گفتار اول : بیان مسئله و سوالات پژوهش………………………………………………………………………. 4

الف- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………….. 4

ب- سوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………… 4

ج – فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………. 5

د – اهمیت و ضرورت انجام پژوهش………………………………………………………………………. 5

گفتار دوم:اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………….. 5

فصل دوم: تبیین و تشریح موضوع……………………………………………………………………………… 6

مبحث اول – روند شکل گیری سازمان ملل متحد……………………………………………………………. 7

گفتار اول :نحوه تشکیل سازمان ملل متحد……………………………………………………………………… 7

الف- کنفرانس یالتا………………………………………………………………………………………………. 8

ب- شکل اساسنامه………………………………………………………………………………………………. 9

ج – اهداف سازمان ملل متحد………………………………………………………………………………. 10

گفتار دوم : ارزیابی نقش سازمان ملل متحد در مسائل بین المللی………………………………………. 11

گفتار سوم : ارکان اصلی سازمان ملل متحد…………………………………………………………………… 13

الف – مجمع عمومی………………………………………………………………………………………….. 13

ب – شورای امنیت…………………………………………………………………………………………….. 14

ج – دبیر خانه و دبیرکل………………………………………………………………………………………. 15

طرح ترویکا……………………………………………………………………………………………………….. 16

د- شورای اجتماعی و اقتصادی…………………………………………………………………………… 17

هـ – شورای قیمومیت……………………………………………………………………………………….. 18

و – دیوان بین المللی دادگستری…………………………………………………………………………. 19

مبحث دوم- نقش شورای امنیت در حفظ صلح و امنیت بین المللی……………………………………. 20

گفتار اول : اعمال تجاوز کارانه………………………………………………………………………………….. 21

الف – تعریف تجاوز…………………………………………………………………………………………. 23

ب- محتوای حقوقی قعطنامه تعریف تجاوز……………………………………………………………… 24

گفتار دوم : برخوردهای مرزی ایران و عراق…………………………………………………………………. 27

الف- برخوردهای مرزی (1349-1347)………………………………………………………………….. 27

ب- برخوردهای مرزی (1352-1350)……………………………………………………………………. 28

ج – مذاکرات استانبول………………………………………………………………………………………… 34

د- بیانه الجزایر 15 اسفند 1353(6 مارس 1975)……………………………………………………….. 36

گفتار سوم:سابقه تاریخی و حقوقی اختلافات ایران و عراق………………………………………………. 40

الف- شروع تهاجم عراق علیه ایران …………………………………………………………………….. 42

ب- شروع جنگ و مواضع سازمان ملل متحد…………………………………………………………. 43

فصل سوم:وضعیت سیاسی بین المللی درزمان جنگ ایران و عراق………………………………….. 47

مبحث اول – ساختار نظام دو قطبی پیش از جنگ…………………………………………………………. 48

گفتار اول : کشورهای نظام بین الملل………………………………………………………………………….. 49

الف-آمریکا……………………………………………………………………………………………………. 49

آغاز جنگ…………………………………………………………………………………………… 49
پایان جنگ………………………………………………………………………………………….. 56
ب- اتحاد جماهیرشوروی سابق………………………………………………………………………….. 57

ج -اروپا و ژاپن……………………………………………………………………………………………… 59

گفتار دوم : جنگ ایران و عراق و جنبش عدم تعهد……………………………………………………….. 64

گفتار سوم : نقش شورای همکاری خلیج فارس در جنگ ایران و عراق……………………………….. 77

گفتار چهارم : هیئت های صلح و میانجی در جنگ ایران و عراق………………………………………. 82

گفتار پنجم: سازمان  کنفرانس اسلامی و جنگ ایران و عراق…………………………………………….. 83

فصل چهارم: مواضع سازمان ملل در قبال جنگ ایران و عراق………………………………………. 86

مبحث اول – وضعیت سیاسی حاکم بر روابط بین الملل در زمان کاربرد عراق از تسلیحات شیمیایی 87

گفتار اول :سازمان ملل و بمباران شیمیایی و بمباران مناطق مسکونی از سوی عراق…………………. 89

