3- سرمایه به کارگرفته شده (CAPITAL) ونحوه محاسبه آن. 50 2-4-5-5-4- سودخالص عملیاتی بعد از کسرمالیات (NOPAT) ونحوه محاسبه 51 2-4-5-5-5- تعریف نرخ بازده سرمایه (r ) و نحوه محاسبه آن. 51 4-2-4-6- تعدیلات ارزش افزوده اقتصادی. 54 2-5- بخش چهارم: تاثیرمدیریت سرمایه درگردش برسودآوری. 56 2-5-1- رابطه بین روشهای مدیریت سرمایه درگردش وارزش شرکت.. 57 2-5-1-1- شیوه های تاثیرگذاری مدیریت سرمایه درگردش برریسک وبازده شرکت.. 57 2-5-2- ارتباط مدیریت سرمایه درگردش با عملکرد مالی. 59 2-6- پیشینه تحقیق. 60 2-6-1- بررسی نتایج پژوهش های صورت گرفته درخارج از کشور 60 2-6-2- بررسی نتایج پژوهش های صورت گرفته درداخل کشور 63 فصل سوم: روش اجرای تحقیق. 3-1- مقدمه 68 3-2- روش تحقیق. 69 3-2-1- قلمروتحقیق. 69 3-2-1-1- قلمرو زمانی تحقیق. 69 3-2-1-2- قلمرومکانی تحقیق. 69 3-3- فرضیه‌های تحقیق. 70 3-3-1- تبدیل فرضیه‌های پژوهشی به آماری. 70 3-4- جامعه‌ی آماری، روش نمونه گیری وگردآوری داده ها 71 3-4-1- جامعه آماری: 71 3-4-2- روشگردآوری داده ها 73 3-5- روش های تجزیه وتحلیل داده ها 73 3-5-1- روشهای آماری: 73 3-5-2- متغیرهای تحقیق. 73 3-5-2-1- ارزش افزوده اقتصادی(EVA) 74 3-5-2-2- ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده (REVA) 74 3-5-3- آزمون پیش فرض استفاده ازمدل رگرسیون. 74 3-6- خلاصه فصل. 75 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و بیان نتایج حاصل از تحقیق. 4-1- مقدمه 77 4 – 2- توصیف نمونه آماری. 78 4-3- آزمون نرمال بودن داده ها 78 4-4- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه‌ها 79 4-4-1- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه‌اصلی اول. 79 4-5- خلاصه‌ فصل. 81 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات. 5-1- مقدمه 84 5-2- یافته های تحقیق …………………………………………………………………………………….84 5-2-1- توصیف متغییر های تحقیق ……………………………………………………………………..84 5-3- خلاصه تحقیق ومقایسه آن باسایرتحقیقات مشابه 85 5-3-1- خلاصه ادبیات نظری تحقیق. 85 5-3-2- مقایسه نتایج تحقیق با تحقیقات قبلی ………………………………………………………….87 5-3-3- خلاصه ادبیات نظری تحقیق. 87 5 -3-3-1- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه ‌اصلی اول (ارزش افزوده اقتصادی) 87 5-3-3-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ اصلی اول (ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده) 88 5-4- نتایج تحقیق. 89 5-5- محدودیت‌های تحقیق. 90 5-6- پیشنهادات.. 89 5-6-1- پیشنهادات مبتنی برتحقیق. 89 5-6-2-پیشنهادات برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………….91 فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………..92 چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………….96 فهرست جداول و اشکال عنوان صفحه شکل(2-1) شرایط مدیریت سرمایه در گردش.. 28 شکل (2-2) چرخه عملیاتی. 29 جدول (2-1) محاسبه اجزای نرخ بازده سرمایه بر اساس رویکرد مالی. 52 جدول (2-2)جدول تعدیلات مورد نیاز محاسبه نرخ سرمایه بر اساس رویکرد تامین مالی…………………..54 جدول(3-1) انتخاب نمونه بر اساس محدودیت های تحقیق. 72 جدول(4-1) آمار توصیفی داده های تحقیق. 78 جدول(4-2) آزمون نرمال بودن داده ها 79 جدول(4-3) رابطه ی بین ارزش افزوده اقتصادی و چرخه تبدیل وجوه نقد. 80 جدول(4-3) رابطه ی بین ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده و چرخه تبدیل وجوه نقد 81 جدول(4-5) جمع بندی فرضیه های فرعی. 81 جدول(5-1) جمع بندی فرضیات.. 89 چکیده تداوم فعالیت بنگاه‌های اقتصادی تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه مدت آن بستگی دارد، زیرا فعالیت‌های عملیاتی در یک دوره‌ی عادی که معمولا سالانه است به شناخت سرمایه در گردش و مدیریت مطلوب آن مربوط بوده به طوری که از این طریق نتایج مورد انتظار تحقق می‌یابد و امکان تداوم فعالیت در بلندمدت فراهم می‌شود. مدیریت سرمایه درگردش درارتباط با تصمیمات تامین‌مالی و کنترل دارایی‌های جاری واحدهای تجاری از یک طرف و مخاطرات ناشی از تامین مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت از طرف دیگر اهمیت موضوع را آشکار می‌سازد. در تحقیق حاضر با توجه به اهمیت ذکر شده و محدودیت‌های اعمال شده بر شرکت‌های پذیرفته شده در بازه زمانی 1386 الی 1390، تعداد 72 شرکت جهت بررسی فرضیات انتخاب گردید. نتایج تحقیق حاضرکه یکی از شاخص‌های سرمایه در گردش را (چرخه وجه نقد) با معیارهای عملکردی اقتصادی (ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده) موردبررسی قرارداده، حاکی ازاین است که بین چرخه تبدیل وجه نقدواجزاءآن شامل دوره وصول مطالبات، دوره گردش موجودی‌ها و دوره واریز بستانکاران با شاخص‌های ارزش افزوده اقتصادی رابطه معکوس معناداری وجودداردومدیران شرکت ها میتوانند با کاهش دوره وصول مطالبات ودوره گردش موجودیها، درحد مطلوب سودآوری شرکت‌ شان را افزایش دهند. همچنین، نتایج تحقیق دررابطه با دوره واریز بستانکاران مطابق با این دیدگاه است که دوره واریز بستانکاران، در شرکتهائی که سودآوری بالائی را دارند نسبت به شرکتهائی که سودآوری کمتری دارند کوتاه ترمی باشد. کلمات کلیدی: سرمایه در گردش- چرخه تبدیل وجوه نقد- معیارهای ارزیابی مالی شرکت- ارزش افزوده اقتصادی– ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده. کلیات تحقیق 1-1- مقدمه نقش اساسی مدیریت سازمان‌های نوین، ارزش‌آفرینی برای همه افراد و نهادهایی است که به نوعی علایق‌خویش را در سازمان جستجو می‌کنند. درمیان ذی‌نفعان هرسازمان و بنگاه که به طور عمده از سهامداران، مشتریان، کارکنان، تأمین کنندگان کالا، جامعه ومراجع دولتی تشکیل می‌گردند، سهامداران به خاطر نقش محوری در کارآفرینی و شکل‌دهی بنگاه و پذیرش‌ریسک، ازجایگاه ویژه‌ای برخوردارند. ارزش برای سهامداران ازطریق خلق ارزش برای سایرذینفعان سازمان ایجاد می‌شود و هنر مدیریت تلفیق و تعادل در ارزش‌آفرینی برای مجموعه ذینفعان است. نهایت امر سهامداران به ارزش‌های مورد انتظار خویش دست می‌یابند و نیز ادامه سرمایه گذاری در شرکت را مطلوب می‌دانند. امروزه سهامداران انتظار دارند که بتوانند از طریق شاخص‌های قابل اتکا، اطلاعات مربوط به سودآوریواقعی بنگاه، وضعیت نقدینگی فعلی و آتی بنگاه، پتانسیل درآمدزایی، رشد پایدار شرکت و تحلیل ریسک آن را بدست آورند. از اینرو معیارهای جدیدی برای سنجش ارزش بنگاه مطرح شده که به سرعت جایگزین معیارها و شاخص‌های سنتی اندازه گیری ارزش بنگاه شده است (نیکومرام و عسگری، 1381، 54). ارزیابی عملکرد (ابزار اجرای استراتژی شرکت و نظارت بر حسن انجام کار) فعالیتی است که مدیران به جهت رسیدن به اهداف و استراتژی‌های خود انجام می‌دهند. انتخاب یک معیار ارزیابی عملکرد مناسب و رسیدن به اهداف شرکت با استفاده از این معیار، سبب با اهمیت‌تر شدن نحوه انتخاب یک معیار مناسب جهت ارزیابی عملکرد می‌شود. توسعه و بهبود معیارهای ارزیابی عملکرد به عنوان یک بخش مهم از زنجیره ارزش، یکی از وظایف اصلی حسابداری مدیریت است. معیارهای ارزیابی عملکرد معتبر و قابل اتکاء به شرکت اجازه می‌دهد که استراتژی و اهداف خود را به طور اثر بخش به مرحله عمل برسانند. مدیران و پژوهشگران با استفاده از راه‌های مختلف مثل استفاده از مدل ارزیابی عملکرد، تلاش می‌کنند تا مدیریت و کنترل بر زنجیره ارزش را بهبود بخشند (لهمن و همکاران،[1]2004). در این راستا در بسیاری از این شرکت‌ها به روال معمول و سنتی، از متغیرهای مهم حسابداری مانند فروش، سود و نسبت سود به فروش، برای ارزیابی عملکرد استفاده کرده‌اند. این روش‌ها هر چند درعمل همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما این روش‌ها جهت ارزیابی عملکرد مدیران چندان مناسب نیستند، زیرا سودآوری رابطه نزدیکی با مقدار سرمایه‌گذاری دارد و هیچ کدام از این روش‌های سنتی به مبلغ سرمایه‌گذاری توجه ندارند. به طور خلاصه، معیارهای ارزیابی عمکرد نوین رابطه نزدیکی با ارزش سهامداران دارند. این معیارها روند آتی را منعکس می‌نمایند زیرا سرمایه‌گذاران و بازار انتظار دارند که تورم درتمامی زمان‌ها بر ریسک و ارزش پول تأثیرگذار باشد. معیارهای نوین، اثرات حسابداری تعهدی را از بین می‌برند و به عنوان یک الگو، توانائی شرکت در ایجاد ارزش برای سهامداران از یک دوره به دوره‌ای دیگر را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد. سرمایه درگردش از اقلام مهم دارایی‌های واحدها و بنگاه‌های اقتصادی تلقی می‌شود که در تصمیمات مالی نقش قابل توجهی دارد. توسعه کمی و کیفی فعالیت‌های تجاری، توسعه کمی وکیفی قلمرو مدیریت مالی را به دنبال داشته و به تبع آن مدیریت مالی را پیچیده‌ترنموده است. بنابراین بررسی ارتباط این شاخص با سایر شاخص‌های عملکردی در واحدهای اقتصادی یکی از موارد مدنظر استفاده کنندگان از صورت‌های مالی خواهد بود (هاوازکوا[2]،2010، 44). 1-2- بیان مساله عملکرد سطوح مختلف واحدهای تجاری در حالتی که به طور سنتی به فاکتورهای مدیریتی عمومی(کلی) مثل تولید، بازاریابی و عملیات نسبت داده شده، مدیریت سرمایه در گردش به عنوان یک پیامد تأثیری بر رشد و تداوم فعالیت شرکت‌ها داشته است. مدیریت سرمایه درگردش عبارتست از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه درگردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد. در واقع مدیریت سرمایه در گردش ‌تصمیمات مربوط به تامین مالی بلندمدت لازم، برای پشتیبانی مالی از دارایی‌های جاری واحد انتفاعی را در بر می‌گیرد. (کارگر و بلا میتال، 1994[3]).سرمایه درگردش به سرمایه گذاری شرکت در دارائی‌های کوتاه مدت از قبیل وجه نقد، اوراق بهادار کوتاه مدت، حساب‌های دریافتنی و موجودی های کالا اطلاق میشود و خالص سرمایه درگردش عبارت است از دارائی جاری منهای بدهی جاری.معمولا شرکتها مبالغ قابل توجهی از پرداختهای کوتاه ‌مدت را به عنوان یک منبع تامین مالی دراختیار دارند. مدیران شرکتها انتظاردارند با مدیریت سرمایه در گردش بتوانند تاثیر بسزائی برسودآوری شرکت بگذارند. بنابراین برای بسیاری از شرکت‌ها، مدیریت سرمایه درگردش یکی از مباحث مهم مدیریت مالی می باشد و مدیران میتوانند با نگهداری سطحی بهینه از سرمایه درگردش ارزش شرکت‌ شان را افزایش دهند (مارکدلاف،2003). ماهیت رشد دارایی‌های کوتاه مدت از منابع مالی کوتاه مدت باید مورد توجه مدیران مالی قرار گیرد، تا شرایط لازم برای تحقق اهداف کوتاه مدت و تداوم فعالیت در بلند مدت فراهم شود. مدیریت سرمایه در گردش با تامین مالی و مدیریت دارایی‌های جاری موسسات در ارتباط است (نیکو مرام، 1381، 5). یکی از معیارهای ارزیابی سرمایه در گردش، چرخه تبدیل وجه نقد می باشد. چرخه تبدیل وجه نقد به مدت زمان لازم بین خرید مواد اولیه و جمع‌آوری وجوه حاصل از فروش کالای ساخته شده اشاره می کند. هرچقدراین مدت طولانی تر باشد، سرمایه گذاری بیشتری در سرمایه در گردش مورد نیاز خواهد بود . چرخه تبدیل وجه نقد طولانی‌تر ممکن است سودآوری شرکت را از طریق افزایش فروش افزایش دهد. با وجود این اگر چنانچه هزینه سرمایه‌گذاری در سرمایه در گردش بیشتراز منافع حاصل از سرمایه گذاری در موجودی یا اعطای بیشتر اعتبار تجاری باشد، سودآوری شرکت ممکن است کاهش یابد (مارکدلاف،2003). چرخه تبدیل وجه نقد به عنوان جزیی از چرخه عملیاتی نشان دهنده دوره یا مدت زمانی است که وجوه نقد به مصرف فرایند عملیاتی شرکت برای تولید یک قلم محصول می‌رسد. کوتاه کردن این دوره به مفهوم این است که برای حجم معینی از تولید، مقدار کمتری از وجه نقد به مصرف می‌رسد (سرمایه در گردش کمتری مورد نیاز است و از این رو نیاز به سرمایه کمتر خواهد شد) . با کوتاه کردن متوسط دوره‌ای که پول به صورت موجودی کالاست یا کوتاه کردن متوسط دوره وصول مطالبات یا از طریق طولانی‌تر کردن مهلت پرداخت حساب‌های پرداختنی می‌توان چرخش وجه نقد را کوتاه‌تر کرد. طول زمان چرخش وجه نقد فقط یکی از عوامل تعیین کننده سرمایه در گردش خالص مورد نیاز است. چرخش وجه نقد از زمانی که شرکت بابت مواد اولیه پول پرداخت می‌کند شروع می‌شود و تا هنگامی‌که مطالبات ناشی از فروش کالا را دریافت می‌کند ادامه می‌یابد سرمایه درگردش نیازهای مالی کوتاه‌ مدت موسسه تجاری را برآورده می‌کند. سرمایه در گردش یک سرمایه معاملاتی است که بیشتر از یک سال در شرکت باقی نمی‌ماند .وجهی که در این اقلام سرمایه گذاری می‌شود در طول عملیات تجاری تغییرمی‌کند. همان طوری که گردش خون در بدن انسان جهت حفظ زندگی یک نیاز خیلی مهم است گردش وجه نقد برای تداوم عملیات تجاری بسیار ضروری است (کیسی ون ، 2006)[4]. ‌ نقش اساسی مدیریت سازمان‌های نوین، ارزش آفرینی برای همه افراد و نهادهایی است که به نوعی علایق خویش را در سازمان جستجو می‌کنند. در میان ذینفعان سهامداران به خاطر نقش محوری در کارآفرینی و شکل‌دهی بنگاه ، پذیرش‌ ریسک، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. امروزه سهامداران انتظار دارند که بتوانند از طریق شاخص‌های قابل اتکا، اطلاعات مربوط به سودآوری واقعی بنگاه، وضعیت نقدینگی فعلی و آتی بنگاه، پتانسیل درآمدزایی، رشد پایدار شرکت و تحلیل ریسک آن را بدست آورند. از اینرو معیارهای جدیدی برای سنجش ارزش بنگاه مطرح شده که به سرعت جایگزین معیارها و شاخص‌های سنتی اندازه گیری ارزش بنگاه شده است . (نیکومرام و عسگری، 1381، 54). انتخاب یک معیار ارزیابی عملکرد مناسب و رسیدن به اهداف شرکت با استفاده از این معیار، سبب با اهمیت‌تر شدن نحوه انتخاب یک معیار مناسب جهت ارزیابی عملکرد می‌شود. توسعه و بهبود معیارهای ارزیابی عملکرد به عنوان یک بخش مهم از زنجیره ارزش، یکی از وظایف اصلی حسابداری مدیریت است. معیارهای ارزیابی عملکرد معتبر و قابل اتکاء به شرکت اجازه می‌دهد که3-2- روش تحقیق. 69
3-2-1- قلمروتحقیق. 69
3-2-1-1- قلمرو زمانی تحقیق. 69
3-2-1-2- قلمرومکانی تحقیق. 69
3-3- فرضیه‌های تحقیق. 70
3-3-1- تبدیل فرضیه‌های پژوهشی به آماری. 70
3-4- جامعه‌ی آماری، روش نمونه گیری وگردآوری داده ها 71
3-4-1- جامعه آماری: 71
3-4-2- روشگردآوری داده ها 73
3-5- روش های تجزیه وتحلیل داده ها 73
3-5-1- روشهای آماری: 73
3-5-2- متغیرهای تحقیق. 73
3-5-2-1- ارزش افزوده اقتصادی(EVA) 74
3-5-2-2- ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده (REVA) 74
3-5-3- آزمون پیش فرض استفاده ازمدل رگرسیون. 74
3-6- خلاصه فصل. 75
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و بیان نتایج حاصل از تحقیق.
4-1- مقدمه 77
4 – 2- توصیف نمونه آماری. 78
4-3- آزمون نرمال بودن داده ها 78
4-4- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه‌ها 79
4-4-1- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه‌اصلی اول. 79
4-5- خلاصه‌ فصل. 81
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.
5-1- مقدمه 84
5-2- یافته های تحقیق …………………………………………………………………………………….84
5-2-1- توصیف متغییر های تحقیق ……………………………………………………………………..84
5-3- خلاصه تحقیق ومقایسه آن باسایرتحقیقات مشابه 85
5-3-1- خلاصه ادبیات نظری تحقیق. 85
5-3-2- مقایسه نتایج تحقیق با تحقیقات قبلی ………………………………………………………….87
5-3-3- خلاصه ادبیات نظری تحقیق. 87
5 -3-3-1- نتایج حاصل ازآزمون فرضیه ‌اصلی اول (ارزش افزوده اقتصادی) 87
5-3-3-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ اصلی اول (ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده) 88
5-4- نتایج تحقیق. 89
5-5- محدودیت‌های تحقیق. 90
5-6- پیشنهادات.. 89
5-6-1- پیشنهادات مبتنی برتحقیق. 89
5-6-2-پیشنهادات برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………….91
فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………..92
چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………….96

فهرست جداول و اشکال

عنوان صفحه
شکل(2-1) شرایط مدیریت سرمایه در گردش.. 28
شکل (2-2) چرخه عملیاتی. 29
جدول (2-1) محاسبه اجزای نرخ بازده سرمایه بر اساس رویکرد مالی. 52
جدول (2-2)جدول تعدیلات مورد نیاز محاسبه نرخ سرمایه بر اساس رویکرد تامین مالی…………………..54
جدول(3-1) انتخاب نمونه بر اساس محدودیت های تحقیق. 72
جدول(4-1) آمار توصیفی داده های تحقیق. 78
جدول(4-2) آزمون نرمال بودن داده ها 79
جدول(4-3) رابطه ی بین ارزش افزوده اقتصادی و چرخه تبدیل وجوه نقد. 80
جدول(4-3) رابطه ی بین ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده و چرخه تبدیل وجوه نقد 81
جدول(4-5) جمع بندی فرضیه های فرعی. 81
جدول(5-1) جمع بندی فرضیات.. 89

چکیده
تداوم فعالیت بنگاه‌های اقتصادی تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه مدت آن بستگی دارد، زیرا فعالیت‌های عملیاتی در یک دوره‌ی عادی که معمولا سالانه است به شناخت سرمایه در گردش و مدیریت مطلوب آن مربوط بوده به طوری که از این طریق نتایج مورد انتظار تحقق می‌یابد و امکان تداوم فعالیت در بلندمدت فراهم می‌شود. مدیریت سرمایه درگردش درارتباط با تصمیمات تامین‌مالی و کنترل دارایی‌های جاری واحدهای تجاری از یک طرف و مخاطرات ناشی از تامین مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت از طرف دیگر اهمیت موضوع را آشکار می‌سازد. در تحقیق حاضر با توجه به اهمیت ذکر شده و محدودیت‌های اعمال شده بر شرکت‌های پذیرفته شده در بازه زمانی 1386 الی 1390، تعداد 72 شرکت جهت بررسی فرضیات انتخاب گردید. نتایج تحقیق حاضرکه یکی از شاخص‌های سرمایه در گردش را (چرخه وجه نقد) با معیارهای عملکردی اقتصادی (ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده) موردبررسی قرارداده، حاکی ازاین است که بین چرخه تبدیل وجه نقدواجزاءآن شامل دوره وصول مطالبات، دوره گردش موجودی‌ها و دوره واریز بستانکاران با شاخص‌های ارزش افزوده اقتصادی رابطه معکوس معناداری وجودداردومدیران شرکت ها میتوانند با کاهش دوره وصول مطالبات ودوره گردش موجودیها، درحد مطلوب سودآوری شرکت‌ شان را افزایش دهند. همچنین، نتایج تحقیق دررابطه با دوره واریز بستانکاران مطابق با این دیدگاه است که دوره واریز بستانکاران، در شرکتهائی که سودآوری بالائی را دارند نسبت به شرکتهائی که سودآوری کمتری دارند کوتاه ترمی باشد.

کلمات کلیدی: سرمایه در گردش- چرخه تبدیل وجوه نقد- معیارهای ارزیابی مالی شرکت- ارزش افزوده اقتصادی– ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده.



کلیات تحقیق


1-1- مقدمه
نقش اساسی مدیریت سازمان‌های نوین، ارزش‌آفرینی برای همه افراد و نهادهایی است که به نوعی علایق‌خویش را در سازمان جستجو می‌کنند. درمیان ذی‌نفعان هرسازمان و بنگاه که به طور عمده از سهامداران، مشتریان، کارکنان، تأمین کنندگان کالا، جامعه ومراجع دولتی تشکیل می‌گردند، سهامداران به خاطر نقش محوری در کارآفرینی و شکل‌دهی بنگاه و پذیرش‌ریسک، ازجایگاه ویژه‌ای برخوردارند. ارزش برای سهامداران ازطریق خلق ارزش برای سایرذینفعان سازمان ایجاد می‌شود و هنر مدیریت تلفیق و تعادل در ارزش‌آفرینی برای مجموعه ذینفعان است. نهایت امر سهامداران به ارزش‌های مورد انتظار خویش دست می‌یابند و نیز ادامه سرمایه گذاری در شرکت را مطلوب می‌دانند. امروزه سهامداران انتظار دارند که بتوانند از طریق شاخص‌های قابل اتکا، اطلاعات مربوط به سودآوریواقعی بنگاه، وضعیت نقدینگی فعلی و آتی بنگاه، پتانسیل درآمدزایی، رشد پایدار شرکت و تحلیل ریسک آن را بدست آورند. از اینرو معیارهای جدیدی برای سنجش ارزش بنگاه مطرح شده که به سرعت جایگزین معیارها و شاخص‌های سنتی اندازه گیری ارزش بنگاه شده است (نیکومرام و عسگری، 1381، 54).
ارزیابی عملکرد (ابزار اجرای استراتژی شرکت و نظارت بر حسن انجام کار) فعالیتی است که مدیران به جهت رسیدن به اهداف و استراتژی‌های خود انجام می‌دهند. انتخاب یک معیار ارزیابی عملکرد مناسب و رسیدن به اهداف شرکت با استفاده از این معیار، سبب با اهمیت‌تر شدن نحوه انتخاب یک معیار مناسب جهت ارزیابی عملکرد می‌شود. توسعه و بهبود معیارهای ارزیابی عملکرد به عنوان یک بخش مهم از زنجیره ارزش، یکی از وظایف اصلی حسابداری مدیریت است. معیارهای ارزیابی عملکرد معتبر و قابل اتکاء به شرکت اجازه می‌دهد که استراتژی و اهداف خود را به طور اثر بخش به مرحله عمل برسانند. مدیران و پژوهشگران با استفاده از راه‌های مختلف مثل استفاده از مدل ارزیابی عملکرد، تلاش می‌کنند تا مدیریت و کنترل بر زنجیره ارزش را بهبود بخشند (لهمن و همکاران،[1]2004).
در این راستا در بسیاری از این شرکت‌ها به روال معمول و سنتی، از متغیرهای مهم حسابداری مانند فروش، سود و نسبت سود به فروش، برای ارزیابی عملکرد استفاده کرده‌اند. این روش‌ها هر چند درعمل همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما این روش‌ها جهت ارزیابی عملکرد مدیران چندان مناسب نیستند، زیرا سودآوری رابطه نزدیکی با مقدار سرمایه‌گذاری دارد و هیچ کدام از این روش‌های سنتی به مبلغ سرمایه‌گذاری توجه ندارند. به طور خلاصه، معیارهای ارزیابی عمکرد نوین رابطه نزدیکی با ارزش سهامداران دارند. این معیارها روند آتی را منعکس می‌نمایند زیرا سرمایه‌گذاران و بازار انتظار دارند که تورم درتمامی زمان‌ها بر ریسک و ارزش پول تأثیرگذار باشد. معیارهای نوین، اثرات حسابداری تعهدی را از بین می‌برند و به عنوان یک الگو، توانائی شرکت در ایجاد ارزش برای سهامداران از یک دوره به دوره‌ای دیگر را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد. سرمایه درگردش از اقلام مهم دارایی‌های واحدها و بنگاه‌های اقتصادی تلقی می‌شود که در تصمیمات مالی نقش قابل توجهی دارد. توسعه کمی و کیفی فعالیت‌های تجاری، توسعه کمی وکیفی قلمرو مدیریت مالی را به دنبال داشته و به تبع آن مدیریت مالی را پیچیده‌ترنموده است. بنابراین بررسی ارتباط این شاخص با سایر شاخص‌های عملکردی در واحدهای اقتصادی یکی از موارد مدنظر استفاده کنندگان از صورت‌های مالی خواهد بود (هاوازکوا[2]،2010، 44).

1-2- بیان مساله
عملکرد سطوح مختلف واحدهای تجاری در حالتی که به طور سنتی به فاکتورهای مدیریتی عمومی(کلی) مثل تولید، بازاریابی و عملیات نسبت داده شده، مدیریت سرمایه در گردش به عنوان یک پیامد تأثیری بر رشد و تداوم فعالیت شرکت‌ها داشته است. مدیریت سرمایه درگردش عبارتست از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه درگردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد. در واقع مدیریت سرمایه در گردش ‌تصمیمات مربوط به تامین مالی بلندمدت لازم، برای پشتیبانی مالی از دارایی‌های جاری واحد انتفاعی را در بر می‌گیرد. (کارگر و بلا میتال، 1994[3]).سرمایه درگردش به سرمایه گذاری شرکت در دارائی‌های کوتاه مدت از قبیل وجه نقد، اوراق بهادار کوتاه مدت، حساب‌های دریافتنی و موجودی های کالا اطلاق میشود و خالص سرمایه درگردش عبارت است از دارائی جاری منهای بدهی جاری.معمولا شرکتها مبالغ قابل توجهی از پرداختهای کوتاه ‌مدت را به عنوان یک منبع تامین مالی دراختیار دارند. مدیران شرکتها انتظاردارند با مدیریت سرمایه در گردش بتوانند تاثیر بسزائی برسودآوری شرکت بگذارند. بنابراین برای بسیاری از شرکت‌ها، مدیریت سرمایه درگردش یکی از مباحث مهم مدیریت مالی می باشد و مدیران میتوانند با نگهداری سطحی بهینه از سرمایه درگردش ارزش شرکت‌ شان را افزایش دهند (مارکدلاف،2003).
ماهیت رشد دارایی‌های کوتاه مدت از منابع مالی کوتاه مدت باید مورد توجه مدیران مالی قرار گیرد، تا شرایط لازم برای تحقق اهداف کوتاه مدت و تداوم فعالیت در بلند مدت فراهم شود. مدیریت سرمایه در گردش با تامین مالی و مدیریت دارایی‌های جاری موسسات در ارتباط است (نیکو مرام، 1381، 5).
یکی از معیارهای ارزیابی سرمایه در گردش، چرخه تبدیل وجه نقد می باشد. چرخه تبدیل وجه نقد به مدت زمان لازم بین خرید مواد اولیه و جمع‌آوری وجوه حاصل از فروش کالای ساخته شده اشاره می کند. هرچقدراین مدت طولانی تر باشد، سرمایه گذاری بیشتری در سرمایه در گردش مورد نیاز خواهد بود . چرخه تبدیل وجه نقد طولانی‌تر ممکن است سودآوری شرکت را از طریق افزایش فروش افزایش دهد. با وجود این اگر چنانچه هزینه سرمایه‌گذاری در سرمایه در گردش بیشتراز منافع حاصل از سرمایه گذاری در موجودی یا اعطای بیشتر اعتبار تجاری باشد، سودآوری شرکت ممکن است کاهش یابد (مارکدلاف،2003).
چرخه تبدیل وجه نقد به عنوان جزیی از چرخه عملیاتی نشان دهنده دوره یا مدت زمانی است که وجوه نقد به مصرف فرایند عملیاتی شرکت برای تولید یک قلم محصول می‌رسد. کوتاه کردن این دوره به مفهوم این است که برای حجم معینی از تولید، مقدار کمتری از وجه نقد به مصرف می‌رسد (سرمایه در گردش کمتری مورد نیاز است و از این رو نیاز به سرمایه کمتر خواهد شد) . با کوتاه کردن متوسط دوره‌ای که پول به صورت موجودی کالاست یا کوتاه کردن متوسط دوره وصول مطالبات یا از طریق طولانی‌تر کردن مهلت پرداخت حساب‌های پرداختنی می‌توان چرخش وجه نقد را کوتاه‌تر کرد. طول زمان چرخش وجه نقد فقط یکی از عوامل تعیین کننده سرمایه در گردش خالص مورد نیاز است.
چرخش وجه نقد از زمانی که شرکت بابت مواد اولیه پول پرداخت می‌کند شروع می‌شود و تا هنگامی‌که مطالبات ناشی از فروش کالا را دریافت می‌کند ادامه می‌یابد سرمایه درگردش نیازهای مالی کوتاه‌ مدت موسسه تجاری را برآورده می‌کند. سرمایه در گردش یک سرمایه معاملاتی است که بیشتر از یک سال در شرکت باقی نمی‌ماند .وجهی که در این اقلام سرمایه گذاری می‌شود در طول عملیات تجاری تغییرمی‌کند. همان طوری که گردش خون در بدن انسان جهت حفظ زندگی یک نیاز خیلی مهم است گردش وجه نقد برای تداوم عملیات تجاری بسیار ضروری است (کیسی ون ، 2006)[4]. ‌
نقش اساسی مدیریت سازمان‌های نوین، ارزش آفرینی برای همه افراد و نهادهایی است که به نوعی علایق خویش را در سازمان جستجو می‌کنند. در میان ذینفعان سهامداران به خاطر نقش محوری در کارآفرینی و شکل‌دهی بنگاه ، پذیرش‌ ریسک، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. امروزه سهامداران انتظار دارند که بتوانند از طریق شاخص‌های قابل اتکا، اطلاعات مربوط به سودآوری واقعی بنگاه، وضعیت نقدینگی فعلی و آتی بنگاه، پتانسیل درآمدزایی، رشد پایدار شرکت و تحلیل ریسک آن را بدست آورند. از اینرو معیارهای جدیدی برای سنجش ارزش بنگاه مطرح شده که به سرعت جایگزین معیارها و شاخص‌های سنتی اندازه گیری ارزش بنگاه شده است . (نیکومرام و عسگری، 1381، 54).
انتخاب یک معیار ارزیابی عملکرد مناسب و رسیدن به اهداف شرکت با استفاده از این معیار، سبب با اهمیت‌تر شدن نحوه انتخاب یک معیار مناسب جهت ارزیابی عملکرد می‌شود. توسعه و بهبود معیارهای ارزیابی عملکرد به عنوان یک بخش مهم از زنجیره ارزش، یکی از وظایف اصلی حسابداری مدیریت است. معیارهای ارزیابی عملکرد معتبر و قابل اتکاء به شرکت اجازه می‌دهد که

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
مقدمه
از نقطه نظر شیمیدان ها، آب به صورت خالص ترین حالت آن در طبیعت یافت نمی شود و تهیه آب خالص مستلزم صرف هزینه و مواد می باشد. در نتیجه، این آب در محیط زیست و در طبیعت سریعا توسط ترکیبات مختلف آلوده می گردد. از طرف دیگر پیشرفتهای حاصله در علوم و فن آوری های مختلف موجب پیدایش مواد و مولکول های شده، که می توانند در برابر تجزیه زیستی مقاومت نمایند. در این میان، ترکیبات آلی و نیتروژن دار از جمله مواد مضر برای موجودات زنده هستند. این گونه ت
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
مقدمه
از نقطه نظر شیمیدان ها، آب به صورت خالص ترین حالت آن در طبیعت یافت نمی شود و تهیه آب خالص مستلزم صرف هزینه و مواد می باشد. در نتیجه، این آب در محیط زیست و در طبیعت سریعا توسط ترکیبات مختلف آلوده می گردد. از طرف دیگر پیشرفتهای حاصله در علوم و فن آوری های مختلف موجب پیدایش مواد و مولکول های شده، که می توانند در برابر تجزیه زیستی مقاومت نمایند. در این میان، ترکیبات آلی و نیتروژن دار از جمله مواد مضر برای موجودات زنده هستند. این گونه ترکیبات عمدتا از واحدهای داروسازی، صنایع کاغذسازی، کک سازی، پتروشیمی و تولید روغن، پالایشگاه های نفت و بسیاری از واحدهای شیمیایی دیگر خارج می شود. که رها شدن چنین موادی در محیط زیست از خطرات مهم زیست محیطی محسوب می شوند. از طرف دیگر با توجه به افزایش محدودیت های ناشی از قوانین زیست محیطی و به منظور حفظ تعادل اکوسیستم طبیعی نیاز به روش های تصفیه ای جدیدی می باشد که بتوانند این مواد را حذف و یا حداقل به موادی با مولکول های کوچکتر و قابل تصفیه تبدیل نمایند. روشهای متعارف تصفیه مانند روش های زیستی، برای تصفیه پساب های حاوی چنین موادی پاسخگو نمی باشد و روش های فیزیکی نیز این مواد را از یک محیط (با غلظت کمتر و حجم بیشتر) به محیط دیگر (با غلظت بیشتر و حجم کمتر) و یا از یک فرم (بسیار خطرناک) به فرم دیگر (کمتر خطرناک) تبدیل می کنند [Fernandes,2005; Gorgate,2002]
البته از سالیان دور سوزاندن فاضلاب های حاوی مواد خطرناک مرسوم بوده است در حالی که این روش تنها برای فاضلاب هایی با غلظت بالا (بدون در نظر گرفتن آلودگی اتمسفریک هوا) قابل توجیه است.
روش های اکسیداسیون شیمیایی، الکترو شیمیایی، فتوشیمیایی و فتوکاتالیسی فاضلاب های خطرناک از جمله جدیدترین و آخرین راه حل ها برای حذف کامل آلاینده ها مطرح می باشند. لیکن این روش های فعلا از نظر اقتصادی (چه از نظر هزینه ثابت و چه از نظر هزینه عملیاتی) قابل رقابت با فرایندهای تصفیه زیستی رایج نیستند. در تصفیه زیستی میکرو ارگانیسم ها بدون افزایش مقدار قابل ملاحظه ماده شیمیایی و فقط با کمک اکسیژن (تا هنگامی که سوبسترات آلی وجود دارد) واکنش اکسیداسیون را ادامه می دهند. در حالی که انجام این عمل توسط واکنش های شیمیایی، ف (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) مقدمه از نقطه نظر شیمیدان ها، آب به صورت خالص ترین حالت آن در طبیعت یافت نمی شود و تهیه آب خالص مستلزم صرف هزینه و مواد می باشد. در نتیجه، این آب در محیط زیست و در طبیعت سریعا توسط ترکیبات مختلف آلوده می گردد. از طرف دیگر پیشرفتهای حاصله در علوم و فن آوری های مختلف موجب پیدایش مواد و مولکول های شده، که می توانند در برابر تجزیه زیستی مقاومت نمایند. در این میان، ترکیبات آلی و نیتروژن دار از جمله مواد مضر برای موجودات زنده هستند. این گونه ترکیبات عمدتا از واحدهای داروسازی، صنایع کاغذسازی، کک سازی، پتروشیمی و تولید روغن، پالایشگاه های نفت و بسیاری از واحدهای شیمیایی دیگر خارج می شود. که رها شدن چنین موادی در محیط زیست از خطرات مهم زیست محیطی محسوب می شوند. از طرف دیگر با توجه به افزایش محدودیت های ناشی از قوانین زیست محیطی و به منظور حفظ تعادل اکوسیستم طبیعی نیاز به روش های تصفیه ای جدیدی می باشد که بتوانند این مواد را حذف و یا حداقل به موادی با مولکول های کوچکتر و قابل تصفیه تبدیل نمایند. روشهای متعارف تصفیه مانند روش های زیستی، برای تصفیه پساب های حاوی چنین موادی پاسخگو نمی باشد و روش های فیزیکی نیز این مواد را از یک محیط (با غلظت کمتر و حجم بیشتر) به محیط دیگر (با غلظت بیشتر و حجم کمتر) و یا از یک فرم (بسیار خطرناک) به فرم دیگر (کمتر خطرناک) تبدیل می کنند [Fernandes,2005; Gorgate,2002] البته از سالیان دور سوزاندن فاضلاب های حاوی مواد خطرناک مرسوم بوده است در حالی که این روش تنها برای فاضلاب هایی با غلظت بالا (بدون در نظر گرفتن آلودگی اتمسفریک هوا) قابل توجیه است. روش های اکسیداسیون شیمیایی، الکترو شیمیایی، فتوشیمیایی و فتوکاتالیسی فاضلاب های خطرناک از جمله جدیدترین و آخرین راه حل ها برای حذف کامل آلاینده ها مطرح می باشند. لیکن این روش های فعلا از نظر اقتصادی (چه از نظر هزینه ثابت و چه از نظر هزینه عملیاتی) قابل رقابت با فرایندهای تصفیه زیستی رایج نیستند. در تصفیه زیستی میکرو ارگانیسم ها بدون افزایش مقدار قابل ملاحظه ماده شیمیایی و فقط با کمک اکسیژن (تا هنگامی که سوبسترات آلی وجود دارد) واکنش اکسیداسیون را ادامه می دهند. در حالی که انجام این عمل توسط واکنش های شیمیایی، فتوشیمیایی، الکتروشیمیایی و فتو کاتالیستی مستلزم صرف هزینه فراوان، جهت تجزیه کامل آلاینده ها می باشد. استفاده از روش های فتوشیمیایی و فتو کاتالیستی با نگاه به الگوی طبیعت به عنوان راکتور فتوشیمیایی عظیم بوده که در مجموعه آن خورشید به عنوان منبع تشعشع الکترومغناطیسی، هوا به عنوان ترکیب گازی و آب به عنوان محیط مایع، شرایط واکنش های فتوشیمیایی در آب و هوا را امکان پذیر ساخته است و این مسئله سبب توجه دانشمندان به بررسی بیشتر فرایند القاء نور و توشیمیایی، الکتروشیمیایی و فتو کاتالیستی مستلزم صرف هزینه فراوان، جهت تجزیه کامل آلاینده ها می باشد.
استفاده از روش های فتوشیمیایی و فتو کاتالیستی با نگاه به الگوی طبیعت به عنوان راکتور فتوشیمیایی عظیم بوده که در مجموعه آن خورشید به عنوان منبع تشعشع الکترومغناطیسی، هوا به عنوان ترکیب گازی و آب به عنوان محیط مایع، شرایط واکنش های فتوشیمیایی در آب و هوا را امکان پذیر ساخته است و این مسئله سبب توجه دانشمندان به بررسی بیشتر فرایند القاء نور و رکیبات عمدتا از واحدهای داروسازی، صنایع کاغذسازی، کک سازی، پتروشیمی و تولید روغن، پالایشگاه های نفت و بسیاری از واحد
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
مقدمه
از نقطه نظر شیمیدان ها، آب به صورت خالص ترین حالت آن در طبیعت یافت نمی شود و تهیه آب خالص مستلزم صرف هزینه و مواد می باشد. در نتیجه، این آب در محیط زیست و در طبیعت سریعا توسط ترکیبات مختلف آلوده می گردد. از طرف دیگر پیشرفتهای حاصله در علوم و فن آوری های مختلف موجب پیدایش مواد و مولکول های شده، که می توانند در برابر تجزیه زیستی مقاومت نمایند. در این میان، ترکیبات آلی و نیتروژن دار از جمله مواد مضر برای موجودات زنده هستند. این گونه ترکیبات عمدتا از واحدهای داروسازی، صنایع کاغذسازی، کک سازی، پتروشیمی و تولید روغن، پالایشگاه های نفت و بسیاری از واحدهای شیمیایی دیگر خارج می شود. که رها شدن چنین موادی در محیط زیست از خطرات مهم زیست محیطی محسوب می شوند. از طرف دیگر با توجه به افزایش محدودیت های ناشی از قوانین زیست محیطی و به منظور حفظ تعادل اکوسیستم طبیعی نیاز به روش های تصفیه ای جدیدی می باشد که بتوانند این مواد را حذف و یا حداقل به موادی با مولکول های کوچکتر و قابل تصفیه تبدیل نمایند. روشهای متعارف تصفیه مانند روش های زیستی، برای تصفیه پساب های حاوی چنین موادی پاسخگو نمی باشد و روش های فیزیکی نیز این مواد را از یک محیط (با غلظت کمتر و حجم بیشتر) به محیط دیگر (با غلظت بیشتر و حجم کمتر) و یا از یک فرم (بسیار خطرناک) به فرم دیگر (کمتر خطرناک) تبدیل می کنند [Fernandes,2005; Gorgate,2002]
البته از سالیان دور سوزاندن فاضلاب های حاوی مواد خطرناک مرسوم بوده است در حالی که این روش تنها برای فاضلاب هایی با غلظت بالا (بدون در نظر گرفتن آلودگی اتمسفریک هوا) قابل توجیه است.
روش های اکسیداسیون شیمیایی، الکترو شیمیایی، فتوشیمیایی و فتوکاتالیسی فاضلاب های خطرناک از جمله جدیدترین و آخرین راه حل ها برای حذف کامل آلاینده ها مطرح می باشند. لیکن این روش های فعلا از نظر اقتصادی (چه از نظر هزینه ثابت و چه از نظر هزینه عملیاتی) قابل رقابت با فرایندهای تصفیه زیستی رایج نیستند. در تصفیه زیستی میکرو ارگانیسم ها بدون افزایش مقدار قابل ملاحظه ماده شیمیایی و فقط با کمک اکسیژن (تا هنگامی که سوبسترات آلی وجود دارد) واکنش اکسیداسیون را ادامه می دهند. در حالی که انجام این عمل توسط واکنش های شیمیایی، فتوشیمیایی، الکتروشیمیایی و فتو کاتالیستی مستلزم صرف هزینه فراوان، جهت تجزیه کامل آلاینده ها می باشد.
استفاده از روش های فتوشیمیایی و فتو کاتالیستی با نگاه به الگوی طبیعت به عنوان راکتور فتوشیمیایی عظیم بوده که در مجموعه آن خورشید به عنوان منبع تشعشع الکترومغناطیسی، هوا به عنوان ترکیب گازی و آب به عنوان محیط مایع، شرایط واکنش های فتوشیمیایی در آب و هوا را امکان پذیر ساخته است و این مسئله سبب توجه دانشمندان به بررسی بیشتر فرایند القاء نور و های شیمیایی دیگر خارج می شود. که رها شدن چنین موادی در محیط زیست از خطرات مهم زیست محیطی محسوب می شوند. از طرف دیگر با توجه به افزایش محدودیت های ناشی از قوانین زیست محیطی و به منظور حفظ تعادل اکوسیستم طبیعی نیاز به روش های تصفیه ای جدیدی می باشد که بتوانند این مواد را حذف و یا حداقل به موادی با مولکول های کوچکتر و قابل تصفیه تبدیل نمایند. روشهای متعارف تصفیه مانند روش های زیستی، برای تصفیه پساب های حاوی چنین موادی پاسخگو نمی باشد و روش های فیزیکی نیز این مواد را از یک محیط (با غلظت کمتر و حجم بیشتر) به محیط دیگر (با غلظت بیشتر و حجم کمتر) و یا از یک فرم (بسیار خطرناک) به فرم دیگر (کمتر خطرناک) تبدیل می کنند [Fernandes,2005; Gorgate,2002]
البته از سالیان دور سوزاندن فاضلاب های حاوی مواد خطرناک مرسوم بوده است در حالی که این روش تنها برای فاضلاب هایی با غلظت بالا (بدون در نظر گرفتن آلودگی اتمسفریک هوا) قابل توجیه است.
روش های اکسیداسیون شیمیایی، الکترو شیمیایی، فتوشیمیایی و فتوکاتالیسی فاضلاب های خطرناک از جمله جدیدترین و آخرین راه حل ها برای حذف کامل آلاینده ها مطرح می باشند. لیکن این روش های فعلا از نظر اقتصادی (چه از نظر هزینه ثابت و چه از نظر هزینه عملیاتی) قابل رقابت با فرایندهای تصفیه زیستی رایج نیستند. در تصفیه زیستی میکرو ارگانیسم ها بدون افزایش مقدار قابل ملاحظه ماده شیمیایی و فقط با کمک اکسیژن (تا هنگامی که سوبسترات آلی وجود دارد) واکنش اکسیداسیون را ادامه می دهند. در حالی که انجام این عمل توسط واکنش های شیمیایی، فتوشیمیایی، الکتروشیمیایی و فتو کاتالیستی مستلزم صرف هزینه فراوان، جهت تجزیه کامل آلاینده ها می باشد.
استفاده از روش های فتوشیمیایی و فتو کاتالیستی با نگاه به الگوی طبیعت به عنوان راکتور فتوشیمیایی عظیم بوده که در مجموعه آن خورشید به عنوان منبع تشعشع الکترومغناطیسی، هوا به عنوان ترکیب گازی و آب به عنوان محیط مایع، شرایط واکنش های فتوشیمیایی در آب و هوا را امکان پذیر ساخته است و این مسئله سبب توجه دانشمندان به بررسی بیشتر فرایند القاء نور و

