پایان نامه: اثرات پرایمینگ بذر به وسیله اسید سالیسیلیک و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر ماریتیغال تحت شرایط شور |
 |
1-3- کلیاتی در رابطه با گیاهان دارویی.. 7
1-4- تاریخچۀ استفاده از گیاهان دارویی.. 8
1-5- کلیاتی در رابطه با تیره کاسنی.. 9
1-6- ماریتیغال. 10
1-6-1- مشخصات گیاه 10
1-3- کلیاتی در رابطه با گیاهان دارویی.. 7
1-4- تاریخچۀ استفاده از گیاهان دارویی.. 8
1-5- کلیاتی در رابطه با تیره کاسنی.. 9
1-6- ماریتیغال. 10
1-6-1- مشخصات گیاه 10
1-6-2- نیازهای اکولوژیکی.. 12
1-6-3- تناوب کشت.. 12
1-6-4- مواد و عناصر غذایی مورد نیاز. 12
1-6-5- آماده سازی خاک.. 13
1-6-6- تاریخ و فواصل کاشت.. 13
1-6-7- روش کاشت.. 14
1-6-8- مراقبت و نگهداری.. 14
1-6-9- برداشت محصول. 1
1-7- تنش شوری.. 16
1-7-1- مقدمه. 16
1-7-2- شوری چیست؟. 17
1-7-3- عامل ایجاد هدایت الکتریکی در آب.. 18
1-7-4- اثرات شوری بر رشد گیاهان. 19
1-7-5- راهکارهای بیولوژیک مؤثر برای بهبود مقاومت به شوری در گیاهان. 23
1-8- بذر. 25
1-8-1- اهمیت بذر. 25
1-8-2- تکنولوژی‌های تقویت‌کننده بذر. 26
1-9- پرایمینگ… 27
1-9-1- انواع روشهای پرایمینگ بذر. 27
1-9-2- هیدروپرایمینگ… 28
1-9-3- اسموپرایمینگ… 28
1-9-4- پرایمینگ ماتریکسی.. 28
1-9-5- روابط آب در پرایمینگ… 29
1-9-6- سالیسیلیک اسید. 31
1-9-7- نیترات پتاسیم. 33
فصل دوم – بررسی منابع
2-1- مروری بر اثرات تنش شوری بر روی شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان. 36
2-2- مروری بر اثرات پرایمینگ بذر به وسیله سالیسیلیک اسید بر روی شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان. 39
2-3- مروری بر اثرات پرایمینگ بذر به وسیله نیترات پتاسیم بر روی شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان. 43
2-4- مروری بر اثرات تنش‌های محیطی بر روی فعالیت‌های بیوشیمیایی بذور گیاهان. 46
2-5- مروری بر اثرات پرایمینگ بر روی فعالیت‌های بیوشیمیایی بذور گیاهان. 49
فصل سوم – مواد و روش‌ها
3-1- ویژگی‌های محل انجام آزمایش و زمان اجرای طرح تحقیقاتی.. 53
3-2- طرح آزمایشی و روش کار. 53
3-3- ضدعفونی بذور و وسایل کار. 54
3-4- نحوه پرایم بذور. 54
3-5- محاسبه پارامترهای جوانه‌زنی.. 55
3-5-1- درصد جوانه‌زنی.. 55
3-5-2- سرعت جوانه‌زنی.. 55
3-5-3- شاخص بنیه بذر. 55
3-5-4- طول گیاهچه. 55
3-5-5- وزن‌تر و خشک گیاهچه. 56
3-6- محاسبه صفات بیوشیمیایی.. 56
3-6-1- روش تهیه عصاره آنزیمی.. 56
3-6-2- سنجش آنزیم آلفا آمیلاز. 56
3-6-3- سنجش فعالیت هورمون جیبرلین.. 57
3-6-4- سنجش پروتئین.. 57
3-7- آنالیز داده‌ها 57
فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده‌ها
4-1- درصد جوانه‌زنی.. 59
4-2- سرعت جوانه‌زنی.. 64
4-3- طول گیاهچه. 68
4-4- شاخص بنیه بذر. 73
4-5- وزن‌تر گیاهچه. 78
4-6- وزن خشک گیاهچه. 83
4-7- میزان فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم. 91
4-8- میزان فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم. 93
4-9- جیبرلین بذور در روز سوم. 98
4-10- جیبرلین بذور در روز پنجم. 103
4-11- پروتئین گیاهچه در روز هشتم. 108
4-12- پروتئین گیاهچه در روز دهم. 113
فصل پنجم – بحث و نتیجه‌گیری
5-1- شاخص‌های جوانه‌زنی.. 127
5-2- شاخص‌های بیوشیمیایی.. 130
5-3- نتیجه‌گیری.. 135
5-4- پیشنهادات.. 136
منابع
فهرست فارسی………………………………………………………………………………………………………………..138
فهرست انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………144
فهرست جداول
جدول 1-1- مقاومت به شوری برخی گیاهان. 20
جدول 1-2- روشهای مختلف پیش‌اندازی بذور و میزان تأثیر آن تحت تنش شوری.. 24
جدول 1-3- کاربرد خارجی اسمولیت‌های متفاوت یا تنظیم کننده‌های رشد بر روی گیاهان مختلف تحت تنش شوری 25
جدول 1-4- مشخصات فیزیکی و شیمیایی سالیسیلیک اسید. 33
جدول 4-1- نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 118
جدول 4-2- نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 118
جدول شماره 4-3- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال 119
جدول شماره 4-4- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال 119
جدول شماره 4-5- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف سالیسیلیک اسید بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال 119
جدول شماره 4-6- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف سالیسیلیک اسید بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال 120
جدول شماره 4-7- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال 120
جدول شماره 4-8- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال 120
جدول شماره 4-9- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و سالیسیلیک اسید بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 121
جدول شماره 4-10- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و سالیسیلیک اسید بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 121