گفتار دوم :راهبردهای سازمان ملل متحد در جنگ ایران و عراق………………………………………… 97

الف – مواضع شورای امنیت سازمان ملل متحد در جنگ عراق علیه ایران………………………. 97

1-اقدامات شورای امنیت در نخستین سال جنگ……………………………………………………. 98

2-موضع گیریهای شورای امنیت در  سال1982/1361…………………………………………… 100

3-تلاشهای شورای امنیت در سال84-1983/64-1363………………………………………….. 101

4-بیانیه های منتشر شده شورای امنیت در سال 1985/1364……………………………………. 103

5-کوشش های شورای امنیت در سال 1986/1365………………………………………………. 104

6- مواضع شورای امنیت در سال1987/1366……………………………………………………… 106

7-اقدامات شورای امنیت در آخرین سال جنگ…………………………………………………… 109

ب- نقش دبیر کل سازمان ملل متحد در جنگ عراق علیه ایران…………………………………. 110

اقدامات دبیر کل در اولین سال جنگ…………………………………………………………. 110
فعالیت های دبیرکل در سال 83-1982/62-1361………………………………………….. 112
مساعی دبیر کل در سال 1984/1363………………………………………………………….. 113
کوشش های دبیر کل در سال 1985/1364…………………………………………………… 114
تلاش های دبیر کل در سال برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید1986/1365…………………………………………………….. 115
اقدامات دبیر کل در سال 1987/1366…………………………………………………………. 117
نقش دبیر کل در آخرین سال جنگ……………………………………………………………. 120
ج – برخورد مجمع عمومی با مسئله جنگ………………………………………………………… 121

خط مشی مجمع عمومی در باره جنگ تحمیلی تا سال1982/1361………………… 121
مهمترین اقدامات مجمع عمومی در مورد جنگ در سال 1982/1361…………….. 122
مواضع مجمع عمومی تا پایان جنگ……………………………………………………… 123
مبحث دوم بررسی قطعنامه های صادره از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد 124
گفتار اول-قطعنامه های پیش از تصویب قطعنامه 598……………………………………………………. 124

الف)قطعنامه 489………………………………………………………………………………………… 124

ب)قطعنامه 514………………………………………………………………………………………….. 125

ج)قطعنامه540…………………………………………………………………………………………….. 127

قطعنامه528………………………………………………………………………………………………………… 128

فصل پنجم  بررسی قطعنامه 598……………………………………………………………………………. 131

مبحث اول- زمینه های صدور قطعنامه 598………………………………………………………………… 132

مبحث دوم – مفاد قطعنامه 598………………………………………………………………………………. 138

مبحث سوم- نحوه تصویب قطعنامه 598……………………………………………………………………. 139

مبحث چهارم – دلایل عدم پذیرش قطعنامه 598 پس از صدور توسط ایران………………………. 144

مبحث پنجم- دلایل پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران………………………………………………… 146

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………… 153

منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………… 161

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………….. 162

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………… 166

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………….. 167

 

چکیده :

   جنگ هشت ساله عراق علیه ایران یکی از مهم ترین تحولات بین المللی به شمار میرود. به گونه ای که نظام بین الملل نتوانست از آثار و پیامدهای آن مصون بماند و هر یک از بازیگران اصلی بین المللی به نوعی در آن دخیل و موثر بودند. سازمان ملل متحد به عنوان حافظ صلح جهانی و برقرار کننده روابط دوستانه در فرایند جنگ تحمیلی عراق علیه ایران برخوردی ناعادلانه داشت که جزئیات این برخورد کمتر مطرح شده است . از این رو ما در پایان نامه حاضر در پی طرح جزئیات مواضع حقوقی سازمان ملل متحد در قبال جنگ عراق علیه ایران هستیم . اطلاع از این جزئیات تحلیل صحیح تری درباره چرایی اتخاذ مواضعی ناعادلانه از سوی ارکان سازمان ملل متحد در هشت سال دفاع مقدس به دست میدهد. نتایج بدست آمده از این پژوهش حاکی از آن است که ارکان سازمان ملل به ویژه شورای امنیت به وظیفه خود در قبال تجاوز عراق علیه ایران عمل نکرده است.