‌‌1-8-2- متغیّر وابسته.. 16
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه‌ مطالعاتی
2-1- مقدّمه.. 19
2-2- هوش و انواع آن.. 19
2-3- فرهنگ.. 22
2-4- رویکرد‌های متفاوت در خصوص هوش.. 23
2-4-1- زمینه فرهنگی و هوش.. 24
2-4-2- نظریّۀ هوش چندگانه گاردنر.. 24
2-4-3- نظریّۀ هوش و رشد شناختی آندرسن.. 25
2-4-4- نظریّۀ زیست‌- بوم شناسی سوسی.. 26
2-4-5- نظریّۀ سه‌وجهی استرنبرگ.. 26
2-5- هوش فرهنگی.. 26
2-6- مقیاس چهار عاملی هوش فرهنگی:.. 28
2-6-1- ابعاد مربوط به خود.. 29
2-6-2- ابعاد اجتماعی.. 29
2-7- ابعاد هوش فرهنگی.. 30
2-7-1- بعد فراشناختی (استراتژی هوش فرهنگی).. 30
2-7-2- بعد شناختی (دانش هوش فرهنگی).. 31
2-7-3- بعد انگیزشی (انگیزش هوش فرهنگی).. 31
2-7-4- بعد رفتاری هوش فرهنگی.. 31
2-8- ابعاد هوش فرهنگی از دیدگاه اندیشمندان و پژوهشگران مختلف 32
2-9- تقویّت و توسعه هوش فرهنگی.. 35
2-9-1- الگوی مراحل شش‌گانه ارلی و موساکوفسکی.. 36
2-9-2- الگوی قواعد مشارکت توماس و اینکسون.. 37
2-9-3- الگوی حلقه‌های سه‌گانه باووک و همکاران.. 38
2-10- مشخصّات ذاتی و اکتسابی تقویّت هوش فرهنگی.. 39
2-11- ارزیابی هوش فرهنگی و نگرش چهار عاملی در سنجش فرهنگی 39
2-12- مهارت های زندگی.. 40
2-12-1- مقدّمه.. 40
2-13- آموزش مهارت‌های زندگی.. 41
2-14- اهداف آموزش مهارت‌های زندگی.. 42
2-15- تاریخچه مهارت‌های زندگی:.. 42
2-16- طبقه‌بندی مهارت‌های زندگی:.. 43
2-16-1- توانایی خودآگاهی:.. 43
2-16-2- تفکّر خلّاق:.. 43
2-16-3- تفکّر انتقادی:.. 44
2-16-4- مهارت‌های اجتماعی:.. 44
2-16-5- مهارت‌های ارتباط مؤثّر:.. 44
2-16-6- همدلی:.. 44
2-16-7- توانایی روابط بین فردی:.. 45
2-16-8- مقابله با استرس:.. 45
2-16-9- مهارت‌ حلّ مسأله و تصمیم‌گیری:.. 45
2-16-10- مهارت‌های مدیریت خشم (توانایی مقابله با تنیدگی) 46
2-17- نظریّه‌های یادگیری مرتبط با آموزش مهارت‌های زندگی.. 46
2-17-1- نظریّه شناختی – اجتماعی بندورا.. 46
2-17-2- نظریّه یادگیری ساخت‌گرایی.. 47
2-17-3- نظریّه پردازش اطّلاعات شناختی در یادگیری.. 48
2-17-4- دلالت نظریّه مازلو بر آموزش مهارت‌های زندگی.. 50
2-18- شناخت سبک‌های شخصیّتی انطباق‌پذیر.. 52
2-18-1- روان‌رنجوری.. 52
2-18-2- برون‌گرایی.. 53
2-18-3- گشاده‌رویی.. 53
2-18-4- خوش‌مشربی (مقبولیّت).. 53
2-18-5- وظیفه‌شناسی.. 53
2-19- شیوه‌ی مداخله.. 54
2-20- جلسه‌های آموزشی.. 54
2-21- پیشینه پژوهشی.. 57
2-21-1- پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور.. 57
2-21-2- پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور.. 59
فصل سوم: روش پژوهش
3-1- مقدّمه.. 63
3-2- بیان روش و مراحل انجام پژوهش.. 63
3-3- جامعه‌ی آماری.. 64
3-4- حجم نمونه و روش نمونه‌گیری.. 64
3-5- روش اجرای پژوهش.. 65
3-6- ابزار پژوهش.. 65
3-7- شیوه‌های جمع‌آوری اطّلاعات.. 65
3-8- روش‌های آماری.. 66<br‌‌1-8-2- متغیّر وابسته.. 16 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه‌ مطالعاتی 2-1- مقدّمه.. 19 2-2- هوش و انواع آن.. 19 2-3- فرهنگ.. 22 2-4- رویکرد‌های متفاوت در خصوص هوش.. 23 2-4-1- زمینه فرهنگی و هوش.. 24 2-4-2- نظریّۀ هوش چندگانه گاردنر.. 24 2-4-3- نظریّۀ هوش و رشد شناختی آندرسن.. 25 2-4-4- نظریّۀ زیست‌- بوم شناسی سوسی.. 26 2-4-5- نظریّۀ سه‌وجهی استرنبرگ.. 26 2-5- هوش فرهنگی.. 26 2-6- مقیاس چهار عاملی هوش فرهنگی:.. 28 2-6-1- ابعاد مربوط به خود.. 29 2-6-2- ابعاد اجتماعی.. 29 2-7- ابعاد هوش فرهنگی.. 30 2-7-1- بعد فراشناختی (استراتژی هوش فرهنگی).. 30 2-7-2- بعد شناختی (دانش هوش فرهنگی).. 31 2-7-3- بعد انگیزشی (انگیزش هوش فرهنگی).. 31 2-7-4- بعد رفتاری هوش فرهنگی.. 31 2-8- ابعاد هوش فرهنگی از دیدگاه اندیشمندان و پژوهشگران مختلف 32 2-9- تقویّت و توسعه هوش فرهنگی.. 35 2-9-1- الگوی مراحل شش‌گانه ارلی و موساکوفسکی.. 36 2-9-2- الگوی قواعد مشارکت توماس و اینکسون.. 37 2-9-3- الگوی حلقه‌های سه‌گانه باووک و همکاران.. 38 2-10- مشخصّات ذاتی و اکتسابی تقویّت هوش فرهنگی.. 39 2-11- ارزیابی هوش فرهنگی و نگرش چهار عاملی در سنجش فرهنگی 39 2-12- مهارت های زندگی.. 40 2-12-1- مقدّمه.. 40 2-13- آموزش مهارت‌های زندگی.. 41 2-14- اهداف آموزش مهارت‌های زندگی.. 42 2-15- تاریخچه مهارت‌های زندگی:.. 42 2-16- طبقه‌بندی مهارت‌های زندگی:.. 43 2-16-1- توانایی خودآگاهی:.. 43 2-16-2- تفکّر خلّاق:.. 43 2-16-3- تفکّر انتقادی:.. 44 2-16-4- مهارت‌های اجتماعی:.. 44 2-16-5- مهارت‌های ارتباط مؤثّر:.. 44 2-16-6- همدلی:.. 44 2-16-7- توانایی روابط بین فردی:.. 45 2-16-8- مقابله با استرس:.. 45 2-16-9- مهارت‌ حلّ مسأله و تصمیم‌گیری:.. 45 2-16-10- مهارت‌های مدیریت خشم (توانایی مقابله با تنیدگی) 46 2-17- نظریّه‌های یادگیری مرتبط با آموزش مهارت‌های زندگی.. 46 2-17-1- نظریّه شناختی – اجتماعی بندورا.. 46 2-17-2- نظریّه یادگیری ساخت‌گرایی.. 47 2-17-3- نظریّه پردازش اطّلاعات شناختی در یادگیری.. 48 2-17-4- دلالت نظریّه مازلو بر آموزش مهارت‌های زندگی.. 50 2-18- شناخت سبک‌های شخصیّتی انطباق‌پذیر.. 52 2-18-1- روان‌رنجوری.. 52 2-18-2- برون‌گرایی.. 53 2-18-3- گشاده‌رویی.. 53 2-18-4- خوش‌مشربی (مقبولیّت).. 53 2-18-5- وظیفه‌شناسی.. 53 2-19- شیوه‌ی مداخله.. 54 2-20- جلسه‌های آموزشی.. 54 2-21- پیشینه پژوهشی.. 57 2-21-1- پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور.. 57 2-21-2- پژوهش‌های انجام شده در داخل کشور.. 59 فصل سوم: روش پژوهش 3-1- مقدّمه.. 63 3-2- بیان روش و مراحل انجام پژوهش.. 63 3-3- جامعه‌ی آماری.. 64 3-4- حجم نمونه و روش نمونه‌گیری.. 64 3-5- روش اجرای پژوهش.. 65 3-6- ابزار پژوهش.. 65 3-7- شیوه‌های جمع‌آوری اطّلاعات.. 65 3-8- روش‌های آماری.. 66 فصل چهارم:تحلیل داده‌ها 4-1- مقدّمه.. 69 4-2- توصیف ویژگی‌های جمعیّت‌‌شناختی آزمودنی‌ها.. 69 4-3- تحلیل استنباطی.. 70 4-4- فرضیّه‌ی پژوهش: بین دانش‌آموزان دختر و پسر از نظر هوش فرهنگی تفاوت وجود دارد… 70 4-5- فرضیّه‌ی پژوهش: آموزش مهارت‌های زندگی باعث افزایش هوش فرهنگی دانش‌آموزان می‌شود… 70 4-6- فرضیّه‌ی پژوهش: بین میزان اثربخشی آموزشی مهارت‌های زندگی در دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت وجود دارد… 74 فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری محدودیّت‌های پژوهش.. 96 پیشنهادها.. 97 فهرست مطالب.. 99 منابع فارسی.. 99 منابع انگلیسی.. 102 Absract 108 مقدّمه به دلیل افزایش ارتباط‌های جهانی[1] گرایش به سمت تنوّع فرهنگی[2] و جهانی شدن افزایش پیدا کرده است. جهانی شدن شامل تعامل اجتماعی[3] در یک مقیاس جهانی است که در آن بسیاری از ملیّت‌‌‌های گوناگون با هم پیوند و ارتباط دارند و در یک محیط متفاوت از نظر فرهنگی در قلمروهای مختلف سیاسی، اجتماعی، علمی، ورزشی، فرهنگی، تجاری و مذهبی فعّالیّت می‌کنند. زندگی بشر تحت تأثیر تغییرات وسیع صنعتی، اجتماعی، فرهنگی، دچار تحوّل شده است. شمار زیادی از افراد قادر نیستند بین مُحرّک‌های متنوّع بیرونی ونیروهای متعارض درونی توازن ایجادکنند ودر فرایند رشد موزون و همه جانبه که هدف اصلی تعالی انسان است، دچار مشکل می‌شوند (بوتوین،[4] 2000). اگر چه به طور فزاینده‌ای از مرزها عبور کرده‌ایم و موانع کسب و کار، مهاجرت، سفر و تبادل اطّلاعات را کنار زده‌ایم، ولی مرزهای فرهنگی به راحتی از میان نمی‌روند. بر خلاف جنبه‌های شهود قانونی، سیاسی یا اقتصادی محیط‌های تجاری فرهنگ تا حدود زیادی نامرئی افزایش رقابت در عرصه‌های جهانی و تغییرات مداوم در تجارت و تکنولوژی باعث شد تا شیوه‌های مدیریّت سازمان مورد بازنگری قرار گیرد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این بازنگری توسعه مدیریت منابع انسانی بود (چلادورای،[5] 2006). منابع انسانی به ‌عنوان یکی ازمنابع مهم سازمان، تأثیر فراوانی از روند جهانی‌سازی یافته است. به ‌نحوی که بی‌توجّهی به این تغییرات و عدم انطباق با آنها موجب ناکارآمدی سازمان‌ها ‌در شرایط جدید گشته است (عباسعلی زاده، 1386). درواقع تنوّع فرهنگی یکی از تهدیدات و البتّه فرصت‌هایی است که به طور فزاینده بر موفقیّت سازمان‌هایی که در فضای دارای این تنوّع به فعّالیّت می‌پردازند تأثیر می‌گذارند (عباسعلی زاده، 1387). بسیاری از سازمان‌های قرن بیست ‌و یکم چند فرهنگی هستند (کاظمی، 1387). بیشتر در میان مجموعه‌های مختلفی از فرهنگ‌ها و دیدگاه‌ها درگیر می‌شوند. پژوهش (راشل کراپازانو،[6] 2002) نشان داد که در فرهنگ‌های مختلف و حتّی در خرده ‌فرهنگ‌ها می‌توان طیف وسیعی از احساسات را با علائم شفاهی و غیر شفاهی متفاوت مشاهده کرد (به نقل از من آل آقا، 1387). این دشواری‌های ادراکی و تعارضات و رشد روز افزون تعاملات بین‌المللی، سبب ارائه مفهومی نوین در مباحث شناختی شده است که با نام هوش فرهنگی[7] شناخته می‌شود. هوش فرهنگی مهم‌ترین ابزاری است که می‌توان برای مواجهه مناسب با موقعیّت‌های چند فرهنگی به ‌کار گرفت. هوش فرهنگی کمک می‌کند با درک صحیح و سریع از مؤلّفه‌های فرهنگی مختلف، رفتاری متناسب با هریک از آن‌ها بروز دهیم (عباسعلی زاده و نائیجی، 1386). فیّاضی و جان نثار احمدی (1385)، هوش فرهنگی را توانایی فرد برای تطبیق با ارزش‌ها، سنّت‌ها و آداب و رسوم متفاوت از آن‌چه به آن‌ها عادت کرده است و کار کردن در یک محیط متفاوت فرهنگی، تعریف می‌کنند. هوش فرهنگی یعنی توانایی فرد برای سازگاری موفقیّت‌آمیز با مجموعه‌های نوین فرهنگی که براساس زمینه‌ی فرهنگی فرد، می‌توان آن‌ها را مجموعه‌ها‌یی نامأنوس و ناآشنا دانست (ارلی،[8] آنگ[9] و تان[10] 2006). در تعریفی دیگر هوش فرهنگی یک قابلیّت فردی برای درک تفسیر و اقدام اثربخش در موقعیّت‌های متنوّع فرهنگی است و با آن دسته از مفاهیم مرتبط با هوش سازگار است که هوش را بیشتر یک توانایی شناختی می‌دانند (پترسون،[11] 2004). هوش فرهنگی درک ظاهر و باطن افراد از نظر فکری علمی است. همچنین چارچوب و زبانی را در اختیار ما قرار می‌دهد که تفاوت‌ها را درک کرده و روی آن‌ها سرمایه گذاری کنیم نه این که آن‌ها را تحمّل کرده یا نادیده بگیریم (پلام[12] و دیگران، 2007). هوش فرهنگی برگرفته از نظریّه‌ی هوش‌های چندگانه[13] است که در سال 1993از سوی گاردنر[14] ارائه شد. ساختار هوش فرهنگی با انواع دیگر هوش از جمله هوش عاطفی و اجتماعی مربوط است (آنگ و ون‌داین، 2008). به عبارت دیگر دو نوع از هوش زیربنای هوش فرهنگی هستند هوش هیجانی[15] و هوش اجتماعی.[16] هوش هیجانی به توانایی فرد برای دانستن هیجانات خود و مدیریت آن‌ها، انگیزش شناخت هیجانات دیگران و اداره نمودن روابط اشاره دارد (گلمن،[17] 1998). و همچنین به توانایی فرد برای فهم و درک احساسات، تفکّرات و رفتارها در موقعیّت‌های بین فردی و عملکرد مناسب بر مبنای این ادراکات است (مارلو،[18] 1986). این دو نوع هوش نسبت به موقعیّت‌های دارای تنوّع فرهنگی قابلیّت پیش بینی و آگاهی کمی دارند، به همین دلیل نیاز به هوش فرهنگی احساس می‌شود (النکف[19] و مانف،[20] 2009). هوش فرهنگی عبارت است از توانایی برای رشد خود از طریق یادگیری پیوسته و درک مطلوب تنوّعات فرهنگی، آداب و رسوم، ارزش‌ها و تعقّل‌گرایی و درک انسان‌ها در بستر فرهنگ و تفاوت‌های رفتاری آن‌ها (انگ، ون داین و که 2005).[21] همچنین توانایی فرد برای درک، تفسیر و اقدام اثربخش در موقعیّت‌هایی دانسته شده که از تنوّع فرهنگی برخوردارند (پترسون،[22] 2005). عده‌ای این نوع هوش را یک نوع شایستگی چند وجهی می‌دانند که شامل دانش فرهنگی، عمل به صورت متفکّرانه و فهرستی از مهارت‌های رفتاری است (توماس[23] و اینکسون،[24] 2004). کنار آمدن با فشارهای زندگی، کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی همواره بخشی از واقعیّت‌های زندگی انسان است که در ادوار مختلف زندگی او به اشکال گوناگون تجلّی یافته است. چنان‌چه جوانان و نوجوانان شیوه‌های صحیح رفتاری را فرا نگرفته باشند و مهارت‌های لازم را نیاموخته باشند با آسیب‌های جدّی و متعدّدی روبه رو خواهند شد، یکی از راه‌های پیشگیری از بروزمشکلات روانی در آنان آموزش مهارت‌های زندگی[25] است (ابراهیم زاده و رحمانی، 1389). ژیلبرت بوتوین[26] (1977) برای نخستین بار برنامه آموزش مهارت‌های زندگی را طراحی کرد. از نظر سازمان جهانی بهداشت،[27] مهارت‌های زندگی برای افزایش توانایی‌های روانی – اجتماعی به افراد آموزش داده می‌شود و فرد را قادر می‌سازد که به طور مؤثّر با مقتضیات و چالش‌های زندگی روبه رو شود (ابوالقاسمی و همکاران، 1389). در این بین، تکنیک‌های اصلاحی بسیاری به‌ویژه درباره‌ی تقویّت و افزایش خود شکل گرفت. ازجمله آموزش مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های رویارویی، آموزش حلّ مسأله، آموزش رفتارمستقل یا استقلال رفتاری و آموزش ابراز وجود یا ابرازخود. درغالب این نظریّه‌ها از جمله نظریّه سلیگمن و الیس به قراین مرضی از نقص خود سرچشمه می‌گیرد و درمان نیز با تغییر توانایی «خود» درمقابله با مسائل و رویدادها، صورت می‌گیرد (جلالی، 1388). اجرای برنامه آموزش مهارت‌های زندگی به صورت مداخله‌ای موجب به‌ وجود آمدن تغییراتی در نگرش، تمایلات رفتاری، احساس خود کارآمدی و کفایت فردی می‌شود. این مداخلات همچنین برآمادگی رفتاری فرد اثر می‌گذارند و در نتیجه تغییراتی به ‌صورت رفتار سالم و رفتارهای اجتماعی مناسب ایجاد می‌نمایند (ابراهیم زاده و رحمانی، 1389). به ‌طور کلّی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر بهبود کیفیّت زندگی دانش‌آموزان (محمّدی، 2011) بهبودی شاخص‌های سلامت روانی، استرس خانوادگی و پذیرش اجتماعی (ثمری، 1384)، عزّت نفس و مسوولیّت پذیری افراد (اسماعیلی نسب و همکاران 2011)، ارتقای میزان انگیزه پیشرفت، خود احترامی و سازگاری اجتماعی (سپاه منصور، 1386حاج امینی و همکاران، 1387). کاهش کمرویی و کنترل خشم دانش‌آموزان (برمکوهی، 1388)، خود ابرازی و سلامت عمومی دانش‌آموزان (یادآوری، 1383) در پژوهش های مختلف نشان داده شده است. آموزش مهارت‌های زندگی در صورتی به نتایج مورد نظر ختم می‌شود که همه مهارت‌ها به فرد آموخته شود (شولمن،1386). با توجّه به مطالب گفته شده و با توجّه به ویژگی‌های روان شناختی دانش‌آموزان مهاجر، پژوهش حاضر با هدف برّرسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر افزایش هوش فرهنگی دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی دبیرستان‌های شهر قزوین مورد بررسی قرارگرفت. 1-2- بیان مسأله: مدّت‌هااست بسیاری از سازمان‌ها قلمرو فعّالیّت‌های خود را وسعت داده‌اند. این وسعت قلمرو و حوزه‌ی فعّالیّت، صرفاً به سازمان‌های تجاری و اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه سازمان‌های سیاسی، اجتماعی‌، علمی، ورزشی، فرهنگی و مذهبی را هم دربرمی‌گیرد (زاهدی، 1379). برای ایجاد روابط مؤثّر و غلبه بر مشکلات ناشی از این تنوّع فرهنگی، افراد نیازمند توانایی‌های ویژه‌ای در زمینه برقراری ارتباط و تعامل همزمان با افرادی دارای فرهنگ‌های مختلف هستند. یکی از این توانایی‌ها برخورداری از هوش فرهنگی است. هوش فرهنگی اشاره به توانایی و قابلیّت یک فرد در برقراری ارتباط مؤثّر با افرادی دارد که دارای فرهنگ‌های متفاوت هستند. هوش فرهنگی به افراد کمک می‌کند که بتوانند نسبت به فرهنگ‌های مختلف حسّاس باشند، بتوانند به طور شایسته و مناسبی با افراد فرهنگ‌های مختلف ارتباط برقرار کنند و فرهنگ‌های جدیدی را که با آن‌ها برخورد می‌کنند، تجزیه و تحلیل نمایند. ارتباطات به ‌عنوان برجسته‌ترین عامل قرن جاری که بسیاری از ابعاد زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است؛ توجّه بسیاری از پژوهشگران و صاحب‌نظران در زمینه‌های گوناگون را به خود جلب کرده است. ارتباط‌ها، توسعه و تأثیر آن در قرن جاری چنان همه‌گیر و وسیع بوده است که از قرن بیست و یکم به عنوان قرن ارتباطات یاد می‌شود. نتیجه این امر رشد و توسعه‌ی تعامل و همگرایی ملُّت‌ها می‌باشد. این تعامل یکی از پایه‌های اساسی شکل‌گیری محیط‌های چند فرهنگی نظیر شرکت‌های چند فرهنگی،[28] شرکت‌های چند ملیّتی،[29] دانشگاه‌های بین‌المللی، شبکه‌های اجتماعی و بین‌المللی و غیره است (تیلور کاکس،[30] 2011). این تنوّع مزایای بالقوه‌ای نظیر تصمیم‌گیری بهتر، خلاقیّت و نوآوری بیشتر و بازاریابی موفق‌تری را برای این سازمان‌ها به بار می‌آورد. در مقابل تفاوت‌های فرهنگی به‌ وجود آمده هزینه‌هایی را در اثر ترک شغلی بالاتر، تعارض بین فردی، و ضعف‌های ارتباطی، به این سازمان‌ها تحمیل می‌کند. به ‌راستی چه عواملی موجب ایجاد مشکل ارتباطی در چنین محیط‌هایی می‌شوند؟ نگاه به این موضوع از دیدگاه فرهنگی درک بهتری از آن ایجاد می‌کند. فرهنگ[31] مجموعه‌ای از باورها، اندیشه‌ها و تراوشات فکری بشر در طول تاریخ است که در زمینه‌ساز و تداوم بخش رشد و تعالی انسان و شکل‌گیری هویّتی خاص برای او بوده است. شاین[32] فرهنگ را مجموعه‌ای تبادل‌پذیر و مشترک از مجموعه داشته‌های و پیشینه‌های جوامع انسانی می‌داند که درعین حال یکی از رایج‌ترین و پیچیده‌ترین مفاهیم بوده و به عنوان سرمایه‌ای قابل انتقال ازنسلی به نسل دیگر قابل بررسی است (احمدی و شهبازی 1387). فرهنگ به عنوان مفهومی متشکل از مجموعه فرضیات، ارزش‌ها و رفتارهای یک جامعه، گروه یا یک ملّت است (رابینز،[33] 2002) و از یک جامعه به جامعه‌ی دیگری متفاوت است. از آن جا که یک فرهنگ خاص متعلّق به گروه خاص است، هنگامی که افراد در حصار فرضیات اساسی ارزش‌ها و رفتارهای خود قرار می‌گیرند بدون این که از فرضیات، ارزش‌ها و رفتارهای متعلق به فرهنگ‌های دیگر آگاهی داشته باشند؛ در قبول و احترام به آنها بی‌میل بوده و حتّی تحمّل آن‌ها برایشان دشوار خواهد بود (اعرابی و ایزدی، 1382). در این ارتباط (مارسلّا،[34] 2005)، بیان می‌دارد که ما باید قدرت فرهنگ را در ساخت واقعیّت‌هایمان و اکراهی را که به ما به عنوان انسان در تحمّل چالش‌های این واقعیّت‌ها دست می‌دهد به رسمیّت بشناسیم زیرا آن سطح غیر قابل قبولی از عدم اطمینان و تردید را به ‌وجود می‌آورند. فرهنگ چارچوب مناسبی برای جامعه‌سازی، حیات اجتماعی، همبستگی خانوادگی، تعلّق‌های مادّی و تعهد سیاسی بوده و به ویژه در جوامعی که تکثّر قومیّت دارند دارای اولویّت بالاتری خواهد بود (فرهنگی، محمّدی و اردشیر زاده، 1387). در میان عوامل بسیاری که می‌تواند نقش‌های حیاتی را در محیط‌های چند فرهنگی از حیث درک و تحمل فرهنگ‌های دیگر ایفا کنند، هوش فرهنگی یکی از مهم‌ترین عوامل است. ولی از آن جایی که هوش فرهنگی مفهوم نسبتاً جدیدی است (هریسون، 2012، ارلی وانگ،2003)، بسیاری از پژوهش‌های انجام شده در حوزه‌ی هوش فرهنگی درصدد کشف ابعاد مختلف آن بود و پژوهش زیادی در ارتباط آن با عواملی نظیر، تعارض، ضعف‌های ارتباطی وغیره که متناسب با مهارت‌های زندگی و بهداشت روانی باشد، انجام نشده است. سازمان آموزش و پرورش یکی از اصلی‌ترین ارکان موفّقیّت و پیشرفت در تمام کشورهای جهان است و هر جامعه‌ای که آموزش وپرورش قوی و کارآمدتری داشته باشد شانس بیشتری برای پیشرفت دارد. دانش‌آموزان از جمله منابع انسانی و سرمایه‌های ارزشمندی هستند که آینده جوامع به تربیّت صحیح آن‌ها بستگی دارد. سال‌های نوجوانی مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد به شمار می‌رود. در این دوره نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی به خصوص تعادل بین عواطف و عقل، درک ارزش وجودی خویشتن، خودآگاهی (شناخت استعدادها، توانایی‌ها و رغبت‌ها، انتخاب هدف‌های واقعی در زندگی، استقلال عاطفی از خانواده، حفظ تعادل روانی و عاطفی خویشتن درمقابل عوامل فشارزای محیط، برقراری روابط سالم با دیگران، کسب مهارت‌های اجتماعی لازم در دوست‌یابی، شناخت زندگی سالم و مؤثّر و چگونگی برخورداری از آن، از مهم‌ترین نیازهای نوجوانان است. بنابراین کمک به نوجوانان در رشد و گسترش مهارت‌‌‌های مورد نیاز برای زندگی مؤثّر و ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس در برخورد بامشکلات و حلّ آن و همچنین کمک به آنان در رشد و تکامل عواطف و مهارت‌های اجتماعی لازم جهت سازگاری موفق با محیط اجتماعی و زندگی مؤثّر و سازنده در جامعه، ضروری به نظر می‌رسد (شعاری نژاد، 1377). احتمالاً یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین برنامه‌های پیشگیری که در مدارس اجرا می‌شود، آموزش مهارت‌های زندگی است. این برنامه سعی می‌کند که مهارت‌های حلّ مشکلات، روش اتّخاذ تصمیم، شیوه‌ی مقاومت در برابر تأثیرات منفی کنترل رفتار خود، تعامل مؤثّر با دیگران، داشتن رفتار مناسب در موقعیّت‌هایی که نیاز به قاطعیّت دارد را به دانش‌آموزان بدهد (آنتونی بیگلان و همکاران، 1387). این روزها می‌دانیم که نیروهای زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی با هم رشد نوجوان تأثیر می‌گذارند (1999، ساسمن و روکرل، 2004). نوجوانی مرحله ای از رشد و بلوغ است که با تحوّلاتی در جسم و روان همراه است در این مرحله غرایز و احساسات در بالاترین حدّ خود قرار دارد، قوا و استعدادها به جنب و جوش در می‌آیند و عقل در آستانه رشد نسبی است در این مرحله نوجوان می‌خواهد روی پای خودش بایستد و از حالت کودکانه و دنباله روی به در آید. چیزی که بر مشکل تربیتی نوجوان می‌افزاید آسیب‌های اخلاقی است که امروزه به دلیل شرایط و فضای خاص فرهنگی و اجتماعی دامنگیر نسل نو شده است و جوامع انسانی به ویژه کشورهای صنعتی را با دشواری‌ها و مشکلات جدیّ روبه رو ساخته است(محمّدی،1385). کمک کردن به نوجوانان برای فکر کردن به صورت منطقی، توانایی آن‌ها را درگرفتن تصمیمات منطقی بیشتر می‌کند و به مرور زمان، آن‌ها از موفّقیّت‌ها و شکست‌های خود درس می‌گیرند و به فرایند تصمیم‌گیری فکر می‌کنند، اطمینان از تصمیم‌گیری و عملکرد آنان بهبود می‌یابد (بیرنس، 2003؛ ژاکونر وکلاچینسکی،2002). در فرهنگ‌های مختلف و حتّی در خرده فرهنگ‌ها در درون یک فرهنگ ملّی طیف وسیعی از احساسات و عواطف وجود دارد. به نحوی که تفاوت در زبان، قومیّت، سیاست‌ها و بسیاری خصوصیات دیگر می‌تواند به عنوان منابع تعارض بالقوّه ظهور کند و درصورت نبودن درک صحیح،توسعه روابط کاری را با مشکل مواجه سازد(تریاندیس،2006). یکی از عواملی که باعث برخی آسیب‌های روانی و نابهنجاری‌‌های رفتاری می‌شود مهاجرت است. افسردگی، احساس بی‌هویّتی، احساس تنهایی و از دست دادن اعتماد به نفس که توان ایجاد تعادل میان چالش‌ها و واکنش‌ها را از فرد می‌گیرد، در کنار مشکلاتی چون فقر در خانواده‌های مهاجر، پذیرش فرهنگ جدید، زبان و رویارویی با برخی از انواع تبعیض‌ها در جامعه و مدرسه، آن‌چه کودکان و نوجوانان مهاجر را بیش از همه تهدید می‌کند؛ حسّ تنهایی در آنان است. بلاتکلیفی و انتظار، خود را مسافری سرگردان و مهمانی ناخوانده یافتن، گمنامی و بی‌هویّتی، تنش‌های فردی و عدم تعادل در این مرحله پیش می‌آید. در یک نگاه کلّی و گذرا، می‌توان گفت، مهاجرت اختیاری به صورت طبیعی می‌تواند سازنده باشد، مهاجرت همیشه اختیاری، آزادانه و آگاهانه انجام نمی‌گیرد؛ بلکه جنگ‌ها، اشغال سرزمین‌ها، استبداد داخلی، تبعیض نژادی، حوادث و بلایای طبیعی می‌توانند علّت مهاجرت باشند. سازنده یا مخرّب بودن این امر وابسته به عوامل دیگری است که از مهم‌ترین آن‌ها انگیزه و اراده‌ی فرد مهاجر است که درشرایطی به رشد و ترقّی خود بیاندیشد و در تغییر شرایط نامساعد تلاش کند، و دیگر محیطی است که فرد مهاجر در آن زندگی می‌کند. وجود ملّت‌هایی با باورهای دینی متفاوت و بعضاً متضاد، با نژادهایی گوناگون و زمینه‌های تاریخی متفاوت، همچنین بسترهای متفاوت فرهنگی و اجتماعی، که کودکان در آن رشد می‌کنند و پرورش می‌یابند، از یک سو وگره خوردن سرنوشت کشورها، از سوی دیگر، ایجاب می‌کند که افراد دانش و مهارت‌هایی داشته باشند تا به‌ صورت مؤثّر با چالش‌ها ومقتضیّات یک جامعه‌ی جهانی روبه رو شوند و باید با بهره گیری از روش‌های مختلف، به تقویّت هوش فرهنگی افراد جامعه بپردازند. هوش فرهنگی موانع ارتباطی بین فرهنگی را کاهش داده و به افراد قدرت مدیریّت تنوّع فرهنگی می‌دهد. در واقع هوش فرهنگی، به منزله‌ی برچسبی است که می‌تواند در محیط متنوّع، انسجام و هماهنگی ایجاد کند (فیاضی و جان نثار احمدی، 1386). از آنجایی که سازمان‌ها به دنبال افزایش عملکرد و بهینه‌سازی امور هستند، در مرحله نخست باید عملکرد کارکنان را افزایش دهند. پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج کشور بهبود عملکرد افراد از طریق توسعه هوش فرهنگی را تأیید می‌کند. پژوهش‌های دلارام (1387)، ارلی و آنگ (2004) و آلن[35] و هییگینز[36] (2005) نشان داد که سازمان‌ها باید برای بالابردن کارایی داوطلبان و افزایش سطح عملکرد آنان لازم است به دانش و اطّلاعات فرهنگی نیروهای داوطلب خود توجّه ویژه‌ای را داشته باشند و همچنین نحوه به کاربردن این اطّلاعات را آموزش دهند. پژوهش و بررسی رفتار سازمانی و روان شناسی آشکار می‌کند که فرهنگ، اغلب فرایندها و پیامدهای سازمانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آن‌ها را هدایت می‌کند. مشخّص شده است که تفاوت ارزش‌ها و عقاید فرهنگی، ادراکات از کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین پژوهشگران به منظور بررسی و جستجوی بهترین ابزار فعّالیّت و اداره کردن محیط‌هایی که دارای تنوّع فرهنگی هستند، هوش فرهنگی را معرّفی کرده‌اند (مودی، 2007). فردی که دارای هوش فرهنگی بالااست توانایی یادگیری در محیط فرهنگی جدید را دارد و از رویارویی با فرهنگ‌های جدید لذّت می‌برد (دنگ[37] و گیبسون،[38] 2008). هوش فرهنگی یک قلمرو و حوزه‌ی جدید از هوش ارائه می‌کند که در کل به عنوان توانایی و قابلیّت ارتباط مؤثّر و کارآمد با افرادی از پیشینه متفاوت تعریف می‌شود. بی‌توجّهی به هوش‌های چندگانه به‌ ویژه هوش اجتماعی، هیجانی و عاطفی که از بنیان‌های توسعه در ابعاد مختلف تلقّی می‌شوند، می‌تواند روند جامعه پذیری[39] و فرهنگ پذیری[40] متناسب با دنیای کنونی را دچار اختلال کرده و شهروندانی را تربیت می‌کند که شاید به لحاظ حلّ مسائل ریاضی، توانمند امّا به لحاظ حلّ مسائل اجتماعی و فرهنگی با ضعف مواجه باشند. توانایی هوش‌های چندگانه اکتسابی بوده و در طول زمان و ماهیّت خود تکامل یابنده است (گولمن،[41] 1999). به گونه‌ای نسبی همه‌ی افراد به میزانی از نبود اعتماد به نفس، ضعف عزّت نفس، ناتوانی در ابرازخود، نابسندگی در بروز مهارت‌های اجتماعی، فقدان انعطاف پذیری اجتماعی، ناتوانی در حلّ مسائل و مشکلات زندگی، و نبود خلاقیّت رفتاری در رویارویی با رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و تربیتی رنج می‌برند ونیاز به کارآمدی هرچه بیشتر در زمینه‌های میان فردی و تعامل‌های ارتباطی دارند (جلالی، 1388). کودکان و نوجوانان به دلیل تجربه ی ناکافی وعدم آگاهی از مهارت‌های لازم از جمله آسیب پذیرترین قشر از اقشار اجتماعی هستند و به رغم انرژی و استعدادهای بالقوّه و سرشار، آن‌ها از چگونگی بکار بردن توانمندی‌های خود در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی آگاه نیستندآموزش و پرورش بهترین بستر برای ارائه‌ی این آگاهی به نوجوانان است (بنی جمالی،1386). آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند راهکاری مناسب برای افزایش توانایی افراد در برقراری روابط تلقّی شود و به بهبود مهارت‌های سازشی افراد منجر گردد. افزایش مهارت‌های زندگی ارتباط متقابل را بهبود می‌بخشد، تجربه‌های مثبت افراد را افزایش داده، و آن‌ها را در تعامل‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی یاری می‌دهد و انتظار می‌رود که ارتقای مهارت‌های زندگی به ارتقای هوش فرهنگی که همان انطباق مؤثّر و سازگاری با محیط‌های فرهنگی متفاوت و تعاملات اجتماعی و پاسخ‌های رفتاری مناسب که نشان‌دهنده‌ی هوش فرهنگی بالاست، منجر شود. با توجّه به آن‌چه گفته شد، این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که: تفاوت‌های فرهنگی و مشکلاتی که مهاجرت برای دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی به‌ وجود آورده است و با توجه به حمایت‌های اجتماعی کمی که دارند، آیا آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند در افزایش هوش فرهنگی آن‌ها مؤثّر واقع شود؟ 1-3- ضرورت و اهمّیّت پژوهش پیشرفت‌های علمی و فنّی سال‌های اخیر انسان‌ها را با انبوهی از مسائل و مشکلات گوناگون مواجه ساخته است. کنار آمدن با این فشارهای زندگی و کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی، همواره بخشی از واقعیّت زندگی انسان بوده و در ادوار متفاوت زندگی او، به اشکال گوناگونی تجلّی یافته است. در دوره ی کودکی این تعارض‌ها جلوه چندانی ندارند، امّا با افزایش سن و هنگام مواجهه با دشواری‌های ویژه سنین نوجوانی و جوانی، کشمکش‌های درونی و محیطی بیشتر تظاهر پیدا می‌کنند. به منظور ارتقاء سطح توانایی افراد جهت حلّ مؤثّر این مسائل و مقابله با مشکلات موجود، نیاز به توجّه جدّی و برنامه ریزی دقیق وجود دارد. زیرا توانایی در حلّ مسائل و مشکلات نقش تعیین کننده ای در تأمین سلامتی روانی، موفقیّت فردی و زندگی سالم دارد(شاملو،1387). رشد مهارت‌های زندگی از طریق یادگیری را می‌توان زیر بنای پیشگیری از مشکلات روانی- اجتماعی دانش‌آموزان دانست. سازمان بهداشت جهانی (1993) مهارت‌های زندگی را به عنوان مجموعه‌ای از مهارت‌های روانی واجتماعی و میان فردی تعریف کرده است که به افراد کمک می‌کند تا آگاهانه تصمیم بگیرند و مهارت‌های ارتباطی، شناختی و هیجانی خوبی داشته و زندگی سالم و پرباری داشته باشند (قاسم آبادی و محمّد خانی،1377). به نظر (اسکالی و ‌هاپسون،1998، به نقل از مؤمنی، 1388)، در طیّ این فرایند فرد مسوولیّت خود و زندگی‌اش را به دست می‌گیرد. آن‌ها معتقدند که فرایند خود توانمندسازی یک روند شدن، پویا و در حال رشد است. برای خود توانمند‌سازی بیشتر، هر فرد به آگاهی، داشتن اهداف مشخّص، ارزش‌ها و اطّلاعات نیاز دارد. هوش فرهنگی یک قلمرو جدید از هوش را ارائه می‌کند که در کل به عنوان توانایی و قابلیت برقراری ارتباط مؤثر و کارآمد با افرادی از پیشینیه‌ی متفاوت تعریف می‌شود. هوش فرهنگی شناخت لازم درباره‌ی توانایی‌ها و قابلیت‌های افراد برای رویارویی با موقعیت‌های چندفرهنگی، مشارکت در تعاملات میان‌فرهنگی و عمل کردن در گروه‌های متفاوت از نظر فرهنگی را فراهم می‌کند (لوگو،[42] 2007). پرداختن به هوش فرهنگی به ویژه طی یک دهه اخیر را باید ناشی از نیازی دانست که بشر امروزی با آن مواجه است. نیاز هرچه بیشتر به مدارای فرهنگی میان اقوام و ملیّت‌های مختلف به سادگی قابل دستیابی نیست. بدبینی‌های میان قومیّت‌های مختلف و بی‌اعتمادی‌های میان کشورهای گوناگون که ریشه‌های تاریخی و بلندمدت دارند پدیده‌‌هایی نیستند که بتوان به سادگی آنها را تعدیل کرد. طرح بحث هوش فرهنگی ناشی از نیازهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی در نظام جهانی در عصر حاضر بوده است. برخی از این نیازها را می‌توان به شرح زیر برشمرد: 1- مدیریت محیط‌های کارگری و صنعتی چندفرهنگی با توجّه به شکل‌گیری و گسترش هرچه بیشتر شرکت‌های چندملیّتی با کارکنانی از زمینه‌های فرهنگی متفاوت؛ 2- مهاجرت به سار کشورها با هدف دستیابی به شغل و کار کردن برای شرکت‌های مختلف خدماتی و صنعتی که توسط مدیرانی با زبان، نژاد، مذهب و به طور کلّی فرهنگ متفاوت اداره می‌شوند؛ 3- تبادل‌های دانشجویی در روند رو به گسترش ادامه تحصیل در محیط‌های دانشگاهی چندفرهنگی؛ 4- فعّالیّت‌های گروه‌ها و رسانه‌های مختلف در جهت تخریب دیدگاه‌های مذهبی و دینی متفاوت در جهت افزایش تنش و نزاع میان گروه‌های مختلف با هدف سودجویی برای خود؛ 5- گرایش‌های قوم‌مرکزانه برخی سیاست‌مداران در ارتباط با سایر کشورها که می‌تواند به آتش‌افروزی میان ملّت‌ها بیجامد؛ چنین گرایشی به معنای برتر دانستن یک فرهنگ بر فرهنگ دیگری است که دارای زمینه‌های تاریخی متفاوتی هستند؛ 6- توجّه به آموزش و پرورش کودکان و نوجوانانی که می‌خواهند در دنیایی با فرهنگ‌های متفاوت و در عین حال در مواجهه با یکدیگر زندگی کنند؛ 7- توانمند ساختن افراد و گروه‌های اجتماعی در برابر پدیده‌هایی نظیر خودباختگی فرهنگی یا خودبرتربینی فرهنگی. بیشتر پژوهش‌ها بر روی هوش فرهنگی، ذهنی و مفهومی بوده است و پژوهش تجربی و عملی اندکی در مورد آن انجام شده است (دین،[43] 2007). بنابراین پژوهش و بررسی برای توسعه و تأیید بیشتر هوش فرهنگی لازم است. پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج کشور بهبود عملکرد افراد از طریق توسعه هوش فرهنگی را تأیید می‌کنند. />فصل چهارم:تحلیل داده‌ها
4-1- مقدّمه.. 69
4-2- توصیف ویژگی‌های جمعیّت‌‌شناختی آزمودنی‌ها.. 69
4-3- تحلیل استنباطی.. 70
4-4- فرضیّه‌ی پژوهش: بین دانش‌آموزان دختر و پسر از نظر هوش فرهنگی تفاوت وجود دارد… 70
4-5- فرضیّه‌ی پژوهش: آموزش مهارت‌های زندگی باعث افزایش هوش فرهنگی دانش‌آموزان می‌شود… 70
4-6- فرضیّه‌ی پژوهش: بین میزان اثربخشی آموزشی مهارت‌های زندگی در دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت وجود دارد… 74
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
محدودیّت‌های پژوهش.. 96
پیشنهادها.. 97
فهرست مطالب.. 99
منابع فارسی.. 99
منابع انگلیسی.. 102
Absract 108
مقدّمه
به دلیل افزایش ارتباط‌های جهانی[1] گرایش به سمت تنوّع فرهنگی[2] و جهانی شدن افزایش پیدا کرده است. جهانی شدن شامل تعامل اجتماعی[3] در یک مقیاس جهانی است که در آن بسیاری از ملیّت‌‌‌های گوناگون با هم پیوند و ارتباط دارند و در یک محیط متفاوت از نظر فرهنگی در قلمروهای مختلف سیاسی، اجتماعی، علمی، ورزشی، فرهنگی، تجاری و مذهبی فعّالیّت می‌کنند.
زندگی بشر تحت تأثیر تغییرات وسیع صنعتی، اجتماعی، فرهنگی، دچار تحوّل شده است. شمار زیادی از افراد قادر نیستند بین مُحرّک‌های متنوّع بیرونی ونیروهای متعارض درونی توازن ایجادکنند ودر فرایند رشد موزون و همه جانبه که هدف اصلی تعالی انسان است، دچار مشکل می‌شوند (بوتوین،[4] 2000). اگر چه به طور فزاینده‌ای از مرزها عبور کرده‌ایم و موانع کسب و کار، مهاجرت، سفر و تبادل اطّلاعات را کنار زده‌ایم، ولی مرزهای فرهنگی به راحتی از میان نمی‌روند. بر خلاف جنبه‌های شهود قانونی، سیاسی یا اقتصادی محیط‌های تجاری فرهنگ تا حدود زیادی نامرئی افزایش رقابت در عرصه‌های جهانی و تغییرات مداوم در تجارت و تکنولوژی باعث شد تا شیوه‌های مدیریّت سازمان مورد بازنگری قرار گیرد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این بازنگری توسعه مدیریت منابع انسانی بود (چلادورای،[5] 2006). منابع انسانی به ‌عنوان یکی ازمنابع مهم سازمان، تأثیر فراوانی از روند جهانی‌سازی یافته است. به ‌نحوی که بی‌توجّهی به این تغییرات و عدم انطباق با آنها موجب ناکارآمدی سازمان‌ها ‌در شرایط جدید گشته است (عباسعلی زاده، 1386). درواقع تنوّع فرهنگی یکی از تهدیدات و البتّه فرصت‌هایی است که به طور فزاینده بر موفقیّت سازمان‌هایی که در فضای دارای این تنوّع به فعّالیّت می‌پردازند تأثیر می‌گذارند (عباسعلی زاده، 1387). بسیاری از سازمان‌های قرن بیست ‌و یکم چند فرهنگی هستند (کاظمی، 1387). بیشتر در میان مجموعه‌های مختلفی از فرهنگ‌ها و دیدگاه‌ها درگیر می‌شوند. پژوهش (راشل کراپازانو،[6] 2002) نشان داد که در فرهنگ‌های مختلف و حتّی در خرده ‌فرهنگ‌ها می‌توان طیف وسیعی از احساسات را با علائم شفاهی و غیر شفاهی متفاوت مشاهده کرد (به نقل از من آل آقا، 1387).
این دشواری‌های ادراکی و تعارضات و رشد روز افزون تعاملات بین‌المللی، سبب ارائه مفهومی نوین در مباحث شناختی شده است که با نام هوش فرهنگی[7] شناخته می‌شود. هوش فرهنگی مهم‌ترین ابزاری است که می‌توان برای مواجهه مناسب با موقعیّت‌های چند فرهنگی به ‌کار گرفت. هوش فرهنگی کمک می‌کند با درک صحیح و سریع از مؤلّفه‌های فرهنگی مختلف، رفتاری متناسب با هریک از آن‌ها بروز دهیم (عباسعلی زاده و نائیجی، 1386). فیّاضی و جان نثار احمدی (1385)، هوش فرهنگی را توانایی فرد برای تطبیق با ارزش‌ها، سنّت‌ها و آداب و رسوم متفاوت از آن‌چه به آن‌ها عادت کرده است و کار کردن در یک محیط متفاوت فرهنگی، تعریف می‌کنند.
هوش فرهنگی یعنی توانایی فرد برای سازگاری موفقیّت‌آمیز با مجموعه‌های نوین فرهنگی که براساس زمینه‌ی فرهنگی فرد، می‌توان آن‌ها را مجموعه‌ها‌یی نامأنوس و ناآشنا دانست (ارلی،[8] آنگ[9] و تان[10] 2006). در تعریفی دیگر هوش فرهنگی یک قابلیّت فردی برای درک تفسیر و اقدام اثربخش در موقعیّت‌های متنوّع فرهنگی است و با آن دسته از مفاهیم مرتبط با هوش سازگار است که هوش را بیشتر یک توانایی شناختی می‌دانند (پترسون،[11] 2004). هوش فرهنگی درک ظاهر و باطن افراد از نظر فکری علمی است. همچنین چارچوب و زبانی را در اختیار ما قرار می‌دهد که تفاوت‌ها را درک کرده و روی آن‌ها سرمایه گذاری کنیم نه این که آن‌ها را تحمّل کرده یا نادیده بگیریم (پلام[12] و دیگران، 2007).
هوش فرهنگی برگرفته از نظریّه‌ی هوش‌های چندگانه[13] است که در سال 1993از سوی گاردنر[14] ارائه شد. ساختار هوش فرهنگی با انواع دیگر هوش از جمله هوش عاطفی و اجتماعی مربوط است (آنگ و ون‌داین، 2008). به عبارت دیگر دو نوع از هوش زیربنای هوش فرهنگی هستند هوش هیجانی[15] و هوش اجتماعی.[16] هوش هیجانی به توانایی فرد برای دانستن هیجانات خود و مدیریت آن‌ها، انگیزش شناخت هیجانات دیگران و اداره نمودن روابط اشاره دارد (گلمن،[17] 1998). و همچنین به توانایی فرد برای فهم و درک احساسات، تفکّرات و رفتارها در موقعیّت‌های بین فردی و عملکرد مناسب بر مبنای این ادراکات است (مارلو،[18] 1986). این دو نوع هوش نسبت به موقعیّت‌های دارای تنوّع فرهنگی قابلیّت پیش بینی و آگاهی کمی دارند، به همین دلیل نیاز به هوش فرهنگی احساس می‌شود (النکف[19] و مانف،[20] 2009). هوش فرهنگی عبارت است از توانایی برای رشد خود از طریق یادگیری پیوسته و درک مطلوب تنوّعات فرهنگی، آداب و رسوم، ارزش‌ها و تعقّل‌گرایی و درک انسان‌ها در بستر فرهنگ و تفاوت‌های رفتاری آن‌ها (انگ، ون داین و که 2005).[21] همچنین توانایی فرد برای درک، تفسیر و اقدام اثربخش در موقعیّت‌هایی دانسته شده که از تنوّع فرهنگی برخوردارند (پترسون،[22] 2005). عده‌ای این نوع هوش را یک نوع شایستگی چند وجهی می‌دانند که شامل دانش فرهنگی، عمل به صورت متفکّرانه و فهرستی از مهارت‌های رفتاری است (توماس[23] و اینکسون،[24] 2004). کنار آمدن با فشارهای زندگی، کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی همواره بخشی از واقعیّت‌های زندگی انسان است که در ادوار مختلف زندگی او به اشکال گوناگون تجلّی یافته است. چنان‌چه جوانان و نوجوانان شیوه‌های صحیح رفتاری را فرا نگرفته باشند و مهارت‌های لازم را نیاموخته باشند با آسیب‌های جدّی و متعدّدی روبه رو خواهند شد، یکی از راه‌های پیشگیری از بروزمشکلات روانی در آنان آموزش مهارت‌های زندگی[25] است (ابراهیم زاده و رحمانی، 1389). ژیلبرت بوتوین[26] (1977) برای نخستین بار برنامه آموزش مهارت‌های زندگی را طراحی کرد. از نظر سازمان جهانی بهداشت،[27] مهارت‌های زندگی برای افزایش توانایی‌های روانی – اجتماعی به افراد آموزش داده می‌شود و فرد را قادر می‌سازد که به طور مؤثّر با مقتضیات و چالش‌های زندگی روبه رو شود (ابوالقاسمی و همکاران، 1389). در این بین، تکنیک‌های اصلاحی بسیاری به‌ویژه درباره‌ی تقویّت و افزایش خود شکل گرفت. ازجمله آموزش مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های رویارویی، آموزش حلّ مسأله، آموزش رفتارمستقل یا استقلال رفتاری و آموزش ابراز وجود یا ابرازخود. درغالب این نظریّه‌ها از جمله نظریّه سلیگمن و الیس به قراین مرضی از نقص خود سرچشمه می‌گیرد و درمان نیز با تغییر توانایی «خود» درمقابله با مسائل و رویدادها، صورت می‌گیرد (جلالی، 1388). اجرای برنامه آموزش مهارت‌های زندگی به صورت مداخله‌ای موجب به‌ وجود آمدن تغییراتی در نگرش، تمایلات رفتاری، احساس خود کارآمدی و کفایت فردی می‌شود. این مداخلات همچنین برآمادگی رفتاری فرد اثر می‌گذارند و در نتیجه تغییراتی به ‌صورت رفتار سالم و رفتارهای اجتماعی مناسب ایجاد می‌نمایند (ابراهیم زاده و رحمانی، 1389).
به ‌طور کلّی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر بهبود کیفیّت زندگی دانش‌آموزان (محمّدی، 2011) بهبودی شاخص‌های سلامت روانی، استرس خانوادگی و پذیرش اجتماعی (ثمری، 1384)، عزّت نفس و مسوولیّت پذیری افراد (اسماعیلی نسب و همکاران 2011)، ارتقای میزان انگیزه پیشرفت، خود احترامی و سازگاری اجتماعی (سپاه منصور، 1386حاج امینی و همکاران، 1387). کاهش کمرویی و کنترل خشم دانش‌آموزان (برمکوهی، 1388)، خود ابرازی و سلامت عمومی دانش‌آموزان (یادآوری، 1383) در پژوهش های مختلف نشان داده شده است.
آموزش مهارت‌های زندگی در صورتی به نتایج مورد نظر ختم می‌شود که همه مهارت‌ها به فرد آموخته شود (شولمن،1386). با توجّه به مطالب گفته شده و با توجّه به ویژگی‌های روان شناختی دانش‌آموزان مهاجر، پژوهش حاضر با هدف برّرسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر افزایش هوش فرهنگی دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی دبیرستان‌های شهر قزوین مورد بررسی قرارگرفت.
1-2- بیان مسأله:
مدّت‌هااست بسیاری از سازمان‌ها قلمرو فعّالیّت‌های خود را وسعت داده‌اند. این وسعت قلمرو و حوزه‌ی فعّالیّت، صرفاً به سازمان‌های تجاری و اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه سازمان‌های سیاسی، اجتماعی‌، علمی، ورزشی، فرهنگی و مذهبی را هم دربرمی‌گیرد (زاهدی، 1379).
برای ایجاد روابط مؤثّر و غلبه بر مشکلات ناشی از این تنوّع فرهنگی، افراد نیازمند توانایی‌های ویژه‌ای در زمینه برقراری ارتباط و تعامل همزمان با افرادی دارای فرهنگ‌های مختلف هستند. یکی از این توانایی‌ها برخورداری از هوش فرهنگی است. هوش فرهنگی اشاره به توانایی و قابلیّت یک فرد در برقراری ارتباط مؤثّر با افرادی دارد که دارای فرهنگ‌های متفاوت هستند. هوش فرهنگی به افراد کمک می‌کند که بتوانند نسبت به فرهنگ‌های مختلف حسّاس باشند، بتوانند به طور شایسته و مناسبی با افراد فرهنگ‌های مختلف ارتباط برقرار کنند و فرهنگ‌های جدیدی را که با آن‌ها برخورد می‌کنند، تجزیه و تحلیل نمایند.
ارتباطات به ‌عنوان برجسته‌ترین عامل قرن جاری که بسیاری از ابعاد زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است؛ توجّه بسیاری از پژوهشگران و صاحب‌نظران در زمینه‌های گوناگون را به خود جلب کرده است. ارتباط‌ها، توسعه و تأثیر آن در قرن جاری چنان همه‌گیر و وسیع بوده است که از قرن بیست و یکم به عنوان قرن ارتباطات یاد می‌شود. نتیجه این امر رشد و توسعه‌ی تعامل و همگرایی ملُّت‌ها می‌باشد. این تعامل یکی از پایه‌های اساسی شکل‌گیری محیط‌های چند فرهنگی نظیر شرکت‌های چند فرهنگی،[28] شرکت‌های چند ملیّتی،[29] دانشگاه‌های بین‌المللی، شبکه‌های اجتماعی و بین‌المللی و غیره است (تیلور کاکس،[30] 2011). این تنوّع مزایای بالقوه‌ای نظیر تصمیم‌گیری بهتر، خلاقیّت و نوآوری بیشتر و بازاریابی موفق‌تری را برای این سازمان‌ها به بار می‌آورد. در مقابل تفاوت‌های فرهنگی به‌ وجود آمده هزینه‌هایی را در اثر ترک شغلی بالاتر، تعارض بین فردی، و ضعف‌های ارتباطی، به این سازمان‌ها تحمیل می‌کند.
به ‌راستی چه عواملی موجب ایجاد مشکل ارتباطی در چنین محیط‌هایی می‌شوند؟ نگاه به این موضوع از دیدگاه فرهنگی درک بهتری از آن ایجاد می‌کند.
فرهنگ[31] مجموعه‌ای از باورها، اندیشه‌ها و تراوشات فکری بشر در طول تاریخ است که در زمینه‌ساز و تداوم بخش رشد و تعالی انسان و شکل‌گیری هویّتی خاص برای او بوده است.
شاین[32] فرهنگ را مجموعه‌ای تبادل‌پذیر و مشترک از مجموعه داشته‌های و پیشینه‌های جوامع انسانی می‌داند که درعین حال یکی از رایج‌ترین و پیچیده‌ترین مفاهیم بوده و به عنوان سرمایه‌ای قابل انتقال ازنسلی به نسل دیگر قابل بررسی است (احمدی و شهبازی 1387). فرهنگ به عنوان مفهومی متشکل از مجموعه فرضیات، ارزش‌ها و رفتارهای یک جامعه، گروه یا یک ملّت است (رابینز،[33] 2002) و از یک جامعه به جامعه‌ی دیگری متفاوت است.
از آن جا که یک فرهنگ خاص متعلّق به گروه خاص است، هنگامی که افراد در حصار فرضیات اساسی ارزش‌ها و رفتارهای خود قرار می‌گیرند بدون این که از فرضیات، ارزش‌ها و رفتارهای متعلق به فرهنگ‌های دیگر آگاهی داشته باشند؛ در قبول و احترام به آنها بی‌میل بوده و حتّی تحمّل آن‌ها برایشان دشوار خواهد بود (اعرابی و ایزدی، 1382). در این ارتباط (مارسلّا،[34] 2005)، بیان می‌دارد که ما باید قدرت فرهنگ را در ساخت واقعیّت‌هایمان و اکراهی را که به ما به عنوان انسان در تحمّل چالش‌های این واقعیّت‌ها دست می‌دهد به رسمیّت بشناسیم زیرا آن سطح غیر قابل قبولی از عدم اطمینان و تردید را به ‌وجود می‌آورند.
فرهنگ چارچوب مناسبی برای جامعه‌سازی، حیات اجتماعی، همبستگی خانوادگی، تعلّق‌های مادّی و تعهد سیاسی بوده و به ویژه در جوامعی که تکثّر قومیّت دارند دارای اولویّت بالاتری خواهد بود (فرهنگی، محمّدی و اردشیر زاده، 1387).
در میان عوامل بسیاری که می‌تواند نقش‌های حیاتی را در محیط‌های چند فرهنگی از حیث درک و تحمل فرهنگ‌های دیگر ایفا کنند، هوش فرهنگی یکی از مهم‌ترین عوامل است. ولی از آن جایی که هوش فرهنگی مفهوم نسبتاً جدیدی است (هریسون، 2012، ارلی وانگ،2003)، بسیاری از پژوهش‌های انجام شده در حوزه‌ی هوش فرهنگی درصدد کشف ابعاد مختلف آن بود و پژوهش زیادی در ارتباط آن با عواملی نظیر، تعارض، ضعف‌های ارتباطی وغیره که متناسب با مهارت‌های زندگی و بهداشت روانی باشد، انجام نشده است.
سازمان آموزش و پرورش یکی از اصلی‌ترین ارکان موفّقیّت و پیشرفت در تمام کشورهای جهان است و هر جامعه‌ای که آموزش وپرورش قوی و کارآمدتری داشته باشد شانس بیشتری برای پیشرفت دارد. دانش‌آموزان از جمله منابع انسانی و سرمایه‌های ارزشمندی هستند که آینده جوامع به تربیّت صحیح آن‌ها بستگی دارد. سال‌های نوجوانی مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد به شمار می‌رود. در این دوره نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی به خصوص تعادل بین عواطف و عقل، درک ارزش وجودی خویشتن، خودآگاهی (شناخت استعدادها، توانایی‌ها و رغبت‌ها، انتخاب هدف‌های واقعی در زندگی، استقلال عاطفی از خانواده، حفظ تعادل روانی و عاطفی خویشتن درمقابل عوامل فشارزای محیط، برقراری روابط سالم با دیگران، کسب مهارت‌های اجتماعی لازم در دوست‌یابی، شناخت زندگی سالم و مؤثّر و چگونگی برخورداری از آن، از مهم‌ترین نیازهای نوجوانان است. بنابراین کمک به نوجوانان در رشد و گسترش مهارت‌‌‌های مورد نیاز برای زندگی مؤثّر و ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس در برخورد بامشکلات و حلّ آن و همچنین کمک به آنان در رشد و تکامل عواطف و مهارت‌های اجتماعی لازم جهت سازگاری موفق با محیط اجتماعی و زندگی مؤثّر و سازنده در جامعه، ضروری به نظر می‌رسد (شعاری نژاد، 1377). احتمالاً یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین برنامه‌های پیشگیری که در مدارس اجرا می‌شود، آموزش مهارت‌های زندگی است. این برنامه سعی می‌کند که مهارت‌های حلّ مشکلات، روش اتّخاذ تصمیم، شیوه‌ی مقاومت در برابر تأثیرات منفی کنترل رفتار خود، تعامل مؤثّر با دیگران، داشتن رفتار مناسب در موقعیّت‌هایی که نیاز به قاطعیّت دارد را به دانش‌آموزان بدهد (آنتونی بیگلان و همکاران، 1387).
این روزها می‌دانیم که نیروهای زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی با هم رشد نوجوان تأثیر می‌گذارند (1999، ساسمن و روکرل، 2004).
نوجوانی مرحله ای از رشد و بلوغ است که با تحوّلاتی در جسم و روان همراه است در این مرحله غرایز و احساسات در بالاترین حدّ خود قرار دارد، قوا و استعدادها به جنب و جوش در می‌آیند و عقل در آستانه رشد نسبی است در این مرحله نوجوان می‌خواهد روی پای خودش بایستد و از حالت کودکانه و دنباله روی به در آید. چیزی که بر مشکل تربیتی نوجوان می‌افزاید آسیب‌های اخلاقی است که امروزه به دلیل شرایط و فضای خاص فرهنگی و اجتماعی دامنگیر نسل نو شده است و جوامع انسانی به ویژه کشورهای صنعتی را با دشواری‌ها و مشکلات جدیّ روبه رو ساخته است(محمّدی،1385). کمک کردن به نوجوانان برای فکر کردن به صورت منطقی، توانایی آن‌ها را درگرفتن تصمیمات منطقی بیشتر می‌کند و به مرور زمان، آن‌ها از موفّقیّت‌ها و شکست‌های خود درس می‌گیرند و به فرایند تصمیم‌گیری فکر می‌کنند، اطمینان از تصمیم‌گیری و عملکرد آنان بهبود می‌یابد (بیرنس، 2003؛ ژاکونر وکلاچینسکی،2002).
در فرهنگ‌های مختلف و حتّی در خرده فرهنگ‌ها در درون یک فرهنگ ملّی طیف وسیعی از احساسات و عواطف وجود دارد. به نحوی که تفاوت در زبان، قومیّت، سیاست‌ها و بسیاری خصوصیات دیگر می‌تواند به عنوان منابع تعارض بالقوّه ظهور کند و درصورت نبودن درک صحیح،توسعه روابط کاری را با مشکل مواجه سازد(تریاندیس،2006).
یکی از عواملی که باعث برخی آسیب‌های روانی و نابهنجاری‌‌های رفتاری می‌شود مهاجرت است. افسردگی، احساس بی‌هویّتی، احساس تنهایی و از دست دادن اعتماد به نفس که توان ایجاد تعادل میان چالش‌ها و واکنش‌ها را از فرد می‌گیرد، در کنار مشکلاتی چون فقر در خانواده‌های مهاجر، پذیرش فرهنگ جدید، زبان و رویارویی با برخی از انواع تبعیض‌ها در جامعه و مدرسه، آن‌چه کودکان و نوجوانان مهاجر را بیش از همه تهدید می‌کند؛ حسّ تنهایی در آنان است. بلاتکلیفی و انتظار، خود را مسافری سرگردان و مهمانی ناخوانده یافتن، گمنامی و بی‌هویّتی، تنش‌های فردی و عدم تعادل در این مرحله پیش می‌آید.
در یک نگاه کلّی و گذرا، می‌توان گفت، مهاجرت اختیاری به صورت طبیعی می‌تواند سازنده باشد، مهاجرت همیشه اختیاری، آزادانه و آگاهانه انجام نمی‌گیرد؛ بلکه جنگ‌ها، اشغال سرزمین‌ها، استبداد داخلی، تبعیض نژادی، حوادث و بلایای طبیعی می‌توانند علّت مهاجرت باشند. سازنده یا مخرّب بودن این امر وابسته به عوامل دیگری است که از مهم‌ترین آن‌ها انگیزه و اراده‌ی فرد مهاجر است که درشرایطی به رشد و ترقّی خود بیاندیشد و در تغییر شرایط نامساعد تلاش کند، و دیگر محیطی است که فرد مهاجر در آن زندگی می‌کند.
وجود ملّت‌هایی با باورهای دینی متفاوت و بعضاً متضاد، با نژادهایی گوناگون و زمینه‌های تاریخی متفاوت، همچنین بسترهای متفاوت فرهنگی و اجتماعی، که کودکان در آن رشد می‌کنند و پرورش می‌یابند، از یک سو وگره خوردن سرنوشت کشورها، از سوی دیگر، ایجاب می‌کند که افراد دانش و مهارت‌هایی داشته باشند تا به‌ صورت مؤثّر با چالش‌ها ومقتضیّات یک جامعه‌ی جهانی روبه رو شوند و باید با بهره گیری از روش‌های مختلف، به تقویّت هوش فرهنگی افراد جامعه بپردازند.
هوش فرهنگی موانع ارتباطی بین فرهنگی را کاهش داده و به افراد قدرت مدیریّت تنوّع فرهنگی می‌دهد. در واقع هوش فرهنگی، به منزله‌ی برچسبی است که می‌تواند در محیط متنوّع، انسجام و هماهنگی ایجاد کند (فیاضی و جان نثار احمدی، 1386).
از آنجایی که سازمان‌ها به دنبال افزایش عملکرد و بهینه‌سازی امور هستند، در مرحله نخست باید عملکرد کارکنان را افزایش دهند. پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج کشور بهبود عملکرد افراد از طریق توسعه هوش فرهنگی را تأیید می‌کند. پژوهش‌های دلارام (1387)، ارلی و آنگ (2004) و آلن[35] و هییگینز[36] (2005) نشان داد که سازمان‌ها باید برای بالابردن کارایی داوطلبان و افزایش سطح عملکرد آنان لازم است به دانش و اطّلاعات فرهنگی نیروهای داوطلب خود توجّه ویژه‌ای را داشته باشند و همچنین نحوه به کاربردن این اطّلاعات را آموزش دهند. پژوهش و بررسی رفتار سازمانی و روان شناسی آشکار می‌کند که فرهنگ، اغلب فرایندها و پیامدهای سازمانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آن‌ها را هدایت می‌کند. مشخّص شده است که تفاوت ارزش‌ها و عقاید فرهنگی، ادراکات از کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین پژوهشگران به منظور بررسی و جستجوی بهترین ابزار فعّالیّت و اداره کردن محیط‌هایی که دارای تنوّع فرهنگی هستند، هوش فرهنگی را معرّفی کرده‌اند (مودی، 2007). فردی که دارای هوش فرهنگی بالااست توانایی یادگیری در محیط فرهنگی جدید را دارد و از رویارویی با فرهنگ‌های جدید لذّت می‌برد (دنگ[37] و گیبسون،[38] 2008).
هوش فرهنگی یک قلمرو و حوزه‌ی جدید از هوش ارائه می‌کند که در کل به عنوان توانایی و قابلیّت ارتباط مؤثّر و کارآمد با افرادی از پیشینه متفاوت تعریف می‌شود.
بی‌توجّهی به هوش‌های چندگانه به‌ ویژه هوش اجتماعی، هیجانی و عاطفی که از بنیان‌های توسعه در ابعاد مختلف تلقّی می‌شوند، می‌تواند روند جامعه پذیری[39] و فرهنگ پذیری[40] متناسب با دنیای کنونی را دچار اختلال کرده و شهروندانی را تربیت می‌کند که شاید به لحاظ حلّ مسائل ریاضی، توانمند امّا به لحاظ حلّ مسائل اجتماعی و فرهنگی با ضعف مواجه باشند. توانایی هوش‌های چندگانه اکتسابی بوده و در طول زمان و ماهیّت خود تکامل یابنده است (گولمن،[41] 1999). به گونه‌ای نسبی همه‌ی افراد به میزانی از نبود اعتماد به نفس، ضعف عزّت نفس، ناتوانی در ابرازخود، نابسندگی در بروز مهارت‌های اجتماعی، فقدان انعطاف پذیری اجتماعی، ناتوانی در حلّ مسائل و مشکلات زندگی، و نبود خلاقیّت رفتاری در رویارویی با رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و تربیتی رنج می‌برند ونیاز به کارآمدی هرچه بیشتر در زمینه‌های میان فردی و تعامل‌های ارتباطی دارند (جلالی، 1388). کودکان و نوجوانان به دلیل تجربه ی ناکافی وعدم آگاهی از مهارت‌های لازم از جمله آسیب پذیرترین قشر از اقشار اجتماعی هستند و به رغم انرژی و استعدادهای بالقوّه و سرشار، آن‌ها از چگونگی بکار بردن توانمندی‌های خود در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی آگاه نیستندآموزش و پرورش بهترین بستر برای ارائه‌ی این آگاهی به نوجوانان است (بنی جمالی،1386).
آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند راهکاری مناسب برای افزایش توانایی افراد در برقراری روابط تلقّی شود و به بهبود مهارت‌های سازشی افراد منجر گردد. افزایش مهارت‌های زندگی ارتباط متقابل را بهبود می‌بخشد، تجربه‌های مثبت افراد را افزایش داده، و آن‌ها را در تعامل‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی یاری می‌دهد و انتظار می‌رود که ارتقای مهارت‌های زندگی به ارتقای هوش فرهنگی که همان انطباق مؤثّر و سازگاری با محیط‌های فرهنگی متفاوت و تعاملات اجتماعی و پاسخ‌های رفتاری مناسب که نشان‌دهنده‌ی هوش فرهنگی بالاست، منجر شود.
با توجّه به آن‌چه گفته شد، این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که:
تفاوت‌های فرهنگی و مشکلاتی که مهاجرت برای دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی به‌ وجود آورده است و با توجه به حمایت‌های اجتماعی کمی که دارند، آیا آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند در افزایش هوش فرهنگی آن‌ها مؤثّر واقع شود؟
1-3- ضرورت و اهمّیّت پژوهش
پیشرفت‌های علمی و فنّی سال‌های اخیر انسان‌ها را با انبوهی از مسائل و مشکلات گوناگون مواجه ساخته است. کنار آمدن با این فشارهای زندگی و کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی، همواره بخشی از واقعیّت زندگی انسان بوده و در ادوار متفاوت زندگی او، به اشکال گوناگونی تجلّی یافته است. در دوره ی کودکی این تعارض‌ها جلوه چندانی ندارند، امّا با افزایش سن و هنگام مواجهه با دشواری‌های ویژه سنین نوجوانی و جوانی، کشمکش‌های درونی و محیطی بیشتر تظاهر پیدا می‌کنند. به منظور ارتقاء سطح توانایی افراد جهت حلّ مؤثّر این مسائل و مقابله با مشکلات موجود، نیاز به توجّه جدّی و برنامه ریزی دقیق وجود دارد. زیرا توانایی در حلّ مسائل و مشکلات نقش تعیین کننده ای در تأمین سلامتی روانی، موفقیّت فردی و زندگی سالم دارد(شاملو،1387). رشد مهارت‌های زندگی از طریق یادگیری را می‌توان زیر بنای پیشگیری از مشکلات روانی- اجتماعی دانش‌آموزان دانست. سازمان بهداشت جهانی (1993) مهارت‌های زندگی را به عنوان مجموعه‌ای از مهارت‌های روانی واجتماعی و میان فردی تعریف کرده است که به افراد کمک می‌کند تا آگاهانه تصمیم بگیرند و مهارت‌های ارتباطی، شناختی و هیجانی خوبی داشته و زندگی سالم و پرباری داشته باشند (قاسم آبادی و محمّد خانی،1377).
به نظر (اسکالی و ‌هاپسون،1998، به نقل از مؤمنی، 1388)، در طیّ این فرایند فرد مسوولیّت خود و زندگی‌اش را به دست می‌گیرد. آن‌ها معتقدند که فرایند خود توانمندسازی یک روند شدن، پویا و در حال رشد است. برای خود توانمند‌سازی بیشتر، هر فرد به آگاهی، داشتن اهداف مشخّص، ارزش‌ها و اطّلاعات نیاز دارد.
هوش فرهنگی یک قلمرو جدید از هوش را ارائه می‌کند که در کل به عنوان توانایی و قابلیت برقراری ارتباط مؤثر و کارآمد با افرادی از پیشینیه‌ی متفاوت تعریف می‌شود. هوش فرهنگی شناخت لازم درباره‌ی توانایی‌ها و قابلیت‌های افراد برای رویارویی با موقعیت‌های چندفرهنگی، مشارکت در تعاملات میان‌فرهنگی و عمل کردن در گروه‌های متفاوت از نظر فرهنگی را فراهم می‌کند (لوگو،[42] 2007). پرداختن به هوش فرهنگی به ویژه طی یک دهه اخیر را باید ناشی از نیازی دانست که بشر امروزی با آن مواجه است. نیاز هرچه بیشتر به مدارای فرهنگی میان اقوام و ملیّت‌های مختلف به سادگی قابل دستیابی نیست. بدبینی‌های میان قومیّت‌های مختلف و بی‌اعتمادی‌های میان کشورهای گوناگون که ریشه‌های تاریخی و بلندمدت دارند پدیده‌‌هایی نیستند که بتوان به سادگی آنها را تعدیل کرد. طرح بحث هوش فرهنگی ناشی از نیازهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی در نظام جهانی در عصر حاضر بوده است. برخی از این نیازها را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
1- مدیریت محیط‌های کارگری و صنعتی چندفرهنگی با توجّه به شکل‌گیری و گسترش هرچه بیشتر شرکت‌های چندملیّتی با کارکنانی از زمینه‌های فرهنگی متفاوت؛
2- مهاجرت به سار کشورها با هدف دستیابی به شغل و کار کردن برای شرکت‌های مختلف خدماتی و صنعتی که توسط مدیرانی با زبان، نژاد، مذهب و به طور کلّی فرهنگ متفاوت اداره می‌شوند؛
3- تبادل‌های دانشجویی در روند رو به گسترش ادامه تحصیل در محیط‌های دانشگاهی چندفرهنگی؛
4- فعّالیّت‌های گروه‌ها و رسانه‌های مختلف در جهت تخریب دیدگاه‌های مذهبی و دینی متفاوت در جهت افزایش تنش و نزاع میان گروه‌های مختلف با هدف سودجویی برای خود؛
5- گرایش‌های قوم‌مرکزانه برخی سیاست‌مداران در ارتباط با سایر کشورها که می‌تواند به آتش‌افروزی میان ملّت‌ها بیجامد؛ چنین گرایشی به معنای برتر دانستن یک فرهنگ بر فرهنگ دیگری است که دارای زمینه‌های تاریخی متفاوتی هستند؛
6- توجّه به آموزش و پرورش کودکان و نوجوانانی که می‌خواهند در دنیایی با فرهنگ‌های متفاوت و در عین حال در مواجهه با یکدیگر زندگی کنند؛
7- توانمند ساختن افراد و گروه‌های اجتماعی در برابر پدیده‌هایی نظیر خودباختگی فرهنگی یا خودبرتربینی فرهنگی.
بیشتر پژوهش‌ها بر روی هوش فرهنگی، ذهنی و مفهومی بوده است و پژوهش تجربی و عملی اندکی در مورد آن انجام شده است (دین،[43] 2007).
بنابراین پژوهش و بررسی برای توسعه و تأیید بیشتر هوش فرهنگی لازم است. پژوهش‌های انجام شده در داخل و خارج کشور بهبود عملکرد افراد از طریق توسعه هوش فرهنگی را تأیید می‌کنند.