جدول شماره 4-11- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 122
جدول شماره 4-12- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 122
جدول شماره 4-13- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 123
جدول شماره 4-14- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 123
جدول شماره 4-15- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 124
جدول شماره 4-16- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 125
فهرست نمودارها
نمودار 4-1- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 61
نمودار 4-2- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 62
نمودار 4-3- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 62
نمودار 4-4- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 63
نمودار 4-5- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 63
نمودار 4-6- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 64
نمودار 4-7- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 66
نمودار 4-8- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 66
نمودار 4-9- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 67
نمودار 4-10- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 67
نمودار 4-11- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 68
نمودار 4-12- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 68
نمودار 4-13- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 70
نمودار 4-14- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 71
نمودار 4-15- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 71
نمودار 4-16- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 72
نمودار 4-17- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 72
نمودار 4-18- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 73
نمودار 4-19- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 75
نمودار 4-20- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 75
نمودار 4-21- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 76
نمودار 4-22- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 76
نمودار 4-23- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 77
نمودار 4-24- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 77
نمودار 4-25- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 80
نمودار 4-26- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 80
نمودار 4-27- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 81
نمودار 4-28- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 81
نمودار 4-29- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 82
نمودار 4-30- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 82
نمودار 4-31- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 85
نمودار 4-32- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 85
نمودار 4-33- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 86
نمودار 4-34- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 86
نمودار 4-35- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 87
نمودار 4-36- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 87
نمودار 4-37- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 90
نمودار 4-38- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید 90
نمودار 4-39- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 91
نمودار 4-40- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید 91
نمودار 4-41- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم 92
نمودار 4-42- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 92
نمودار 4-43- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 95
نمودار 4-44- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 95
نمودار 4-45- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 96
نمودار 4-46- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید 96
نمودار 4-47- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم 97
نمودار 4-48- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 97
نمودار 4-49- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 100
نمودار 4-50- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 100
نمودار 4-51- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 101
نمودار 4-52- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 101
نمودار 4-53- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 102
نمودار 4-54- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 102
نمودار 4-55- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 105
