وجود ندارد، چرا که تا انسان زیبایی چیزی را که غایت عشق است، درک نکند هرگز به آن عشق نمی­ورزد. افلاطون در عین حال که عشق را یک امر فطری می‏داند ولی به وسیله­ی عقل به اثبات آن می‏پردازد. پس نه تنها عقل و عشق با هم تعارضی ندارد، بلکه هرکدام مکمّل یکدیگرند.

سهروردی اما در نظام فلسفی خود، علی­رغم روش اشراقی، كه به تعبیر او «حكمت بحثی، ذوقی» است، عقل را به عنوان ابزار شناخت، مقدمه­ای برای ورود به حکمت اشراقی می­داند و در نگاه هستی­شناختی خود، ما را به شناخت حقیقت عقل که صادر اول و همان حقیقت انسانی است، متوجه می­کند و بواسطه­ی عشق است که این حقیقت باز شناخته می­شود.

 

کلید واژه: عقل، عشق، زیبایی، افلاطون و سهروردی

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                            صفحه

 

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه. 2

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 2

1-3- هدف تحقیق.. 3

1-4- پیشینه تحقیق.. 3

1-5- روش تحقیق.. 5

1-6- سؤالات تحقیق.. 5

1-7- فرضیه تحقیق.. 5

1-8- تعاریف مفهومی.. 7

 

فصل دوم: کلیات بحث عقل و عشق

2-1- تعریف عقل.. 9

2-1-1- عقل در لغت… 9

2-1-2- عقل در اصطلاح فلسفه و اقسام آن.. 10

2-1-3- عقل در قرآن و برخی روایات.. 12

2-1-4- عقل نزد علما و عرفا 14

2-1-4-1-عقل جزئی و عقل کلی…………………………………………………………….. 15

2-2- تعریف عشق.. 16

2-2-1- معنای لفظی عشق.. 16

2-2-2- معنای اصطلاحی عشق.. 17

2-2-3- عشق در قرآن و روایات و احادیث… 18

2-3- اقسام عشق.. 19

2-4- عشق در عرفان.. 21

عنوان                                                                                                                            صفحه

 

2-5- مقابله عقل و عشق.. 22

2-6- تجلیات عشق و رابطه آن با عقل (آگاهی) 24

 

فصل سوم: بررسی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون

3-1- بررسی جایگاه عشق در نظام فلسفی افلاطون.. 27

3-1-1- روش افلاطون در طرح مسأله­ی عشق.. 27

3-1-2- اساطیر یونان و عشق در نظام فلسفی افلاطون.. 29

3-1-3- تفاوت عشق افلاطونی با انواع عشق.. 31

3-1-4- حقیقت عشق در رساله مهمانی افلاطون.. 32

3-1-5- عشق در رساله فایدروس و مکالمه منون افلاطون.. 36

3-1-6- عشق و رابطه­ی آن با زیبایی.. 37

3-1-7- رابطه زیبایی با خیر به واسطه­ی عشق.. 40

3-1-8- درک مفهوم عشق  با کمک نظریه­ی ایده­ها (مثل) 42

3-2-  بررسی جایگاه عقل در نظام فلسفی افلاطون.. 45

3-2-1- روش عقلانی در معرفت­شناسی افلاطون.. 45

3-2-2- چیستی معرفت از دیدگاه افلاطون.. 48

3-2-3- مبانی متافیزیکی افلاطون.. 52

3-2-3-1- تبیین روش دیالکتیک و ضرورت آن.. 53

3-2-3-2- عقل کلی و عقل جزئی  و ارتباط میان این­دو (روش دیالکتیک) 53

3-2-3-3- مثل و جایگاه آن در معرفت­شناسی افلاطون.. 54

3-2-3-3-1-شهود ذات مُثُل از طریق عقل.. 58

 

فصل چهارم: بررسی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی سهروردی

4-1- بررسی جایگاه عشق در نظام فلسفی سهروردی.. 62

4-1-1- شیخ اشراق و روش او. 62

4-1-2- حقیقت عشق در مونس­العشاق سهروردی.. 64

4-1-3- فطری بودن عشق.. 67

4-1-4- معرفت  و اهمیت آن.. 70

4-1-5- محبت و مراتب آن.. 70

4-1-6- عشق در انوار و افلاک… 71

عنوان                                                                                                                            صفحه