حوزه فناوری اطلاعات سازمان در جهت استخدام کارکنان بخش پشتیبانی و نگهداری می‌دهد[2].
بدون شک استفاده از سرویس‌های مذکور باعث افزایش بهره‌وری سازمانی می‌شود لیکن این سوال مطرح می‌گردد که آیا سازمان‌ها می توانند شرایط استفاده از رایانش ابری را فراهم کنند یا خیر؟ زیرا انتخاب مناسب‌ترین راه‌ با توجه به شرایط حاکم بر سازمان یک اصل حیاتی می‌باشد و قبل از تصمیم گیری جهت استفاده از رایانش ابری باید به این نکته توجه کرد که آیا نیازهای سازمانی با محاسبات ابری جور در می‌آیند یا خیر؟
از آنجا که در سال‌های اخیر در سازمان های ایران نیز توجه زیادی به فناوری اطلاعات و ارتباطات شده است؛ به طوری که سخت افزار، نرم افرار، شبکه و اینترنت بخشی جدا ناپذیر از سازمان‌ها می‌باشند. در این راستا مدل‌ها و چهار چوب‌های متفاوتی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی ارائه شده است ولی استفاده از رایانش ابری در سازمانها نیاز به بررسی‌های جداگانه ای دارد زیرا در استفاده از این تکنولوژی سخت افزار، نرم افزار و ممکن است داده های حیاتی و محرمانه سازمان در خارج از سازمان قرار گیرند. حال با این سوال مواجه می‌شویم که آیا سازمان‌های ایران آمادگی پذیرش رایانش ابری را دارند یا خیر؟ پس جهت استفاده حوزه فناوری اطلاعات سازمان در جهت استخدام کارکنان بخش پشتیبانی و نگهداری می‌دهد[2]. بدون شک استفاده از سرویس‌های مذکور باعث افزایش بهره‌وری سازمانی می‌شود لیکن این سوال مطرح می‌گردد که آیا سازمان‌ها می توانند شرایط استفاده از رایانش ابری را فراهم کنند یا خیر؟ زیرا انتخاب مناسب‌ترین راه‌ با توجه به شرایط حاکم بر سازمان یک اصل حیاتی می‌باشد و قبل از تصمیم گیری جهت استفاده از رایانش ابری باید به این نکته توجه کرد که آیا نیازهای سازمانی با محاسبات ابری جور در می‌آیند یا خیر؟ از آنجا که در سال‌های اخیر در سازمان های ایران نیز توجه زیادی به فناوری اطلاعات و ارتباطات شده است؛ به طوری که سخت افزار، نرم افرار، شبکه و اینترنت بخشی جدا ناپذیر از سازمان‌ها می‌باشند. در این راستا مدل‌ها و چهار چوب‌های متفاوتی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی ارائه شده است ولی استفاده از رایانش ابری در سازمانها نیاز به بررسی‌های جداگانه ای دارد زیرا در استفاده از این تکنولوژی سخت افزار، نرم افزار و ممکن است داده های حیاتی و محرمانه سازمان در خارج از سازمان قرار گیرند. حال با این سوال مواجه می‌شویم که آیا سازمان‌های ایران آمادگی پذیرش رایانش ابری را دارند یا خیر؟ پس جهت استفاده صحیح و بجا و برنامه ریزی شده از این فناوری و ارزیابی آمادگی سازمان‌ها در پذیرش یارانش ابری به منظور بهره‌بردن و استفاده ازآن نیاز به مدل و چهار چوبی جهت ارائه به سازمان‌ها احساس می شود. هدف اصلی این پژوهش سعی بر استخراج و بررسی معیارها و شاخص‌های تاثیر گذار بر پذیرش رایانش ابری و ارائه مدلی است که سازمان ها قبل از تصمیم گیری و حرکت به سمت رایانش ابری می توانند با استفاده از این مدل میزان آمادگی خود در رابطه با پذیرش رایانش ابری را ارزیابی نمایند. فرضیات پژوهش تصمیم گیرندگان فناوری اطلاعات با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد. پشتیبانی ارائه دهندگان خدمات ابری با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد. پشتیبانی و حمایت دولت با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد. سازگاری با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد. امنیت و حریم خصوصی با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد. هزینه با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد. سوالات پژوهش آیا تصمیم گیرندگان فناوری اطلاعات در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟ آیا پشتیبانی ارائه دهندگان خدمات ابری در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟ آیا پشتیبانی و حمایت دولت در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟ آیا سازگاری در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟ آیا امنیت و حریم خصوصی در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟ آیا هزینه در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟ اهداف پژوهش بررسی تاثیر تصمیم گیرندگان فناوری اطلاعات در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایرانصحیح و بجا و برنامه ریزی شده از این فناوری و ارزیابی آمادگی سازمان‌ها در پذیرش یارانش ابری به منظور بهره‌بردن و استفاده ازآن نیاز به مدل و چهار چوبی جهت ارائه به سازمان‌ها احساس می شود.
هدف اصلی این پژوهش سعی بر استخراج و بررسی معیارها و شاخص‌های تاثیر گذار بر پذیرش رایانش ابری و ارائه مدلی است که سازمان ها قبل از تصمیم گیری و حرکت به سمت رایانش ابری می توانند با استفاده از این مدل میزان آمادگی خود در رابطه با پذیرش رایانش ابری را ارزیابی نمایند.
   فرضیات پژوهش

تصمیم گیرندگان فناوری اطلاعات با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد.
پشتیبانی ارائه دهندگان خدمات ابری با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد.
پشتیبانی و حمایت دولت با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد.
سازگاری با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد.
امنیت و حریم خصوصی با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد.
هزینه با آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران رابطه مثبت و معناداری دارد.
   سوالات پژوهش

آیا تصمیم گیرندگان فناوری اطلاعات در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟
آیا پشتیبانی ارائه دهندگان خدمات ابری در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟
آیا پشتیبانی و حمایت دولت در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟
آیا سازگاری در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟
آیا امنیت و حریم خصوصی در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟
آیا هزینه در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران تاثیر دارد؟
    اهداف پژوهش

بررسی تاثیر تصمیم گیرندگان فناوری اطلاعات در آمادگی سازمان‌ها جهت پذیرش رایانش ابری در ایران

فصل اول-کلیات تحقیق.. 2
1-1-مقدمه. 3
1-2- بیان مسئله تحقیق.. 3
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 4
1-4- اهداف تحقیق.. 4
1-5- روش تحقیق.. 4
1-6- فصول پایان نامه. 5

فصل دوم-معرفی بندر لنگه. 6
2-1-مقدمه. 7
2-2- تاریخچه و سابقه بندرلنگه. 7
2-3-آب و هوا 9
2-4-ارتفاعات.. 10
2-5- انواع بادها در هرمزگان. 11
2-6- طرح توسعه بندر لنگه. 11

فصل سوم-مروری بر تحقیقات انجام شده 13
فصل چهارم-نحوه مدلسازی.. 18
4-1-روش تحقیق.. 19
4-2-معادلات حاکم در مدل نفوذ امواج. 20
4-3- روش مدل سازی در نرم افزار 22
4-4-معیار آرامش حوضچه. 28