نمودار 4-56- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 105
نمودار 4-57- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 106
نمودار 4-58- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 106
نمودار 4-59- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 107
نمودار 4-60- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 107
نمودار 4-61- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 110
نمودار 4-62- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 110
نمودار 4-63- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 111
نمودار 4-64- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 111
نمودار 4-65- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 112
نمودار 4-66- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 112
نمودار 4-67- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 115
نمودار 4-68- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 115
نمودار 4-69- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 116
نمودار 4-70- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 116
نمودار 4-71- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 117
نمودار 4-72- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 117
فهرست شکل‌ها
شکل 1-1- الگوی سه مرحله‌ای جذب آب طی جوانه‌زنی بذر. 31
شکل 1-2- فرمول ساختمانی برای سالیسیلیک اسید (ارتوهیدروکسی بنزوئیک اسید) 32
شکل 1-3- مسیر بیوسنتزی پیشنهادی برای سالیسیلیک اسید در گیاهان. 3
چکیده
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید به همراه نیترات پتاسیم به عنوان دو ماده پرایمکننده بر روی خصوصیات جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال در شرایط تنش شوری، در آذرماه 1391 در آزمایشگاه بیوشیمی دانشگاه خوارزمی تهران، آزمایشی صورت پذیرفت. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول مقادیر تنش شوری ناشی از مصرف کلرید سدیم شامل سه سطح: صفر، 150 و 250 میلی‌مولار، فاکتور دوم مقادیر سالیسیلیک اسید شامل سه سطح: صفر، 200 و 400 میلیگرم در لیتر و فاکتور سوم مقادیر نیترات پتاسیم شامل سه سطح: صفر، 25/0 و 35/0 مول بر لیتر در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق فوق، تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد. مصرف سطوح مختلف سالیسیلیک اسید در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد، اما مصرف سطوح مختلف نیترات پتاسیم در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد. اثرات متقابل مصرف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم نیز در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاه ماریتیغال شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق فوق، مصرف سالیسیلیک اسید به منظور پرایمینگ بذور در شرایط تنش شوری و عدم تنش شوری در جهت بهبود مناسب استقرار گیاهچه گیاه دارویی ماریتیغال توصیه میشود. اما مصرف نیترات پتاسم به منظور پرایمینگ بذور گیاه دارویی ماریتیغال توصیه نمی‌شود.
1-1- مقدمه
روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولید داروهای گیاهی بدون توسعه روشهای مناسب کاشت و مدیریت برنامهریزی صحیح، پیامدی نگرانکننده یعنی تخریب طبیعت را در برخواهد داشت. تولید گیاهان زراعی و دارویی باید در سطوح زراعی و امثال آن و هم‌چنین تولید و فرآوری صنعتی آنها توسط متخصصان مربوط صورت گیرد و از منابع طبیعی به عنوان الگو و مدل به منظور تولید انبوه مواد دارویی در کشت و صنعت بهره برداری گردد. بر همین اساس میزان تولید گیاهان دارویی در کشور، در سال 1389، 89960700 کیلوگرم بوده که در سال 1390 به 1280414700 کیلوگرم رسیده و 3/42 درصد رشد داشته است که نشاندهنده اهمیت تولید گیاهان دارویی در کشور است (بینام، 1390).
ماریتیغال (Silybum marianum L.) یکی از گیاهان دارویی مهم خانواده مرکبان (Astraceae) است که در صنایع داروسازی کشور کاربرد فراوانی دارد. گیاهی علفی، یکساله، با ساقه گلدهنده به طول 250-150 سانتیمتر است. برگها پهن و شکننده با ظاهری مرمری شکل و در کنارههای آن خارهای زرد وجود دارد. گل‌آذین ماریتیغال درشت و خاردار، دارای گلهای بنفش است که در انتهای ساقه تشکیل میشوند، در تودههای بومی آن گاهی گل سفید هم دیده میشود. ریشه راست و دارای انشعاب است. بذرهای ماریتیغال به اندازه دانه گندم (شبیه تخم آفتابگردان)، دارای ناف سفید رنگ و برجسته و سطح صاف به رنگ قهوه‌ای روشن است. کاسبرگها در روی دانه به صورت خارهای زبری در آمدهاند که به انتشار بذر کمک میکنند. وزن هزار دانه آن بین 20 تا 31 گرم است. مردم در گذشته برای مداوای بیماریهای صفراوی و بیماریهای مربوط به دستگاه گوارش، از برگهای گیاه ماریتیغال استفاده میکردند. اکنون از مواد مؤثره میوههای رسیده این گیاه برای معالجه بیماریهای کبدی (سیروز و مسمویتهای کبدی) و پیشگیری از سرطان کبد استفاده میشود (امیدبیگی، 1384).