 

4-1-7- کارکرد عشق در تعالی انسان.. 73

4-1-7-1- رسیدن به مقام خلیفه­الهی.. 73

4-1-7-2- ترک تعلقات مادی و در بند کردن نفس اماره. 74

4-1-8- سریان عشق در عالم.. 76

4-2- بررسی جایگاه عقل در نظام فلسفی سهروردی.. 77

4-2-1- حکمت اشراق فلسفه است یا عرفان؟. 77

4-2-2- اهمیت عقل نزد شیخ اشراق.. 78

4-2-3- عقل و شهود. 82

4-2-4- عالم عقل در نظر شیخ اشراق.. 84

4-2-6- عقل سرخ.. 85

4-2-7- عقل اول در اندیشه شیخ و چند تن از حکیمان.. 86

4-2-8- عقل فعال در اندیشه شیخ اشراق.. 88

 

فصل پنجم: خلاصه و جمع بندی

5-1- مقدمه. 91

5-2- معرفت از دیدگاه افلاطون و سهروردی.. 92

5-3- مقایسه­ی تطبیقی دیدگاه افلاطون و سهروردی در باب عشق.. 96

5-4- مقایسه­ی تطبیقی نظام فلسفی افلاطون و سهروردی در باب عقل.. 103

5-5- نتیجه­گیری.. 103

 

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی 106

1-4 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………… 12
1-4-1 هدف کلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12
1-4-2 اهداف فرعی…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 12
1-5 پرسشهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………. 13
6-1 فرضیههای پژوهش………………………………………………………………………………………………………. 14
1-7 تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم پژوهش:…………………………………………………………………………. 14
فصل دوم: پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………… 17
2-1 مبانی نظری………………………………………………………………………………………………………………. 18
2-2 کتاب و کتابخوانی از منظر قرآن………………………………………………………………………………………. 20
2-2-1 معانی اصطلاحی کتاب از دیدگاه قرآن………………………………………………………………………………………………………. 20
2-2-2 اهمیت کتاب و کتابخوانی از دیدگاه قرآن………………………………………………………………………………………………….. 21
2-3 اهمیت کتاب و کتابخوانی دررشد جوامع……………………………………………………………………………. 23
2-4 تعریف رسانه……………………………………………………………………………………………………………. 24
2-5  ویژگی رسانه ها………………………………………………………………………………………………………… 24
2-6 نقش رسانه ها در آموزش……………………………………………………………………………………………… 25
2-7 انواع تبلیغات رسانه ای………………………………………………………………………………………………… 25
2-8 ارتباط جمعی…………………………………………………………………………………………………………….. 26
2-8-1 تعریف وسایل ارتباط جمعی…………………………………………………………………………………………………………………….. 26
2-8-2 وسایل ارتباط جمعی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
3-8-2 اهمیت وسایل ارتباط جمعی…………………………………………………………………………………………………………………….. 27
2-9 رادیو……………………………………………………………………………………………………………………… 28
2-10 هویت رادیو……………………………………………………………………………………………………………. 29
2-11