فصل پنجم-نتایج مدلسازی.. 29
5-1-مقدمه. 30
5-2- گلموج مقابل بندر 30
5-3- بررسی نفوذ امواج به درون حوضچه بندر لنگه پس از طرح توسعه. 31
5-3-1- پلان جانمایی.. 31
5-3-2- جهات مورد مطالعه. 31
5-3-3- طراحی مدل. 32
5-3-4- مشخصات داده‌‌های ورودی به مدل در جهات مختلف.. 34
5-3-5- نتایج شبیه‌سازی.. 34
5-3-5-1- تعیین درصد ایام ناآرام. 34
5-3-5-2-نتیجه گیری وضعیت نفوذ امواج بندر پس از طرح توسعه. 43
5-4- ارائه راه حل جهت تامین آرامش در تمام سطح حوضچه. 45
5-4-1-گزینه های جانمایی جهت مقابله با امواج سهیلی.. 45
5-4-1-1-گزینه اول. 45
5-4-1-2-گزینه دوم. 46
5-4-1-3-گزینه سوم. 48
5-4-2- نتایج نفوذ امواج گزینه های پیشنهادی.. 49
5-4-2-1-گزینه اول. 49
5-4-2-2-گزینه دوم. 50
5-4-2-3-گزینه سوم. 52

فصل ششم-بحث و نتیجه گیری.. 55
6-1- نتیجه گیری.. 56
6-2- پیشنهادات.. 57

منابع. 58
فهرست شکل ها
شکل ‏2‑1-  الف-پس از توسعه بندر لنگه     ب-پیش از توسعه بندر لنگه……………………………………………………………………. 12
شکل ‏4‑1– نمودار ضریب انعکاس در برابر Porosity .. 24
شکل ‏4‑2- روند مدل‌سازی نفوذ امواج برای بندر لنگه . 25
شکل ‏4‑3- ضریب تفرق امواج برای جهت 135 درجه برای شرایط مرزی تک‌جهتی (پلان پیشنهادی بندر لنگه)………………… 27
شکل ‏4‑4- تغییرات ضریب ناآرامی در طول خط یک برای کلیه جهات و پریودهای انتخابی (پلان موجود بندر لنگه)………….. 27
شکل ‏5‑1–الف )گلموج حاصل از مدلسازی در محدودۀ طرح بندر لنگه………………………………………………………………………. 30
شکل 5-1-ب )جانمایی موج‌شکن‌های موجود……………………………………………………………………………………………………………. 31
شکل ‏5‑3- لایۀ اسفنجی استفاده شده در شبیه‌سازی……………………………………………………………………………………………………. 33
شکل ‏5‑4-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 90 درجه برای موج شکن فصل اول-کلیات تحقیق.. 2 1-1-مقدمه. 3 1-2- بیان مسئله تحقیق.. 3 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 4 1-4- اهداف تحقیق.. 4 1-5- روش تحقیق.. 4 1-6- فصول پایان نامه. 5 فصل دوم-معرفی بندر لنگه. 6 2-1-مقدمه. 7 2-2- تاریخچه و سابقه بندرلنگه. 7 2-3-آب و هوا 9 2-4-ارتفاعات.. 10 2-5- انواع بادها در هرمزگان. 11 2-6- طرح توسعه بندر لنگه. 11 فصل سوم-مروری بر تحقیقات انجام شده 13 فصل چهارم-نحوه مدلسازی.. 18 4-1-روش تحقیق.. 19 4-2-معادلات حاکم در مدل نفوذ امواج. 20 4-3- روش مدل سازی در نرم افزار 22 4-4-معیار آرامش حوضچه. 28 فصل پنجم-نتایج مدلسازی.. 29 5-1-مقدمه. 30 5-2- گلموج مقابل بندر 30 5-3- بررسی نفوذ امواج به درون حوضچه بندر لنگه پس از طرح توسعه. 31 5-3-1- پلان جانمایی.. 31 5-3-2- جهات مورد مطالعه. 31 5-3-3- طراحی مدل. 32 5-3-4- مشخصات داده‌‌های ورودی به مدل در جهات مختلف.. 34 5-3-5- نتایج شبیه‌سازی.. 34 5-3-5-1- تعیین درصد ایام ناآرام. 34 5-3-5-2-نتیجه گیری وضعیت نفوذ امواج بندر پس از طرح توسعه. 43 5-4- ارائه راه حل جهت تامین آرامش در تمام سطح حوضچه. 45 5-4-1-گزینه های جانمایی جهت مقابله با امواج سهیلی.. 45 5-4-1-1-گزینه اول. 45 5-4-1-2-گزینه دوم. 46 5-4-1-3-گزینه سوم. 48 5-4-2- نتایج نفوذ امواج گزینه های پیشنهادی.. 49 5-4-2-1-گزینه اول. 49 5-4-2-2-گزینه دوم. 50 5-4-2-3-گزینه سوم. 52 فصل ششم-بحث و نتیجه گیری.. 55 6-1- نتیجه گیری.. 56 6-2- پیشنهادات.. 57 منابع. 58 فهرست شکل ها شکل ‏2‑1- الف-پس از توسعه بندر لنگه ب-پیش از توسعه بندر لنگه……………………………………………………………………. 12 شکل ‏4‑1– نمودار ضریب انعکاس در برابر Porosity .. 24 شکل ‏4‑2- روند مدل‌سازی نفوذ امواج برای بندر لنگه . 25 شکل ‏4‑3- ضریب تفرق امواج برای جهت 135 درجه برای شرایط مرزی تک‌جهتی (پلان پیشنهادی بندر لنگه)………………… 27 شکل ‏4‑4- تغییرات ضریب ناآرامی در طول خط یک برای کلیه جهات و پریودهای انتخابی (پلان موجود بندر لنگه)………….. 27 شکل ‏5‑1–الف )گلموج حاصل از مدلسازی در محدودۀ طرح بندر لنگه………………………………………………………………………. 30 شکل 5-1-ب )جانمایی موج‌شکن‌های موجود……………………………………………………………………………………………………………. 31 شکل ‏5‑3- لایۀ اسفنجی استفاده شده در شبیه‌سازی……………………………………………………………………………………………………. 33 شکل ‏5‑4-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 90 درجه برای موج شکن موجود…………………………………………………. 35 شکل ‏5‑5-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 5/112 درجه برای موج شکن موجود…………………………………………… 36 شکل ‏5‑6- نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 135 درجه………………………………………………………………………………… 36 شکل ‏5‑7- نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 5/157 درجه…………………………………………………………………………….. 37 شکل ‏5‑8- نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 180 درجه………………………………………………………………………………… 37 شکل ‏5‑9-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 5/202 درجه……………………………………………………………………………… 38 شکل ‏5‑10-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 225 درجه………………………………………………………………………………. 38 شکل ‏5‑11- موقعیت استخراج نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج موج شکن موجود……………………………………………………. 39 شکل ‏5‑12-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 90 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………………… 39 شکل ‏5‑13-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 5/112 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………….. 40 شکل ‏5‑14-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 135 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه…………………………………… 40 شکل ‏5‑15-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 5/157 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………….. 41 شکل ‏5‑16-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 180 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه…………………………………… 41 شکل ‏5‑17-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 5/202 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………….. 42 شکل ‏5‑18-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 225 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه…………………………………… 42 شکل ‏5‑19-درصد ایام ناآرام در موقعیتهای حائز اهمیت بر اساس معیار 30 سانتی‌متری برای حوضچه جدید……………………. 43 شکل ‏5‑20- گلموج دهانه بندر………………………………………………………………………………………………………………………………… 44 شکل ‏5‑21- گزینه اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46 شکل ‏5‑23- گزینه سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 48 شکل ‏5‑24- نفوذ امواج جهت جنوب (180 درجه) گزینه اول…………………………………………………………………………………….. 49 شکل ‏5‑25- نفوذ امواج جهت شرق (90 درجه) گزینه دوم………………………………………………………………………………………… 52 شکل ‏5‑26-نفوذ امواج جهت جنوب (180 درجه) گزینه سوم…………………………………………………………………………………….. 53 شکل ‏5‑27-نفوذ امواج جهت شرق (90 درجه) گزینه سوم…………………………………………………………………………………………. 54 فهرست جدول ها جدول ‏4‑1- حداکثر ارتفاع موج مجاز در محل پهلوگیری شناورها 28 جدول ‏5‑1- مشخصات امواج دهانه بندر. 44 چکیدهموجود…………………………………………………. 35
شکل ‏5‑5-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 5/112 درجه برای موج شکن موجود…………………………………………… 36
شکل ‏5‑6- نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 135 درجه………………………………………………………………………………… 36
شکل ‏5‑7- نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 5/157 درجه…………………………………………………………………………….. 37
شکل ‏5‑8- نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 180 درجه………………………………………………………………………………… 37
شکل ‏5‑9-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 5/202 درجه……………………………………………………………………………… 38
شکل ‏5‑10-نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج جهت 225 درجه………………………………………………………………………………. 38
شکل ‏5‑11- موقعیت استخراج نتایج شبیه‌سازی تفرق و نفوذ امواج موج شکن موجود……………………………………………………. 39
شکل ‏5‑12-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 90 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………………… 39
شکل ‏5‑13-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 5/112 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………….. 40
شکل ‏5‑14-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 135 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه…………………………………… 40
شکل ‏5‑15-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 5/157 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………….. 41
شکل ‏5‑16-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 180 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه…………………………………… 41
شکل ‏5‑17-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 5/202 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه……………………………….. 42
شکل ‏5‑18-ضریب توزیع ارتفاع موج منتشره از جهت 225 درجه در موقعیتهای مختلف حوضچه…………………………………… 42
شکل ‏5‑19-درصد ایام ناآرام در موقعیتهای حائز اهمیت بر اساس معیار 30 سانتی‌متری برای حوضچه جدید……………………. 43
شکل ‏5‑20- گلموج دهانه بندر………………………………………………………………………………………………………………………………… 44
شکل ‏5‑21- گزینه اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46
شکل ‏5‑23- گزینه سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 48
شکل ‏5‑24- نفوذ امواج جهت جنوب (180 درجه) گزینه اول…………………………………………………………………………………….. 49
شکل ‏5‑25- نفوذ امواج جهت شرق (90 درجه) گزینه دوم………………………………………………………………………………………… 52
شکل ‏5‑26-نفوذ امواج جهت جنوب (180 درجه) گزینه سوم…………………………………………………………………………………….. 53
شکل ‏5‑27-نفوذ امواج جهت شرق (90 درجه) گزینه سوم…………………………………………………………………………………………. 54
فهرست جدول ها
جدول ‏4‑1- حداکثر ارتفاع موج مجاز در محل پهلوگیری شناورها 28
جدول ‏5‑1- مشخصات امواج دهانه بندر. 44

چکیده

پایان نامه ارشد : اصل استقلال امضاءها حاکم در اسناد تجاری
اصل استقلال امضاءها که به معنای اعتبار مستقل هر امضاء و عدم تسری بطلان یک امضاء به مورد امضاهای دیگر است یکی از خصوصیات مهم اسناد تجاری به حساب می‏آید.بر اساس این اصل، هر امضاءکننده سند تجاری مطابق مقررات مربوط مسؤول تعهدات ناشی از سند است مگر در موارد استثناء مانند فقدان اهلیت و قصد و رضای امضاءکننده یا عدم وجود شرایط اساسی و شکلی سند.اصل مذکور در جهت حمایت‏دارنده با حسن نیت سند تاسیس گردیده است. همچنین بر مبنای قاعده مذکور اصل دیگری تحت عنوان اصل عدم توجه ایرادات به منظور حمایت هر چه بیشتر از دارنده بدون سوءنیت سند تاسیس و به رسمیت شناخته شده است.قانون متحدالشکل ژنو کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به برات و سفته بین‏المللی و قانون تجارت ایران به طور صریح یا تلویحی، اصول مذکور را پذیرفته است. دقت در مفهوم دو اصل یاد شده، رابطه میان آن دو را آشکار می سازد، بر اساس این رابطه، در مواردی که اصل استقلال و اعتبار امضاءها جاری باشد، اصل عدم تو پایان نامه ارشد : اصل استقلال امضاءها حاکم در اسناد تجاری اصل استقلال امضاءها که به معنای اعتبار مستقل هر امضاء و عدم تسری بطلان یک امضاء به مورد امضاهای دیگر است یکی از خصوصیات مهم اسناد تجاری به حساب می‏آید.بر اساس این اصل، هر امضاءکننده سند تجاری مطابق مقررات مربوط مسؤول تعهدات ناشی از سند است مگر در موارد استثناء مانند فقدان اهلیت و قصد و رضای امضاءکننده یا عدم وجود شرایط اساسی و شکلی سند.اصل مذکور در جهت حمایت‏دارنده با حسن نیت سند تاسیس گردیده است. همچنین بر مبنای قاعده مذکور اصل دیگری تحت عنوان اصل عدم توجه ایرادات به منظور حمایت هر چه بیشتر از دارنده بدون سوءنیت سند تاسیس و به رسمیت شناخته شده است.قانون متحدالشکل ژنو کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به برات و سفته بین‏المللی و قانون تجارت ایران به طور صریح یا تلویحی، اصول مذکور را پذیرفته است. دقت در مفهوم دو اصل یاد شده، رابطه میان آن دو را آشکار می سازد، بر اساس این رابطه، در مواردی که اصل استقلال و اعتبار امضاءها جاری باشد، اصل عدم توجه ایرادات هم جریان دارد و برعکس هر زمان که امضایی به هر دلیل قانونی غیرمعتبر باشد ایرادات مربوط به آن در مقابل دارنده، هم پذیرفته می‏شود. اصولا هیچ نوشته‏ای بدون امضا یا ابزار جایگزین آن مثل اثر انگشت یا مهر اعتبار و سندیت ندارد و انتساب آن به شخص یا اشخاص معین ممکن نیست.با امضا، مهر و یا اثر انگشت است که نوشته سندیت پیدا می‏کند و می‏توان آن را به شخص معینی منتسب نمود. اسناد تجاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند.قانونگذار برای صدور برات و سفته، امضا یا مهر براتکش و متعهد سفته را لازم دانسته است؛ اما در مورد چک بنا به عللی از جمله وجود مقررات بانکی و شرایط عمومی افتتاح حساب جاری و ضمانت اجرای کیفری صدور چک بلامحل و جلوگیری از عدم قبول مسئولیت و ادعاهای احتمالی، امضای صادرکننده را لازم شمرده و استفاده از مهر به تنهایی را نپذیرفته است. البته استفاده از مهر به همراه امضا، آنچنانکه در صدور چک از ناحیه اشخاص حقوقی طبق اساسنامه و مقررات مربوط معمول است مخالفتی با مقررات قانونی ندارد و نظر قانونگذار تامین می‏گردد. در قانون تجارت ایران، همانند قانون متحدالشکل ژنو، امضا به معنی عام گرفته شده و آن عبارت از هر علامتی است که مطابق عرف و عادت کشور معرف هویت شخص باشد که در روی نوشته گذاشته می‏شود. وجود امضا در سند تجاری حکایت از اراده انشائی امضاکننده یا متعهد بر قبول موضوعی خاص یا مندرج در سند و آثار قانونی ناشی از آن دارد که همین امر می‏تواند مستند ایجاد تعهد و الزام متعهد به انجام تعهدش قرار گیرد.معمولا اشخاص متعهدی در اسناد تجاری(به معنی خاص شامل:برات، سفته و چک)از ابتدای صدور تا زمان انجام تعهد و وصول مبلغ به عناوین مختلف دخالت داشته و آن را امضاء می‏نمایند.پایان نامه ازدواج سفید صادرکننده، براتگیر، ظهرنویس و ضامن آنها از آن جمله‏اند.این امضائات، امضاکنندگان را تحت شرایطی در مقابل دارنده سند مسئول پرداخت قرار می‏دهد.بنابراین چنانچه حجر امضاکننده و یا ورشکستگی و ممنوعیت وی از انجام معامله و قبول تعهد در زمان امضا به اثبات برسد مسئولیتی متوجه او نخواهد بود.اثبات ادعای حجر، ورشکستگی و یا ممنوعیت قانونی که موجب بی‏اعتباری امضا و سلب مسئولیت امضاکننده در آن سند می‏گردد بر عهده مدعی آن است. زیرا، اقتضای اصل صحت، اعتبار امضائات و صحت معامله و برقراری آثار قانونی ناشی از آن است مگر اینکه خلاف آن به اثبات برسد.حال اگر فرض کنیم بی‏اعتباری یک یا چند امضای مندرج در سند به دلایل مذکور اثبات گردد مثلا معلوم شود براتکش در زمان صدور برات ورشکسته بوده و یا دارنده سند در جه ایرادات هم جریان دارد و برعکس هر زمان که امضایی به هر دلیل قانونی غیرمعتبر باشد ایرادات مربوط به آن در مقابل دارنده، هم پذیرفته می‏شود.

 

اصولا هیچ نوشته‏ای بدون امضا یا ابزار جایگزین آن مثل اثر انگشت یا مهر اعتبار و سندیت ندارد و انتساب آن به شخص یا اشخاص معین ممکن نیست.با امضا، مهر و یا اثر انگشت است که نوشته سندیت پیدا می‏کند و می‏توان آن را به شخص معینی منتسب نمود. اسناد تجاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند.قانونگذار برای صدور برات و سفته، امضا یا مهر براتکش و متعهد سفته را لازم دانسته است؛ اما در مورد چک بنا به عللی از جمله وجود مقررات بانکی و شرایط عمومی افتتاح حساب جاری و ضمانت اجرای کیفری صدور چک بلامحل و جلوگیری از عدم قبول مسئولیت و ادعاهای احتمالی، امضای صادرکننده را لازم شمرده  و استفاده از مهر به تنهایی را نپذیرفته است.

 

البته استفاده از مهر به همراه امضا، آنچنانکه در صدور چک از ناحیه اشخاص حقوقی طبق اساسنامه و مقررات مربوط معمول است مخالفتی با مقررات قانونی ندارد و نظر قانونگذار تامین می‏گردد. در قانون تجارت ایران، همانند قانون متحدالشکل ژنو، امضا به معنی عام گرفته شده و آن عبارت از هر علامتی است که مطابق عرف و عادت کشور معرف هویت شخص باشد که در روی نوشته گذاشته می‏شود. وجود امضا در سند تجاری حکایت از اراده انشائی امضاکننده یا متعهد بر قبول موضوعی خاص یا مندرج در سند و آثار قانونی ناشی از آن دارد که همین امر می‏تواند مستند ایجاد تعهد و الزام متعهد به انجام تعهدش قرار گیرد.معمولا اشخاص متعهدی در اسناد تجاری(به معنی خاص شامل:برات، سفته و چک)از ابتدای صدور تا زمان انجام تعهد و وصول مبلغ به عناوین مختلف دخالت داشته و آن را امضاء می‏نمایند.

 

 

 

صادرکننده، براتگیر، ظهرنویس و ضامن آنها از آن جمله‏اند.این امضائات، امضاکنندگان را تحت شرایطی در مقابل دارنده سند مسئول پرداخت قرار می‏دهد.بنابراین چنانچه حجر امضاکننده و یا ورشکستگی و ممنوعیت وی از انجام معامله و قبول تعهد در زمان امضا به اثبات برسد مسئولیتی متوجه او نخواهد بود.اثبات ادعای حجر، ورشکستگی و یا ممنوعیت قانونی که موجب بی‏اعتباری امضا و سلب مسئولیت امضاکننده در آن سند می‏گردد بر عهده مدعی آن است. زیرا، اقتضای اصل صحت، اعتبار امضائات و صحت معامله و برقراری آثار قانونی ناشی از آن است مگر اینکه خلاف آن به اثبات برسد.حال اگر فرض کنیم بی‏اعتباری یک یا چند امضای مندرج در سند به دلایل مذکور اثبات گردد مثلا معلوم شود براتکش در زمان صدور برات ورشکسته بوده و یا دارنده سند در 

مکانیسم برهم کنش آنالیت//پایان نامه درمورد نانو ذرات مگهمایت
مکانیسم برهم کنش آنالیت – جاذب
برای طراحی یک روش استخراج در فاز جامد با استفاده از یک جاذب مناسب، باید ویژگی­های آنالیت، بافت آن و همچنین مکانیسم برهم کنش بین آنالیت، بافت و جاذب را به دقت بررسی نمود. نیروهای متفاوت بین اتم­ها و مولکول­ها، بر هم کنش­های متفاوتی را بین آنالیت و جاذب ایجاد می­کند که می­توان به موارد زیر اشاره نمود [41].

1- بر هم کنش­های غیر قطبی

2- برهم کنش­های قطبی

3- فرایندهای تبادل یون[1]

4- پیوند کووالانسی

5- پیوندهای کوردیناسیون

6- پیوندهای واندروالسی

مکانیسم برهم کنش آنالیت//پایان نامه درمورد نانو ذرات مگهمایت مکانیسم برهم کنش آنالیت – جاذب برای طراحی یک روش استخراج در فاز جامد با استفاده از یک جاذب مناسب، باید ویژگی­های آنالیت، بافت آن و همچنین مکانیسم برهم کنش بین آنالیت، بافت و جاذب را به دقت بررسی نمود. نیروهای متفاوت بین اتم­ها و مولکول­ها، بر هم کنش­های متفاوتی را بین آنالیت و جاذب ایجاد می­کند که می­توان به موارد زیر اشاره نمود [41]. 1- بر هم کنش­های غیر قطبی 2- برهم کنش­های قطبی 3- فرایندهای تبادل یون[1] 4- پیوند کووالانسی 5- پیوندهای کوردیناسیون 6- پیوندهای واندروالسی با تغییر مکانیسم های برهم کنش، نوع پیوند، انرژی برای استخراج تغییر می­کند و هر چه ماهیت برهم کنش قطبی تر شود، انرژی مورد نیاز بیشتر می شود. 1-10- فلزات سنگین و اهمیت زیست محیطی آن­ها در جدول تناوبی به آن تعداد از عناصر که وزن اتمی بالائی بین 6/200 – 5/63 داشته و در درجه حرارت اتاق خاصیت فلزی دارند فلز سنگین اطلاق می شود. بر اساس این تعارف فلزاتی در جدول تناوبی که دانسیته بیشتر از 5 دارند به عنوان فلزات سنگین تعریف شده اند[42]. این عناصر ترکیبات طبیعی پوسته زمین هستند که امکان تجزیه و تخریب آن­ها وجود ندارد و در طبیعت به صورت عناصر خالص، اکسید­های فلزی و یا سولفید­های فلزی دیده می­شوند. آلودگی آب و محیط زیست یک موضوع مهم زیست محیطی است. فلزات سنگین بصورت روزانه از واحدهای صنعتی مختلف وارد محیط زیست می­شوند. فلزات سنگین دراثرحل شدن درآب به راحتی اکسید می­شوند. چون فلزات سنگین به طورگسترده درمحیط زیست توزیع شده اند بنابرین به راحتی وارد چرخه غذایی می­شوند[44,43]. این فلزات به ­صورت طبیعی ازمحیط زیست خارج نمی­شوند از اینرو حذف آنها از اهمیت قابل توجهی برخورداراست، بعضی از فلزات در مقادیر کم برای بدن انسان نیاز می باشد، بنابراین اندازه­گیری مقادیرکم فلزات درمحیط زیست بسیارمهم است[43]. با توجه به اثر مخرب فلزات سنگین هنوز حذف فلزات سنگین از سیستم های آبی با کارایی بالا، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. فلزاتی از قبیل کادمیوم، جیوه، نقره، سرب از جمله فلزات خطرناکی هستندکه در محیط زیست وجود دارند. این فلزات بدلیل خاصیت سمی بودن و سرطان زایی که دارند بسیار خطرناک هستند. بنابرین از نظر زیست محیطی بسیار حائز اهمیت می‌باشند. سرب از طریق سوخت­های سربی و فرایندهای استخراج فلزات غیرآهنی در اثر حرارت وارد محیط زیست می­شوند. کادمیوم ازطریق صنایع ذوب ­کاری، پالایش مواد غیرآهنی و فرایندهای صنعتی که با شیمی و مواد سروکار دارد وارد محیط زیست می­شود[45]. جیوه عمدتا“ از طریق صنایع تولید نفت، برق، لاستیک و کودهای شیمیایی وارد اکوسیستم زیستی می‌شود ]46[. اخیرا انواع مختلفی از روش‌های فیزیکی وشیمیایی مانند: تعویض یون]47[، جذب سطحی ] 49,48[، رسوب دهی شیمیایی] 50[، اسمز معکوس ]51 [و فرایند های غشایی ]52[، برای جداسازی فلزات سنگین از فاضلاب ها به کار برده شده است. [1]. Ion exchenge

با تغییر مکانیسم های برهم کنش، نوع پیوند، انرژی برای استخراج تغییر می­کند و هر چه ماهیت برهم کنش قطبی تر شود، انرژی مورد نیاز بیشتر می شود.

1-10- فلزات سنگین و اهمیت زیست محیطی آن­ها
در جدول تناوبی به آن تعداد از عناصر که وزن اتمی بالائی بین 6/200 – 5/63 داشته و در درجه حرارت اتاق خاصیت فلزی دارند فلز سنگین اطلاق می شود. بر اساس این تعارف فلزاتی در جدول تناوبی که دانسیته بیشتر از 5 دارند به عنوان فلزات سنگین تعریف شده اند[42]. این عناصر ترکیبات طبیعی پوسته زمین هستند که امکان تجزیه و تخریب آن­ها وجود ندارد و در طبیعت به صورت عناصر خالص، اکسید­های فلزی و یا سولفید­های فلزی دیده می­شوند. آلودگی آب و محیط زیست یک موضوع مهم زیست محیطی است. فلزات سنگین بصورت روزانه از واحدهای صنعتی مختلف وارد محیط زیست می­شوند. فلزات سنگین دراثرحل شدن درآب به راحتی اکسید می­شوند. چون فلزات سنگین به طورگسترده درمحیط زیست توزیع  شده اند بنابرین به راحتی وارد چرخه غذایی می­شوند[44,43].

این فلزات به ­صورت طبیعی ازمحیط زیست خارج نمی­شوند از اینرو حذف آنها از اهمیت قابل توجهی برخورداراست،  بعضی از فلزات در مقادیر کم برای بدن انسان نیاز می باشد، بنابراین اندازه­گیری مقادیرکم فلزات درمحیط زیست بسیارمهم است[43].  با توجه به اثر مخرب فلزات سنگین هنوز حذف فلزات سنگین از سیستم های آبی با کارایی بالا، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

فلزاتی از قبیل کادمیوم، جیوه، نقره، سرب از جمله فلزات خطرناکی هستندکه در محیط زیست وجود دارند. این فلزات بدلیل خاصیت سمی بودن و سرطان زایی که دارند بسیار خطرناک هستند. بنابرین از نظر زیست محیطی بسیار حائز اهمیت می‌باشند.

سرب از طریق سوخت­های سربی و فرایندهای استخراج فلزات غیرآهنی در اثر حرارت وارد محیط زیست می­شوند. کادمیوم ازطریق صنایع ذوب ­کاری، پالایش مواد غیرآهنی و فرایندهای صنعتی که با شیمی و مواد سروکار دارد وارد محیط زیست می­شود[45]. جیوه عمدتا“ از طریق صنایع تولید نفت، برق، لاستیک و کودهای شیمیایی وارد اکوسیستم زیستی می‌شود ]46[.

اخیرا انواع مختلفی از روش‌های فیزیکی وشیمیایی مانند: تعویض یون]47[، جذب سطحی ] 49,48[، رسوب دهی شیمیایی] 50[، اسمز معکوس ]51 [و فرایند های غشایی ]52[، برای جداسازی فلزات سنگین از فاضلاب ها به کار برده شده است.

[1]. Ion exchenge

بالایی و %150 برای سینی میانی بدست آمد. همچنین تأثیر مکمل‌های مختلف کربنی و نیتروژنی بر تولید پروتئاز بررسی‌شد. نتایج نشان‌داد که با غنی‌سازی سوبسترا با سبوس برنج (w/w %1) و آرد ذرت ( w/w%2)، بیشترین فعالیت آنزیم پروتئاز بدست‌آمد. حداکثر فعالیت پروتئاز پس از گذشت 48 ساعت، تحت تمامی شرایط مطلوب، میزان فعالیت U/gds 1/1281 و U/gds 7/1048 به ترتیب برای سینی بالایی و میانی بدست آمد. تأثیر دما و pH بر فعالیت و پایداری آنزیم مورد بررسی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد که پروتئاز تولیدی ماهیت قلیایی داشته و پایداری بسیار قابل توجهی در محدوده تغییرات دما در بازه Cº 85-30 و مقادیر pH بین 13-7 داشته است و بیشترین فعالیت در مقدار pH برابر 8 و دمای Cº65 حاصل شده است. همچنین کاربرد آنزیم تولیدی در پردازش چرم و هیدرولیز لایه ژلاتین از فیلم‌های عکاسی و همچنین به عنوان افزودنی به شوینده، مورد بررسی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد که پروتئاز قلیایی حاصل از B. licheniformis قابلیت بسیار خوبی در حذف لکه‌های مختلف از پارچه، موزدایی از پوست گاو و هضم لایه ژلاتینی از فیلم‌های عکاسی از خود نشان داد. همچنین، تولید آنزیم پروتئاز با استفاده از فرآیند تخمیر حالت جامد در بیوراکتور و فلاسک بررسی و دو سامانه از نظر میزان تولید آنزیم با یکدیگر مقایسه شدند.

واژه‌های كلیدی: پروتئاز، سبوس گندم، تخمیر حالت جامد، بیوراکتور سینی‌دار، Bacillus. licheniformis

فهرست مطالب

فصل1  1

مقدمه  1

1-1. مقدمه 2

1-2. تعریف آنزیم 2

1-3. تاریخچه آنزیم 2

1-4. ساختار آنزیم 4

1-5. تقسیم‌بندی آنزیم‌ها 5

1-6. تاریخچه آنزیم پروتئاز. 6

1-7. عملکرد پروتئازها 6

1-8. تخمیرحالت جامد 7

1-9. ضرورت انجام پروژه 8

1-10. اهداف این پروژه 8

فصل2 مروری بر منابع مطالعاتی  10

2-1. مقدمه 11

2-2. پروتئازها 11

بالایی و %150 برای سینی میانی بدست آمد. همچنین تأثیر مکمل‌های مختلف کربنی و نیتروژنی بر تولید پروتئاز بررسی‌شد. نتایج نشان‌داد که با غنی‌سازی سوبسترا با سبوس برنج (w/w %1) و آرد ذرت ( w/w%2)، بیشترین فعالیت آنزیم پروتئاز بدست‌آمد. حداکثر فعالیت پروتئاز پس از گذشت 48 ساعت، تحت تمامی شرایط مطلوب، میزان فعالیت U/gds 1/1281 و U/gds 7/1048 به ترتیب برای سینی بالایی و میانی بدست آمد. تأثیر دما و pH بر فعالیت و پایداری آنزیم مورد بررسی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد که پروتئاز تولیدی ماهیت قلیایی داشته و پایداری بسیار قابل توجهی در محدوده تغییرات دما در بازه Cº 85-30 و مقادیر pH بین 13-7 داشته است و بیشترین فعالیت در مقدار pH برابر 8 و دمای Cº65 حاصل شده است. همچنین کاربرد آنزیم تولیدی در پردازش چرم و هیدرولیز لایه ژلاتین از فیلم‌های عکاسی و همچنین به عنوان افزودنی به شوینده، مورد بررسی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد که پروتئاز قلیایی حاصل از B. licheniformis قابلیت بسیار خوبی در حذف لکه‌های مختلف از پارچه، موزدایی از پوست گاو و هضم لایه ژلاتینی از فیلم‌های عکاسی از خود نشان داد. همچنین، تولید آنزیم پروتئاز با استفاده از فرآیند تخمیر حالت جامد در بیوراکتور و فلاسک بررسی و دو سامانه از نظر میزان تولید آنزیم با یکدیگر مقایسه شدند. واژه‌های كلیدی: پروتئاز، سبوس گندم، تخمیر حالت جامد، بیوراکتور سینی‌دار، Bacillus. licheniformis فهرست مطالب فصل1 1 مقدمه 1 1-1. مقدمه 2 1-2. تعریف آنزیم 2 1-3. تاریخچه آنزیم 2 1-4. ساختار آنزیم 4 1-5. تقسیم‌بندی آنزیم‌ها 5 1-6. تاریخچه آنزیم پروتئاز. 6 1-7. عملکرد پروتئازها 6 1-8. تخمیرحالت جامد 7 1-9. ضرورت انجام پروژه 8 1-10. اهداف این پروژه 8 فصل2 مروری بر منابع مطالعاتی 10 2-1. مقدمه 11 2-2. پروتئازها 11 2-3. منابع پروتئازها 12 2-3-1. پروتئازهای گیاهی. 12 2-3-2. پروتئازهای حیوانی. 13 2-3-3. پروتئازهای میکروبی. 13 2-4. تقسیم بندی پروتئازها 16 2-5. پروتئازهای قلیایی. 19 2-6. مکانیزم عمل پروتئازها 22 2-7. کاربردهای صنعتی آنزیم پروتئاز. 22 2-7-1. صنعت مواد شوینده 23 2-7-2. صنایع غذایی. 24 2-7-3. صنعت چرم 25 2-7-4. صنعت عکاسی. 26 2-7-5. صنایع دارویی. 26 2-7-6. مدیریت محیط زیست.. 27 2-8. تولید آنزیم پروتئاز. 27 2-9. تخمیر حالت غوطه ور. 28 2-9-1. تخمیر حالت جامد 29 2-9-2. مقایسه سیستم‌های تخمیر جامد و غوطه‌ور. 29 2-9-3. انتقال جرم در تخمیر حالت جامد 30 2-9-4. عملیات انتقال جرم در مقیاس ماکرو. 31 2-9-5. عملیات انتقال جرم در مقیاس میکرو. 32 2-9-6. انتقال اکسیژن. 32 2-9-7. نفوذ آنزیم‌ها 33 2-9-8. جنبه‌های انتقال حرارت.. 34 2-9-9. میکروارگانیزم‌های مورد استفاده در تخمیر حالت جامد 35 2-9-10. کاربردهای تخمیر حالت جامد 37 2-9-11. آنزیم‌های بدست آمده از فرآیند تخمیر جامد 38 2-10. طراحی بیوراکتور. 39 2-11. انواع بیوراکتورهای مورد استفاده در تخمیر حالت جامد 40 2-11-1. بیوراکتورهای سینی‌دار. 41 2-11-2. بیوراکتورهای بستر‌پرشده 42 2-11-3. بیوراکتورهای استوانه ای‌دوار. 43 2-11-4. بیوراکتورهای بستر‌سیال. 45 2-12. مراحل عمومی برای انجام فرآیند SSF در داخل بیوراکتور. 46 2-13. عوامل مؤثر در تولید پروتئاز در فرآیند SSF در داخل بیوارکتور. 47 فصل3 مواد و روش‌ها 48 3-1. مقدمه 49 3-2. تجهیزات مورد استفاده 49 3-3. تعیین مشخصات سوبسترا 50 3-3-1. محاسبه میزان خاکستر. 50 3-3-2. محاسبه میزان رطوبت.. 51 3-3-3. محاسبه میزان قند موجود در سوبسترا 51 3-3-4. محاسبه میزان پروتئین. 52 3-3-5. تعیین درصد مواد استخراجی. 54 3-3-6. تعیین درصد سلولز. 54 3-3-7. تعیین درصد لیگنین. 55 3-3-8. تعیین درصد همی‌سلولز. 55 3-3-9. محاسبه اندازه ذرات سوبسترا 55 3-4. میکروارگانیسم و محیط کشت.. 56 3-4-1. انتخاب میکروارگانیسم 56 3-4-2. مشخصات میکروارگانیسم 57 3-4-3. محیط کشت.. 57 3-4-4. تهیه مایه تلقیح. 59 3-4-5. منحنی رشد باکتری. 60 3-4-6. تعیین pH بهینه باکتری. 60 3-5. تخمیر حالت جامد 61 3-6. نمونه‌گیری و استخراج آنزیم از سوبسترای تخمیر‌یافته 63 3-7. فعالیت پروتئاز. 64 3-7-1. منحنی استاندارد تیروزین. 65 3-8. بررسی تأثیر پارامترهای مختلف بر روی تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور سینی‌دار 66 3-8-1. تأثیر نوع سوبسترای جامد 66 3-8-2. تأثیر مدت زمان تخمیر. 67 3-8-3. اثر دما 67 3-8-4. تأثیر pH. 67 3-8-5. اثر پارامترهای مختلف بر روی استخراج آنزیم 68 3-8-6. تأثیر رطوبت اولیه سوبسترا 68 3-8-7. تأثیر رطوبت داخلی راکتور. 68 3-8-8. تأثیر اندازه ذرات.. 68 3-8-9. تأثیر میزان تلقیح. 69 3-8-10. تأثیر غنی‌سازی سوبسترا با منابع کربنی و نیتروژنی. 69 3-8-11. تأثیر pH بر فعالیت و پایداری آنزیم تولیدی. 69 3-8-12. تأثیر دما بر فعالیت و پایداری آنزیم تولیدی. 70 3-9. کاربردهای آنزیم تولیدی. 71 3-9-1. افزودنی به مواد شوینده 71 3-9-2. پردازش چرم 71 3-9-3. هیدرولیز لایه ژلاتینی فیلم‌های عکاسی و آزاد سازی نقره 72 3-10. مقایسه تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 72 فصل4 نتایج و تفسیر آنها 73 4-1. مقدمه 74 4-2. محاسبه خصوصیات سبوس گندم 74 4-3. منحنی رشد باکتری. 75 4-4. pH بهینه رشد باکتری. 75 4-5. بررسی پارامترهای مختلف بر تولید پروتئاز. 76 4-5-1. تأثیر مدت زمان تخمیر. 76 4-5-2. بررسی تأثیر نوع سوبسترای جامد 78 4-5-3. بررسی پارامترهای مؤثر بر استخراج پروتئاز. 79 4-5-4. تأثیر pH ابتدایی. 82 4-5-5. بررسی دمای داخل بیوراکتور. 82 4-5-6. تأثیر رطوبت ابتدایی سوبسترا 84 4-5-7. تأثیر رطوبت داخلی بیوراکتور. 85 4-5-8. تأثیر اندازه ذرات.. 86 4-5-9. تاثیر میزان مایه تلقیح. 87 4-5-10. بررسی تأثیر غنی سازی سوبسترا با منابع کربنی و نیتروژنی. 87 4-6. بهینه سازی شرایط فعالیت پروتئازی آنزیم 92 4-6-1. تعیین pH بهینه فعالیت آنزیم 92 4-6-2. تعیین دمای بهینه فعالیت آنزیم 94 4-6-3. تعیین pH پایداری آنزیم 95 4-6-4. تعیین دمای بهینه پایداری آنزیم 96 4-7. کاربردهای آنزیم پروتئاز قلیایی حاصل از B.licheniformis 97 4-7-1. عملکرد پروتئاز قلیایی به عنوان افزدونی به شوینده 97 4-7-2. موزدایی از پوست.. 98 4-7-3. هیدرولیز لایه ژلاتینی فیلم‌های X-Ray. 99 4-8. مقایسه تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 100 فصل5 نتیجه‌گیری و پیشنهادها 103 5-1. نتیجه‌گیری. 104 5-2. پیشنهادها 106 فهرست اشکال فصل1 1 مقدمه 1 شکل1-1. مکانیزم اثر آنزیم بر روی انرژی واکنش.. 3 شکل1-2. شماتیکی از مدل‌های ارائه شده برای جایگاه فعال آنزیمی، (1): مدل قفل و کلید، (2): مدل القایی 4 شکل1-3. نقش پروتئازها در کاتالیز کردن پیوندهای پپتیدی.. 7 فصل2 مروری بر منابع مطالعاتی 10 شکل2-1. ارتباط فرآیندهای میکرو و ماکرو در فرآیند تخمیر حالت جامد 32 شکل2-2. بیوراکتور سینی‌دار. 42 شکل2-3. بیوراکتور بسترپرشده بصورت افقی و عمودی.. 43 شکل2-4. بیوراکتور استوانه ای‌دوار. 44 شکل2-5. بیوراکتور بستر‌سیال. 45 فصل3 مواد و روش‌ها 48 شکل3-1. منحنی استاندارد گلوکز. 52 شکل3-2. منحنی استاندارد پروتئین. 53 شکل3-3. تصویر میکروسکوپی از باکتری B. licheniformis 56 شکل3-4. نمایی از بیوراکتور مور استفاده جهت تولید پروتئاز در تخمیر حالت جامد 62 شکل3-5. دیاگرام شماتیک بیوراکتور سینی‌دار. (1) پمپ، (2) نمایشگر و کنترلر دما و رطوبت، (3) نازل (4) المنت حرارتی، (5) سینی، (6) فن، (7) حسگر دما، (8) حسگر رطوبت.. 63 شکل3-6. نمونه 5گرمی سوبسترای تخمیریافته، (1) : قبل از تخمیر، (2): پس از تخمیر. 64 شکل3-7. منحنی استاندارد تیروزین. 66 فصل4 نتایج و تفسیر آنها 73 شکل4-1. منحنی رشد باکتری.. 75 شکل4-2. تأثیر زمان تخمیر بر روی فعالیت پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 77 شکل4-3. تأثیر زمان تخمیر بر روی محتوای پروتئین کل. 78 شکل4-4. تأثیر نوع سوبسترای جامد بر فعالیت پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 79 شکل4-5. تأثیر محلول های مختلف بر استخراج پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 80 شکل4-6. تأثیر حجم بافر بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 81 شکل4-7. تأثیر زمان اقامت در شیکر بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 81 شکل4-8. اثر pH ابتدایی بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 82 شکل4-9. تأثیر دمای داخل بیوراکتور بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 83 شکل4-10. تأثیر رطوبت ابتدایی سوبسترا بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 84 شکل4-11. اثر رطوبت داخلی بیوراکتور بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 85 شکل4-12. تأثیر اندازه ذرات سوبسترا بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 86 شکل4-13. تأثیر میزان مایه تلقیح بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 87 شکل4-14. تأثیر منابع کربنی مکمل بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 89 شکل4-15. تأثیر غلظت های مختلف سبوس برنج بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 89 شکل4-16. تأثیر منابع نیتروژنی مکمل بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 91 شکل4-17. تأثیر غلظت های مختلف آرد ذرت بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 91 شکل4-18. تأثیر pH بر فعالیت آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 93 شکل4-19. اثر دما بر فعالیت آنزیم پروتئاز. 94 شکل4-20. اثر pH بر پایداری آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 95 شکل4-21. اثر دما بر پایداری آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 96 شکل4-22. اثر زمان بر پایداری حرارتی آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 97 شکل4-23. عملکرد پروتئاز قلیایی تولیدی از B.licheniformis بعنوان افزودنی به شوینده، (1) کنترل، (2) اثر شوینده تجاری بر روی پارچه لکه شده، (3) اثر آنزیم و شوینده تجاری بر روی پارچه لکه شده 98 شکل4-24. موزدایی آنزیمی از پوست گاو با استفاده از پروتئاز قلیایی تولیدی از B.licheniformis (1) کنترل (2) نمونه پس از 16 ساعت انکوباسیون در دمای اتاق. 98 شکل4-25. هیدرولیز آنزیمی لایه ژلاتینی با استفاده از پروتئاز قلیایی تولیدی از B.licheniformis.. (1) کنترل، (2) فیلم عکاسی پس از هیدرولیز آنزیمی. 99 شکل4-26. تأثیر زمان بر تولیدآنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 101 شکل4-27. تأثیر دما بر تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 101 شکل4-28. تأثیر رطوبت ابتدایی بر تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 102 شکل4-29. تأثیر محرک‌های پروتئینی مختلف بر تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 102 فصل5 نتیجه‌گیری و پیشنهادها 103 فهرست جداول فصل1 1 مقدمه 1 جدول1-1. گروه‌‌های آنزیمی و واکنش‌های مرتبط. 5 فصل2 مروری بر منابع مطالعاتی 10 جدول2-1. پروتئاز‌های قلیایی باکتریایی تجاری، شرکت تولید کننده، منابع و کاربردهای صنعتی 15 جدول2-2. برخی از خواص کارلسبرگ و BPN. 19 جدول2-3. دمای بهینه و پایداری حرارتی پروتئازهای قلیایی حاصل از گونه های باسیلوس.. 20 جدول2-4. pH بهینه پروتئازهای قلیایی تولید شده توسط گونه باسیلوس.. 21 جدول2-5. میکروارگانیسم‌های مورد استفاده در فرآیندهای تخیمری حالت جامد 36 جدول2-6. کاربردهای تخمیر حالت جامد 37 جدول2-7. آنزیم‌های تولید شده در فرآیند تخمیر حالت جامد 38