کلید واژه : مواضع حقوقی سازمان ملل متحد – جنگ ایران و عراق – جنگ- سازمان ملل متحد – شورای امنیت – مجمع عمومی – تجاوز – دفاع مشروع

 

مقدمه :

سازمان ملل متحد اساساً محصول پایان‌یافتن جنگ دوم جهانی است و فلسفه ایجاد آن پیشگیری از وقوع هرگونه جنگ و نزاع در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای می‌باشد. بااین‌همه در جنگ میان عراق و ایران دبیركل، مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد با‌وجود ‌آنكه آشكارا شاهد تجاوز عراق به مرزهای ایران بودند زبان آنها بنابه‌ملاحظاتی بسته بود حتی در فجیع‌ترین صحنه‌های جنگ عراق علیه ایران كه با استفاده از سلاح های شیمیایی هزاران نفر اعم از افراد نظامی یا مردم بی‌گناه كشتار شدند شورای امنیت در محكوم‌كردن استفاده از سلاح های شیمیایی از بردن نام عراق ابا داشت و بدون ذكر نام متجاوز با جمله‌هایی كوتاه وظیفه‌اش را به انجام می‌رسانید. سرانجام پس‌ازآنكه وضعیت میدان های جنگ به نفع نیروهای ایران تغییر یافت، این سازمان ها و نهادهای بین‌المللی مجبور شدند آن‌طوركه باید رفتار كنند .گرچه باز هم هیچ وقت همه‌چیز آن‌طوركه انتظار می‌رفت، پیش نرفت. در پایانامه پیش‌رو عملكرد و مواضع سازمان ملل‌متحد در قبال جنگ ایران و عراق از نخستین روزهای جنگ تا به ‌سرانجام ‌‌رسیدن قطعنامه 598 و نتایج نهایی این‌گونه تلاش های بین‌المللی مورد شرح و تبیین قرار گرفته است.

سازمان‌ ملل‌ متحد در جنگ‌ عراق‌ علیه‌ ایران به‌ زعم‌ خود‌ در جهت‌ انجام‌ وظیفه اصلی‌اش‌ یعنی‌ محفوظ‌داشتن‌ نسلهای‌ آینده‌ از خطر و بلای‌ جنگ حفظ‌ صلح‌ و امنیت‌ بین‌المللی‌ و جلوگیری‌ از تهدیدات‌ علیه‌ صلح به‌ اتخاذ و اجرای‌ تصمیمات‌ متعدد مبادرت‌ ورزید. با نگاهی‌ به‌ مجموعه‌ فعالیتهای‌ سازمان‌ ملل‌‌ در این‌ رابطه‌ به‌‌وضوح‌ آشكار می‌شود شورای‌ امنیت، دبیركل و مجمع‌ عمومی‌ تلاش های‌ زیادی‌ در طول این جنگ انجام دادند گرچه‌ تلاش های‌ این‌ سه‌ ركن‌ سازمان‌ ملل‌ متحد مستقل‌ از هم‌ اتخاذ می‌شد، اما به‌ علت‌ پیوندهای‌ تشكیلاتی‌ و یكسان‌بودن‌ شرایط‌ حاكم‌ بر سه‌ ركن تفاوت‌ چندانی‌ در سیاست های‌ آنها دیده‌ نمی‌شود، همچنین‌ این‌ فعالیت ها با تاثیر از شرایط‌ موجود منطقه‌ای‌ و جهانی از فراز و نشیب های‌ فراوانی‌ برخوردار بود. در نتیجه این تلاش ها درنهایت زمینه‌ پذیرش‌ قطعنامه‌ از سوی‌ دولتین‌ عراق‌ و ایران پس‌ از هشت سال‌ جنگ‌ فراهم‌ آمد. اینك‌ اهم‌ این‌ فعالیتها را مورد بررسی‌ و تجزیه‌وتحلیل‌ قرار می‌دهیم.

 

فصل اول