ویژگی های رادیو……………………………………………………………………………………………………… 32
2-11-1 شاخصترین ویژگی رادیو……………………………………………………………………………………………………………………….. 32
2-11-2 تخیل آمیز بودن رادیو……………………………………………………………………………………………………………………………. 32
2-11-3 همراه بودن رادیو………………………………………………………………………………………………………………………………….. 33
2-11-4 عدم تداوم پیام در رادیو…………………………………………………………………………………………………………………………. 34
2-11-5 انعطاف پذیری رادیو……………………………………………………………………………………………………………………………… 34
2-11-6 شخصی بودن رادیو……………………………………………………………………………………………………………………………….. 34
2-11-7 وابستگی رادیو به زبان…………………………………………………………………………………………………………………………… 35
2-11-8 رادیو و ارسال پیام های فرعی………………………………………………………………………………………………………………… 35
2-12 قابلیت های رسانه ای رادیو………………………………………………………………………………………….. 35
2-12-1 سرعت:………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-12-2 دسترسی:……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-12-3 غلبه بر زمان و مکان:……………………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-12-4 بهره گیری آسان:…………………………………………………………………………………………………………………………………… 36
2-12-5 ارزانی:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36
2-12-6 صدا:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 37
2-12-7 سکوت:………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 37
2-12-8 موسیقی:………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 37
2-12-9 کلمه ها:……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 38
2-13 انواع برنامههای رادیویی………………………………………………………………………………………………. 38
2-13-2 برنامه‌های زنده:…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 39
2-13-3 برنامه‌های تولیدی:…………………………………………………………………………………………………………………………………. 39
2-14 جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………… 40
2-15 مروری بر مطالعات پیشین……………………………………………………………………………………………. 41
2-15-1 پژوهشهای انجام شده در داخل کشور…………………………………………………………………………………………………….. 42
2-15-2 پژوهشهای انجام شده در خارج از کشور…………………………………………………………………………………………………. 44
2-15-3 جمع بندی پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………… 45
فصل سوم: روش شناسی پژوهش……………………………………………………………………………………… 47
3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 48
3-2 نوع و روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 48
3-3 جامعه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………… 50
3-4  ابزار و روش گردآوری پژوهشها……………………………………………………………………………………… 52
3-5  شیوه تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………….. 54
فصل چهارم:  تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………….. 55
4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 56
4-2  مشخصات برنامهها…………………………………………………………………………………………………….. 56
4-3  وضعیت تولید پخش در هفته………………………………………………………………………………………….. 65
4-4 وضعیت تولید پخش در سال………………………………………………………………………………………….. 65
4-5  ساختار برنامه‌ها………………………………………………………………………………………………………… 66
4-6  روزهای پخش برنامه‌ها………………………………………………………………………………………………… 67
4-7 مدت پخش برنامه‌ها…………………………………………………………………………………………………….. 68
4-8   ساعت پخش برنامه‌ها…………………………………………………………………………………………………. 68
4-9 دسته‌بندی برنامهها از جهت گروه……………………………………………………………………………………… 69
4-10  بازنمایی كتاب و كتابخوانی در برنامههای رادیویی………………………………………………………………. 69
4-11 وضعیت برنامهها از جهت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی………………………………………………. 70
4-12 وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك نوع برنامه………………………………………….. 71
4-13  وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك تولید پخش در هفته……………………………… 72
4-15  وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك تولید پخش در سال…………………………….. 73
4-16 وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك ساختار برنامه……………………………………… 75
4-17 وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك روزهای پخش…………………………………….. 76
4-18  وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك مدت برنامه………………………………………. 77
4-19 وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك زمان پخش برنامه…………………………………. 78
4-20   وضعیت برنامه ها از جهت پرداختن به موضوع نقد كتاب………………………………………………………. 79
4-21  وضعیت برنامه ها از جهت پرداختن به موضوع معرفی كتاب……………………………………………………. 80
4-22  وضعیت برنامه ها از جهت پرداختن به موضوع قصه گویی……………………………………………………… 80
4-23  وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك جنسیت تولیدکنندگان برنامه…………………… 82
4-24 پاسخ به پرسشهای پژوهش…………………………………………………………………………………………… 83
4-25  آزمون فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………….. 86
4-25-1  فرضیه اول: « بیش از 40% برنامه های رادیویی به مفاهیم کتاب، کتابخوانی و ترویج کتابخوانی اشاره نشده است».             86
4-25-2  فرضیه دوم: «بین جنسیت سازندگان برنامه ها از جهت میزان پرداختن به موضوع کتاب و کتابخوانی تفاوت معنیداری وجود دارد»…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 87
فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادها…………………………………………………………………………. 88
5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 89
5-2 تحلیل پرسشهای پژوهش………………………………………………………………………………………………. 89
5-3  نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………….. 94
5-4. پیشنهادهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 95
5-4-1 پیشنهادهای بر آمده از پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………. 95
5-4-2 پیشنهاد هایی برای پژوهش های آینده……………………………………………………………………………………………………….. 96
پیوست 1……………………………………………………………………………………………………………………….. 97
پیوست 2……………………………………………………………………………………………………………………… 104
منابع فارسی :………………………………………………………………………………………………………………… 108
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                         صفحه
جدول 4-1: مشخصات برنامه‌های مورد بررسی از جهت نام، زمان و دسته‌بندی موضوعی…………………………. 56
جدول 4-2: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391 برحسب وضعیت تولید پخش در هفته 65
جدول 4-3: توزیع فراوانی برنامههای رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت تولید پخش در سال 65
جدول 4-4: توزیع فراوانی برنامه‌ها برحسب ساختار برنامهها…………………………………………………………… 66
جدول 4-5: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب روزهای پخش برنامه‌ها……. 67
جدول 4-6: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391 برحسب مدت پخش برنامه‌ها………. 68
جدول 4-7: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391 برحسب ساعت پخش برنامه‌ها…….. 68
جدول 4-8:توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب دسته‌بندی برنامه‌ها از جهت گروه            69
جدول 4-9: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب از جهت پرداختن به موضوع 70
جدول 4-10: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك نام برنامه………………………………………………………………………………………………. 71
جدول 4-11: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك تولید پخش در هفته………………………………………………………………………………….. 72
جدول 4-12: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك تولید پخش در سال………………………………………………………………………………….. 73
جدول 4-13: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك ساختار برنامه…………………………………………………………………………………………. 75
جدول 4-14: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك روزهای پخش………………………………………………………………………………………… 76
جدول 4-15: توزیع فراوانی برنامه‌های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك مدت برنامه……………………………………………………………………………………………. 77
جدول 4-16: توزیع فراوانی برنامه های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك زمان پخش برنامه…………………………………………………………………………………….. 78
جدول 4-17: توزیع فراوانی برنامه های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب از جهت پرداختن به موضوع نقد كتاب………………………………………………………………………………………………………………………………….. 79
جدول 4-18: توزیع فراوانی برنامه های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب از جهت پرداختن به موضوع معرفی كتاب………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80
جدول 4-19: توزیع فراوانی برنامههای رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب از جهت پرداختن به موضوع قصه گویی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80
جدول 4-20: توزیع فراوانی برنامه های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك جنسیت تولیدکنندگان برنامه……………………………………………………………………….. 82
جدول 4-21. نتایج آزمون دوجمله ای برای فرضیه اول پژوهش……………………………………………………….. 86
جدول 4-22. نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه برای فرضیه دوم پژوهش…………………………………………. 87