2-3. منابع پروتئازها 12

2-3-1. پروتئازهای گیاهی. 12

2-3-2. پروتئازهای حیوانی. 13

2-3-3. پروتئازهای میکروبی. 13

2-4. تقسیم بندی پروتئازها 16

2-5. پروتئازهای قلیایی. 19

2-6. مکانیزم عمل پروتئازها 22

2-7. کاربردهای صنعتی آنزیم پروتئاز. 22

2-7-1. صنعت مواد شوینده 23

2-7-2. صنایع غذایی. 24

2-7-3. صنعت چرم 25

2-7-4. صنعت عکاسی. 26

2-7-5. صنایع دارویی. 26

2-7-6. مدیریت محیط زیست.. 27

2-8. تولید آنزیم پروتئاز. 27

2-9. تخمیر حالت غوطه ور. 28

2-9-1. تخمیر حالت جامد 29

2-9-2. مقایسه سیستم‌های تخمیر جامد و غوطه‌ور. 29

2-9-3. انتقال جرم در تخمیر حالت جامد 30

2-9-4. عملیات انتقال جرم در مقیاس ماکرو. 31

2-9-5. عملیات انتقال جرم در مقیاس میکرو. 32

2-9-6. انتقال اکسیژن. 32

2-9-7. نفوذ آنزیم‌ها 33

2-9-8. جنبه‌های انتقال حرارت.. 34

2-9-9. میکروارگانیزم‌های مورد استفاده در تخمیر حالت جامد 35

2-9-10. کاربردهای تخمیر حالت جامد 37

2-9-11. آنزیم‌های بدست آمده از فرآیند تخمیر جامد 38

2-10. طراحی بیوراکتور. 39

2-11. انواع بیوراکتورهای مورد استفاده در تخمیر حالت جامد 40

2-11-1. بیوراکتورهای سینی‌دار. 41

2-11-2. بیوراکتورهای بستر‌پرشده 42

2-11-3. بیوراکتورهای استوانه ای‌دوار. 43

2-11-4. بیوراکتورهای بستر‌سیال. 45

2-12. مراحل عمومی برای انجام فرآیند SSF در داخل بیوراکتور. 46

2-13. عوامل مؤثر در تولید پروتئاز در فرآیند SSF در داخل بیوارکتور. 47

فصل3 مواد و روش‌ها 48

3-1. مقدمه 49

3-2. تجهیزات مورد استفاده 49

3-3. تعیین مشخصات سوبسترا 50

3-3-1. محاسبه میزان خاکستر. 50

3-3-2. محاسبه میزان رطوبت.. 51

3-3-3. محاسبه میزان قند موجود در سوبسترا 51

3-3-4. محاسبه میزان پروتئین. 52

3-3-5. تعیین درصد مواد استخراجی. 54

3-3-6. تعیین درصد سلولز. 54

3-3-7. تعیین درصد لیگنین. 55

3-3-8. تعیین درصد همی‌سلولز. 55

3-3-9. محاسبه اندازه ذرات سوبسترا 55

3-4. میکروارگانیسم و محیط کشت.. 56

3-4-1. انتخاب میکروارگانیسم 56

3-4-2. مشخصات میکروارگانیسم 57

3-4-3. محیط کشت.. 57

3-4-4. تهیه مایه تلقیح. 59

3-4-5. منحنی رشد باکتری. 60

3-4-6. تعیین pH بهینه باکتری. 60

3-5. تخمیر حالت جامد 61

3-6. نمونه‌گیری و استخراج آنزیم از سوبسترای تخمیر‌یافته 63

3-7. فعالیت پروتئاز. 64

3-7-1. منحنی استاندارد تیروزین. 65

3-8. بررسی تأثیر پارامترهای مختلف بر روی تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور سینی‌دار  66

3-8-1. تأثیر نوع سوبسترای جامد 66

3-8-2. تأثیر مدت زمان تخمیر. 67

3-8-3. اثر دما 67

3-8-4. تأثیر pH. 67

3-8-5. اثر پارامترهای مختلف بر روی استخراج آنزیم 68

3-8-6. تأثیر رطوبت اولیه سوبسترا 68

3-8-7. تأثیر رطوبت داخلی راکتور. 68

3-8-8. تأثیر اندازه ذرات.. 68

3-8-9. تأثیر میزان تلقیح. 69

3-8-10. تأثیر غنی‌سازی سوبسترا با منابع کربنی و نیتروژنی. 69

3-8-11. تأثیر pH بر فعالیت و پایداری آنزیم تولیدی. 69

3-8-12. تأثیر دما بر فعالیت و پایداری آنزیم تولیدی. 70

3-9. کاربردهای آنزیم تولیدی. 71

3-9-1. افزودنی به مواد شوینده 71

3-9-2. پردازش چرم 71

3-9-3. هیدرولیز لایه ژلاتینی فیلم‌های عکاسی و آزاد سازی نقره 72

3-10. مقایسه تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 72

فصل4 نتایج و تفسیر آنها 73

4-1. مقدمه 74

4-2. محاسبه خصوصیات سبوس گندم 74

4-3. منحنی رشد باکتری. 75

4-4. pH بهینه رشد باکتری. 75

4-5. بررسی پارامترهای مختلف بر تولید پروتئاز. 76

4-5-1. تأثیر مدت زمان تخمیر. 76

4-5-2. بررسی تأثیر نوع سوبسترای جامد 78

4-5-3. بررسی پارامترهای مؤثر بر استخراج پروتئاز. 79

4-5-4. تأثیر pH ابتدایی. 82

4-5-5. بررسی دمای داخل بیوراکتور. 82

4-5-6. تأثیر رطوبت ابتدایی سوبسترا 84

4-5-7. تأثیر رطوبت داخلی بیوراکتور. 85

4-5-8. تأثیر اندازه ذرات.. 86

4-5-9. تاثیر میزان مایه تلقیح. 87

4-5-10. بررسی تأثیر غنی سازی سوبسترا با منابع کربنی و نیتروژنی. 87

4-6. بهینه سازی شرایط فعالیت پروتئازی آنزیم 92

4-6-1. تعیین pH بهینه فعالیت آنزیم 92

4-6-2. تعیین دمای بهینه فعالیت آنزیم 94

4-6-3. تعیین pH پایداری آنزیم 95

4-6-4. تعیین دمای بهینه پایداری آنزیم 96

4-7. کاربردهای آنزیم پروتئاز قلیایی حاصل از B.licheniformis 97

4-7-1. عملکرد پروتئاز قلیایی به عنوان افزدونی به شوینده 97

4-7-2. موزدایی از پوست.. 98

4-7-3. هیدرولیز لایه ژلاتینی فیلم‌های X-Ray. 99

4-8. مقایسه تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 100

فصل5 نتیجه‌گیری و پیشنهادها 103

5-1. نتیجه‌گیری. 104

5-2. پیشنهادها 106

فهرست اشکال

فصل1  1

مقدمه  1

شکل1-1. مکانیزم اثر آنزیم بر روی انرژی واکنش.. 3

شکل1-2. شماتیکی از مدل‌های ارائه شده برای جایگاه فعال آنزیمی، (1): مدل قفل و کلید، (2): مدل القایی  4

شکل1-3. نقش پروتئازها در کاتالیز کردن پیوندهای پپتیدی.. 7

فصل2 مروری بر منابع مطالعاتی  10

شکل2-1. ارتباط فرآیندهای میکرو و ماکرو در فرآیند تخمیر حالت جامد 32

شکل2-2. بیوراکتور سینی‌دار. 42

شکل2-3. بیوراکتور بسترپرشده بصورت افقی و عمودی.. 43

شکل2-4. بیوراکتور استوانه ای‌دوار. 44

شکل2-5. بیوراکتور بستر‌سیال. 45

فصل3 مواد و روش‌ها 48

شکل3-1. منحنی استاندارد گلوکز. 52

شکل3-2. منحنی استاندارد پروتئین. 53

شکل3-3. تصویر میکروسکوپی از باکتری B. licheniformis 56

شکل3-4. نمایی از بیوراکتور مور استفاده جهت تولید پروتئاز در تخمیر حالت جامد 62

شکل3-5. دیاگرام شماتیک بیوراکتور سینی‌دار. (1) پمپ، (2) نمایشگر و کنترلر دما و رطوبت، (3) نازل                                                                                                  (4) المنت حرارتی، (5) سینی، (6) فن، (7) حسگر دما، (8) حسگر رطوبت.. 63

شکل3-6. نمونه 5گرمی سوبسترای تخمیریافته، (1) : قبل از تخمیر، (2): پس از تخمیر. 64

شکل3-7. منحنی استاندارد تیروزین. 66

فصل4 نتایج و تفسیر آنها 73

شکل4-1. منحنی رشد باکتری.. 75

شکل4-2. تأثیر زمان تخمیر بر روی فعالیت پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 77

شکل4-3. تأثیر زمان تخمیر بر روی محتوای پروتئین کل. 78

شکل4-4. تأثیر نوع سوبسترای جامد بر فعالیت پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 79

شکل4-5. تأثیر محلول های مختلف بر استخراج پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 80

شکل4-6. تأثیر حجم بافر بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 81

شکل4-7. تأثیر زمان اقامت در شیکر بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 81

شکل4-8. اثر pH ابتدایی بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 82

شکل4-9. تأثیر دمای داخل بیوراکتور بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 83

شکل4-10. تأثیر رطوبت ابتدایی سوبسترا بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 84

شکل4-11. اثر رطوبت داخلی بیوراکتور بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 85

شکل4-12. تأثیر اندازه ذرات سوبسترا بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 86

شکل4-13. تأثیر میزان مایه تلقیح بر فعالیت و پروتئین کلی پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 87

شکل4-14. تأثیر منابع کربنی مکمل بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 89

شکل4-15. تأثیر غلظت های مختلف سبوس برنج بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 89

شکل4-16. تأثیر منابع نیتروژنی مکمل بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 91

شکل4-17. تأثیر غلظت های مختلف آرد ذرت بر تولید آنزیم پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 91

شکل4-18. تأثیر pH بر فعالیت آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 93

شکل4-19. اثر دما بر فعالیت آنزیم پروتئاز. 94

شکل4-20. اثر pH بر پایداری آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 95

شکل4-21. اثر دما بر پایداری آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 96

شکل4-22. اثر زمان بر پایداری حرارتی آنزیم پروتئاز پروتئاز تولیدی از B.licheniformis 97

شکل4-23. عملکرد پروتئاز قلیایی تولیدی از B.licheniformis بعنوان افزودنی به شوینده، (1) کنترل،                                               (2) اثر شوینده تجاری بر روی پارچه لکه شده، (3) اثر آنزیم و شوینده تجاری بر روی پارچه لکه شده 98

شکل4-24. موزدایی آنزیمی از پوست گاو با استفاده از پروتئاز قلیایی تولیدی از B.licheniformis                                               (1) کنترل (2) نمونه پس از 16 ساعت انکوباسیون در دمای اتاق. 98

شکل4-25. هیدرولیز آنزیمی لایه ژلاتینی با استفاده از پروتئاز قلیایی تولیدی از B.licheniformis..                                            (1) کنترل، (2) فیلم عکاسی پس از هیدرولیز آنزیمی. 99

شکل4-26. تأثیر زمان بر تولیدآنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 101

شکل4-27. تأثیر دما بر تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 101

شکل4-28. تأثیر رطوبت ابتدایی بر تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 102

شکل4-29. تأثیر محرک‌های پروتئینی مختلف بر تولید آنزیم پروتئاز در بیوراکتور و فلاسک… 102

فصل5 نتیجه‌گیری و پیشنهادها 103

فهرست جداول

فصل1  1

مقدمه  1

جدول1-1. گروه‌‌های آنزیمی و واکنش‌های مرتبط. 5

فصل2 مروری بر منابع مطالعاتی  10

جدول2-1. پروتئاز‌های قلیایی باکتریایی تجاری، شرکت تولید کننده، منابع و کاربردهای صنعتی  15

جدول2-2. برخی از خواص کارلسبرگ و BPN. 19

جدول2-3. دمای بهینه و پایداری حرارتی پروتئازهای قلیایی حاصل از گونه های باسیلوس.. 20

جدول2-4. pH بهینه پروتئازهای قلیایی تولید شده توسط گونه باسیلوس.. 21

جدول2-5. میکروارگانیسم‌های مورد استفاده در فرآیندهای تخیمری حالت جامد 36

جدول2-6. کاربردهای تخمیر حالت جامد 37

جدول2-7. آنزیم‌های تولید شده در فرآیند تخمیر حالت جامد 38

کودکی که از خانواده و محبت آنها برخوردار است و تحت سرپرستی آنها زندگی می‌کند و به طور در دسترس در شهر تهران مورد انتخاب و آزمون قرار گرفته اند.
هدف پژوهش:
یکی از بزرگ ترین چالشهای بشری توسعه روابط معنی دار و رضایت در زندگی است. مادامی که فرد به نیازهای هیجانی خود و دیگران توجهی نکند. ارتباط موثری با افراد نخواهد داشت. اگر فردی درک هیجانی خوبی داشته باشد. می تواند از تغییرات روحیه و درک احساسها بهره میبرد و از چنین درکی برای اداره کردن و کنار آمدن با هیجانها استفاده کند. (پتن به نقل از اعتصامی 82)
با توجه به اهمیت و تأثر وش هیجانی در زندگی و پیشرفت افراد. در این تحقیق بر آن شدیم تا هوش هیجانی را در کودکان کار و خیابان و کودکان عادی مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم.

اهمیت موضوع پژوهش
بحث بر سر اهمیت هوش هیجانی پیوند میان عاطف، شخصیت را شامل می شود از دیدگاه ارسطو مشکل انسان در این نیست که از هیجان برخوردار است، بلکه آنچه اهمیت دارد مناسب بودن هیجان و نحوه ابراز آن است (کلمن 1998)
با توجه به مقوله هوش هیجانی در زندگی روزمره روابط میان فردی و اجتماعی و نقش آن در پیشرفت کودکی که از خانواده و محبت آنها برخوردار است و تحت سرپرستی آنها زندگی می‌کند و به طور در دسترس در شهر تهران مورد انتخاب و آزمون قرار گرفته اند. هدف پژوهش: یکی از بزرگ ترین چالشهای بشری توسعه روابط معنی دار و رضایت در زندگی است. مادامی که فرد به نیازهای هیجانی خود و دیگران توجهی نکند. ارتباط موثری با افراد نخواهد داشت. اگر فردی درک هیجانی خوبی داشته باشد. می تواند از تغییرات روحیه و درک احساسها بهره میبرد و از چنین درکی برای اداره کردن و کنار آمدن با هیجانها استفاده کند. (پتن به نقل از اعتصامی 82) با توجه به اهمیت و تأثر وش هیجانی در زندگی و پیشرفت افراد. در این تحقیق بر آن شدیم تا هوش هیجانی را در کودکان کار و خیابان و کودکان عادی مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم. اهمیت موضوع پژوهش بحث بر سر اهمیت هوش هیجانی پیوند میان عاطف، شخصیت را شامل می شود از دیدگاه ارسطو مشکل انسان در این نیست که از هیجان برخوردار است، بلکه آنچه اهمیت دارد مناسب بودن هیجان و نحوه ابراز آن است (کلمن 1998) با توجه به مقوله هوش هیجانی در زندگی روزمره روابط میان فردی و اجتماعی و نقش آن در پیشرفت موفقیت آمیز انسانها و جدید بودن این مقوله و از طرفی تأثیر وضعیت زندگی کودکان در روابط اجتماعی آنها پژوهش حاضر در پی رسیدن به این هدف است که آیا بین هوش عاطفی کودکان عادی و کودکان کار تفاوت معنی داری وجود دارد یا خیز. زیرا کودکان کار و خیابان به دلیل وضعیت خاص زندگی و شرایطی که در آن به سر می برند در معرض هیجانهای متفاوتی قرار می گیرند که گاه ممکن است ویژگی‌های درون فردی (خودآگاهی، اداره هیجانها خود انگیزی هم حسی و تنظیم روابط) را پرورش دهد و گاه باعث سرکوب آنها گردد. فـصل دوم پیشـینه پیشینه هوش هیجانی را می توان در ایده و کسلر به هنگام تبیین جنبه های غیر شناختی هوش عمومی جست و جو کرد. وکسلر در صفحه 103 گزارش 1943 خود درباره هوش می نویسد کوشیده ام نشان دهم که علاوه بر عوامل هوش عوامل غیر هوشی ویژه ای نیز وجود دارند که می تواند رفتار هوشمندانه را مشخص کند. نمی‌توانیم هوش عمومی را مورد سنجش قرار دهیم. مگر اینکه آزمونها و معیارهایی نیز برای سنجش عوامل غیر هوشی در بر داشته باشند. وکسلر در کارهای خود به تلاش‌های دال حسی به سنجش حیات غیر شناختی هوش نیز اشاره کرده است. نتیجه کوشش های دال در مقیاس رشد اجتماعی وایلند منعکس است. پیر (1984) نیز بر این باور بود که تفکر هیجانی بخشی از تفکر منطقی است و به این نوع تفکر یا به معنای کلی تر هوش، کمک می کند. روان شناس دیگری نظیر مایر (1993) و سالووی نیز پژوهش های خود را بر جنیه های هوشی هیجانی متمرکز کرده‌اند (جلالی 1381) پیش از 1990 پاین (1968) برای نخستین بار واژه هوش هیجانی را به کار برد و چنین نوشت: یکی از دلایلی که بسیاری از پژوهشگران در حال حاضر هوش هیجانی را مورد مطالعه قرار می دهد. این است که افرادی هوش هیجانی بالایی دارند در برخی جنبه های از دیگر افراد جامعه مؤثرترند. هوش هیجانی، احساس و تفکر را به کار می گیرد و موفقیت افراد را به زندگی بهترین نحو پیش بینی می کند (بس 1996 و هنگ 1996 به نقل از مایر سالوی و کارسو 2000)موفقیت آمیز انسانها و جدید بودن این مقوله و از طرفی تأثیر وضعیت زندگی کودکان در روابط اجتماعی آنها پژوهش حاضر در پی رسیدن به این هدف است که آیا بین هوش عاطفی کودکان عادی و کودکان کار تفاوت معنی داری وجود دارد یا خیز. زیرا کودکان کار و خیابان به دلیل وضعیت خاص زندگی و شرایطی که در آن به سر می برند در معرض هیجانهای متفاوتی قرار می گیرند که گاه ممکن است ویژگی‌های درون فردی (خودآگاهی، اداره هیجانها خود انگیزی هم حسی و تنظیم روابط) را پرورش دهد و گاه باعث سرکوب آنها گردد.

فـصل دوم
پیشـینه

پیشینه هوش هیجانی را می توان در ایده و کسلر به هنگام تبیین جنبه های غیر شناختی هوش عمومی جست و جو کرد. وکسلر در صفحه 103 گزارش 1943 خود درباره هوش می نویسد کوشیده ام نشان دهم که علاوه بر عوامل هوش عوامل غیر هوشی ویژه ای نیز وجود دارند که می تواند رفتار هوشمندانه را مشخص کند. نمی‌توانیم هوش عمومی را مورد سنجش قرار دهیم. مگر اینکه آزمونها و معیارهایی نیز برای سنجش عوامل غیر هوشی در بر داشته باشند. وکسلر در کارهای خود به تلاش‌های دال حسی به سنجش حیات غیر شناختی هوش نیز اشاره کرده است. نتیجه کوشش های دال در مقیاس رشد اجتماعی وایلند منعکس است.
پیر (1984) نیز بر این باور بود که تفکر هیجانی بخشی از تفکر منطقی است و به این نوع تفکر یا به معنای کلی تر هوش، کمک می کند. روان شناس دیگری نظیر مایر (1993) و سالووی نیز پژوهش های خود را بر جنیه های هوشی هیجانی متمرکز کرده‌اند (جلالی 1381) پیش از 1990 پاین (1968) برای نخستین بار واژه هوش هیجانی را به کار برد و چنین نوشت:
یکی از دلایلی که بسیاری از پژوهشگران در حال حاضر هوش هیجانی را مورد مطالعه قرار می دهد. این است که افرادی هوش هیجانی بالایی دارند در برخی جنبه های از دیگر افراد جامعه مؤثرترند.
هوش هیجانی، احساس و تفکر را به کار می گیرد و موفقیت افراد را به زندگی بهترین نحو پیش بینی می کند (بس 1996 و هنگ 1996 به نقل از مایر سالوی و کارسو 2000)

محتوای گزارش‌دهی سرمایه فکری/پایان نامه سرمایه فکری
محتوای گزارش‌دهی سرمایه فکری

اولاً باید مفهوم سرمایه فکری بطور واضح مشخص شود به این منظور می‌بایستی تئوری قوی درباره ارزش سرمایه فکری و اجزای سرمایه فکری و تعاریف و روابط بین اجزاء ایجاد شود.

ثانیاً باید اجزای سرمایه فکری نیز بطور واضح بیان شود باید مدلی انتخاب شود که دارای یک دید وسیعی به اجزای سرمایه فکری باشد و حتی امکان باید شامل موارد زیر باشد  :

تجربه و دانش قرار گرفته در افراد چه بصورت رسمی و غیررسمی
سیستم‌های و فرایندهای سازمانی حامی و حمایت‌کننده از خلق سرمایه فکری
نوآوری و تکنولوژی
روابط تجاری (با کلیه مشتریان و شبکه عرضه‌کنندگان و شرکاء تجاری)
باید شرکتها منطق استفاده از مدل سرمایه فکری و اجزای مدل سرمایه فکری را در چهارچوب صنعت خاص و شرکت خودشان بیان کنند.
همچنین این مدل گزارش‌دهی سرمایه فکری می‌بایستی روابط بین اجزای سرمایه فکری را مورد توجه قرار دهد و نقش محتوای گزارش‌دهی سرمایه فکری/پایان نامه سرمایه فکری محتوای گزارش‌دهی سرمایه فکری اولاً باید مفهوم سرمایه فکری بطور واضح مشخص شود به این منظور می‌بایستی تئوری قوی درباره ارزش سرمایه فکری و اجزای سرمایه فکری و تعاریف و روابط بین اجزاء ایجاد شود. ثانیاً باید اجزای سرمایه فکری نیز بطور واضح بیان شود باید مدلی انتخاب شود که دارای یک دید وسیعی به اجزای سرمایه فکری باشد و حتی امکان باید شامل موارد زیر باشد : تجربه و دانش قرار گرفته در افراد چه بصورت رسمی و غیررسمی سیستم‌های و فرایندهای سازمانی حامی و حمایت‌کننده از خلق سرمایه فکری نوآوری و تکنولوژی روابط تجاری (با کلیه مشتریان و شبکه عرضه‌کنندگان و شرکاء تجاری) باید شرکتها منطق استفاده از مدل سرمایه فکری و اجزای مدل سرمایه فکری را در چهارچوب صنعت خاص و شرکت خودشان بیان کنند. همچنین این مدل گزارش‌دهی سرمایه فکری می‌بایستی روابط بین اجزای سرمایه فکری را مورد توجه قرار دهد و نقش این اجزای در روابط بین آنها را در خلق ارزش برای شرکت بیان کند. سیستم‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری می‌بایستی درک و بینش کاملی از ظرفیت خلق ارزش سرمایه فکری بدهد و حتی امکان باید اطلاعات خود را بصورت کمّی بیان کند اما همیشه امکان اینکار وجود ندارد برای مثال دانش و تجربه ضمنی افراد. (Vander Meer – Kooistra et al., 2001) در اینجا باید از اعتماد بین افراد به عنوان یک دارایی نامشهود نام برد که همکاری جهت خلق ارزش را ارتقاء می‌دهد این مفاهیم در قالب و چهارچوب سرمایه اجتماعی بحث می‌شود. در اینجا باید این نکته را گفت که هیچ فرق خاصی بین گزارش‌دهی داخلی و خارجی وجود ندارد منتها باید این مطلب را افزود که در گزارش دهی داخلی اطلاعات مشروح تری درباره فرآیندهاو فعالیتهای سازمانی ارائه می شود ولی در گزارش دهی خارجی فقط نتیجه و پیامدهای این فعالیتها و فرآیندهای سازمانی انتشار می‌یابد. گزارش‌دهی داخلی مستلزم استفاده از رویه‌های و راهنماییهای خاص و کلی نیست ولی در گزارش‌دهی خارجی این قضیه برعکس است و مستلزم استانداردسازی گزارش‌دهی است تا سهامداران (ذینفعان) بتواند اطلاعات یک شرکت را با سایر شرکتها مقایسه کنند. (Vander Meer – Kooistra et al., 2002) مزایای گزارش‌دهی داخلی سرمایه فکری به مدیران کمک می‌کند تا سرمایه فکری شرکت را مدیریت کنند که منجر به تصمیمات بهتری می‌شود. ارزیابی اثربخشی استفاده از سرمایه فکری شرکت گزارشات درباره درآمدهای فعلی و آتی حاصل از سرمایه فکری مرتبط ساختن کمکهای کارکنان به سرمایه فکری شرکت به منظور سودآوری شرکت ارزیابی هماهنگی[1] بین منابع سرمایه فکری و چشم انداز استراتژیک شرکت کمّی کردن گزارش برای هیئت مدیره نشان دادن جریان روابط بین اجزای سرمایه فکری معایب گزارش‌دهی داخلی سرمایه فکری افزایش هزینه‌ها بخاطر افزایش قوانین و بوروکراسیها برای انجام اینکار افزایش پیچیدگی حسابرسی. مزایای گزارش‌دهی خارجی سرمایه فکری افزایش شفافیت برای بازارهای سرمایه که منجر به سرمایه‌گذاری بازاری بالاتر می‌شود. به عنوان یک وسیله بازاریابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کمک به ایجاد حس اعتماد و اطمینان ارزشمند میان سهامداران (ذینفعان کلیدی) و کارکنان معایب گزارش‌دهی خارجی سرمایه فکری افزایش حساسیت اطلاعات منتشر شده در بازار برای رقبای. انتظارات بالایی را ایجاد می‌کند. درجه آزادی مدیریت را کم می‌کند. پیامدهای مالیاتی دارد اگر در ترازنامه منعکس شود. این اجزای در روابط بین آنها را در خلق ارزش برای شرکت بیان کند.
سیستم‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری می‌بایستی درک و بینش کاملی از ظرفیت خلق ارزش سرمایه فکری بدهد و حتی امکان باید اطلاعات خود را بصورت کمّی بیان کند اما همیشه امکان اینکار وجود ندارد برای مثال دانش و تجربه ضمنی افراد. (Vander Meer – Kooistra et al., 2001)
در اینجا باید از اعتماد بین افراد به عنوان یک دارایی نامشهود نام برد که همکاری جهت خلق ارزش را ارتقاء می‌دهد این مفاهیم در قالب و چهارچوب سرمایه اجتماعی بحث می‌شود.

در اینجا باید این نکته را گفت که هیچ فرق خاصی بین گزارش‌دهی داخلی و خارجی وجود ندارد منتها باید این مطلب را افزود که در گزارش دهی داخلی اطلاعات مشروح تری درباره فرآیندهاو فعالیتهای سازمانی ارائه می شود ولی در گزارش دهی خارجی فقط نتیجه و پیامدهای  این فعالیتها و فرآیندهای سازمانی انتشار می‌یابد. گزارش‌دهی داخلی مستلزم استفاده از رویه‌های و راهنماییهای خاص و کلی نیست ولی در گزارش‌دهی خارجی این قضیه برعکس است و مستلزم استانداردسازی گزارش‌دهی است تا سهامداران (ذینفعان) بتواند اطلاعات یک شرکت را با سایر شرکتها مقایسه کنند. (Vander Meer – Kooistra et al., 2002)

مزایای گزارش‌دهی داخلی سرمایه فکری

به مدیران کمک می‌کند تا سرمایه فکری شرکت را مدیریت کنند که منجر به تصمیمات بهتری می‌شود.
ارزیابی اثربخشی استفاده از سرمایه فکری شرکت
گزارشات درباره درآمدهای فعلی و آتی حاصل از سرمایه فکری
مرتبط ساختن کمکهای کارکنان به سرمایه فکری شرکت به منظور سودآوری شرکت
ارزیابی هماهنگی[1] بین منابع سرمایه فکری و چشم انداز استراتژیک شرکت
کمّی کردن گزارش برای هیئت مدیره
نشان دادن جریان روابط بین اجزای سرمایه فکری
معایب گزارش‌دهی داخلی سرمایه فکری

افزایش هزینه‌ها بخاطر افزایش قوانین و بوروکراسیها برای انجام اینکار
افزایش پیچیدگی حسابرسی.
مزایای گزارش‌دهی خارجی سرمایه فکری

افزایش شفافیت برای بازارهای سرمایه که منجر به سرمایه‌گذاری بازاری بالاتر می‌شود.
به عنوان یک وسیله بازاریابی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کمک به ایجاد حس اعتماد و اطمینان ارزشمند میان سهامداران (ذینفعان کلیدی) و کارکنان
معایب گزارش‌دهی خارجی سرمایه فکری

افزایش حساسیت اطلاعات منتشر شده در بازار برای رقبای.
انتظارات بالایی را ایجاد می‌کند.
درجه آزادی مدیریت را کم می‌کند.
پیامدهای مالیاتی دارد اگر در ترازنامه منعکس شود.

 هموارسازی مصنوعی سود می باشد. موضوع دیگری که ضروری است مورد تاکید قرارگیرد این است که چارچوب نظری مدل ایکل ، صرفا برای شناسایی تلاشهای موفق هموارسازی سود به کارمی رود . دراین تحقیق با معرفی مدلی تحت عنوان مدل ایکل ،اهتمام براین است رابطه ساختارسرمایه وسودآوری را به تفکیک شرکت های هموارساز وغیرهموارسازسود را بهتر تبیین کنیم.

بنابراین سئوالات زیر مطرح می شود:

1- شرکت ها چگونه اقدام به تاٴمین مالی کنند تا برسود وبازده سهامداران حداکثرتاٴثیرمثبت را بگذارند؟ هموارسازی مصنوعی سود می باشد. موضوع دیگری که ضروری است مورد تاکید قرارگیرد این است که چارچوب نظری مدل ایکل ، صرفا برای شناسایی تلاشهای موفق هموارسازی سود به کارمی رود . دراین تحقیق با معرفی مدلی تحت عنوان مدل ایکل ،اهتمام براین است رابطه ساختارسرمایه وسودآوری را به تفکیک شرکت های هموارساز وغیرهموارسازسود را بهتر تبیین کنیم. بنابراین سئوالات زیر مطرح می شود: 1- شرکت ها چگونه اقدام به تاٴمین مالی کنند تا برسود وبازده سهامداران حداکثرتاٴثیرمثبت را بگذارند؟

دانلود پایان نامه ارشد : ازدواج سفید از نظر فقه امامیه و حقوق کیفری

 

جمع قابل توجهی از فقهاء برای لزوم لفظی بودن ایجاب و قبول در عقد نکاح، به اجماع تمسک کرده اند. شیخ انصاری با اشاره به اجماع علمای اسلام بر ضرورت لفظی بودن عقد نکاح بیان داشته است: «أجمع علماء الإسلام- کما صرّح به غیر واحد- على اعتبار أصل الصیغه فی عقد النکاح؛ علمای اسلام اجماع دارند- همانطور که جمعی به آن تصریح کرده اند- بر اینکه در عقد نکاح صیغه لازم است.» (انصاری:۱۳۷۷، ۷۸).

 

صاحب ریاض هم ادعای اجماع کرده است(طباطبایی:۱۴۱۹،ج۱۱، ۱۰).

 

صاحب حدائق مدعی است که لزوم لفظی بودن عقد نکاح اجماعی علمای خاصه و عامه است (بحرانی:۱۴۰۵، ج۳۳، ۱۵۷).

 

از نظر جمعی از فقهاء مهم ترین و قابل اعتمادترین دلیل بر بی اعتباری نکاح معاطاتی و لزوم لفظی بودن عقد، اجماع فقها و سیره مسلمین است. بعضی فقهای معاصر با اشاره به این مسأله اظهار داشته اند: «به نظر می رسد عمده دلیل همان تسلّم بین المسلمین من الامامیه و العامه است که همه اعتبار لفظ را مفروغ عنه گرفته اند و سراغ شرایط صیغه رفته اند». فقیه دیگری در بیان اهمیت این اجماع و ارزش آن تأکید می کند: «این اجماع را نباید دست کم گرفت؛ چون مدرک مهم دیگری که مجمعین به آن استناد کرده باشند در دست نیست»(مکارم شیرازی :۱۳۸۲، ج۱، ۸۹).

 

یعنی اجماع در این مسأله مدرکی نیست، زیرا مدرک قابل اعتمادی در این مورد وجود ندارد. بنابراین از نظر ایشان اجماع ادعا شده در این مسأله تعبدی است. لذا این سؤال مطرح می شود که آیا اجماع و سیره ای که بر بطلان نکاح معاطاتی مورد استناد قرار گرفت به درجه ای از قوت است که بتواند با ادله لزوم وفای به عقد و عهد مقابله نماید؟ اموری که به آن اشاره می شود اعتبار اجماع و سیره ادعا شده با تردید مواجه می سازد:

 

الف- بعید نیست اجماع در این مسأله مدرکی باشد؛ زیرا این احتمال وجود دارد که این توافق فقهی به اعتماد روایاتی باشد که نقل شده است. همانطور که بعضی فقها به این موضوع تصریح نموده اند: «عدم قیام دلیل على هذا الحکم و عدم حجیّه مثل هذه الإجماعات»(مکارم شیرازی:۱۳۸۲، ج۱، ۱۲۳).

 

ب- فقهاء در مورد مفهوم معاطات اتفاق نظر ندارند. حال آیا اجماع بر ضرورت لفظ در عقد نکاح و بی دانلود پایان نامه ارشد : ازدواج سفید از نظر فقه امامیه و حقوق کیفری پایان نامه ازدواج سفید جمع قابل توجهی از فقهاء برای لزوم لفظی بودن ایجاب و قبول در عقد نکاح، به اجماع تمسک کرده اند. شیخ انصاری با اشاره به اجماع علمای اسلام بر ضرورت لفظی بودن عقد نکاح بیان داشته است: «أجمع علماء الإسلام- کما صرّح به غیر واحد- على اعتبار أصل الصیغه فی عقد النکاح؛ علمای اسلام اجماع دارند- همانطور که جمعی به آن تصریح کرده اند- بر اینکه در عقد نکاح صیغه لازم است.» (انصاری:۱۳۷۷، ۷۸). صاحب ریاض هم ادعای اجماع کرده است(طباطبایی:۱۴۱۹،ج۱۱، ۱۰). صاحب حدائق مدعی است که لزوم لفظی بودن عقد نکاح اجماعی علمای خاصه و عامه است (بحرانی:۱۴۰۵، ج۳۳، ۱۵۷). از نظر جمعی از فقهاء مهم ترین و قابل اعتمادترین دلیل بر بی اعتباری نکاح معاطاتی و لزوم لفظی بودن عقد، اجماع فقها و سیره مسلمین است. بعضی فقهای معاصر با اشاره به این مسأله اظهار داشته اند: «به نظر می رسد عمده دلیل همان تسلّم بین المسلمین من الامامیه و العامه است که همه اعتبار لفظ را مفروغ عنه گرفته اند و سراغ شرایط صیغه رفته اند». فقیه دیگری در بیان اهمیت این اجماع و ارزش آن تأکید می کند: «این اجماع را نباید دست کم گرفت؛ چون مدرک مهم دیگری که مجمعین به آن استناد کرده باشند در دست نیست»(مکارم شیرازی :۱۳۸۲، ج۱، ۸۹). یعنی اجماع در این مسأله مدرکی نیست، زیرا مدرک قابل اعتمادی در این مورد وجود ندارد. بنابراین از نظر ایشان اجماع ادعا شده در این مسأله تعبدی است. لذا این سؤال مطرح می شود که آیا اجماع و سیره ای که بر بطلان نکاح معاطاتی مورد استناد قرار گرفت به درجه ای از قوت است که بتواند با ادله لزوم وفای به عقد و عهد مقابله نماید؟ اموری که به آن اشاره می شود اعتبار اجماع و سیره ادعا شده با تردید مواجه می سازد: الف- بعید نیست اجماع در این مسأله مدرکی باشد؛ زیرا این احتمال وجود دارد که این توافق فقهی به اعتماد روایاتی باشد که نقل شده است. همانطور که بعضی فقها به این موضوع تصریح نموده اند: «عدم قیام دلیل على هذا الحکم و عدم حجیّه مثل هذه الإجماعات»(مکارم شیرازی:۱۳۸۲، ج۱، ۱۲۳). ب- فقهاء در مورد مفهوم معاطات اتفاق نظر ندارند. حال آیا اجماع بر ضرورت لفظ در عقد نکاح و بی اعتباری معاطات در حالی که اجماع کنندگان تلقی یکسانی از آن ندارند و آن از تلقّی ها به قدر متیقّنی نیز نمی توان دست یافت، می تواند کاشف از قول معصوم بوده و حجت باشد؟ آیا اینگونه نیست که جمعی از فقهای که لفظ را ضروری دانسته اند، به این جهت بوده است که اساساً معاطات را عقد نمی دانسته اند؟ روشن است که با این احتمالات نسبتاً قوی، این چنین اجماعی قابل اعتماد نیست. ج- بعید نیست سیره مسلمین در اجرای عقد نکاح به الفاظ مخصوص، تنها برای غایت احتیاط باشد. بلکه ظاهراً همین طور است، در این صورت چه دلیلی وجود دارد که اگر کسی بدون رعایت احتیاط، عقد نکاح را با ایجاب و قبول کتبی محقق نموده است را باطل بدانیم؟ د- ممکن است اعتماد به لفظ در اعلام اراده و بی اعتنایی به وسایلی مثل کتابت، به این دلیل باشد که در صدر اسلام، رایج ترین و در عین حال صریح ترین وسیله اعلام اراده، الفاظ بوده اند، در این صورت دلیلی ندارد که با رواج کتابت و اعتماد به آن در عقود مهم، ایجاب و قبول مکتوب در نکاح باطل باشد. در نهایت رعایت احتیاط در نکاح، شرعاً مطلوب است، ولی نباید از نظر دور داشت که سخت گیری و افراط در احتیاط و زیاد کردن تشریفات آن نیز شرعاً مذموم است. بنای شرع مقدس اسلام، بر آسان کردن نکاح و سخت کردن شرایط طلاق است و به همین دلیل با وجود اینکه در اعتباری معاطات در حالی که اجماع کنندگان تلقی یکسانی از آن ندارند و آن از تلقّی ها به قدر متیقّنی نیز نمی توان دست یافت، می تواند کاشف از قول معصوم بوده و حجت باشد؟ آیا اینگونه نیست که جمعی از فقهای که لفظ را ضروری دانسته اند، به این جهت بوده است که اساساً معاطات را عقد نمی دانسته اند؟ روشن است که با این احتمالات نسبتاً قوی، این چنین اجماعی قابل اعتماد نیست.

 

ج- بعید نیست سیره مسلمین در اجرای عقد نکاح به الفاظ مخصوص، تنها برای غایت احتیاط باشد. بلکه ظاهراً همین طور است، در این صورت چه دلیلی وجود دارد که اگر کسی بدون رعایت احتیاط، عقد نکاح را با ایجاب و قبول کتبی محقق نموده است را باطل بدانیم؟

 

د- ممکن است اعتماد به لفظ در اعلام اراده و بی اعتنایی به وسایلی مثل کتابت، به این دلیل باشد که در صدر اسلام، رایج ترین و در عین حال صریح ترین وسیله اعلام اراده، الفاظ بوده اند، در این صورت دلیلی ندارد که با رواج کتابت و اعتماد به آن در عقود مهم، ایجاب و قبول مکتوب در نکاح باطل باشد. در نهایت رعایت احتیاط در نکاح، شرعاً مطلوب است، ولی نباید از نظر دور داشت که سخت گیری و افراط در احتیاط و زیاد کردن تشریفات آن نیز شرعاً مذموم است. بنای شرع مقدس اسلام، بر آسان کردن نکاح و سخت کردن شرایط طلاق است و به همین دلیل با وجود اینکه در 

دانلود پایان نامه اقسام عقد – اقسام عقود و معاملات – شرایط اساسی صحت معاملات
مسلماً عقد به اشکال و شیوه های گوناگون تعریف شده است. عبارت ماده۱۸۳ قانون مدنی در تعریف عقد و بررسی منابع نشان می دهد نویسندگان قانون مدنی این ماده را با کمی دخل و تصرف از ماده۱۱۰۱ قانون مدنی فرانسه اقتباس کرده اند. توجه به این مسأله و نیز سوابق بحث در حقوق فرانسه توجیه گر برخی از اشکالات وارد بر این ماده است. تعریف این ماده از عقد، تعریف به اثر عقد است و اثر اصلی عقد به تعهد و عهد منحصر شده است. این تعریف با منابع و مبانی قانون فرانسه کاملاً سازگار است، اما با مبانی فقهی وحقوق ایران هماهنگ نیست، زیرا در فقه، آثار دیگری مانند تملیک و نیابت و انحلال برای عقود متصور است(کاتوزیان،ناصر،۱۳۷۰،ص ۵۸).

 

بنابراین باید پذیرفت که این ماده از این جهت نقص دارد و لذا نباید برای رفع اشکال و هماهنگی مفاد ماده با مبانی حقوق داخلی، معنای ماده را از اصل و مبنای آن خارج کرد؛ هم چنان که برخی از در ماده۱۸۳ به لزوم و پایبندی به عقد چنین « تعهد » نویسندگان با عهدی دانستن عقود و معنا کردن کاری را انجام داده اند،  در حالی که باید توجه داشت التزام به عقد با تعهد به معنای ارث (درکنارسایرآثارمانند تملیک) تفاوت دارد و ماده۱۸۳ بر اساس منبع فرانسوی خود به معنای اخیر اشاره می کند نه التزام. به عبارت دیگر، معنایی مشابه با لزوم در مقابل جواز از آثار عمومی عقد است(جعفری لنگرودی، محمدجعفر،۱۳۶۳ ،ص۵).

 

اقسام عقود و معاملات
 

قانون مدنی در این فصل تنها به سه تقسیم بندی، یعنی لازم و جایز، خیاری، و غیرخیاری و منجز و معلق اشاره کرده است.  اگر چه در قانون مدنی فرانسه پس از تعریف عقد در ماده ۱۱۰۱ تا ماده۱۱۰۷ به برخی از اقسام عقود اشاره شده، اما هیچ یک از آنها در مواد ۱۸۴ تا ۱۸۹ قانون مدنی ایران نیامده است. توجه به متون حقوق اسلامی نشان می دهد که قانون مدنی در این فصل از اصطلاحات و   فقهی استفاده کرده است. قانون مدنی فرانسه در این بخش به عقود یک تعهدی و دو تعهدی، معاوضی وتبرعی، احتمالی با نام و به نام اشاره می کند. برخی دیگر از انواع تعهدات در مواد ۱۱۶۸ به بعد قانون مدنی فرانسه آمده است(نجفی خوانساری،موسی، ۱۳۵۷ه. ق،ص۱۱۲).