کشور ما به دلیل تکیه بر کشاورزی فاریاب برای تولید محصولات کشاورزی به شدت در معرض شورشدن اراضی است. تقریباً 90 درصد از مساحت کشور دارای اقلیم خشک و نیمهخشک است. آمارها نشان میدهند که سطح زیر کشت در ایران حدود 2/18 میلیون هکتار است که هم شامل زمینهای قابل کشت و هم مناطق زیر کشت گیاهان دائمی است. از کل زمینهای قابل کشت کشور تنها حدود 5/8 میلیون هکتار فاریاب هستند که از این سطح نیز 2/2 میلیون هکتار آن آیش است. سیستم اصلی تولید محصول در ایران بر اساس کشاورزی فاریاب است و حدود 50 درصد از اراضی تحت تأثیر انواع اثرات شوری قرار دارند. اکثر مناطق زراعی ایران مستعد شوری هستند و بزرگترین مناطق مستعد شوری در مرکز ایران قرار دارند. بنابراین، با توجه به غالبیت کشاورزی فاریاب، این منابع آبی و خاکی با گذشت زمان در معرض کاهش کیفیت هستند. تخمین زده شده که در مناطق شور موجود، میانگین کاهش عملکرد به بیشتر از 50 درصد برسد (Qureshi et al., 2007).
1-6-2- نیازهای اکولوژیکی.. 12
1-6-3- تناوب کشت.. 12
1-6-4- مواد و عناصر غذایی مورد نیاز. 12
1-6-5- آماده سازی خاک.. 13
1-6-6- تاریخ و فواصل کاشت.. 13
1-6-7- روش کاشت.. 14
1-6-8- مراقبت و نگهداری.. 14
1-6-9- برداشت محصول. 1
1-7- تنش شوری.. 16
1-7-1- مقدمه. 16
1-7-2- شوری چیست؟. 17
1-7-3- عامل ایجاد هدایت الکتریکی در آب.. 18
1-7-4- اثرات شوری بر رشد گیاهان. 19
1-7-5- راهکارهای بیولوژیک مؤثر برای بهبود مقاومت به شوری در گیاهان. 23
1-8- بذر. 25
1-8-1- اهمیت بذر. 25
1-8-2- تکنولوژی‌های تقویت‌کننده بذر. 26
1-9- پرایمینگ… 27
1-9-1- انواع روشهای پرایمینگ بذر. 27
1-9-2- هیدروپرایمینگ… 28
1-9-3- اسموپرایمینگ… 28
1-9-4- پرایمینگ ماتریکسی.. 28
1-9-5- روابط آب در پرایمینگ… 29
1-9-6- سالیسیلیک اسید. 31
1-9-7- نیترات پتاسیم. 33
فصل دوم – بررسی منابع
2-1- مروری بر اثرات تنش شوری بر روی شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان. 36
2-2- مروری بر اثرات پرایمینگ بذر به وسیله سالیسیلیک اسید بر روی شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان. 39
2-3- مروری بر اثرات پرایمینگ بذر به وسیله نیترات پتاسیم بر روی شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان. 43
2-4- مروری بر اثرات تنش‌های محیطی بر روی فعالیت‌های بیوشیمیایی بذور گیاهان. 46
2-5- مروری بر اثرات پرایمینگ بر روی فعالیت‌های بیوشیمیایی بذور گیاهان. 49
فصل سوم – مواد و روش‌ها
3-1- ویژگی‌های محل انجام آزمایش و زمان اجرای طرح تحقیقاتی.. 53
3-2- طرح آزمایشی و روش کار. 53
3-3- ضدعفونی بذور و وسایل کار. 54
3-4- نحوه پرایم بذور. 54
3-5- محاسبه پارامترهای جوانه‌زنی.. 55
3-5-1- درصد جوانه‌زنی.. 55
3-5-2- سرعت جوانه‌زنی.. 55
3-5-3- شاخص بنیه بذر. 55
3-5-4- طول گیاهچه. 55
3-5-5- وزن‌تر و خشک گیاهچه. 56
3-6- محاسبه صفات بیوشیمیایی.. 56
3-6-1- روش تهیه عصاره آنزیمی.. 56
3-6-2- سنجش آنزیم آلفا آمیلاز. 56
3-6-3- سنجش فعالیت هورمون جیبرلین.. 57
3-6-4- سنجش پروتئین.. 57
3-7- آنالیز داده‌ها 57
فصل چهارم – تجزیه و تحلیل داده‌ها
4-1- درصد جوانه‌زنی.. 59
4-2- سرعت جوانه‌زنی.. 64
4-3- طول گیاهچه. 68
4-4- شاخص بنیه بذر. 73
4-5- وزن‌تر گیاهچه. 78
4-6- وزن خشک گیاهچه. 83
4-7- میزان فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم. 91
4-8- میزان فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم. 93
4-9- جیبرلین بذور در روز سوم. 98
4-10- جیبرلین بذور در روز پنجم. 103
4-11- پروتئین گیاهچه در روز هشتم. 108
4-12- پروتئین گیاهچه در روز دهم. 113
فصل پنجم – بحث و نتیجه‌گیری
5-1- شاخص‌های جوانه‌زنی.. 127
5-2- شاخص‌های بیوشیمیایی.. 130
5-3- نتیجه‌گیری.. 135
5-4- پیشنهادات.. 136
منابع
فهرست فارسی………………………………………………………………………………………………………………..138
فهرست انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………144
فهرست جداول
جدول 1-1- مقاومت به شوری برخی گیاهان. 20
جدول 1-2- روشهای مختلف پیش‌اندازی بذور و میزان تأثیر آن تحت تنش شوری.. 24
جدول 1-3- کاربرد خارجی اسمولیت‌های متفاوت یا تنظیم کننده‌های رشد بر روی گیاهان مختلف تحت تنش شوری 25
جدول 1-4- مشخصات فیزیکی و شیمیایی سالیسیلیک اسید. 33
جدول 4-1- نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 118
جدول 4-2- نتایج تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 118
جدول شماره 4-3- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال 119
جدول شماره 4-4- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال 119