فهرست نمودار
عنوان                                                                                                                       صفحه 
نمودار  4-1: وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك تولید پخش در هفته……………………… 73
نمودار 4-2: وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك تولید پخش در سال………………………. 74
نمودار 4-3: وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك مدت برنامه………………………………… 78
نمودار 4-4:توزیع فراوانی برحسب وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك زمان پخش برنامه. 79
نمودار 4-5: وضعیت پرداختن به موضوع كتاب و كتابخوانی به تفكیك جنسیت تولیدکنندگان برنامه…………….. 82
 
چكیده:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مفاهیم کتاب، کتاب­خوانی در برنامه­هایی رادیویی شبکه فرهنگ صدای جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 انجام شده است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل 74 (6875برنامه) عنوان برنامه رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391 بوده است. در ابتدا یک سیاهه وارسی از مفاهیم کتاب و کتاب­خوانی و مفاهیم مرتبط با آن تهیه شد و به تایید اساتید راهنما، مشاور و صاحبنظران حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی رسید. گردآوری داده ها با شنیدن محتوای برنامه­ها صورت گرفت و اطلاعات هر برنامه در کاربرگ های طراحی شده وارد گردید. داده­های استخراج شده با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت است.
یافته ها نشان داد از تعداد 74 عنوان (6875 برنامه) برنامه­های رادیویی شبکه فرهنگ در سال 1391، در مجموع تکرار واژه های مرتبط با کتاب و کتاب­خوانی 716313 و جمع واژه‌ها نسبت به هر بار تولید 62857 بوده است. یافته ها همچنین نشان داد بیشترین میزان استفاده از واژه­های مرتبط با كتاب و كتابخوانی مربوط به برنامه­هایی با ساختار كلامی پیامی(22229 مرتبه)، مسابقه(17770 مرتبه)، روایی آوایی(15360 مرتبه) و پیامی(11547 مرتبه) بوده است و 7/29 درصد از برنامه­های در گروه فرهنگ و دانش، 7/25 درصد در گروه مطالعات فرهنگی، 23 درصد در گروه فرهنگ و ادب، 5/9 درصد در گروه فرهنگ و هنر، 5.4 درصد در گروه فرهنگ و جامعه، 1/4درصد گروه فرهنگ و اندیشه، 4/1 درصد در گروه اداره كل نمایش، 4/1 درصد در گروه پخش  قرار داشتند. یافته ها نشان داد که در مجموع 17984 برنامه را زنان 7131 برنامه را مردان و 5105 برنامه به صورت مشترک تهیه شده است. آزمون فرضیه اول پژوهش مورد تایید قرار نگرفت و نشان داد در بیش از 40% از برنامه­های رادیویی به مفاهیم کتاب، کتاب­خوانی و ترویج کتاب­خوانی اشاره شده است. بین جنسیت سازندگان برنامه­ها از جهت میزان پرداختن به موضوع کتاب و کتاب­خوانی تفاوت معنی­داری وجود نداشت.
کلیدواژه­ها: کتاب، کتاب­خوانی، مطالعه، رادیو، شبکه فرهنگ، رسانه
 