 

 شرایط اساسی صحت معاملات
 

اولین ماده این فصل یعنی ماده ۱۹۰ در چهار بند به شرح شرایط اساسی صحت معاملات پرداخته است. شکل و قالب این ماده از ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی فرانسه اقتباس شده است. تلاش کلی نویسندگان قانون مدنی در جهت تطبیق مسائل و موضوعات با حقوق اسلام بوده و لذا با دقت در دو ماده فوق مشاهده می گ دانلود پایان نامه اقسام عقد – اقسام عقود و معاملات – شرایط اساسی صحت معاملات مسلماً عقد به اشکال و شیوه های گوناگون تعریف شده است. عبارت ماده۱۸۳ قانون مدنی در تعریف عقد و بررسی منابع نشان می دهد نویسندگان قانون مدنی این ماده را با کمی دخل و تصرف از ماده۱۱۰۱ قانون مدنی فرانسه اقتباس کرده اند. توجه به این مسأله و نیز سوابق بحث در حقوق فرانسه توجیه گر برخی از اشکالات وارد بر این ماده است. تعریف این ماده از عقد، تعریف به اثر عقد است و اثر اصلی عقد به تعهد و عهد منحصر شده است. این تعریف با منابع و مبانی قانون فرانسه کاملاً سازگار است، اما با مبانی فقهی وحقوق ایران هماهنگ نیست، زیرا در فقه، آثار دیگری مانند تملیک و نیابت و انحلال برای عقود متصور است(کاتوزیان،ناصر،۱۳۷۰،ص ۵۸).پایان نامه بنابراین باید پذیرفت که این ماده از این جهت نقص دارد و لذا نباید برای رفع اشکال و هماهنگی مفاد ماده با مبانی حقوق داخلی، معنای ماده را از اصل و مبنای آن خارج کرد؛ هم چنان که برخی از در ماده۱۸۳ به لزوم و پایبندی به عقد چنین « تعهد » نویسندگان با عهدی دانستن عقود و معنا کردن کاری را انجام داده اند، در حالی که باید توجه داشت التزام به عقد با تعهد به معنای ارث (درکنارسایرآثارمانند تملیک) تفاوت دارد و ماده۱۸۳ بر اساس منبع فرانسوی خود به معنای اخیر اشاره می کند نه التزام. به عبارت دیگر، معنایی مشابه با لزوم در مقابل جواز از آثار عمومی عقد است(جعفری لنگرودی، محمدجعفر،۱۳۶۳ ،ص۵). اقسام عقود و معاملات قانون مدنی در این فصل تنها به سه تقسیم بندی، یعنی لازم و جایز، خیاری، و غیرخیاری و منجز و معلق اشاره کرده است. اگر چه در قانون مدنی فرانسه پس از تعریف عقد در ماده ۱۱۰۱ تا ماده۱۱۰۷ به برخی از اقسام عقود اشاره شده، اما هیچ یک از آنها در مواد ۱۸۴ تا ۱۸۹ قانون مدنی ایران نیامده است. توجه به متون حقوق اسلامی نشان می دهد که قانون مدنی در این فصل از اصطلاحات و فقهی استفاده کرده است. قانون مدنی فرانسه در این بخش به عقود یک تعهدی و دو تعهدی، معاوضی وتبرعی، احتمالی با نام و به نام اشاره می کند. برخی دیگر از انواع تعهدات در مواد ۱۱۶۸ به بعد قانون مدنی فرانسه آمده است(نجفی خوانساری،موسی، ۱۳۵۷ه. ق،ص۱۱۲). شرایط اساسی صحت معاملات اولین ماده این فصل یعنی ماده ۱۹۰ در چهار بند به شرح شرایط اساسی صحت معاملات پرداخته است. شکل و قالب این ماده از ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی فرانسه اقتباس شده است. تلاش کلی نویسندگان قانون مدنی در جهت تطبیق مسائل و موضوعات با حقوق اسلام بوده و لذا با دقت در دو ماده فوق مشاهده می گردد که در بند یک و چهار ماده ۱۱۰۸ دخل و تصرف صورت گرفته است. در بند یک ماده اخیر به یک عنصر که به توافق اراده یا رضا ترجمه می شود اشاره شده، در حالی که بند یک ماده ۱۹۰ قانون مدنی ایران دو عنصر قصد و رضا را مطرح کرده است. تفکیک بین قصد و رضا[۲] و آثار مترتب بر آن، مانند حالت منفوذ در معامله فضولی یا اکراه از ابتکارات حقوق اسلام است. هم چنین نویسندگان قانون مدنی ایران تعبیر مشروعیت علت[۳]در بند چهار ماده ۱۱۰۸ را به مشروعیت جهت در بند چهار ماده ۱۹۰ تغییر داده اند، زیرا علت یا جهت نوعی[۴]در مبانی حقوق ایران شناخته شده نیست، اما در مقابل، جهت[۵]یا علت شخصی[۶]سابقه طولانی در متون اسلامی و کتب فقهی دارد. البته از اوایل قرن بیستم، براساس آرای قضایی و برخی از انتقادات به نظریه علت، تمایلی برای تفسیر علت نوعی به جهت شخصی در حقوق فرانسه به وجودآمده است.اگرچه اصل نظریه علت هم چنان به قوت خود باقی است. (Burdick,William,1939,p 412). ردد که در بند یک و چهار ماده  ۱۱۰۸ دخل و تصرف صورت گرفته است. در بند یک ماده اخیر به یک عنصر که به توافق اراده یا رضا ترجمه می شود اشاره شده، در حالی که بند یک ماده ۱۹۰ قانون مدنی ایران دو عنصر قصد و رضا را مطرح کرده است. تفکیک بین قصد و رضا[۲] و آثار مترتب بر آن، مانند حالت منفوذ در معامله فضولی یا اکراه از ابتکارات حقوق اسلام است.

 

هم چنین نویسندگان قانون مدنی ایران تعبیر مشروعیت علت[۳]در بند چهار ماده  ۱۱۰۸ را به مشروعیت جهت در بند چهار ماده ۱۹۰ تغییر داده اند، زیرا علت یا جهت نوعی[۴]در مبانی حقوق ایران شناخته شده نیست، اما در مقابل، جهت[۵]یا علت شخصی[۶]سابقه طولانی در متون اسلامی و کتب فقهی دارد. البته از اوایل قرن بیستم، براساس آرای قضایی و برخی از انتقادات به نظریه علت، تمایلی برای تفسیر علت نوعی به جهت شخصی در حقوق فرانسه به وجودآمده است.اگرچه اصل نظریه علت هم چنان به قوت خود باقی است. (Burdick,William,1939,p 412).

 

3-2 کنترل کیفیت با اهداف تعیین شده خارجی…………………………………………………….. 30
3-3 کنترل کیفیت با اهداف چند متغیره از درون فرآیند – مطالعات کارایی فرآیند چند متغیر……….. 43
3-4 کنترل کیفیت با اهداف از نمونه مرجع……………………………………………………………. 55
3-5 ارزیابی داده ها با نمودارهای کنترل چند متغیره………………………………………………… 62
3-6 شناسایی مشخصات خارج از کنترل………………………………………………………………. 66
3-7 کاربردهای اجزاء اصلی………………………………………………………………………… 67

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها3-2 کنترل کیفیت با اهداف تعیین شده خارجی…………………………………………………….. 30
3-3 کنترل کیفیت با اهداف چند متغیره از درون فرآیند – مطالعات کارایی فرآیند چند متغیر……….. 43
3-4 کنترل کیفیت با اهداف از نمونه مرجع……………………………………………………………. 55
3-5 ارزیابی داده ها با نمودارهای کنترل چند متغیره………………………………………………… 62
3-6 شناسایی مشخصات خارج از کنترل………………………………………………………………. 66
3-7 کاربردهای اجزاء اصلی………………………………………………………………………… 67

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………….. 73
4-2 اندازه گیری متغیر های کنترل………………………………….…………………………………. 73
4-3 محاسبات نمودار تک متغیره……………………………………………………………………… 84
4-4 تشکیل ماتریس همبستگی ………………………………………………………………………88
4-5 محاسبه و رسم نمودار ………………………………………………………………………88
4-6 بررسی اینکه آیا با متغیرهای کمتر نیز جوابگو کیفیت مورد نظر می باشد…………………………. 90
فصل پنجم : نتایج و پیشنهادات
5-1 مقدمه و خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………. 92
5-2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………….. 92
5-3 محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………. 93
5-4 پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………. 94
منابع و ماخذ
منابع ……………………………………………………………………………………………………95
فهرست جداول
جدول 2-1………………………………………………………………………………………..….25
جدول 2-2 …………………………………………………………………………………………. 26
جدول 2-3………………………………………………………………………………………….. 29
جدول 2-4 …………………………………………………………………………………………….30
جدول 2-5……………………………………………………………………………………………. 31
جدول 2-6……………………………………………………………………………………………. 32
جدول 2-7 …………………………………………………………………………………………….32
جدول 2-8 …………………….3-2 کنترل کیفیت با اهداف تعیین شده خارجی…………………………………………………….. 30 3-3 کنترل کیفیت با اهداف چند متغیره از درون فرآیند – مطالعات کارایی فرآیند چند متغیر……….. 43 3-4 کنترل کیفیت با اهداف از نمونه مرجع……………………………………………………………. 55 3-5 ارزیابی داده ها با نمودارهای کنترل چند متغیره………………………………………………… 62 3-6 شناسایی مشخصات خارج از کنترل………………………………………………………………. 66 3-7 کاربردهای اجزاء اصلی………………………………………………………………………… 67 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها 4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………….. 73 4-2 اندازه گیری متغیر های کنترل………………………………….…………………………………. 73 4-3 محاسبات نمودار تک متغیره……………………………………………………………………… 84 4-4 تشکیل ماتریس همبستگی ………………………………………………………………………88 4-5 محاسبه و رسم نمودار ………………………………………………………………………88 4-6 بررسی اینکه آیا با متغیرهای کمتر نیز جوابگو کیفیت مورد نظر می باشد…………………………. 90 فصل پنجم : نتایج و پیشنهادات 5-1 مقدمه و خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………. 92 5-2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………….. 92 5-3 محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………. 93 5-4 پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………. 94 منابع و ماخذ منابع ……………………………………………………………………………………………………95 فهرست جداول جدول 2-1………………………………………………………………………………………..….25 جدول 2-2 …………………………………………………………………………………………. 26 جدول 2-3………………………………………………………………………………………….. 29 جدول 2-4 …………………………………………………………………………………………….30 جدول 2-5……………………………………………………………………………………………. 31 جدول 2-6……………………………………………………………………………………………. 32 جدول 2-7 …………………………………………………………………………………………….32 جدول 2-8 …………………….………………………………………………………………………34 جدول 2-9……………………………………………………………………………………………. 38 جدول 2- 10 ………………………………………………………..………………………………39 جدول 2-……………………………………………………………………………………………… 40 جدول 2-12………………………………………………………………………………………… 49 جدول 2-13 ………………………………………….……………………………………………..51 جدول 2-14………………………………………………………………………………………… 55 جدول 2-15………………………………………………………………………………………… 56 جدول 2-1…………………………………………………………………………………………… 66 جدول 4-1………………………………………………………….………………………………… 72 جدول 4-2 …………………………………………………………………………………………….83 جدول 4-3 …………………………………………………………………………………………..87 جدول 4-4………………………………………………………………………………………….. 87 جدول 4-5 …………………………………………………………………………………………..88 جدول 4-6………………………………………………………………………………………….. 89 فهرست تصاویر و نمودارها نمودار 2-1………………………………………………………………………………………….. 15 نمودار 2-2 …………………………………………………………………………………………..16 نمودار 2-3 ……………………………………………………………………….………………….56 نمودار 2-4 …………………………………………………………………………………………….62 نمودار 2-5……………………………………………………………………………………………. 67 نمودار 4-1 …………………………………………………………………………………………….84 نمودار 4-2……………………………………………………………………………………………. 88 چکیده امروزه تولید صنعتی نیازمند نمودارهای کنترل کیفیت چند متغیره برای پایش توام چند مولفه کیفی است ؛ علاقه به چنین نمودارهایی حتی در زمینه های غیر تولیدی نیز افزایش یافته است. در………………………………………………………………………34
جدول 2-9……………………………………………………………………………………………. 38
جدول 2- 10 ………………………………………………………..………………………………39
جدول 2-……………………………………………………………………………………………… 40
جدول 2-12………………………………………………………………………………………… 49
جدول 2-13 ………………………………………….……………………………………………..51
جدول 2-14………………………………………………………………………………………… 55
جدول 2-15………………………………………………………………………………………… 56
جدول 2-1…………………………………………………………………………………………… 66
جدول 4-1………………………………………………………….………………………………… 72
جدول 4-2 …………………………………………………………………………………………….83
جدول 4-3 …………………………………………………………………………………………..87
جدول 4-4………………………………………………………………………………………….. 87
جدول 4-5 …………………………………………………………………………………………..88
جدول 4-6………………………………………………………………………………………….. 89
فهرست تصاویر و نمودارها
نمودار 2-1………………………………………………………………………………………….. 15
نمودار 2-2 …………………………………………………………………………………………..16
نمودار 2-3 ……………………………………………………………………….………………….56
نمودار 2-4 …………………………………………………………………………………………….62
نمودار 2-5……………………………………………………………………………………………. 67
نمودار 4-1 …………………………………………………………………………………………….84
نمودار 4-2……………………………………………………………………………………………. 88

چکیده
امروزه تولید صنعتی نیازمند نمودارهای کنترل کیفیت چند متغیره برای پایش توام چند مولفه کیفی است ؛ علاقه به چنین نمودارهایی حتی در زمینه های غیر تولیدی نیز افزایش یافته است. در
4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………….. 73
4-2 اندازه گیری متغیر های کنترل………………………………….…………………………………. 73
4-3 محاسبات نمودار تک متغیره……………………………………………………………………… 84
4-4 تشکیل ماتریس همبستگی ………………………………………………………………………88
4-5 محاسبه و رسم نمودار ………………………………………………………………………88
4-6 بررسی اینکه آیا با متغیرهای کمتر نیز جوابگو کیفیت مورد نظر می باشد…………………………. 90
فصل پنجم : نتایج و پیشنهادات
5-1 مقدمه و خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………. 92
5-2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………….. 92
5-3 محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………. 93
5-4 پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………. 94
منابع و ماخذ
منابع ……………………………………………………………………………………………………95
فهرست جداول
جدول 2-1………………………………………………………………………………………..….25
جدول 2-2 …………………………………………………………………………………………. 26
جدول 2-3………………………………………………………………………………………….. 29
جدول 2-4 …………………………………………………………………………………………….30
جدول 2-5……………………………………………………………………………………………. 31
جدول 2-6……………………………………………………………………………………………. 32
جدول 2-7 …………………………………………………………………………………………….32
جدول 2-8 …………………….………………………………………………………………………34
جدول 2-9……………………………………………………………………………………………. 38
جدول 2- 10 ………………………………………………………..………………………………39
جدول 2-……………………………………………………………………………………………… 40
جدول 2-12………………………………………………………………………………………… 49
جدول 2-13 ………………………………………….……………………………………………..51
جدول 2-14………………………………………………………………………………………… 55
جدول 2-15………………………………………………………………………………………… 56
جدول 2-1…………………………………………………………………………………………… 66
جدول 4-1………………………………………………………….………………………………… 72
جدول 4-2 …………………………………………………………………………………………….83
جدول 4-3 ………………………………………3-2 کنترل کیفیت با اهداف تعیین شده خارجی…………………………………………………….. 30
3-3 کنترل کیفیت با اهداف چند متغیره از درون فرآیند – مطالعات کارایی فرآیند چند متغیر……….. 43
3-4 کنترل کیفیت با اهداف از نمونه مرجع……………………………………………………………. 55
3-5 ارزیابی داده ها با نمودارهای کنترل چند متغیره………………………………………………… 62
3-6 شناسایی مشخصات خارج از کنترل………………………………………………………………. 66
3-7 کاربردهای اجزاء اصلی………………………………………………………………………… 67

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………….. 73
4-2 اندازه گیری متغیر های کنترل………………………………….…………………………………. 73
4-3 محاسبات نمودار تک متغیره……………………………………………………………………… 84
4-4 تشکیل ماتریس همبستگی ………………………………………………………………………88
4-5 محاسبه و رسم نمودار ………………………………………………………………………88
4-6 بررسی اینکه آیا با متغیرهای کمتر نیز جوابگو کیفیت مورد نظر می باشد…………………………. 90
فصل پنجم : نتایج و پیشنهادات
5-1 مقدمه و خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………. 92
5-2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………….. 92
5-3 محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………. 93
5-4 پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………………………………………………………. 94
منابع و ماخذ
منابع ……………………………………………………………………………………………………95
فهرست جداول
جدول 2-1………………………………………………………………………………………..….25
جدول 2-2 …………………………………………………………………………………………. 26
جدول 2-3………………………………………………………………………………………….. 29
جدول 2-4 …………………………………………………………………………………………….30
جدول 2-5……………………………………………………………………………………………. 31
جدول 2-6……………………………………………………………………………………………. 32
جدول 2-7 …………………………………………………………………………………………….32
جدول 2-8 …………………….………………………………………………………………………34
جدول 2-9……………………………………………………………………………………………. 38
جدول 2- 10 ………………………………………………………..………………………………39
جدول 2-……………………………………………………………………………………………… 40
جدول 2-12………………………………………………………………………………………… 49
جدول 2-13 ………………………………………….……………………………………………..51
جدول 2-14………………………………………………………………………………………… 55
جدول 2-15………………………………………………………………………………………… 56
جدول 2-1…………………………………………………………………………………………… 66
جدول 4-1………………………………………………………….………………………………… 72
جدول 4-2 …………………………………………………………………………………………….83
جدول 4-3 …………………………………………………………………………………………..87
جدول 4-4………………………………………………………………………………………….. 87
جدول 4-5 …………………………………………………………………………………………..88
جدول 4-6………………………………………………………………………………………….. 89
فهرست تصاویر و نمودارها
نمودار 2-1………………………………………………………………………………………….. 15
نمودار 2-2 …………………………………………………………………………………………..16
نمودار 2-3 ……………………………………………………………………….………………….56
نمودار 2-4 …………………………………………………………………………………………….62
نمودار 2-5……………………………………………………………………………………………. 67
نمودار 4-1 …………………………………………………………………………………………….84
نمودار 4-2……………………………………………………………………………………………. 88

چکیده
امروزه تولید صنعتی نیازمند نمودارهای کنترل کیفیت چند متغیره برای پایش توام چند مولفه کیفی است ؛ علاقه به چنین نمودارهایی حتی در زمینه های غیر تولیدی نیز افزایش یافته است. در…………………………………………………..87
جدول 4-4………………………………………………………………………………………….. 87
جدول 4-5 …………………………………………………………………………………………..88
جدول 4-6………………………………………………………………………………………….. 89
فهرست تصاویر و نمودارها
نمودار 2-1………………………………………………………………………………………….. 15
نمودار 2-2 …………………………………………………………………………………………..16
نمودار 2-3 ……………………………………………………………………….………………….56
نمودار 2-4 …………………………………………………………………………………………….62
نمودار 2-5……………………………………………………………………………………………. 67
نمودار 4-1 …………………………………………………………………………………………….84
نمودار 4-2……………………………………………………………………………………………. 88

چکیده
امروزه تولید صنعتی نیازمند نمودارهای کنترل کیفیت چند متغیره برای پایش توام چند مولفه کیفی است ؛ علاقه به چنین نمودارهایی حتی در زمینه های غیر تولیدی نیز افزایش یافته است. در

     نتایج آزمون فرضیه اول، نشان داد که نظام شهری و روستای شهرستان لارستان با مقدار مطلوب و حد بهینه تعادل فاصله دارد. لذا فرضیه اول رد شد. در رابطه با فرضیه دوم تغییرات میزان نخست شهری نشان داد این شهرستان با میزان مطلوب نخست شهری فاصله دارد بنابراین فرضیه وجود نخست شهری در شهرستان به طور نسبی و ضعیف تأیید شد. همچنین در این فرضیه با توجه             به شاخص های هرفیندال و هندرسون استفاده شده نشان داد وجود پدیده تمرکز در شهرستان لارستان رد شد. در رابطه با فرضیه سوم و با توجه به روش های ضریب مکانی و مقیاس گاتمن           به کاربرده در این فرضیه نشان داد که روستاهای سطح 1 و 2 از نظر تعداد و توزیع فضایی برای پوشش کامل سایر سکونت گاه ها کافی نیست و از عدم سازمان یافتگی برخودار است لذا فرضیه سوم رد شد. نتیجه این که، نظام سکونت گاهی شهرستان از عدم تعادل و تراکم فضایی جمعیت             و خدمات برخودار است و نیازمند برنامه ریزی و سیاست گذاری در چارچوب راهبرد تمرکز غیرمتمرکز و رویکرد توسعه سلسله مراتب شهرها و روستاهاست.

واژگان کلیدی: شهرستان لارستان، نظام شهری، نظام روستایی.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                     صفحه

مقدمه. 1

فصل اول: کلیات تحقیق

    1 -2 – بیان مسأله و ضرورت تحقیق. 4

    1 -2 – اهداف تحقیق. 8

    1 -3 – فرضیه های تحقیق. 8

    1 -4 – روش تحقیق. 9

    1 -5 – مشکلات و محدودیت های تحقیق. 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

مقدمه. 12

    2 -1 – تعاریف و مفاهیم تحقیق. 12

           2 -1 -1 – فضا 12

           2 -1 -2- ساماندهی فضایی سکونتگاه ها 12

           2 -1 -3 – سازمان فضایی.. 13

           2 -1 -3 -1- مکان مرکزی.. 13

           2 -1 -3 -2 – منطقه پیرامونی.. 13

           2 -1 -3 -3 – کنش متقابل و روابط فضایی.. 14

نتایج آزمون فرضیه اول، نشان داد که نظام شهری و روستای شهرستان لارستان با مقدار مطلوب و حد بهینه تعادل فاصله دارد. لذا فرضیه اول رد شد. در رابطه با فرضیه دوم تغییرات میزان نخست شهری نشان داد این شهرستان با میزان مطلوب نخست شهری فاصله دارد بنابراین فرضیه وجود نخست شهری در شهرستان به طور نسبی و ضعیف تأیید شد. همچنین در این فرضیه با توجه به شاخص های هرفیندال و هندرسون استفاده شده نشان داد وجود پدیده تمرکز در شهرستان لارستان رد شد. در رابطه با فرضیه سوم و با توجه به روش های ضریب مکانی و مقیاس گاتمن به کاربرده در این فرضیه نشان داد که روستاهای سطح 1 و 2 از نظر تعداد و توزیع فضایی برای پوشش کامل سایر سکونت گاه ها کافی نیست و از عدم سازمان یافتگی برخودار است لذا فرضیه سوم رد شد. نتیجه این که، نظام سکونت گاهی شهرستان از عدم تعادل و تراکم فضایی جمعیت و خدمات برخودار است و نیازمند برنامه ریزی و سیاست گذاری در چارچوب راهبرد تمرکز غیرمتمرکز و رویکرد توسعه سلسله مراتب شهرها و روستاهاست. واژگان کلیدی: شهرستان لارستان، نظام شهری، نظام روستایی. فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه. 1 فصل اول: کلیات تحقیق 1 -2 – بیان مسأله و ضرورت تحقیق. 4 1 -2 – اهداف تحقیق. 8 1 -3 – فرضیه های تحقیق. 8 1 -4 – روش تحقیق. 9 1 -5 – مشکلات و محدودیت های تحقیق. 10 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق مقدمه. 12 2 -1 – تعاریف و مفاهیم تحقیق. 12 2 -1 -1 – فضا 12 2 -1 -2- ساماندهی فضایی سکونتگاه ها 12 2 -1 -3 – سازمان فضایی.. 13 2 -1 -3 -1- مکان مرکزی.. 13 2 -1 -3 -2 – منطقه پیرامونی.. 13 2 -1 -3 -3 – کنش متقابل و روابط فضایی.. 14 2 -1 -4 – ساختار فضایی.. 14 2 -1 -4 -1- عنصر ساختار فضایی.. 14 2 -1 -4 -1 -1 – عناصر نظام سکونتگاهی(شهر ها، روستاها، فعالیت ها) 15 2 -1 -4 -1 -2 – عناصر مناطق طبیعی.. 15 2 -1 -4 -1 -3 – عناصر انسان ساخت(شبکه های زیربنایی، و …) 16 2 -1 -5 – سطح بندی.. 17 2 -1 -5 -1- سطح بندی سکونتگاه های روستایی.. 17 2 -1 -5 -1 -1- روستاهای اقماری.. 17 2 -1 -5 -1 -2 – روستاهای مستقل. 17 2 -1 -5 -1 -3 – روستاهای مرکزی.. 18 2 -1 -5 -1 -4 – روستا- شهر. 18 2 -1 -5 -2 – سطح بندی فضاهای روستایی.. 18 2 -1 -5 -2 -1- حوزه های روستایی.. 18 2 -1 -5 -2 -2 – مجموعه های روستایی.. 18 2 -1 -5 -2 -3 – منظومه های روستایی.. 19 2 -2 – سیستم شهری و نابرابری های منطقه ای.. 19 2 -2 -1 – نخست شهری.. 19 2 -2 -2- نابرابری شهری و روستایی در کشور های توسعه نیافته. 19 2 -2 -3 – نابرابری شهری و روستایی در ایران. 21 2 -2 -4 – عدم کارایی شهرهای بزرگ.. 22 2 -2 -5 – سلسله مراتب شهری و توسعه ملی.. 25 2 -2 -6 – عوامل مؤثر در سیستم های شهری.. 26 2 -3- تحولات نظری نظام شهری و نظریه های مرتبط. 27 2 -3 -1 – نظریه های اندازه بهینه شهر. 30 2 -3 -1 -1 – نظریه های موافق وجود یک اندازه بهینه. 31 2 -3 -1 -2 – نظریه های مخالف اندازه بهینه. 31 2 -3 -1 -3 – نظریه های مدافع شهر های کوچک و میانی.. 33 2 -3 -1 -4 – نظریه های مدافع شهر های بزرگ.. 33 2 -3 -1 -5 – نظریه های مدافع اندازه بهینه شهر در چارچوب شبکه شهری.. 34 2 -3 -2 – نظریه های توسعه فضایی.. 35 2 -3 -2 -1 – دیدگاه نوسازی و نظریه قطب رشد 35 2 – 3 – 2 -2 – دیدگاه وابستگی.. 37 2 -3 -2 -2 -1 – نظریه مرکز پیرامونی.. 37 2 -3 -2 -2 -2 – نظریه توسعه روستا- شهر. 40 2 -3 -2 -3 – نظریه های سلسله مراتبی سکونتگاه ها 42 2 -3 -2 -3 -1 – نظریه مکان مرکزی.. 42 2 -3 -2 -3 -2 – نظریه عملکردهای شهری در توسعه روستایی (مدل یوفرد) 43 2 -3 -2 -3 -2 -1 – وظایف تحلیلی یوفرد 44 2 -3 -2 -3 -2 -2 – فرایند برنامه ریزی و تحلیل منطقه ای در رویکرد یوفرد 45 2 -3 -2 -3 -2 -2-1 – تحلیل کلی منابع ناحیه ای.. 45 2 -3 -2 -3 -2 -2 -2 – تحلیل سیستم سکونتگاهی.. 46 2 -3 -2 -3 -2 -2 -3 – تحلیل پیوند فضایی.. 47 2 -3 -2 -3 -2 -2 -4 – تهیه نقشه های تحلیلی.. 48 2 -3 -2 -3 -2 -2 -5 – تحلیل قابلیت دسترسی.. 48 2 -3 -2 -3 -2 -2- 6- تحلیل خلاء عملکردی.. 49 2 -3 -2 -3 -2 -2 -7 – تدوین راهبرد های توسعه فضایی.. 49 2 -3 -2 -3 -2 -2-8 – شناسایی پروژه ها و برنامه های سرمایه گذاری.. 49 2 -3 -2 -3 -2 -2 -9 – بازنگری و ارزیابی.. 50 2 -3 -2 -3 -2 -2-10 – نهادینه کردن تحلیل فضایی در فراینده برنامه ریزی ناحیه ای.. 50 2 -3 -2 -3 -2 -3 – طبقه بندی وابستگی های مهم فضایی از نظر راندینلی.. 50 2 -3 -2 -3 -2 -4 – ارزیابی نهایی از رویکرد یوفرد 51 2 -3 -2 -3 -2 -4 -1 – قابلیت ها ومزیت های رویکرد کارکردهای شهری در توسعه روستایی.. 52 2 -3 -2 -3 -2 -4 -2 – کاستی و محدودیت های رویکرد کارکردهای شهری در توسعه روستایی. 53 2 -3 -2-3 -3 – نظریه مراکز رشد میسرا 54 2 -3 -2 -3 -4 – سلسله مراتب فضایی و قاعده رتبه- اندازه 56 2 -4 – پیشینه تحقیق. 57 2 -4 -1 – جهان. 57 2 -4 -2 – ایران. 61 2 -5 – نتیجه گیری و ارائه چارچوب نظری تحقیق. 66 فصل سوم: معرفی محدوده مورد مطالعه و روش شناسی تحقیق مقدمه. 72 3 -1 – معرفی قلمرو مطالعه. 72 3 -1 -1 – موقعیت جغرافیای شهرستان لارستان. 72 3 -1 -2 – ویژگی توپوگرافی و ارتفاعات شهرستان لارستان. 73 3 -1 -3 – ویژگی های اقلیمی شهرستان لارستان. 74 3 -1 – 4 – تقسیمات سیاسی شهرستان. 75 3 -1 -5 – ویژگی های انسانی شهرستان لارستان. 77 3 -1 -6 – تحولات جمعیتی در شهر لارستان. 78 3 -1 -7 – جایگاه جمعیتی شهرستان لارستان در استان. 79 3 -2 – تعریف عملیاتی مفاهیم اصلی تحقیق. 80 3 -2 -1- تعادل توزیع و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها 80 3 -2 -2 – تمرکز و نخست شهری.. 82 3 -2 -3 – سازمان یافتگی مکان های مرکزی.. 83 3 -3 – روش تحقیق. 84 3 -4 – روش جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات.. 84 3 -5 – روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ها 84 فصل چهارم: یافته ها و آزمون فرضیه ها مقدمه. 86 4 -1 – توزیع و تعادل و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها 86 4 -1 -1 – تقسیمات سیاسی شهرستان و توزیع جمعیت شهری و روستایی.. 86 4 -1 -2 – تحلیل میزان تعادل توزیع جمعیت در ناحیه با ضریب آنتروپی.. 90 4 -1 -3 – تحلیل میزان تعادل توزیع جمعیت در شهرستان با سطح تمرکز و ضریب توزیع. 93 4 -1 -4 – تحلیل میزان تعادل توزیع جمعیت در شهرستان با ضریب جینی.. 99 4 -1 -5 – تحلیل بر حسب قاعده رتبه- اندازه 101 4 -1 -6 – بررسی نظام شهری شهرستان لارستان بر حسب ضریب پاره تو. 108 4 -1 -7 – جمع بندی و آزمون فرضیه اول. 109 4 -2 – تحلیل تمرکز و نخست شهری (فرضیه دوم) 110 4 -2 -1 – بررسی شاخص نخست شهری در شهرستان لارستان. 110 4 -2 -2 – بررسی تغییرات شاخص دو شهر. 111 4 -2 -3 – بررسی تغییرات شاخص کینزبرگ.. 112 4 -2 -4- بررسی تغییرات شاخص چهار شهر مهتا 113 4 -2 -5 – بررسی تغیییرات شاخص موماو و الوصابی.. 113 4 -2 -6 – بررسی تغییرات شاخص موسوی.. 114 4 -2 -7 – بررسی تغییرات شاخص هرفیندال. 115 4 -2 -8 – بررسی تغییرات شاخص هندرسون. 116 4 -2 -9- جمع بندی و آزمون فرضیه دوم 117 4 -3 – تحلیل سازمان یافتگی مکان های مرکزی (فرضیه سوم) 120 4 -3 -1 – سطح بندی سکونتگاه ها براساس مقیاس گاتمن. 120 4 – 3 -2 – نتیجه گیری فرضیه سوم 131 فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادات مقدمه. 133 5 -1 – جمع بندی.. 133 5 -2 – بحث و نتیجه گیری.. 136 5-3- پیشنهادات.. 142 5-3 -1 – پیشنهادات برنامه ریزی و راهبردی.. 142 5- 3- 2- پیشنهادات پژوهشی.. 143 منابع و مراجع. 144 فهرست جداول عنوان صفحه جدول (2-1) جمع بندی نظرات تعدادی از محققین در مورد اندازه بهینه شهر. 32 جدول (2-2) مراحل رشد اقتصادی مکان و سازمان یابی فضایی نظریه مرکز پیرامون فریدمن. 39 جدول (2-3) وابستگی های مهم فضایی از نظر راندینلی. 51 جدول (2-4) سطوح کانون های رشد پیشنهادی میسرا در مورد ایران. 56 جدول (2 -5) عناصر اصلی نظریه های سه گانه مرتبط با الگوی شبکه شهری. 67 جدول (3 -1) تقسیمات سیاسی 1390 شهرستان لارستان. 76 جدول (3 -2) روند افزایش رشد جمعیت در شهرستان لارستان. 77 جدول(3 -3) تحولات خانوار و جمعیت و نرخ رشد متوسط سالانه شهر لارستان. 79 جدول (3-4) ضریب شهر نشینی و روستا نشینی لارستان در سال 1390. 80 جدول (4 -1) تقسیمات سیاسی شهرستان لارستان. 87 جدول (4 -2) سیر افزایش جمعیت در شهرستان لارستان و تعداد جمعیت شهری و روستایی. 87 جدول (4- 3) جمعیت و خانوار و بعد خانوار در شهرستان لارستان. 87 جدول (4- 4) تراکم جمعیت و تراکم خانوار در بین بخش های شهرستان لارستان. 88 جدول (4 -5) تراکم جمعیت روستایی بر حسب دهستان. 89 جدول (4 -6) تراکم در واحد سطح کل جمعیت ناحیه بر اساس دهستان. 90 جدول (4 -7) ضریب آنتروپی چگونگی توزیع جمعیت روستایی بر حسب دهستان ها 91 جدول (4- 8 ) ضریب آنتروپی طبقات جمعیتی روستایی. 92 جدول (4- 9) ضریب آنتروپی برای جمعیت شهری بر اساس شهرها 92 جدول (4- 10) محاسبه سطح تمرکز و تمرکز ضریب توزیع و جمعیت روستایی دهستان های شهرست94ان لارستان در سال 1390. 94 جدول (4- 11) محاسبه ضریب توزیع و شاخص تمرکز جمعیت روستایی دهستان های شهرستان لارستان 1385. 95 جدول (4- 12) محاسبه ضریب توزیع و شاخص تمرکز برای مجموع جمعیت شهرستان لارستان 1385. 97 جدول (4- 13) محاسبه ضریب توزیع و شاخص تمرکز برای مجموع جمعیت شهرستان لارستان سال 1390. 98 جدول (4- 14) توزیع جمعیت بین نقاط روستایی. 99 جدول (4- 15) توزیع جمعیت بین نقاط شهری. 100 جدول (4- 16) رتبه- اندازه در شهرهای شهرستان لارستان. 102 جدول (4- 17) بررسی رتبه اندازه آبادی های شهرستان لارستان. 103 جدول (4- 18) تغییرات شاخص های تعادل نظام شهری و روستایی در شهرستان لارستان طی سالهای 90- 1355. 110 جدول (4- 20) تغییرات شاخص های نخست شهری در شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 119 جدول (4- 21) شاخص های تمرکز در شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 119 جدول (4- 22) سطح بندی آبادی های شهرستان لارستان براساس مقیاس گاتمن. 121 جدول (4- 23 ) نتایج سطح بندی به روش ضریب مکانی و سطوح برخوداری. 126 جدول (5- 1) نقش و جایگاه شبکه شهری شهرستان لارستان در دوره‌های تاریخی و مطالعاتی مختلف در استان ‌فارس.. 137 جدول شماره (5- 2) سطوح خدمات پیشنهادی در شهرهای موجود و آتی شهرستان لارستان. 139 جدول (5- 3) سطح بندی خدماتی سکونتگاه ها در شهرستان لارستان. 141 فهرست اشکال عنوان صفحه شکل (2-1) الگوهای سیستم های شهری در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته (شکویی، 1373: 344-345) 30 شکل (3- 1) موقعیت جغرافیایی استان فارس، شهرستان لارستان به تفکیک دهستان (نگارنده) 73 شکل (3-2) روند افزایش رشد جمعیت در شهرستان لارستان. 77 شکل(3-3) نرخ رشد جمعیت در شهرستان لارستان. 78 شکل (4- 1) منحنی لورنز مربوط به توزیع جمعیت روستایی. 100 شکل (4- 2) نمودار رتبه اندازه شهرهای شهرستان لارستان. 102 شکل(4- 3) نمودار رتبه اندازه روستاهای شهرستان لارستان. 108 شکل (4- 4) تغییرات ضریب پاره تو در نظام شهری شهرستان لارستان در سال های 90- 55. 109 شکل (4- 5) تغییرات میزان نخست شهری شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 1355. 111 شکل (4- 6) تغییرات شاخص دو شهر شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 112 شکل (4- 7) تغییرات میزان شاخص کینزبرگ شهر های شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 112 شکل (4- 8)تغییرات میزان شاخص چهار شهر مهتا شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 113 شکل (4- 9) تغییرات میزان شاخص موماو و الوصابی شهرهای شهرستان لارستان 90- 55. 114 شکل (4-10) تغییرات میزان شاخص موسوی شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 115 شکل (4- 11) تغییرات میزان شاخص هرفیندال شهر های شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 116 شکل (4- 12) تغییرات میزان شاخص هندرسون در شهرهای شهرستان لارستان طی سالهای 90- 55. 116 شکل (4- 13) مقایسه روند تغییرات شاخص های میزان نخست شهری در شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 118 شکل (4- 14 ) توزیع فضایی کانون های برتر روستایی براساس شاخص مرکزیت.. 131 مقدمه انباشتگی بیش از حد جمعیت روستایی در شهرهای کشورهای کم رشد، یکی دو شهر را به شکل شهرهای “ماکروسفال” یا بزرگ سر در می آورد، به گونه ای که از لحاظ جمعیتی و اقتصادی نسبت به سایر شهرهای ناحیه و حتی کل جمعیت کشور رشد غیرطبیعی می یابند و به موازات غلظت تراکم شهری، سرمایه و ثروت کشور نیز در این شهرها تمرکز یافته و عملا توزیع متوازن و هماهنگ جمعیت و کار در مقیاس ناحیه و ملی از بین می رود و رشد ناموزون شهری به عنوان مانع عمران های ناحیه ای و همه جانبه ملی مطرح می شود (فرید، 1386: 236). چنین جریاناتی که در کشورهای مختلف با شدت و ضعف و با تقدم و تاخر رخ داده است، توجه سیاستگذاران و محققان را به خود جلب کرده و با جهت گیری در باز توزیع جمعیت و به تبعیت از آن کاهش مشکلات نخست شهرها، روند فراینده ای به خود گرفته است. بنابراین در حال حاضر یکی از چالش های اساسی دولت ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه سازماندهی ساختار فضایی مطلوب ملی می باشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردی اقتصادی- اجتماعی متعادلی در سلسله مراتب شهری و منطقه ای امکان می دهد. (نظریان، 1388: 291- 184) در ایران نیز چنین وضعیتی قابل مشاهده است. درواقع نظام پخشایش جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. در سطح منطقه ای نیز، مناطق و استان های مختلف کشور به نوعی از نظر تعادل توزیع جمعیت و فعالیت ها و نیز الگوی نظام شهری دارای مسئله هستند. البته از سال 1300 تا کنون و به ویژه از دهه 40 به بعد نظام شهری ایران دچار تحول شده است. سیاست های مبتنی بر صنعتی شدن و قطب رشد رد دهه های 30 تا 50 از یک طرف، به نوعی در جهت تمرکز و تشدید عدم تعادل نظام شهری بوده است. از طرف دیگر تلاش هایی که به نوعی از دهه های 40 و 50 به بعد در راستای توسعه قطب های منطقه ای، تمرکز زدایی از تهران و نیز در دهه های 60 و 70 در قالب توسعه شهرهای کوچک و میانی؛ اتفاق افتاده است. در تحولات نظام شهری و روستایی کشور تأثیر داشته است. بنابراین بررسی تحولات نظام شهری و روستایی کشور و مناطق در ارتباط با تحولات مذکور می توان مفید و مؤثر باشد. به نظر می رسد در شهرستان لارستان نیز نابرابری و فقدان تعادل در توزیع بهینه جمعیت، امکانات و منابع تمرکز امکانات و خدمات در تک شهر مسلط شهرستان، واگرایی، و شکاف توسعه بین نواحی را موجب شده است. این امر از دهه 55 تا 90 نیز تحولاتی در جهت تشدید و نیز تعدیل نظام شهری و روستای داشته است. بنابراین بررسی تحولات و چگونگی نظام شهری و روستای شهرستان در طی دوره مذکور جهت دست یابی به سیاست های مناسب امری ضروری است. براین اساس این پژوهش بر محوریت این سؤال اصلی شکل گرفت: «آیا شهرستان لارستان از یک نظام سکونتگاهی متعادل و مطلوبی برخودار است؟» جهت بررسی و پاسخ به سؤال مذکور، با توجه به ابعاد مختلف توزیع و تمرکز نظام شهری، سه سؤال فرعی طرح شد. در مجموع این پایان نامه در پنج فصل و بشرح ذیل تنظیم گردید: فصل اول: کلیات تحقیق؛ در این فصل به بیان مسأله و تشریح ابعاد آن، ضرورت و اهمیت مطالعه، سؤال ها، پیشینه تحقیق، فرضیه ها و چارچوب کلی روش تحقیق پرداخته شد. فصل دوم: مبانی و چارچوب نظری تحقیق؛ جهت طرح فرضیه و ارائه پاسخ های نظری به سؤال های تحقیق لازم بود، تعاریف و مبانی نظری مرتبط با موضوع و مسئله تحقیق بررسی گردد و بر اساس آنها و با توجه به پیشینه تحقیق، چارچوبی برای پاسخ به سؤال های تحقیق در قالب فرضیه ها فراهم آید. بنابراین ابعاد نظری و مفهوم مسئله تحقیق در فصل دوم مورد بررسی قرار گرفت. فصل سوم: معرفی محدوده و روش شناسی تحقیق؛ در این فصل به معرفی و بررسی اجمالی ویژگی های انسانی- محیطی شهرستان پرداخته شد. در ادامه علاوه بر تعاریف عملیاتی مفاهیم مورد نیاز، روش تحقیق، روش جمع آوری اطلاعات و روش های تجزیه تحلیل و ازمون فرضیه ها ارائه گردید. فصل چهارم: در این فصل یافته های تحقیق، نتایج تحلیل و آزمون فرضیه ها بطور منظم ارائه گردید. فصل پنجم: به بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات اختصاص یافت. فصل اول کلیات تحقیق 1 – 1 – بیان مسأله و ضرورت تحقیق یکی از مهم ترین جنبه های توسعه اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم، به کارگیری نظریات اقتصاد فضا بود. این نظریات با زیربنای تفکر رشد ناموزون و رویکرد قطب رشد، از طریق تجمع زیرساخت ها و فعالیت های مولد در یک نقطه، تأثیر بسزایی بر سیاست های نظامی سکونتگاهی در کشورهای جهان برجا گذاشت و عملاً سیاست های توسعه را متوجه پدیده شهرنشینی و صنعتی شدن نمود. بروز وضعیت فوق برای کشورهای جهان به ویژه کشورهای جهان سوم، مسایل و مشکلات عدیده ای را از جمله توزیع فضایی نامتعادل جمعیت وافزایش تفاوت ها و نابرابری های منطقه ای در برداشته است. (نوری و همکاران، 1388: 62) الگویی قطب رشد یکی از نظریاتی بود که موضوع رشد نامتعادل از طریق اولویت دادن و انتخاب بخشی از اقتصاد به عنوان بخش پیشتاز و تمرکز سرمایه در مراکز شهری تأکید داشت (روزبهان، 1371: 200). این نظریه مورد استقبال عمده ی کشورهای جهان درحال توسعه از جمله ایران واقع شد. مشکل عمده ای که در استفاده از این تئوری به عنوان ابزار سیاست گذاری منطقه ای، حداقل درمراحل اولیه توسعه ایجاد گردید، تشدید عدم تعادل منطقه ای بود. (کلانتری، 1380: 78) شکل گیری و توسعه شهرها کوچک و بزرگ در سیستم های کشورهای صنعتی عمدتا هماهنگ با مراحل رشد و توسعه صنعتی بوده و دارای الگوی متعادل است. اما در کشورهای در حال توسعه، رشد سریع شهرنشینی و عدم هماهنگی آن با مراحل توسعه صنعتی، مشکلات جدیدی در نظام شهری این کشورها به وجود آورده است. ( پارتر و ایوانز، 1384: 26- 28) یکی از مشخصه های اصلی شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، توزیع فضایی نامناسب شهرها در سطح این مناطق می باشد. (نظریان، 1373: 66) در این قبیل کشورها یک شهر متروپل چند میلیون نفری به عنوان شهر برتر، بی رقیب، در سطح بسیار بالایی توسعه یافته و تمامی کشور را در حوزه نفوذ سیاسی، اداری واقتصادی- اجتماعی خود قرار می دهد. بنابراین اکثر کشورهای در حال توسعه از روند توسعه فضایی سکونتگاه ها ونحوه توزیع منطقه ای جمعیت و فعالیت های اقتصادی خود ناراضی اند. (زبردست، 1383: 3) مهاجرت عمده از روستاها و شهرهای کوچک به سمت شهرهای بزرگ و در نتیجه تمرکز فزاینده در یک یا چند شهر عمده و به چالش کشید شدن توسعه پایدار در مناطق خشک، موجب گسیختگی نظام سلسله مراتب شهری در بیشتر کشورها شده است. در این میان رشد سریع شهرنشینی دنیا در همه شهرها به صورت متعادل صورت نگرفته است. تمرکز جمعیت در شهرها بزرگ گویایی این واقعیت است. (نوربخش، 1381: 19) با به هم خوردن نظام منطقی سلسله مراتبی سکونتگاه های انسانی به خصوص شهرها موجب پیدایش مشکلات بسیاری در کلیه مقیاس های سکونتگاهی از روستا گرفته تا مقیاس ملی شده است. در نتیجه این فرایند رابطه منطقی و مکمل موجود شهر با سکونتگاه های روستایی پیرامون گسیخته شده بدنبال آن شهر که رشد موزون و هماهنگ با تحولات نواحی پیرامون داشت به شکل مستقل از این نواحی، توسعه خود را با بهره گیری ناعادلانه از منابع و امکانات ملی و انتقالی مازاد و سرمایه نواحی پیرامونی و تمرکز آن ها در شهر، ادامه داده و روابطی با ماهیت نابرابر و یک سویه را با نقاط پیرامون برقرار می سازد که پیامده آن ضعف، نابسامانی و واپسگرائی نواحی پیرامون و قطبی شدن جمعیت، فعالیت و امکانات در شهر بوده است. (وزارت جهادسازندگی، 1377: 37) بر این اساس است که امروزه موضوع نابرابری و عدم تعادل های فضایی میان سکونتگاه های شهری و روستایی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه ریزان منطقه ای می باشد. وجود دوگانگی اقتصادی، قطب رشد و پراکندگی نقاط روستایی از آثار این پدیده است. (نوری، 1388: 6) در ایران نیز در ابتدا، سیاست گذاری های توسعه طی دهه های اخیر، به رشد ناموزون و عدم تعادل های شدید در توسعه چه به لحاظ بخشی (میان بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات یا بخش های سنتی و مدرن) و چه به لحاظ فضایی- مکانی میان شهرها و روستاها و حتی در سطوح مختلف جوامع شهری منجر شده است. جهت گیری این سیاست ها از دیده گاه توسعه فضایی همواره به سود مرکز و فعالیت های شهری عمل نمود و روستاها به بیش از بیش در حاشیه قرار گرفته اند. پیامد مستقیم این تحولات، حرکت جمعیت از روستاها به سوی شهرها می باشد. (علی اکبری، 1383: 55) از طرفی نیز تسلط یک سویه شهر بر روستا در دهه اخیر و در ایران مخصوصاً بعد از اصلاحات ارضی و به هم خوردن روابط متقابل شهر و روستا دست به دست هم داده و در حال حاضر به تضعیف هر چه بیشتر روستا- شهری را فراهم، بلکه تشدید نموده است. (مزیدی و زارع شاه عباسی، 1385: 151) بنابراین، یکی از مشکلات اساسی توسعه فضایی و ناحیه ای در ایران، گسیختگی سازمان فضایی و نبود سلسل مراتب مبتنی بر رابطه ی تعاملی میان سکونتگاه هاست. (حکمت نیا و موسوی، 1385: 209) اما با شکست سیاست قطب رشد و تبعات منفی ناشی از آن، بعد از جنگ، سیاست کلی ایران به سمت سیاست توسعه روستا- شهری به خصوص راهبرد یوفرد حرکت نمود. این راهبرد که مبنای آن عدم تمرکز سرمایه گذاری ها در سکونتگاه های انسانی با تأکید براستراتژی توسعه بر محور شهری در تأمین حداقل شرایط برای مردم روستایی که آنها را قادر می سازد تا جوامع روستایی خود را به توسعه اجتماعی- اقتصادی برسانند. این راهبرد در ایران به شکل تبدیل روستا بزرگ به شهرهای کوچک در جهت خارج نمودن روستاها از انزوای جغرافیایی و تحقیق تعادل های ناحیه ای نمود پیدا کرد. (سرایی و اسکندرثانی، 1386: 169) هرگاه در روند توسعه و تکامل سازمان فضایی سکونتگاه ها وقفه ای ایجاد شود، در نظام و عملکرد این سازمان نابسامانی هایی به وجودمی آید که منجربه ناپایداری سکونتگاه های روستایی می شود. (رضوانی، 1376: 40). بنابراین، دستیابی به توسعه متوازن و یکپارچه در فضای منطقه ای نظام یافته سکونتگاه ها امری ضروری است. در این راستا، نواحی و شهرستان هایی استان فارس با تدارک ساختار فضایی مناسب و پذیرش نقش های ناحیه ای و منطقه ای می توانند به تعادل ناحیه ای، منطقه‌ای و ملی کشور کمک کنند. در این رابطه، شهرستان لارستان با جمعیتی حدود 226879 هزار نفر در جنوب استان فارس و با فاصله 340 کیلومتری با مرکز استان (شیراز)، با تدارک ساختار فضایی متعادل می تواند ضمن تعادل بخشی به توسعه ناحیه ای خود، در راستای تحقق بخشی به تعادل منطقه ای در استان فارس گام بردارد. این در حالیست که این شهرستان با توجه به ویژگی های طبیعی و توسعه انسانی و فضایی خود، نیازمند مطالعه و برنامه ریزی مناسبی در این زمینه می باشد. لذا این تحقیق با هدف تنظیم فضایی توسعه در مقیاس ناحیه ای، به تحلیل نظام سکونتگاهی شهرستان لارستان در استان فارس می پردازد. مسئله این است که این شهرستان برای ایفای نقش ناحیه ای و منطقه ای خود یعنی به فضایی توسعه ای (شهری و روستایی ) و منطقه ای (استان)، به یک ساختار فضایی متعادل و منظم که در برگیرنده سلسله مراتبی از کانون های زیستی باشد نیازمند می باشد. براین اساس سؤال اصلی این تحقیق به عبارت ذیل تعریف گردید است: آیا شهرستان لارستان از یک نظام سکونتگاهی متعادل و مطلوبی برخودار است؟ در این ارتباط، نظام شهری یا شبکه شهری عبارت است از مجموعه ای از شهرهای وابسته به هم که ساختار نظام سکونتگاه های شهری را در ناحیه، منطقه، کشور و جهان پدید می آورند. نظام شهری تنها محدود به مجموعه کالبدی از سکونتگاه های شهری نیست، بلکه جریان ها و ارتباطات میان این سکونتگاه ها را نیز در بر می گیرد. این جریان عبارت انداز: جمعیت، سرمایه، عوامل تولید، ایده ها، اطلاعات و نوآوری (عظیمی، 1381: 53). پویایی این شبکه به میزان جابه جایی کالا، خدمات، افکار وتحرک های جمعیتی میان شهرک ها و حوزه های روستایی بستگی دارد. (شکویی، 1373: 337) در حقیقت وابستگی و ارتباط سکونتگاه ها به یکدیگر مهم ترین ویژگی این سیستم های شهری را تشکیل می دهد. در یک نظام شهری متعادل به دلیل وجود عملکردها و فعالیت های سلسله مراتبی در شهرهای مختلف و نیز یکنواخت و همگونی نسبی امکانات اقتصادی- اجتماعی و فضایی، معمولاً رابطه بین شهرهای مختلف از نظر فضایی و نیز از لحاظ اقتصادی- اجتماعی به صورت کهکشانی است. به طور نسبی هیچ شهری ارجحعیت فوق العاده ای در کل شبکه دارا نمی باشد. (حسامیان و دیگران، 1385: 115) همچنین در چنین نظامی پدیده نخست شهری وجود ندارد. در چنین ساختار و سازمان متعادلی است که می توان بتدریج از مشکلات و مسائل ناحیه ای (شهری وروستایی) کاست و توسعه متوازن و پایدار را در سطوح مختلف فضایی ناحیه ای فراهم نمود. چرا که لازمه داشتن یک نظام سکونتگاهی متعادل، مدیریت و راهبرد صحیح و برنامه ریزی شده در رابطه با فضای سکونتگاه هاست. این در حالی است که در نبود برنامه ریزی و مدیریت درست، نظام سکونتگاهی از تعادل و یکپارچگی به سمت عدم تعادل و گسیختگی فضای سکونتگاهی حرکت می کند. بر این اساس و با توجه به چارچوب نظری مرتبط با نظریه توسعه فضایی و با تأکید بر نظریه یوفرد برای بررسی و پاسخ به سؤال اصلی تحقیق، سؤال های فرعی به شرح ذیل طرح شدند: آیا توزیع و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها در بخش های مختلف شهرستان لارستان متعادل است؟ آیا در شهرستان لارستان پدیده تمرکز و نخست شهری وجود دارد؟ آیا شهرستان لار دارای سلسله مراتب منظم و سازمان یافته ای از مکان های مرکزی می باشد؟ در مجموع، انجام این تحقیق و پاسخ به سؤالات فوق، دو نتیجه کلی ذیل را بدنبال خواهد داشت: شناخت نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای نظام سکونتگاهی موجود در شهرستان لارستان؛ ارائه راهکار مناسب به منظور اصلاح سازمان و ساختار فضایی سکونتگاه ها با تأکید بر ایجاد و تقویت روابط منطقی بین آنها پیشنهاد می دهد. 1 -2 – اهداف تحقیق نظام سکونتگاهی پیشنهادی بر اساس هدف های ذیل تنظیم می گردد: تدارک سلسله مراتب مناسب از مکان های مرکزی؛ تدارک دسترسی مناسب روستاییان به امکانات و خدمات شهری؛ تنظیم یکپارچه فضایی توسعه برای تقویت و ارتقاع سطح توسعه و کاهش نابرابری های محلی و ناحیه. 1 -3 – فرضیه های تحقیق فرضیه یک پیشنهاد توجیهی و به زبان دیگر راه حل مسئله است که هم به یافتن نظم و ترتیب در بین واقعیات کمک می‌کند و هم باعث استنتاج می‌شود. فرضیه سازی یکی از مراحل حساس تحقیق را تشکیل می‌دهد؛ چرا که فرضیه ها نقش راهنما را دارند و به فعالیت های تحقیقاتی جهت می دهند (حافظ نیا،1387: 112-110). فرضیه تحقیق را با توجه به سؤال اصلی تحقیق و سؤال های فرعی و با توجه به چارچوب نظری، بشرح ذیل است: توزیع و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها (تعداد و اندازه) در بخش های مختلف ناحیه لارستان نامتعادل است. در ناحیه لارستان پدیده تمرکز و نخست شهری وجود دارد. شهرستان لار دارای سلسله مراتب منظم و سازمان یافته ای از مکان های مرکزی نیست. 1 -4 – روش تحقیق