جدول شماره 4-5- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف سالیسیلیک اسید بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال 119
جدول شماره 4-6- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف سالیسیلیک اسید بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال 120
جدول شماره 4-7- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال 120
جدول شماره 4-8- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال 120
جدول شماره 4-9- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و سالیسیلیک اسید بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 121
جدول شماره 4-10- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و سالیسیلیک اسید بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 121
جدول شماره 4-11- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 122
جدول شماره 4-12- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف شوری و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 122
جدول شماره 4-13- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 123
جدول شماره 4-14- مقایسه میانگین‌های اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 123
جدول شماره 4-15- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاهچه ماریتیغال. 124
جدول شماره 4-16- مقایسه میانگین‌های اثر سطوح مختلف شوری، سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم بر فعالیت‌های بیوشیمیایی بذر گیاهچه ماریتیغال. 125
فهرست نمودارها
نمودار 4-1- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 61
نمودار 4-2- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 62
نمودار 4-3- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 62
نمودار 4-4- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 63
نمودار 4-5- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 63
نمودار 4-6- بررسی درصد جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 64
نمودار 4-7- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 66
نمودار 4-8- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 66
نمودار 4-9- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 67
نمودار 4-10- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 67
نمودار 4-11- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 68
نمودار 4-12- بررسی سرعت جوانه‌زنی ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 68
نمودار 4-13- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 70
نمودار 4-14- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 71
نمودار 4-15- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 71
نمودار 4-16- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 72
نمودار 4-17- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 72
نمودار 4-18- بررسی طول گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 73
نمودار 4-19- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 75
نمودار 4-20- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 75
نمودار 4-21- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 76
نمودار 4-22- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 76
نمودار 4-23- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 77
نمودار 4-24- بررسی شاخص بنیه بذر ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 77
نمودار 4-25- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 80
نمودار 4-26- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 80
نمودار 4-27- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 81
نمودار 4-28- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 81
نمودار 4-29- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 82
نمودار 4-30- بررسی وزن‌تر گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 82
نمودار 4-31- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 85
نمودار 4-32- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 85
نمودار 4-33- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 86
نمودار 4-34- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 86
نمودار 4-35- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 87
نمودار 4-36- بررسی وزن خشک گیاهچه ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم. 87
نمودار 4-37- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 90