           2 -1 -4 – ساختار فضایی.. 14

           2 -1 -4 -1- عنصر ساختار فضایی.. 14

           2 -1 -4 -1 -1 – عناصر نظام سکونتگاهی(شهر ها، روستاها، فعالیت ها) 15

           2 -1 -4 -1 -2 – عناصر مناطق طبیعی.. 15

           2 -1 -4 -1 -3 – عناصر انسان ساخت(شبکه های زیربنایی، و …) 16

           2 -1 -5 – سطح بندی.. 17

           2 -1 -5 -1- سطح بندی سکونتگاه های روستایی.. 17

           2 -1 -5 -1 -1- روستاهای اقماری.. 17

           2 -1 -5 -1 -2 – روستاهای مستقل. 17

           2 -1 -5 -1 -3 – روستاهای مرکزی.. 18

               2 -1 -5 -1 -4 – روستا- شهر. 18

               2 -1 -5 -2 – سطح بندی فضاهای روستایی.. 18

               2 -1 -5 -2 -1- حوزه های روستایی.. 18

               2 -1 -5 -2 -2 – مجموعه های روستایی.. 18

               2 -1 -5 -2 -3 – منظومه های روستایی.. 19

        2 -2 – سیستم شهری و نابرابری های منطقه ای.. 19

               2 -2 -1 – نخست شهری.. 19

               2 -2 -2- نابرابری شهری و روستایی در کشور های توسعه نیافته. 19

               2 -2 -3 – نابرابری شهری و روستایی در ایران. 21

               2 -2 -4 – عدم کارایی شهرهای بزرگ.. 22

               2 -2 -5 – سلسله مراتب شهری و توسعه ملی.. 25

               2 -2 -6 – عوامل مؤثر در سیستم های شهری.. 26

       2 -3- تحولات نظری نظام شهری و نظریه های مرتبط. 27

               2 -3 -1 – نظریه های اندازه بهینه شهر. 30

               2 -3 -1 -1 – نظریه های موافق وجود یک اندازه بهینه. 31

               2 -3 -1 -2 – نظریه های مخالف اندازه بهینه. 31

               2 -3 -1 -3 – نظریه های مدافع شهر های کوچک و میانی.. 33

               2 -3 -1 -4 – نظریه های مدافع شهر های بزرگ.. 33

               2 -3 -1 -5 – نظریه های مدافع اندازه بهینه شهر در چارچوب شبکه شهری.. 34

               2 -3 -2 – نظریه های توسعه فضایی.. 35

               2 -3 -2 -1 – دیدگاه نوسازی و نظریه قطب رشد 35

               2 – 3 – 2 -2 – دیدگاه وابستگی.. 37

                2 -3 -2 -2 -1 – نظریه مرکز پیرامونی.. 37

                2 -3 -2 -2 -2 – نظریه توسعه روستا- شهر. 40

                2 -3 -2 -3 – نظریه های سلسله مراتبی سکونتگاه ها 42

                2 -3 -2 -3 -1 – نظریه مکان مرکزی.. 42

                2 -3 -2 -3 -2 – نظریه عملکردهای شهری در توسعه روستایی (مدل یوفرد) 43

                2 -3 -2 -3 -2 -1 – وظایف تحلیلی یوفرد 44

               2 -3 -2 -3 -2 -2 – فرایند برنامه ریزی و تحلیل منطقه ای در رویکرد یوفرد 45

               2 -3 -2 -3 -2 -2-1 – تحلیل کلی منابع ناحیه ای.. 45

               2 -3 -2 -3 -2 -2 -2 – تحلیل سیستم سکونتگاهی.. 46

               2 -3 -2 -3 -2 -2 -3 – تحلیل پیوند فضایی.. 47

               2 -3 -2 -3 -2 -2 -4 – تهیه نقشه های تحلیلی.. 48

               2 -3 -2 -3 -2 -2 -5 – تحلیل قابلیت دسترسی.. 48

               2 -3 -2 -3 -2 -2- 6- تحلیل خلاء عملکردی.. 49

               2 -3 -2 -3 -2 -2 -7 – تدوین راهبرد های توسعه فضایی.. 49

               2 -3 -2 -3 -2 -2-8 – شناسایی پروژه ها و برنامه های سرمایه گذاری.. 49

               2 -3 -2 -3 -2 -2 -9 – بازنگری و ارزیابی.. 50

               2 -3 -2 -3 -2 -2-10 – نهادینه کردن تحلیل فضایی در فراینده برنامه ریزی ناحیه ای.. 50

               2 -3 -2 -3 -2 -3 – طبقه بندی وابستگی های مهم فضایی از نظر راندینلی.. 50

               2 -3 -2 -3 -2 -4 – ارزیابی نهایی از رویکرد یوفرد 51

               2 -3 -2 -3 -2 -4 -1 – قابلیت ها ومزیت های رویکرد کارکردهای شهری در توسعه روستایی.. 52

               2 -3 -2 -3 -2 -4 -2 – کاستی و محدودیت های رویکرد کارکردهای شهری در توسعه روستایی. 53

               2 -3 -2-3 -3 – نظریه مراکز رشد میسرا 54

               2 -3 -2 -3 -4 – سلسله مراتب فضایی و قاعده رتبه- اندازه 56

               2 -4 – پیشینه تحقیق. 57

                2 -4 -1 – جهان. 57

                2 -4 -2 – ایران. 61

                2 -5 – نتیجه گیری و ارائه چارچوب نظری تحقیق. 66

فصل سوم: معرفی محدوده مورد مطالعه و روش شناسی تحقیق

مقدمه. 72

       3 -1 – معرفی قلمرو مطالعه. 72

             3 -1 -1 – موقعیت جغرافیای شهرستان لارستان. 72

             3 -1 -2 – ویژگی توپوگرافی و ارتفاعات شهرستان لارستان. 73

                   3 -1 -3 – ویژگی های اقلیمی شهرستان لارستان. 74

                   3 -1 – 4 – تقسیمات سیاسی شهرستان. 75

                   3 -1 -5 – ویژگی های انسانی شهرستان لارستان. 77

                   3 -1 -6 – تحولات جمعیتی در شهر لارستان. 78

                   3 -1 -7 – جایگاه جمعیتی شهرستان لارستان در استان. 79

                   3 -2 – تعریف عملیاتی مفاهیم اصلی تحقیق. 80

                   3 -2 -1- تعادل توزیع و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها 80

                   3 -2 -2 – تمرکز و نخست شهری.. 82

                   3 -2 -3 – سازمان یافتگی مکان های مرکزی.. 83

          3 -3 – روش تحقیق. 84

          3 -4 – روش جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات.. 84

          3 -5 – روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ها 84

فصل چهارم: یافته ها و آزمون فرضیه ها

مقدمه. 86

         4 -1 – توزیع و تعادل و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها 86

                  4 -1 -1 – تقسیمات سیاسی شهرستان و توزیع جمعیت شهری و روستایی.. 86

                  4 -1 -2 – تحلیل میزان تعادل توزیع جمعیت در ناحیه با ضریب آنتروپی.. 90

                  4 -1 -3 – تحلیل میزان تعادل توزیع جمعیت در شهرستان با سطح تمرکز و ضریب توزیع. 93

                  4 -1 -4 – تحلیل میزان تعادل توزیع جمعیت در شهرستان با ضریب جینی.. 99

                  4 -1 -5 – تحلیل بر حسب قاعده رتبه- اندازه 101

                  4 -1 -6 –  بررسی نظام شهری شهرستان لارستان بر حسب ضریب پاره تو. 108

                  4 -1 -7 – جمع بندی و آزمون فرضیه اول. 109

        4 -2 – تحلیل تمرکز و نخست شهری (فرضیه دوم) 110

                  4 -2 -1 – بررسی شاخص نخست شهری در شهرستان لارستان. 110

                  4 -2 -2 – بررسی تغییرات شاخص دو شهر. 111

                  4 -2 -3 – بررسی تغییرات شاخص کینزبرگ.. 112

                  4 -2 -4- بررسی تغییرات شاخص چهار شهر مهتا 113

                    4 -2 -5 – بررسی تغیییرات شاخص موماو و الوصابی.. 113

                    4 -2 -6 – بررسی تغییرات شاخص موسوی.. 114

                    4 -2 -7 – بررسی تغییرات شاخص هرفیندال. 115

                    4 -2 -8 – بررسی تغییرات شاخص هندرسون. 116

                    4 -2 -9- جمع بندی و آزمون فرضیه دوم 117

        4 -3 – تحلیل سازمان یافتگی مکان های مرکزی (فرضیه سوم) 120

                   4 -3 -1 – سطح بندی سکونتگاه ها براساس مقیاس گاتمن. 120

                   4 – 3 -2 – نتیجه گیری فرضیه سوم 131

فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادات

مقدمه. 133

        5 -1 – جمع بندی.. 133

        5 -2 – بحث و نتیجه گیری.. 136

        5-3- پیشنهادات.. 142

                  5-3 -1 – پیشنهادات برنامه ریزی و راهبردی.. 142

                  5- 3- 2- پیشنهادات پژوهشی.. 143

منابع و مراجع. 144

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                     صفحه

جدول (2-1) جمع بندی نظرات تعدادی از محققین در مورد اندازه بهینه شهر. 32

جدول (2-2) مراحل رشد اقتصادی مکان و سازمان یابی فضایی نظریه مرکز پیرامون فریدمن. 39

جدول (2-3) وابستگی های مهم فضایی از نظر راندینلی. 51

جدول (2-4) سطوح کانون های رشد پیشنهادی میسرا در مورد ایران. 56

جدول (2 -5) عناصر اصلی نظریه های سه گانه مرتبط با الگوی شبکه شهری. 67

جدول (3 -1) تقسیمات سیاسی 1390 شهرستان لارستان. 76

جدول (3 -2) روند افزایش رشد جمعیت در شهرستان لارستان. 77

جدول(3 -3) تحولات خانوار و جمعیت و نرخ رشد متوسط سالانه شهر لارستان. 79

جدول (3-4) ضریب شهر نشینی و روستا نشینی لارستان در سال 1390. 80

جدول (4 -1) تقسیمات سیاسی شهرستان لارستان. 87

جدول (4 -2) سیر افزایش جمعیت در شهرستان لارستان و تعداد جمعیت شهری و روستایی. 87

جدول (4- 3) جمعیت و خانوار و بعد خانوار در شهرستان لارستان. 87

جدول (4- 4) تراکم جمعیت و تراکم خانوار در بین بخش های شهرستان لارستان. 88

جدول (4 -5) تراکم جمعیت روستایی بر حسب دهستان. 89

جدول (4 -6) تراکم در واحد سطح کل جمعیت ناحیه بر اساس دهستان. 90

جدول (4 -7) ضریب آنتروپی چگونگی توزیع جمعیت روستایی بر حسب دهستان ها 91

جدول (4- 8 ) ضریب آنتروپی طبقات جمعیتی روستایی. 92

جدول (4- 9) ضریب آنتروپی برای جمعیت شهری بر اساس شهرها 92

جدول (4- 10) محاسبه سطح تمرکز و تمرکز ضریب توزیع و جمعیت روستایی دهستان های شهرست94ان لارستان در سال 1390. 94

جدول (4- 11) محاسبه ضریب توزیع و شاخص تمرکز جمعیت روستایی دهستان های شهرستان لارستان 1385. 95

جدول (4- 12) محاسبه ضریب توزیع و شاخص تمرکز برای مجموع جمعیت شهرستان لارستان 1385. 97

جدول (4- 13) محاسبه ضریب توزیع و شاخص تمرکز برای مجموع جمعیت شهرستان لارستان سال 1390. 98

جدول (4- 14) توزیع جمعیت بین نقاط روستایی. 99

جدول (4- 15) توزیع جمعیت بین نقاط شهری. 100

جدول (4-  16) رتبه- اندازه در شهرهای شهرستان لارستان. 102

جدول (4- 17) بررسی رتبه اندازه آبادی های شهرستان لارستان. 103

جدول (4- 18) تغییرات شاخص های تعادل  نظام شهری و روستایی در شهرستان لارستان طی سالهای 90- 1355. 110

جدول (4- 20) تغییرات شاخص های نخست شهری در شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 119

جدول (4-  21) شاخص های تمرکز در شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 119

جدول (4- 22) سطح بندی آبادی های شهرستان لارستان براساس مقیاس گاتمن. 121

جدول (4- 23 ) نتایج سطح بندی به روش ضریب مکانی و سطوح برخوداری. 126

جدول (5- 1) نقش و جایگاه شبکه شهری شهرستان لارستان در دوره‌های تاریخی و مطالعاتی مختلف در استان ‌فارس.. 137

جدول شماره (5- 2) سطوح خدمات پیشنهادی در شهرهای موجود و آتی شهرستان لارستان. 139

جدول (5- 3) سطح بندی خدماتی سکونتگاه ها در شهرستان لارستان. 141

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                     صفحه

شکل (2-1) الگوهای سیستم های شهری در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته (شکویی، 1373: 344-345) 30

شکل (3- 1) موقعیت جغرافیایی استان فارس، شهرستان لارستان به تفکیک دهستان (نگارنده) 73

شکل (3-2) روند افزایش رشد جمعیت در شهرستان لارستان. 77

شکل(3-3) نرخ رشد جمعیت در شهرستان لارستان. 78

شکل (4- 1) منحنی لورنز مربوط به توزیع جمعیت روستایی. 100

شکل (4- 2) نمودار رتبه اندازه شهرهای شهرستان لارستان. 102

شکل(4- 3) نمودار رتبه اندازه روستاهای شهرستان لارستان. 108

شکل (4-  4) تغییرات ضریب پاره تو در نظام شهری شهرستان لارستان در سال های 90- 55. 109

شکل (4- 5) تغییرات میزان نخست شهری شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 1355. 111

شکل (4- 6) تغییرات شاخص دو شهر شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 112

شکل (4- 7) تغییرات میزان شاخص کینزبرگ شهر های شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 112

شکل (4- 8)تغییرات میزان شاخص چهار شهر مهتا شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 113

شکل (4- 9) تغییرات میزان شاخص موماو و الوصابی شهرهای شهرستان لارستان 90- 55. 114

شکل (4-10) تغییرات میزان شاخص موسوی شهرهای شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 115

شکل (4- 11) تغییرات میزان شاخص هرفیندال شهر های شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 116

شکل (4- 12) تغییرات میزان شاخص هندرسون در شهرهای شهرستان لارستان طی سالهای 90- 55. 116

شکل (4- 13) مقایسه روند تغییرات شاخص های میزان نخست شهری در شهرستان لارستان طی سال های 90- 55. 118

شکل (4- 14 ) توزیع فضایی کانون های برتر روستایی براساس شاخص مرکزیت.. 131

 

 

 

 

 

 

مقدمه

انباشتگی بیش از حد جمعیت روستایی در شهرهای کشورهای کم رشد، یکی دو شهر را به شکل شهرهای “ماکروسفال” یا بزرگ سر در می آورد، به گونه ای که از لحاظ جمعیتی و اقتصادی نسبت به سایر شهرهای ناحیه و حتی کل جمعیت کشور رشد غیرطبیعی می یابند و به موازات غلظت تراکم شهری، سرمایه و ثروت کشور نیز در این شهرها تمرکز یافته و عملا توزیع متوازن و هماهنگ جمعیت و کار در مقیاس ناحیه و ملی از بین می رود و رشد ناموزون شهری به عنوان مانع             عمران های ناحیه ای و همه جانبه ملی مطرح می شود (فرید، 1386: 236).

     چنین جریاناتی که در کشورهای مختلف با شدت و ضعف و با تقدم و تاخر رخ داده است، توجه سیاستگذاران و محققان را به خود جلب کرده و با جهت گیری در باز توزیع جمعیت و به تبعیت از آن کاهش مشکلات نخست شهرها، روند فراینده ای به خود گرفته است. بنابراین در حال حاضر یکی از چالش های اساسی دولت ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه سازماندهی ساختار فضایی مطلوب ملی می باشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردی اقتصادی- اجتماعی متعادلی در سلسله مراتب شهری و منطقه ای امکان می دهد. (نظریان، 1388: 291- 184)

      در ایران نیز چنین وضعیتی قابل مشاهده است. درواقع نظام پخشایش جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمی دهد. در سطح منطقه ای نیز، مناطق و استان های مختلف کشور به نوعی از نظر تعادل توزیع جمعیت و فعالیت ها و نیز الگوی نظام شهری دارای مسئله هستند. البته از سال 1300 تا کنون و به ویژه از دهه 40 به بعد نظام شهری ایران دچار تحول شده است. سیاست های مبتنی بر صنعتی شدن و قطب رشد رد دهه های 30 تا 50 از یک طرف، به نوعی در جهت تمرکز              و تشدید عدم تعادل نظام شهری بوده است. از طرف دیگر تلاش هایی که به نوعی از دهه های 40  و 50  به بعد در راستای توسعه قطب های منطقه ای، تمرکز زدایی از تهران و نیز در دهه های 60          و 70 در قالب توسعه شهرهای کوچک و میانی؛ اتفاق افتاده است. در تحولات نظام شهری و روستایی کشور تأثیر داشته است. بنابراین بررسی تحولات نظام شهری و روستایی کشور و مناطق در ارتباط با تحولات مذکور می توان مفید و مؤثر باشد.

     به نظر می رسد در شهرستان لارستان نیز نابرابری و فقدان تعادل در توزیع بهینه جمعیت، امکانات و منابع تمرکز امکانات و خدمات در تک شهر مسلط شهرستان، واگرایی، و شکاف توسعه بین نواحی را موجب شده است. این امر از دهه 55 تا 90 نیز تحولاتی در جهت تشدید و نیز تعدیل نظام شهری و روستای داشته است. بنابراین بررسی تحولات و چگونگی نظام شهری و روستای شهرستان در طی دوره  مذکور جهت دست یابی به سیاست های مناسب امری ضروری است.                 براین اساس این پژوهش بر محوریت این سؤال اصلی شکل گرفت: «آیا شهرستان لارستان از یک نظام سکونتگاهی متعادل و مطلوبی برخودار است؟»

     جهت بررسی و پاسخ به سؤال مذکور، با توجه به ابعاد مختلف توزیع و تمرکز نظام شهری،            سه سؤال فرعی طرح شد. در مجموع این پایان نامه در پنج فصل و بشرح ذیل تنظیم گردید:

      فصل اول: کلیات تحقیق؛ در این فصل به بیان مسأله و تشریح ابعاد آن، ضرورت و اهمیت مطالعه، سؤال ها، پیشینه تحقیق، فرضیه ها و چارچوب کلی روش تحقیق پرداخته شد.

      فصل دوم: مبانی و چارچوب نظری تحقیق؛ جهت طرح فرضیه و ارائه پاسخ های نظری              به سؤال های تحقیق لازم بود، تعاریف و مبانی نظری مرتبط با موضوع و مسئله تحقیق بررسی گردد و بر اساس آنها و با توجه به پیشینه تحقیق، چارچوبی برای پاسخ به سؤال های تحقیق در قالب فرضیه ها فراهم آید. بنابراین ابعاد نظری و مفهوم مسئله تحقیق در فصل دوم مورد بررسی قرار گرفت.

      فصل سوم: معرفی محدوده و روش شناسی تحقیق؛ در این فصل به معرفی و بررسی اجمالی ویژگی های انسانی- محیطی شهرستان پرداخته شد. در ادامه علاوه بر تعاریف عملیاتی مفاهیم مورد نیاز، روش تحقیق، روش جمع آوری اطلاعات و روش های تجزیه تحلیل و ازمون فرضیه ها ارائه گردید.

      فصل چهارم: در این فصل یافته های تحقیق، نتایج تحلیل و آزمون فرضیه ها بطور منظم ارائه گردید.

      فصل پنجم: به بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات اختصاص یافت.

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

 

 

1 – 1 – بیان مسأله و ضرورت تحقیق

یکی از مهم ترین جنبه های توسعه اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم، به کارگیری نظریات اقتصاد فضا بود. این نظریات  با زیربنای تفکر رشد ناموزون و رویکرد قطب رشد، از طریق تجمع زیرساخت ها و فعالیت های مولد در یک نقطه، تأثیر بسزایی بر سیاست های نظامی سکونتگاهی در کشورهای جهان برجا گذاشت و عملاً سیاست های توسعه را متوجه پدیده شهرنشینی و صنعتی شدن نمود. بروز وضعیت فوق برای کشورهای جهان به ویژه کشورهای جهان سوم، مسایل                  و مشکلات عدیده ای را از جمله توزیع فضایی نامتعادل جمعیت وافزایش تفاوت ها و نابرابری های منطقه ای در برداشته است. (نوری و همکاران، 1388: 62)

     الگویی قطب رشد یکی از نظریاتی بود که موضوع رشد نامتعادل از طریق اولویت دادن و انتخاب بخشی از اقتصاد به عنوان بخش پیشتاز و تمرکز سرمایه در مراکز شهری تأکید داشت (روزبهان، 1371: 200). این نظریه مورد استقبال عمده ی کشورهای جهان درحال توسعه از جمله ایران واقع شد. مشکل عمده ای که در استفاده از این تئوری به عنوان ابزار سیاست گذاری منطقه ای، حداقل درمراحل اولیه توسعه ایجاد گردید، تشدید عدم تعادل منطقه ای بود. (کلانتری، 1380: 78)

     شکل گیری و توسعه شهرها کوچک و بزرگ در سیستم های کشورهای صنعتی عمدتا هماهنگ با مراحل رشد و توسعه صنعتی بوده و دارای الگوی متعادل است. اما در کشورهای در حال توسعه، رشد سریع شهرنشینی و عدم هماهنگی آن با مراحل توسعه صنعتی، مشکلات جدیدی در نظام شهری این کشورها به وجود آورده است. ( پارتر و ایوانز، 1384: 26- 28) یکی از مشخصه های اصلی شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، توزیع فضایی نامناسب شهرها در سطح این مناطق می باشد. (نظریان، 1373: 66) در این قبیل کشورها یک شهر متروپل چند میلیون نفری          به عنوان شهر برتر، بی رقیب، در سطح بسیار بالایی توسعه یافته و تمامی کشور را در حوزه نفوذ سیاسی، اداری واقتصادی- اجتماعی خود قرار می دهد.

     بنابراین اکثر کشورهای در حال توسعه از روند توسعه فضایی سکونتگاه ها ونحوه توزیع            منطقه ای جمعیت و فعالیت های اقتصادی خود ناراضی اند. (زبردست،  1383: 3) مهاجرت عمده از روستاها و شهرهای کوچک به سمت شهرهای بزرگ و در نتیجه تمرکز فزاینده در یک یا چند شهر عمده و به چالش کشید شدن توسعه پایدار در مناطق خشک، موجب گسیختگی نظام سلسله مراتب شهری در بیشتر کشورها شده است. در این میان رشد سریع شهرنشینی دنیا در همه شهرها به صورت متعادل صورت نگرفته است. تمرکز جمعیت در شهرها بزرگ گویایی این واقعیت است. (نوربخش، 1381: 19)

     با به هم خوردن نظام منطقی سلسله مراتبی سکونتگاه های انسانی به خصوص شهرها موجب پیدایش مشکلات بسیاری در کلیه مقیاس های سکونتگاهی از روستا گرفته تا مقیاس ملی شده است. در نتیجه این فرایند رابطه منطقی و مکمل موجود شهر با سکونتگاه های روستایی پیرامون گسیخته شده بدنبال آن شهر که رشد موزون و هماهنگ با تحولات نواحی پیرامون داشت به شکل مستقل از این نواحی، توسعه خود را با بهره گیری ناعادلانه از منابع و امکانات ملی و انتقالی مازاد و سرمایه نواحی پیرامونی و تمرکز آن ها در شهر، ادامه داده و روابطی با ماهیت نابرابر و یک سویه را با نقاط پیرامون برقرار می سازد که پیامده آن ضعف، نابسامانی و واپسگرائی نواحی پیرامون و قطبی شدن جمعیت، فعالیت و امکانات در شهر بوده است. (وزارت جهادسازندگی، 1377: 37) بر این اساس است که امروزه موضوع نابرابری و عدم تعادل های فضایی میان سکونتگاه های شهری و روستایی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه ریزان منطقه ای می باشد. وجود دوگانگی اقتصادی، قطب رشد و پراکندگی نقاط روستایی از آثار این پدیده است. (نوری، 1388: 6)    

     در ایران نیز در ابتدا، سیاست گذاری های توسعه طی دهه های اخیر، به رشد ناموزون و عدم تعادل های شدید در توسعه چه به لحاظ بخشی (میان بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات یا بخش های سنتی و مدرن) و چه به لحاظ فضایی- مکانی میان شهرها و روستاها و حتی در سطوح مختلف جوامع شهری منجر شده است. جهت گیری این سیاست ها از دیده گاه توسعه فضایی همواره به سود مرکز و فعالیت های شهری عمل نمود و روستاها به بیش از بیش در حاشیه قرار گرفته اند. پیامد مستقیم این تحولات، حرکت جمعیت از روستاها به سوی شهرها می باشد.              (علی اکبری، 1383: 55) از طرفی نیز تسلط یک سویه شهر بر روستا در دهه اخیر و در ایران مخصوصاً بعد از اصلاحات ارضی و به هم خوردن روابط متقابل شهر و روستا دست به دست هم داده و در حال حاضر به تضعیف هر چه بیشتر روستا- شهری را فراهم، بلکه تشدید نموده است. (مزیدی و زارع شاه عباسی، 1385: 151)

     بنابراین، یکی از مشکلات اساسی توسعه فضایی و ناحیه ای در ایران، گسیختگی سازمان فضایی و نبود سلسل مراتب مبتنی بر رابطه ی تعاملی میان سکونتگاه هاست. (حکمت نیا و موسوی،          1385: 209)

     اما با شکست سیاست قطب رشد و تبعات منفی ناشی از آن، بعد از جنگ، سیاست کلی ایران  به سمت سیاست توسعه روستا- شهری به خصوص راهبرد یوفرد حرکت نمود. این راهبرد که مبنای آن عدم تمرکز سرمایه گذاری ها در سکونتگاه های انسانی با تأکید براستراتژی توسعه بر محور شهری در تأمین حداقل شرایط برای مردم روستایی که آنها را قادر می سازد تا جوامع روستایی خود را به توسعه اجتماعی- اقتصادی برسانند. این راهبرد در ایران به شکل تبدیل روستا بزرگ             به شهرهای کوچک در جهت خارج نمودن روستاها از انزوای جغرافیایی و تحقیق تعادل های            ناحیه ای نمود پیدا کرد. (سرایی و اسکندرثانی، 1386: 169)

     هرگاه در روند توسعه و تکامل سازمان فضایی سکونتگاه ها وقفه ای ایجاد شود، در نظام و عملکرد این سازمان نابسامانی هایی به وجودمی آید که منجربه ناپایداری سکونتگاه های روستایی  می شود. (رضوانی، 1376: 40). بنابراین، دستیابی به توسعه متوازن و یکپارچه در فضای منطقه ای نظام یافته سکونتگاه ها امری ضروری است. در این راستا، نواحی و شهرستان هایی استان فارس             با تدارک ساختار فضایی مناسب و پذیرش نقش های ناحیه ای و منطقه ای می توانند به تعادل             ناحیه ای، منطقه‌ای و ملی کشور کمک کنند.

     در این رابطه، شهرستان لارستان با جمعیتی حدود 226879 هزار نفر در جنوب استان فارس و با فاصله 340 کیلومتری با مرکز استان (شیراز)،  با تدارک ساختار فضایی متعادل می تواند ضمن تعادل بخشی به توسعه ناحیه ای خود، در راستای تحقق بخشی به تعادل منطقه ای در استان فارس گام بردارد. این در حالیست که این شهرستان با توجه به ویژگی های طبیعی و توسعه انسانی و فضایی خود، نیازمند مطالعه و برنامه ریزی مناسبی در این زمینه می باشد. لذا این تحقیق با هدف تنظیم فضایی توسعه در مقیاس ناحیه ای، به تحلیل نظام سکونتگاهی شهرستان لارستان در استان فارس  می پردازد. مسئله این است که این شهرستان برای ایفای نقش ناحیه ای و منطقه ای خود یعنی به فضایی توسعه ای (شهری و روستایی ) و منطقه ای (استان)، به یک ساختار فضایی متعادل و منظم که در برگیرنده سلسله مراتبی از کانون های زیستی باشد نیازمند می باشد. براین اساس سؤال اصلی این تحقیق به عبارت ذیل تعریف گردید است:

      آیا شهرستان لارستان از یک نظام سکونتگاهی متعادل و مطلوبی برخودار است؟

     در این ارتباط، نظام شهری یا شبکه شهری عبارت است از مجموعه ای از شهرهای وابسته به هم که ساختار نظام سکونتگاه های شهری را در ناحیه، منطقه، کشور و جهان پدید می آورند. نظام شهری تنها محدود به مجموعه کالبدی از سکونتگاه های شهری نیست، بلکه جریان ها و ارتباطات میان این سکونتگاه ها را نیز در بر می گیرد. این جریان عبارت انداز: جمعیت، سرمایه، عوامل تولید، ایده ها، اطلاعات و نوآوری (عظیمی، 1381: 53). پویایی این شبکه به میزان جابه جایی کالا، خدمات، افکار وتحرک های جمعیتی میان شهرک ها و حوزه های روستایی بستگی دارد. (شکویی، 1373: 337) در حقیقت وابستگی و ارتباط سکونتگاه ها به یکدیگر مهم ترین ویژگی این              سیستم های شهری را تشکیل می دهد. در یک نظام شهری متعادل به دلیل وجود عملکردها و  فعالیت های سلسله مراتبی در شهرهای مختلف و نیز یکنواخت و همگونی نسبی امکانات  اقتصادی- اجتماعی و فضایی، معمولاً رابطه بین شهرهای مختلف از نظر فضایی و نیز از لحاظ اقتصادی- اجتماعی به صورت کهکشانی است. به طور نسبی هیچ شهری ارجحعیت فوق العاده ای در کل شبکه دارا نمی باشد. (حسامیان و دیگران، 1385: 115) همچنین در چنین نظامی پدیده نخست شهری وجود ندارد. در چنین ساختار و سازمان متعادلی است که می توان بتدریج از مشکلات و مسائل ناحیه ای (شهری وروستایی) کاست و توسعه متوازن و پایدار را در سطوح مختلف فضایی ناحیه ای فراهم نمود. چرا که لازمه داشتن یک نظام سکونتگاهی متعادل، مدیریت و راهبرد صحیح و برنامه ریزی شده در رابطه با فضای سکونتگاه هاست. این در حالی است که در نبود برنامه ریزی و مدیریت درست، نظام سکونتگاهی از تعادل و یکپارچگی به سمت عدم تعادل             و گسیختگی فضای سکونتگاهی حرکت می کند.

     بر این اساس و با توجه به چارچوب نظری مرتبط با نظریه توسعه فضایی و با تأکید بر نظریه یوفرد برای بررسی و پاسخ به سؤال اصلی تحقیق، سؤال های فرعی به شرح ذیل طرح شدند:

آیا توزیع و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها در بخش های مختلف شهرستان لارستان متعادل است؟
آیا در شهرستان لارستان پدیده تمرکز و نخست شهری وجود دارد؟
آیا شهرستان لار دارای سلسله مراتب منظم و سازمان یافته ای از مکان های مرکزی می باشد؟
    در مجموع، انجام این تحقیق و پاسخ به سؤالات فوق، دو نتیجه کلی ذیل را بدنبال خواهد داشت:

شناخت نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای نظام سکونتگاهی موجود در شهرستان لارستان؛
ارائه راهکار مناسب به منظور اصلاح سازمان و ساختار فضایی سکونتگاه ها با تأکید بر ایجاد و تقویت روابط منطقی بین آنها پیشنهاد می دهد.
 

1 -2 – اهداف تحقیق

نظام سکونتگاهی پیشنهادی بر اساس هدف های ذیل تنظیم می گردد:

تدارک سلسله مراتب مناسب از مکان های مرکزی؛
تدارک دسترسی مناسب روستاییان به امکانات و خدمات شهری؛
تنظیم یکپارچه فضایی توسعه برای تقویت و ارتقاع سطح توسعه و کاهش نابرابری های محلی و ناحیه.
 

1 -3 – فرضیه های تحقیق

فرضیه یک پیشنهاد توجیهی و به زبان دیگر راه حل مسئله است که هم به یافتن نظم و ترتیب در بین واقعیات کمک می‌کند و هم باعث استنتاج می‌شود. فرضیه سازی یکی از مراحل حساس تحقیق را تشکیل می‌دهد؛ چرا که فرضیه ها نقش راهنما را دارند و به فعالیت های تحقیقاتی جهت می دهند (حافظ نیا،1387: 112-110). فرضیه تحقیق را با توجه به سؤال اصلی تحقیق و سؤال های فرعی و با توجه به چارچوب نظری، بشرح ذیل است:

توزیع و تراکم فضایی جمعیت و سکونتگاه ها (تعداد و اندازه) در بخش های مختلف ناحیه لارستان نامتعادل است.
در ناحیه لارستان پدیده تمرکز و نخست شهری وجود دارد.
شهرستان لار دارای سلسله مراتب منظم و سازمان یافته ای از مکان های مرکزی نیست.
 

1 -4 – روش تحقیق

واژگان کلیدی: گرافن، الکترون، حفره، شبه سطح فرمی، رسانندگی

در این پایان نامه موضوع استفاده از گرافن تک لایه به عنوان ماده فعال لیزر مورد بررسی قرار گرفته است. رسانندگی الکتریکی معیاری است که رسیدن یا عدم رسیدن به تقویت نوری را بیان می­کند. اگر رسانندگی الکتریکی منفی باشد، نشان از تقویت نوری و رسیدن به شرایط جمعیت معکوس است. در راستای محاسبه رسانندگی و برای محاسبه پارامتر سطح فرمی، با استفاده از نتایج طیف نگاری ملاحظه می­شود که در گرافن شبه سطح فرمی بعد از دمش بوجود می­آید. نتایج بدست آمده در این پایان­نامه نشان می­دهد که سامانه­ای که در حالت تعادل دارای سطح فرمی 0.4 ev بوده است، بعد از برانگیختگی با انرژی دمش 1.55 ev، دارای دو شبه سطح فرمی حداکثر 1 ev برای الکترون­ها و بیش از -0.9 ev برای حفره­ها می­شود. دیگر پارامتری که در رسانندگی وجود دارد دمای حامل‌ها در هنگام برانگیختگی است. نتایج نشان می­دهد که این دما برای گرافن حدود 2000 K است که بمراتب از حالت تعادل غیر برانگیخته به میزان 300 K بیشتر است. با بررسی خصوصیات شبه سطح فرمی و دمای حامل­ها در حالت برانگیخته و استفاده از آن­ها، رسانندگی گرافن حساب شده و شرایط تقویت نوری آن بررسی گردیده است. نتایج نشان می­دهد که بروز تقویت نوری در گرافن فقط با دمش پر شدت امکان­پذیر است.

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                                                                                      صفحه 

1فصل اول: مقدمه. 1

1-1-گرافن.. 2

1-2-بررسی تحرک پذیری در گرافن.. 4

1-3-خواص منحصر به فرد گرافن.. 5

1-4-روش‌های ساخت گرافن.. 6

1-5-مقایسه گرافن و فلز واسطه­ی دو بعدی که بین دو ماده­ی چالکوجنید قرار دارد. 7

1-6-بررسی جرم الکترون­ها در گرافن و کاربرد گرافن در پیل­های سوختی به عنوان دو
مورد از تحقیقات صورت گرفته روی گرافن.. 8

1-7-بررسی پیشینه تحقیقات صورت گرفته روی لیزر گرافن.. 11

2فصل دوم: محیط فعال لیزر. 14

2-1-مقدمه. 15

2-2-معرفی لیزر و اجزای آن.. 15

2-3-کاربردهای لیزر 16

واژگان کلیدی: گرافن، الکترون، حفره، شبه سطح فرمی، رسانندگی در این پایان نامه موضوع استفاده از گرافن تک لایه به عنوان ماده فعال لیزر مورد بررسی قرار گرفته است. رسانندگی الکتریکی معیاری است که رسیدن یا عدم رسیدن به تقویت نوری را بیان می­کند. اگر رسانندگی الکتریکی منفی باشد، نشان از تقویت نوری و رسیدن به شرایط جمعیت معکوس است. در راستای محاسبه رسانندگی و برای محاسبه پارامتر سطح فرمی، با استفاده از نتایج طیف نگاری ملاحظه می­شود که در گرافن شبه سطح فرمی بعد از دمش بوجود می­آید. نتایج بدست آمده در این پایان­نامه نشان می­دهد که سامانه­ای که در حالت تعادل دارای سطح فرمی 0.4 ev بوده است، بعد از برانگیختگی با انرژی دمش 1.55 ev، دارای دو شبه سطح فرمی حداکثر 1 ev برای الکترون­ها و بیش از -0.9 ev برای حفره­ها می­شود. دیگر پارامتری که در رسانندگی وجود دارد دمای حامل‌ها در هنگام برانگیختگی است. نتایج نشان می­دهد که این دما برای گرافن حدود 2000 K است که بمراتب از حالت تعادل غیر برانگیخته به میزان 300 K بیشتر است. با بررسی خصوصیات شبه سطح فرمی و دمای حامل­ها در حالت برانگیخته و استفاده از آن­ها، رسانندگی گرافن حساب شده و شرایط تقویت نوری آن بررسی گردیده است. نتایج نشان می­دهد که بروز تقویت نوری در گرافن فقط با دمش پر شدت امکان­پذیر است. فهرست مطالب عنوان صفحه 1فصل اول: مقدمه. 1 1-1-گرافن.. 2 1-2-بررسی تحرک پذیری در گرافن.. 4 1-3-خواص منحصر به فرد گرافن.. 5 1-4-روش‌های ساخت گرافن.. 6 1-5-مقایسه گرافن و فلز واسطه­ی دو بعدی که بین دو ماده­ی چالکوجنید قرار دارد. 7 1-6-بررسی جرم الکترون­ها در گرافن و کاربرد گرافن در پیل­های سوختی به عنوان دو مورد از تحقیقات صورت گرفته روی گرافن.. 8 1-7-بررسی پیشینه تحقیقات صورت گرفته روی لیزر گرافن.. 11 2فصل دوم: محیط فعال لیزر. 14 2-1-مقدمه. 15 2-2-معرفی لیزر و اجزای آن.. 15 2-3-کاربردهای لیزر 16 2-4-لیزرهای نیمه هادی.. 17 2-5-وضعیت نیمه هادی به عنوان ماده فعال لیزر در هنگام دمش توسط منبع انرژی.. 17 2-6-شرط لازم نیمه هادی برای رسیدن به تقویت نوری بعد از دمش…. 19 2-7-گرافن به عنوان ماده فعال لیزر بعد از دمش…. 21 3فصل سوم: بررسی حاملهای گرافن.. 23 3-1-مقدمه. 24 3-2-معرفی طیف نگاری دمش-کاوشگر. 25 3-2-1-طیف نگاری دمش-کاوشگر تبهگن.. 26 3-2-2-طیف نگاری دمش-کاوشگر غیر تبهگن.. 26 3-2-3-چگونگی اندازه­گیری واهلش حامل­ها با طیف نگاری دمش-کاوشگر. 27 3-3-نتیجه طیف نگاری دمش-کاوشگر در مورد واهلش حامل­ها در گرافن.. 28 3-4-نتیجه طیف نگاری دمش-کاوشگر در مورد خواص نوری گرافن.. 31 3-5-چگونگی مدل کردن گرافن برای شبیه سازی تقویت(براساس نتایج طیف نگاری) 33 3-5-1-مدل اول(مدل پدیده شناختی) 33 3-5-2-مدل دوم(معادله انتقال بولتزمن) 34 4فصل چهارم: بررسی جمعیت وارون در گرافن 37 4-1-مقدمه. 38 4-2-محاسبه رسانندگی الکتریکی گرافن.. 38 4-3-رابطه رسانندگی و تقویت نوری.. 44 4-4-بررسی جمعیت وارون در گرافن از روش پدیده شناختی.. 45 4-5-بررسی جمعیت وارون در گرافن با روش تابع انتقال بولتزمن.. 55 5فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 70 منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………….71 چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی فهرست شکل­ها عنوان صفحه شکل ‏1‑1 ساختار لانه زنبوری گرافن با دو اتم در هر سلول واحد. 3 شکل ‏1‑2 ساختار نواری گرافن.. 3 شکل ‏1‑3 ذره‌ای که از محیط 1 می‌آید اگر نسبیتی باشد طبق پارادوکس کلین از سد عبور می‌کند و به محیط 2 می‌رود. 6 شکل ‏1‑4 نسبت جرم جمعی الکترون‌ها mc در گرافن به جرم الکترون me در گرافن تحت ولتاژهای گیت vb مختلف که vb0 آلاییدگی اولیه گرافن را نشان می‌دهد. نمودار a مربوط به اندازه‌گیری در دمای 30 K و نمودار b مربوط به 296 K است.خطوط عمودی در نمودار نشان دهنده خطا است[16]. 9 شکل ‏1‑5 نوع عملکرد گرافن به عنوان پیل سوختی [17] 10 شکل ‏2‑1 نیمه هادی ها با انواع آلاییدگی و انرژی فرمی) (µf مختلف الف-نیمه هادی نوع n که سطح فرمی به نوار رسانش نزدیک شده است. ب- نیمه هادی بدون آلاییدگی. ج- نیمه هادی نوع p که سطح فرمی به نوار ظرفیت نزدیک شده است. 18 شکل ‏2‑2 شبه سطح فرمی. در این حالت دو پتانسیل شیمیایی µc برای نوار رسانش و µv برای نوار ظرفیت داریم. 19 شکل ‏3‑1 طیف نگار دمش کاوشگر تبهگن[29] 26 شکل ‏3‑2 طیف نگار دمش کاوشگر تبهگن[29] 27 شکل ‏3‑3 فرآیندهای بازترکیب در گرافن بعد از برخورد پالس…. 29 شکل ‏3‑4 فرآیند اوژه برای a-الکترون‌ها و b-حفره‌ها [35]. 30 شکل ‏3‑5 تغییرات عبور که با نشان داده شده بر حسب زمان سپری شده از برخورد پالس با دقت 85 fs 31 شکل ‏3‑6 تغییرات عبور بر حسب زمان سپری شده از برخورد پالس با دقت 7 fs 32 شکل ‏4‑1 گوشه ای از شبکه کلی گرافن.. 39 شکل ‏4‑2 رسم تابع به ازای a=1.8. 43 شکل ‏4‑3 رسم تابع به ازای a=1.8. 44 شکل ‏4‑4 مقایسه تابع اصلی خط و تابع بسط داده شده خط چین.. 48 شکل ‏4‑5 مقایسه تابع اصلی خط و تابع بسط داده شده خط چین.. 48 شکل ‏4‑6 مقایسه تابع اصلی خط و تابع بسط داده شده خط چین.. 49 شکل ‏4‑7 مقایسه تابع اصلی خط و تابع بسط داده شده خط چین در مقادیر بالای x. مشاهده می‌شود هر چه مقدار زیادتر می‌شود تطابق بهتر می‌شود. 50 شکل ‏4‑8 مقایسه تابع اصلی خط و تابع بسط داده شده خط چین.. 50 شکل ‏4‑9 تغییرات چگالی حامل‌ها بر واحد سطح بر حسب رسانندگی نرمال شده به رسانندگی شرایط تعادل در حداکثر شدت موج تابانده شده بر اساس نتایج آزمایشگاهی. قسمت خاکستری Gain را نشان می‌دهد. 52 شکل ‏4‑10 تغییرات چگالی حامل‌ها بر واحد سطح بر حسب رسانندگی نرمال شده بر اساس نتایج شبیه سازی. قسمت خاکستری Gain را نشان می‌دهد. 52 شکل ‏4‑11 تغییرات چگالی حامل‌ها بر واحد سطح بر حسب دما. قسمت مشخص شده در شکل بازه اعتبار معادله برای این شرایط آزمایشگاهی خاص است. 53 شکل ‏4‑12 تغییرات چگالی حامل بر واحد سطح برانگیخته شده بر حسب پتانسیل شیمیایی برای الکترون µ+ و حفره µ– 54 شکل ‏4‑13 رسانندگی بهنجار شده به رسانندگی حالت بدون میدان گرافن برای سه انرژی 1.3 ev نقطه چین و 1.55 ev خط چین 1.7 ev خط حالت تقویت را در قسمت رسانندگی منفی مشاهده می‌کنیم. 55 شکل ‏4‑14 ساختار نواری گرافن رسم شده و تنها از ناحیه خاکستری فونون های اپتیکی می­توانند برانگیختگی انجام دهند و کمتر برای ناحیه مشکی ما برانگیختگی توسط فونون نداریم. اگر با انتقال الکترون از نوار رسانش به فونونی تولید شود حتما الکترون به ناحیه خاکستری منتقل می شود. توجه شود انرژی فونون را تقریبا 0.2 ev در نظر گرفتیم. 64 شکل ‏4‑15 تغییرات رسانندگی نرمال شده به به ازای تغییرات شدت برای سه دمای مختلف 65 شکل ‏4‑16 نمودار تغییرات رسانندگی بر حسب تغییر شدت میدان برای انرژی 1.65 ev که خط نشان دهنده مقادیر واقعی محاسبه شده است و خط چین مقادیر به ازای اضافه کردن دستی 0.02 ev به جواب است که این نمودار نشان دهنده حساسیت جواب به ارقام کوچک به دست آمده از معادله است. توجه شود مقادیر خط چین مقادیر واقعی نیست. 67 شکل ‏4‑17 تغییرات رسانندگی نرمال شده به به ازای شدت‌های مختلف برای سه دمای مختلف در پتانسیل شیمیایی 0.08 ev. 69

2-4-لیزرهای نیمه هادی.. 17

2-5-وضعیت نیمه هادی به عنوان ماده فعال لیزر در هنگام دمش توسط منبع انرژی.. 17

2-6-شرط لازم نیمه هادی برای رسیدن به تقویت نوری بعد از دمش…. 19

2-7-گرافن به عنوان ماده فعال لیزر بعد از دمش…. 21

3فصل سوم: بررسی حاملهای گرافن.. 23

3-1-مقدمه. 24

3-2-معرفی طیف نگاری دمش-کاوشگر. 25

3-2-1-طیف نگاری دمش-کاوشگر تبهگن.. 26

3-2-2-طیف نگاری دمش-کاوشگر غیر تبهگن.. 26

3-2-3-چگونگی اندازه­گیری واهلش حامل­ها با طیف نگاری دمش-کاوشگر. 27

3-3-نتیجه طیف نگاری دمش-کاوشگر در مورد واهلش حامل­ها در گرافن.. 28

3-4-نتیجه طیف نگاری دمش-کاوشگر در مورد خواص نوری گرافن.. 31

3-5-چگونگی مدل کردن گرافن برای شبیه سازی تقویت(براساس نتایج طیف نگاری) 33

3-5-1-مدل اول(مدل پدیده شناختی) 33

3-5-2-مدل دوم(معادله انتقال بولتزمن) 34

4فصل چهارم: بررسی جمعیت وارون در گرافن   37

4-1-مقدمه. 38

4-2-محاسبه رسانندگی الکتریکی گرافن.. 38

4-3-رابطه رسانندگی و تقویت نوری.. 44

4-4-بررسی جمعیت وارون در گرافن از روش پدیده شناختی.. 45

4-5-بررسی جمعیت وارون در گرافن با روش تابع انتقال بولتزمن.. 55

5فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 70

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………….71

چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی 

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                                                                                                                                           صفحه

شکل ‏1‑1 ساختار لانه زنبوری گرافن با دو اتم در هر سلول واحد. 3

شکل ‏1‑2 ساختار نواری گرافن.. 3

شکل ‏1‑3 ذره‌ای که از محیط 1 می‌آید اگر نسبیتی باشد طبق پارادوکس کلین از سد عبور
می‌کند و به محیط 2 می‌رود. 6

شکل ‏1‑4 نسبت جرم جمعی الکترون‌ها mc در گرافن به جرم الکترون me در گرافن تحت
ولتاژهای گیت  vb مختلف که vb0 آلاییدگی اولیه گرافن را نشان می‌دهد.
نمودار a مربوط به اندازه‌گیری در دمای 30 K و نمودار b مربوط به 296
K است.خطوط عمودی در نمودار نشان دهنده خطا است[16]. 9

شکل ‏1‑5  نوع عملکرد گرافن به عنوان پیل سوختی [17] 10

شکل ‏2‑1 نیمه هادی ها با انواع آلاییدگی و انرژی فرمی) (µf مختلف  الف-نیمه هادی نوع
n که سطح فرمی به نوار رسانش نزدیک شده است. ب- نیمه هادی بدون
آلاییدگی. ج- نیمه هادی نوع p که سطح فرمی به نوار ظرفیت نزدیک
شده است. 18

شکل ‏2‑2 شبه سطح فرمی. در این حالت دو پتانسیل شیمیایی µc برای نوار رسانش و µv
برای نوار ظرفیت داریم. 19

شکل ‏3‑1 طیف نگار دمش کاوشگر تبهگن[29] 26

شکل ‏3‑2 طیف نگار دمش کاوشگر تبهگن[29] 27

شکل ‏3‑3 فرآیندهای بازترکیب در گرافن بعد از برخورد پالس…. 29

شکل ‏3‑4 فرآیند اوژه برای a-الکترون‌ها و b-حفره‌ها [35]. 30

شکل ‏3‑5 تغییرات عبور که با  نشان داده شده بر حسب زمان سپری شده از برخورد
                 پالس با دقت 85 fs 31

شکل ‏3‑6 تغییرات عبور بر حسب زمان سپری شده از برخورد پالس با دقت 7 fs 32

شکل ‏4‑1 گوشه ای از شبکه کلی گرافن.. 39

شکل ‏4‑2 رسم تابع  به ازای a=1.8. 43

شکل ‏4‑3 رسم تابع  به ازای a=1.8. 44

شکل ‏4‑4  مقایسه تابع اصلی   خط و تابع بسط داده شده
خط چین.. 48

شکل ‏4‑5 مقایسه تابع اصلی  خط و تابع بسط داده شده
 خط چین.. 48

شکل ‏4‑6 مقایسه تابع اصلی  خط و تابع بسط داده شده
خط چین.. 49

شکل ‏4‑7 مقایسه تابع اصلی  خط و تابع بسط داده شده
 خط چین در مقادیر بالای x. مشاهده می‌شود هر
چه  مقدار زیادتر می‌شود تطابق بهتر می‌شود. 50

شکل ‏4‑8 مقایسه تابع اصلی  خط و تابع بسط داده شده
 خط چین.. 50

شکل ‏4‑9 تغییرات چگالی حامل‌ها بر واحد سطح بر حسب رسانندگی نرمال شده به
     رسانندگی شرایط تعادل در حداکثر شدت موج تابانده شده بر اساس نتایج
     آزمایشگاهی. قسمت خاکستری Gain را نشان می‌دهد. 52

شکل ‏4‑10 تغییرات چگالی حامل‌ها بر واحد سطح بر حسب رسانندگی نرمال شده بر
     اساس نتایج شبیه سازی. قسمت خاکستری Gain را نشان می‌دهد. 52

شکل ‏4‑11 تغییرات چگالی حامل‌ها بر واحد سطح بر حسب دما. قسمت مشخص شده در
    شکل بازه اعتبار معادله برای این شرایط آزمایشگاهی خاص است. 53

شکل ‏4‑12 تغییرات چگالی حامل بر واحد سطح برانگیخته شده بر حسب پتانسیل
شیمیایی برای الکترون µ+ و حفره µ– 54

شکل ‏4‑13 رسانندگی بهنجار شده به رسانندگی حالت بدون میدان گرافن برای سه انرژی
1.3 ev نقطه چین و 1.55 ev خط چین 1.7 ev خط حالت تقویت را در
قسمت رسانندگی منفی مشاهده می‌کنیم. 55

شکل ‏4‑14 ساختار نواری گرافن رسم شده و تنها از ناحیه خاکستری فونون های اپتیکی
می­توانند برانگیختگی انجام دهند و کمتر برای ناحیه مشکی ما
برانگیختگی توسط فونون نداریم. اگر با انتقال الکترون از نوار رسانش به
فونونی تولید شود حتما الکترون به ناحیه خاکستری منتقل می شود.
توجه شود انرژی فونون را تقریبا 0.2 ev در نظر گرفتیم. 64

شکل ‏4‑15 تغییرات رسانندگی نرمال شده به  به ازای تغییرات شدت برای سه دمای
مختلف    65

شکل ‏4‑16 نمودار تغییرات رسانندگی بر حسب تغییر شدت میدان برای انرژی 1.65 ev که
خط نشان دهنده مقادیر واقعی محاسبه شده است و خط چین مقادیر به
ازای اضافه کردن دستی 0.02 ev به جواب است که این نمودار نشان
دهنده حساسیت جواب به ارقام کوچک به دست آمده از معادله است.
توجه شود مقادیر خط چین مقادیر واقعی نیست. 67

شکل ‏4‑17 تغییرات رسانندگی نرمال شده به  به ازای شدت‌های مختلف برای سه دمای
 مختلف در پتانسیل شیمیایی 0.08 ev. 69

 

جرایم رایانه ای//پایان نامه ادله دیجیتالی
جرایم رایانه ای

1-1-4-1-تعریف لغوی: رایانه11 در لغت مترادف واژه لاتینComputer بمعنی محاسبه گر ، شمارنده و پردازش گر است.جرم را نیز مترادف بزه و به معنای « گناه ، خطا، جور و حیف»[1]دانسته اند؛2

1-1-4-2-تعریف اصطلاحی: کنوانسیون اروپایی جرایم محیط سایبر سیستم رایانه ای را در اصطلاح شامل هر گونه ابزار یا مجموعه ای از ابزارهای مرتبط و متصل به هم دانسته که مطابق با یک برنامه ،پردازش خودکار داده ها را انجام می دهد قانون تجارت الکترونیکی  ایرا ن نیز، سیستم رایانه ای را هر نوع دستگاه یا مجموعهای از دستگاههای متصل سخت افزاری- نرم افزاری دانسته که از طریق اجرای برنامه های پردازش خودکار داده پیام عمل می کند453 بند الف ماده یک لایحه مبارزه با جرایم رایانه اینترنت در تعریف سیستم رایانه ای مقرر می دارد؛« سیستم رایانه ای ،هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاههای متصل سخت‌افزاری ـ نرم‌افزاری است که از طریق اجرای برنامه‎های پردازش خودکار داده عمل می‎کند.»

از جرم رایانه ای تعاریف گوناگونی ارائه شده است که در ذیل به پاره ای از آنها اشاره می نمائیم؛

جرایم متضمن اعمال توام با بی مبالاتی یا حوادثی که موجب تخریب عملکرد سیستم کامپیوتر یا استفاده غیر قانونی از آن است،جرایم رایانه ای می باشد456444
هر واقعه ای که توام با تکنولوژی کامپیوتر باشد و بواسطه آن بزه دیده متحمل خسارت
شود،جرم کامپیوتری است565.7555555

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا(E.C.D)در سال 1983 در تعریفی موسع از جرایم رایانه ای مقرر داشت؛سوء استفاده از رایانه ها شامل هر رفتار غیر قانونی ،غیر اخلاقی یا غیر مجاز مربوط به پردازش خودکار و انتقال داده ها است.
به نظر می رسد که تعاریف مذکور بسیار موسع و نارسا هستند.بنابراین در تعریف جرم رایانه ای می توان گفت که؛جرم رایانه ای عبارتست از هر فعل یا ترک فعلی که رایانه وسیله ارتکاب آن و برای آن مجازات تعیین شده باشد.

 

1-1-5:جرایم سایبر

از جمله موضوعات مرتبط با ادله الکترونیک، جرایم محیط سایبر و جرایم دنیای مجازی است.ادله الکترونیک ارتباط انکارناپذیری با پدیده های مجرمانه محیط سایبر دارد.زیرا، این جرایم را می توان به عنوان منبع و ماخذ بوجود آمدن بحث ادله الکترونیک بشمار آورد.بنابراین، از آنجا که بخش عظیمی از منابع ادله الکترونیک در امور کیفری را جرایم سایبرنتیکی تشکیل می دهد،در این اینجا به بررسی مفهوم و انواع این جرایم خواهیم پرداخت.

1-1-5-1-مفهوم جرم سایبر:

از اواسط دهه 90 میلادی نسل جدیدی از تکنولوژی رایانه ای (که در واقع باید آن را ماحصل تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی نامید) تجلی پیدا نمود؛ بدین توضیح که رایانه ها در یک روند تکاملی بسیار سریع، به جرایم رایانه ای//پایان نامه ادله دیجیتالی جرایم رایانه ای 1-1-4-1-تعریف لغوی: رایانه11 در لغت مترادف واژه لاتینComputer بمعنی محاسبه گر ، شمارنده و پردازش گر است.جرم را نیز مترادف بزه و به معنای « گناه ، خطا، جور و حیف»[1]دانسته اند؛2 1-1-4-2-تعریف اصطلاحی: کنوانسیون اروپایی جرایم محیط سایبر سیستم رایانه ای را در اصطلاح شامل هر گونه ابزار یا مجموعه ای از ابزارهای مرتبط و متصل به هم دانسته که مطابق با یک برنامه ،پردازش خودکار داده ها را انجام می دهد قانون تجارت الکترونیکی ایرا ن نیز، سیستم رایانه ای را هر نوع دستگاه یا مجموعهای از دستگاههای متصل سخت افزاری- نرم افزاری دانسته که از طریق اجرای برنامه های پردازش خودکار داده پیام عمل می کند453 بند الف ماده یک لایحه مبارزه با جرایم رایانه اینترنت در تعریف سیستم رایانه ای مقرر می دارد؛« سیستم رایانه ای ،هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاههای متصل سخت‌افزاری ـ نرم‌افزاری است که از طریق اجرای برنامه‎های پردازش خودکار داده عمل می‎کند.» از جرم رایانه ای تعاریف گوناگونی ارائه شده است که در ذیل به پاره ای از آنها اشاره می نمائیم؛ جرایم متضمن اعمال توام با بی مبالاتی یا حوادثی که موجب تخریب عملکرد سیستم کامپیوتر یا استفاده غیر قانونی از آن است،جرایم رایانه ای می باشد456444 هر واقعه ای که توام با تکنولوژی کامپیوتر باشد و بواسطه آن بزه دیده متحمل خسارت شود،جرم کامپیوتری است565.7555555 سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا(E.C.D)در سال 1983 در تعریفی موسع از جرایم رایانه ای مقرر داشت؛سوء استفاده از رایانه ها شامل هر رفتار غیر قانونی ،غیر اخلاقی یا غیر مجاز مربوط به پردازش خودکار و انتقال داده ها است. به نظر می رسد که تعاریف مذکور بسیار موسع و نارسا هستند.بنابراین در تعریف جرم رایانه ای می توان گفت که؛جرم رایانه ای عبارتست از هر فعل یا ترک فعلی که رایانه وسیله ارتکاب آن و برای آن مجازات تعیین شده باشد. 1-1-5:جرایم سایبر از جمله موضوعات مرتبط با ادله الکترونیک، جرایم محیط سایبر و جرایم دنیای مجازی است.ادله الکترونیک ارتباط انکارناپذیری با پدیده های مجرمانه محیط سایبر دارد.زیرا، این جرایم را می توان به عنوان منبع و ماخذ بوجود آمدن بحث ادله الکترونیک بشمار آورد.بنابراین، از آنجا که بخش عظیمی از منابع ادله الکترونیک در امور کیفری را جرایم سایبرنتیکی تشکیل می دهد،در این اینجا به بررسی مفهوم و انواع این جرایم خواهیم پرداخت. 1-1-5-1-مفهوم جرم سایبر: از اواسط دهه 90 میلادی نسل جدیدی از تکنولوژی رایانه ای (که در واقع باید آن را ماحصل تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی نامید) تجلی پیدا نمود؛ بدین توضیح که رایانه ها در یک روند تکاملی بسیار سریع، به سیستمهای رایانه ای متشکل از چندین سیستم که قابلیت ارتباط بین سیستم ها و شبکه های بین المللی را پیدا نموده‌اند، تبدیل شده اند.رایانه ها بوسیله شبکه ها روز به روز ارتباط گسترده‌تری پیدا نموده و از طریق مخابرات و ماهواره، هرگونه دریافت، انتقال، صدور علائم، تصاویر، صداها، نوشته ها و نشانه ها را مقدور ساخته است. لذا با توجه به این قابلیت شگرف تکنولوژی ارتباطاتی، تحول عظیم در دنیای ارتباطات و عصر تکنولوژی اطلاعات (IT) بوجود آمده است که از مشخصه های این فن آوری جدید شکل گیری ارتباط بین افراد، ملل دنیا در یک فضای مجازی و در محیط شبکه های بین المللی می باشد که به نوبه خود سهم به سزایی در تغییر شکل و کارکرد روابط اجتماعی دارد و به همان نسبت در تغییر الگوی ماهیت جرائم کلاسیک نیز تحول ایجاد نموده است. 1– رایانه ماشینی است که دارای ویژه گیهای خاصی است. دو ویژه گی مهم آن پردازش(بوسیله C.P.U: centeral processing unit) ذخیره سازی (بوسیله حافظه ی اصلی و جانبی)می باشد.اجزاء اصلی رایانه عبارتند از سخت افزار(قطعات الکترونیکی که هر یک وظیفه خاصی دارند و به هم متصل می شوند) ، نرم افزار و سیستم عامل. سیستمهای رایانه ای متشکل از چندین سیستم که قابلیت ارتباط بین سیستم ها و شبکه های بین المللی را پیدا نموده‌اند، تبدیل شده اند.رایانه ها بوسیله شبکه ها روز به روز ارتباط گسترده‌تری پیدا نموده و از طریق مخابرات و ماهواره، هرگونه دریافت، انتقال، صدور علائم، تصاویر، صداها، نوشته ها و نشانه ها را مقدور ساخته است. لذا با توجه به این قابلیت شگرف تکنولوژی ارتباطاتی، تحول عظیم در دنیای ارتباطات و عصر تکنولوژی اطلاعات (IT) بوجود آمده است که از مشخصه های این فن آوری جدید شکل گیری ارتباط بین افراد، ملل دنیا در یک فضای مجازی و در محیط شبکه های بین المللی می باشد که به نوبه خود سهم به سزایی در تغییر شکل و کارکرد روابط اجتماعی دارد و به همان نسبت در تغییر الگوی ماهیت جرائم کلاسیک نیز تحول ایجاد نموده است.

 

1– رایانه ماشینی است که دارای ویژه گیهای خاصی است. دو ویژه گی مهم آن پردازش(بوسیله C.P.U: centeral processing unit) ذخیره سازی (بوسیله حافظه ی اصلی و جانبی)می باشد.اجزاء اصلی رایانه عبارتند از سخت افزار(قطعات الکترونیکی که هر یک وظیفه خاصی دارند و به هم متصل می شوند) ، نرم افزار و سیستم عامل.

بتواند شرایط ورده سازد پرداخته شده است.
مقدمه
با توجه به افزایش روز افزون مصرف انرژی در جوامع صنعتی، لزوم به کارگیری روش هایی برای
افزایش راندمان انرژی و کاهش مصرف به شدت احساس می شود . متان جزء اصلی گاز طبیعی است
که امروزه به عنوان سوختی تمیز و نسبتا ” ارزان بکار می رود . حجم عظیم گاز طبی عی در جهان (
۱۵۶ متر مکعب تا سال ۲۰۰۴ میلادی ) که حدود ۱۷ % آن در کشور عزیز ایران است و همچنین مزایای اقتصادی بسیار بالای تبدیل متان به دیگر سوخت ها و یا مواد شیمیایی با ارزش تر ، سبب
گردیده تحقیقات گسترده تری نسبت به گذشته در طی دو دهه اخیر بر روی رو شهای تبدیل متان به
سوختهای هیدروکربنی مایع ، اتیلن ، دی متیل اتر ، متانول ، و … متمرکز گردد . همچنین بدلیل غیر
اقتصادی بودن انتقال گاز طبیعی به مراکز مصرف دور دست ، تبدیل متان به مواد واسطه پتروشیمیایی و
۱)) ، از دیرباز از – موسوم است (شکل ( ۱ ( Gas to Liquid ) GTL هیدروکربنهای مایع که به فرایند
اهمیت بسزایی برخوردار بوده است . صنایع مبتنی بر پلاسما به دو دلیل برای این منظور بسیار مناسب
هستند.
اولبتواند شرایط ورده سازد پرداخته شده است. مقدمه با توجه به افزایش روز افزون مصرف انرژی در جوامع صنعتی، لزوم به کارگیری روش هایی برای افزایش راندمان انرژی و کاهش مصرف به شدت احساس می شود . متان جزء اصلی گاز طبیعی است که امروزه به عنوان سوختی تمیز و نسبتا ” ارزان بکار می رود . حجم عظیم گاز طبی عی در جهان ( ۱۵۶ متر مکعب تا سال ۲۰۰۴ میلادی ) که حدود ۱۷ % آن در کشور عزیز ایران است و همچنین مزایای اقتصادی بسیار بالای تبدیل متان به دیگر سوخت ها و یا مواد شیمیایی با ارزش تر ، سبب گردیده تحقیقات گسترده تری نسبت به گذشته در طی دو دهه اخیر بر روی رو شهای تبدیل متان به سوختهای هیدروکربنی مایع ، اتیلن ، دی متیل اتر ، متانول ، و … متمرکز گردد . همچنین بدلیل غیر اقتصادی بودن انتقال گاز طبیعی به مراکز مصرف دور دست ، تبدیل متان به مواد واسطه پتروشیمیایی و ۱)) ، از دیرباز از – موسوم است (شکل ( ۱ ( Gas to Liquid ) GTL هیدروکربنهای مایع که به فرایند اهمیت بسزایی برخوردار بوده است . صنایع مبتنی بر پلاسما به دو دلیل برای این منظور بسیار مناسب هستند. اولا راندمان مصرف انرژی را افزایش می دهد و ثانیٌا در صنایعی که مقادیر بالای مصرف انرژی دارند، با استفاده از پلاسما ، این مقادیر مصرفی تا حد قابل توجهی کاهش می یابند . از دیگر مزایایا راندمان مصرف انرژی را افزایش می دهد و ثانیٌا در صنایعی که مقادیر بالای مصرف انرژی
دارند، با استفاده از پلاسما ، این مقادیر مصرفی تا حد قابل توجهی کاهش می یابند . از دیگر مزایای

پایان نامه مهارت خودآگاهی/:عوامل موثر حل مساله اجتماعی
عوامل تاثیر گذار در حل مساله اجتماعی

از جمله عوامل تاثیر گذار: عوامل ژنتیکی، صفت و ویژگی های شخصیتی، نوع عاطفه، امید، کمال گرایی، جنسیت، نژاد و زمینه اجتماعی است .که در زیر به آنها پرداخته خواهد شد. که در زیر به آنها پرداخته خواهد شد (دی زوریلاونزو، 2004) .

2-32-1  عوامل ژنتیکی:

امروز هیچ تحقیقی نیست که مستقیماً نقش عوامل ژنتیکی را در حل مساله اجتماعی مورد تحقیق قرار داده باشد، اگرچه مطالعات دوقلوها در مورد سازه های مرتبط نشان می دهد که حل مساله اجتماعی می تواند زیر بنای ژنتیکی داشته باشد. محیط بین فردی اولیه با پیش زمینه های ژنتیکی برای بنیان گذاری چهار چوبی به منظور قابلیت های حل مساله اجتماعی، تعادل می کنند (گاوین، 2001.دیزوریلا،2004)

2-32-2 ویژگی های شخصیتی :

پایان نامه مهارت خودآگاهی/:عوامل موثر حل مساله اجتماعی عوامل تاثیر گذار در حل مساله اجتماعی از جمله عوامل تاثیر گذار: عوامل ژنتیکی، صفت و ویژگی های شخصیتی، نوع عاطفه، امید، کمال گرایی، جنسیت، نژاد و زمینه اجتماعی است .که در زیر به آنها پرداخته خواهد شد. که در زیر به آنها پرداخته خواهد شد (دی زوریلاونزو، 2004) . 2-32-1 عوامل ژنتیکی: امروز هیچ تحقیقی نیست که مستقیماً نقش عوامل ژنتیکی را در حل مساله اجتماعی مورد تحقیق قرار داده باشد، اگرچه مطالعات دوقلوها در مورد سازه های مرتبط نشان می دهد که حل مساله اجتماعی می تواند زیر بنای ژنتیکی داشته باشد. محیط بین فردی اولیه با پیش زمینه های ژنتیکی برای بنیان گذاری چهار چوبی به منظور قابلیت های حل مساله اجتماعی، تعادل می کنند (گاوین، 2001.دیزوریلا،2004) 2-32-2 ویژگی های شخصیتی : به منظور می رسد تفاوت های فردی پایدار در شخصیت بر حل مساله اجتماعی تاثیر گذار است. نقشهای بالقوه تعدیل کنند. پنج عامل شخصیتی، عاطفه مثبت و عاطفه منفی، خوش بینی و بدبینی، امید و کمال گرایی،درون بافت حل مساله اجتماعی مورد تحقیق قرارگرفته اند(چانگ، دی زوریلا و سانا[1] ،2004). 2-32-3 عاطفه : چانگ و دی زوریلا (2004) به این نتیجه رسیدند که اگرچه جهت گیری ومثبت و منفی به مساله، سازه های مرتبطی هستند ولی دو سازه جداگانه محسوب می شوند. عاطفه مثبت ممکن است حل مساله اجتماعی را تعدیل کند در حالیکه حالات عاطفی ممکن است بین نمونه های خاص حل مساله وارد شود و تغییرات بلند مدتی را در توانایی های حل مساله اجتماعی موجب می شود (آیس[2] ، 2000، به نقل از چانگ دی زوریلا و سانا،2004) . 2-32-4 خوش بینی – بدبینی: پژوهش ها نشان می دهد که جدا از عاطفه، خوش بینی و بدبینی، حل مساله اجتماعی را تعدیل می کند. دی زوریلا و چانگ دریافتند که مستقل از عاطفه، دانشجویان خوش بین، جهت گیری مساله بیشتری داشتند و دانشجویان بدبین جهت گیری منفی مساله بیشتری داشتند .شواهدی وجود دارد که در مقایسه با بدبینی ها، افراد خوش بین بهتر قادر هستند تا باورها و رفتارشان را با توجه به واقعیت تعدیل کنند (آپسین وال[3] و همکاران 2001، چانگ، دی زوریلا و سانا، 2004) . 2-32-5 امید : پژوهشها اثرات مثبت امیدواری در ارتقاء بهزیستی جسمانی و روانشناختی رامورد آزمون قرارداده­اند.دو بعد متقابل پویایی و خط سیر، سازه امید را متوقف می کند. پویایی به تصمیم در راستای هدف اشاره دارد در حالیکه خط سیر به توانایی ادراک شده برای تولید گزینه های موفقیت آمیز برای اکتساب هدف گفته می شود . چانگ[4] (1991)، گزارش می کند که دانشجو یا به امید امیدواری بالا در مقایسه با دانشجویان با امیدواری پایین، جهت گیری مثبت مساله بیشتر و جهت گیری منفی مساله کمتری را گزارش می کنند. دانشجویان با امیدواری بالا از حل مساله منطقی نیست به راهبرد اجتنبابی بیشتر استفاده می کنند . 2-32-6 کمال گرایی : کمال گرایی به عنوان یک سازه چند بعدی تعریف می شود که لازمه آن داشتن استانداردهای بالای شخصی بیش از حد و نگرانی هایی در مورد مواجهه با انتظارات اجتماعی، شک کردن در مورد قابلیت های شخصی برای مواجهه با انتظارات و استاندارد ها و خود انتقادی فوق العاده می باشد

به منظور می رسد تفاوت های فردی پایدار در شخصیت بر حل مساله اجتماعی تاثیر گذار است. نقشهای بالقوه تعدیل کنند. پنج عامل شخصیتی، عاطفه مثبت و عاطفه منفی، خوش بینی و بدبینی، امید و کمال گرایی،درون بافت حل مساله اجتماعی مورد تحقیق قرارگرفته اند(چانگ، دی زوریلا و سانا[1] ،2004).

2-32-3 عاطفه :

چانگ و دی زوریلا (2004) به این نتیجه رسیدند که اگرچه جهت گیری ومثبت و منفی به مساله، سازه های مرتبطی هستند ولی دو سازه جداگانه محسوب می شوند. عاطفه مثبت ممکن است حل مساله اجتماعی را تعدیل کند در حالیکه حالات عاطفی ممکن است بین نمونه های خاص حل مساله وارد شود و تغییرات بلند مدتی را در توانایی های حل مساله اجتماعی موجب می شود (آیس[2] ، 2000، به نقل از چانگ دی زوریلا و سانا،2004) .

2-32-4 خوش بینی – بدبینی:

پژوهش ها نشان می دهد که جدا از عاطفه، خوش بینی و بدبینی، حل مساله اجتماعی را تعدیل می کند. دی زوریلا و چانگ دریافتند که مستقل از عاطفه، دانشجویان خوش بین، جهت گیری مساله بیشتری داشتند و دانشجویان بدبین جهت گیری منفی مساله بیشتری داشتند .شواهدی وجود دارد که در مقایسه با بدبینی ها، افراد خوش بین بهتر قادر هستند تا باورها و رفتارشان را با توجه به واقعیت تعدیل کنند (آپسین وال[3] و همکاران 2001، چانگ، دی زوریلا و سانا، 2004) .

2-32-5 امید :

پژوهشها اثرات مثبت امیدواری در ارتقاء بهزیستی جسمانی و روانشناختی رامورد آزمون قرارداده­اند.دو بعد متقابل پویایی و خط سیر، سازه امید را متوقف می کند. پویایی به تصمیم در راستای هدف اشاره دارد در حالیکه خط سیر به توانایی ادراک شده برای تولید گزینه های موفقیت آمیز برای اکتساب هدف گفته می شود .

چانگ[4] (1991)، گزارش می کند که دانشجو یا به امید امیدواری بالا در مقایسه با دانشجویان با امیدواری پایین، جهت گیری مثبت مساله بیشتر و جهت گیری منفی مساله کمتری را گزارش می کنند. دانشجویان با امیدواری بالا از حل مساله منطقی نیست به راهبرد اجتنبابی بیشتر استفاده می کنند .

2-32-6 کمال گرایی :

کمال گرایی به عنوان یک سازه چند بعدی تعریف می شود که لازمه آن داشتن استانداردهای بالای شخصی بیش از حد و نگرانی هایی در مورد مواجهه با انتظارات اجتماعی، شک کردن در مورد قابلیت های شخصی برای مواجهه با انتظارات و استاندارد ها و خود انتقادی فوق العاده می باشد