نمودار 4-38- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید 90
نمودار 4-39- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 91
نمودار 4-40- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید 91
نمودار 4-41- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم 92
نمودار 4-42- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 92
نمودار 4-43- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 95
نمودار 4-44- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 95
نمودار 4-45- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 96
نمودار 4-46- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید 96
نمودار 4-47- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم 97
نمودار 4-48- بررسی فعالیت آلفا آمیلاز بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 97
نمودار 4-49- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 100
نمودار 4-50- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 100
نمودار 4-51- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 101
نمودار 4-52- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 101
نمودار 4-53- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 102
نمودار 4-54- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 102
نمودار 4-55- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 105
نمودار 4-56- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 105
نمودار 4-57- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 106
نمودار 4-58- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 106
نمودار 4-59- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 107
نمودار 4-60- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 107
نمودار 4-61- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 110
نمودار 4-62- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 110
نمودار 4-63- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 111
نمودار 4-64- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 111
نمودار 4-65- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 112
نمودار 4-66- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 112
نمودار 4-67- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری.. 115
نمودار 4-68- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید. 115
نمودار 4-69- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم. 116
نمودار 4-70- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید. 116
نمودار 4-71- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم. 117
نمودار 4-72- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم 117
فهرست شکل‌ها
شکل 1-1- الگوی سه مرحله‌ای جذب آب طی جوانه‌زنی بذر. 31
شکل 1-2- فرمول ساختمانی برای سالیسیلیک اسید (ارتوهیدروکسی بنزوئیک اسید) 32
شکل 1-3- مسیر بیوسنتزی پیشنهادی برای سالیسیلیک اسید در گیاهان. 3
چکیده
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید به همراه نیترات پتاسیم به عنوان دو ماده پرایمکننده بر روی خصوصیات جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال در شرایط تنش شوری، در آذرماه 1391 در آزمایشگاه بیوشیمی دانشگاه خوارزمی تهران، آزمایشی صورت پذیرفت. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول مقادیر تنش شوری ناشی از مصرف کلرید سدیم شامل سه سطح: صفر، 150 و 250 میلی‌مولار، فاکتور دوم مقادیر سالیسیلیک اسید شامل سه سطح: صفر، 200 و 400 میلیگرم در لیتر و فاکتور سوم مقادیر نیترات پتاسیم شامل سه سطح: صفر، 25/0 و 35/0 مول بر لیتر در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق فوق، تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد. مصرف سطوح مختلف سالیسیلیک اسید در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد، اما مصرف سطوح مختلف نیترات پتاسیم در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد. اثرات متقابل مصرف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم نیز در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاه ماریتیغال شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق فوق، مصرف سالیسیلیک اسید به منظور پرایمینگ بذور در شرایط تنش شوری و عدم تنش شوری در جهت بهبود مناسب استقرار گیاهچه گیاه دارویی ماریتیغال توصیه میشود. اما مصرف نیترات پتاسم به منظور پرایمینگ بذور گیاه دارویی ماریتیغال توصیه نمی‌شود.
1-1- مقدمه
روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولید داروهای گیاهی بدون توسعه روشهای مناسب کاشت و مدیریت برنامهریزی صحیح، پیامدی نگرانکننده یعنی تخریب طبیعت را در برخواهد داشت. تولید گیاهان زراعی و دارویی باید در سطوح زراعی و امثال آن و هم‌چنین تولید و فرآوری صنعتی آنها توسط متخصصان مربوط صورت گیرد و از منابع طبیعی به عنوان الگو و مدل به منظور تولید انبوه مواد دارویی در کشت و صنعت بهره برداری گردد. بر همین اساس میزان تولید گیاهان دارویی در کشور، در سال 1389، 89960700 کیلوگرم بوده که در سال 1390 به 1280414700 کیلوگرم رسیده و 3/42 درصد رشد داشته است که نشاندهنده اهمیت تولید گیاهان دارویی در کشور است (بینام، 1390).
ماریتیغال (Silybum marianum L.) <p><a href="http://fumi.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%ab%d8%b1%d8%a7%d8%aa-%d9%be%d8%b1%d8%a7%db%8c%d9%85%db%8c%d9%86%da%af-%d8%a8%d8%b0%d8%b1-%d8%a8%d9%87-%d9%88%d8%b3%db%8c%d9%84%d9%87/"><img class="alignnone size-full wp-image-170860″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/dsdss_001-300x233.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="300″ height="233″ /></a></p>یکی از گیاهان دارویی مهم خانواده مرکبان (Astraceae) است که در صنایع داروسازی کشور کاربرد فراوانی دارد. گیاهی علفی، یکساله، با ساقه گلدهنده به طول 250-150 سانتیمتر است. برگها پهن و شکننده با ظاهری مرمری شکل و در کنارههای آن خارهای زرد وجود دارد. گل‌آذین ماریتیغال درشت و خاردار، دارای گلهای بنفش است که در انتهای ساقه تشکیل میشوند، در تودههای بومی آن گاهی گل سفید هم دیده میشود. ریشه راست و دارای انشعاب است. بذرهای ماریتیغال به اندازه دانه گندم (شبیه تخم آفتابگردان)، دارای ناف سفید رنگ و برجسته و سطح صاف به رنگ قهوه‌ای روشن است. کاسبرگها در روی دانه به صورت خارهای زبری در آمدهاند که به انتشار بذر کمک میکنند. وزن هزار دانه آن بین 20 تا 31 گرم است. مردم در گذشته برای مداوای بیماریهای صفراوی و بیماریهای مربوط به دستگاه گوارش، از برگهای گیاه ماریتیغال استفاده میکردند. اکنون از مواد مؤثره میوههای رسیده این گیاه برای معالجه بیماریهای کبدی (سیروز و مسمویتهای کبدی) و پیشگیری از سرطان کبد استفاده میشود (امیدبیگی، 1384).
کشور ما به دلیل تکیه بر کشاورزی فاریاب برای تولید محصولات کشاورزی به شدت در معرض شورشدن اراضی است. تقریباً 90 درصد از مساحت کشور دارای اقلیم خشک و نیمهخشک است. آمارها نشان میدهند که سطح زیر کشت در ایران حدود 2/18 میلیون هکتار است که هم شامل زمینهای قابل کشت و هم مناطق زیر کشت گیاهان دائمی است. از کل زمینهای قابل کشت کشور تنها حدود 5/8 میلیون هکتار فاریاب هستند که از این سطح نیز 2/2 میلیون هکتار آن آیش است. سیستم اصلی تولید محصول در ایران بر اساس کشاورزی فاریاب است و حدود 50 درصد از اراضی تحت تأثیر انواع اثرات شوری قرار دارند. اکثر مناطق زراعی ایران مستعد شوری هستند و بزرگترین مناطق مستعد شوری در مرکز ایران قرار دارند. بنابراین، با توجه به غالبیت کشاورزی فاریاب، این منابع آبی و خاکی با گذشت زمان در معرض کاهش کیفیت هستند. تخمین زده شده که در مناطق شور موجود، میانگین کاهش عملکرد به بیشتر از 50 درصد برسد (Qureshi et al., 2007).
|
[یکشنبه 1398-07-28] [ 12:07:00 ق.ظ ]
|