فصل اول:
كلیات پژوهش
 
1-1 مقدمه
“و نزلنا علیک الکتاب تبیاناً لکل شی ء و هدی و رحمة و بشری للمسلمین.” ) نحل/89(

 
واژه کتاب در قرآن کریم 230 بار به کار رفته است که 49 بار، مراد قرآن است و در مواردی هم تورات، انجیل، نامه عمل، لوح محفوظ و … منظور می باشد.
در روایات، از قرآن به عنوان “کتاب” و “الکتاب” فراوان یاد شده و ابعاد آموزشی و هدایتی و حق گستری آن بیان شده است. مشهورترین این روایات، حدیث شکوهمند “ثقلین” است.
کتاب میراثی ماندگار، پدیده­ای شکوهمند و با ارزش و عنصری رشد آفرین و روشنگر در پهنه زندگانی بشر است. پیشینه فرهنگی ما و شمار کتابها و کتابخانه­ها در عصر شکوفایی تمدن اسلامی و اهتمام دانشمندان اسلامی و ایرانی در پدید آوردن آثار ارزشمند و جهانی، همه و همه ناظر بر اهمیت کتاب و کتابخوانی است. اما علیرغم سهم سترگی که از این دیدگاه در تاریخ و فرهنگ و تمدن جهان داریم، جامعه امروزین ما هنوز بر پدیده کتاب و کتابخوانی، به دیده یک نیاز مطرح دایمی نمی­اندیشد. به همین دلیل، وظیفه افراد فرهیخته و نهادهای فرهنگی است که در اشاعه، گسترش و تقویت هر چه بیشتر مسأله کتاب و کتابخوانی اهتمام ورزند.  بخش فرهنگی و اجتماعی هرجامعه از بخش­های بنیانی به شمار می‏آید.
از سوی دیگر، توسعه فرهنگی به مفهوم لغوی، وسعت بخشیدن به فرهنگ و در معنای گسترده‏ و کاربردی، مهیا کردن تمامی شرایط برای هم­گامی با علوم روز با مشارکت کلیه‏ طبقات فرهنگی و اجتماعی است. در زمینه تعالی این نوع توسعه شاخص­های متعددی ایفای نقش می‏کنند که‏ سطح دانش و آگاهی­های عمومی و تخصصی افراد جامعه بیش از هرعاملی اهمیت‏ دارد. در این میان، سطح آگاهی­های عمومی افراد جامعه با عنایت به ارزشمندی آن‏ در بهبود و اصلاح امور فردی، اجتماعی و حتی بطور غیرمستقیم در فعالیت­های‏ اقتصادی و سیاسی، از جایگاه ویژه‏ای برخوردار است.
در این راستا، مطالعه و کتابخوانی ابزار اصلی افزایش سطح آگاهی و دانش تک‏ تک افراد جامعه است. در ایران بروز موانع عدیده‏ای برسر راه رشد و نهادینه شدن فرهنگ عادت به مطالعه، مسیر رشد و توسعه سریع کشور را با مشکلاتی مواجه ساخته است که در دراز مدت نتایج نامطلوبی به بار می­آورد.
همچنین، افزایش کمیت و ارتقای کیفیت زندگی از اهداف اصلی‏ توسعه جامعه بشری است. بطوریقین بستر مناسب این رشد و توسعه، کتابخوانی است. مطالعه تازه‏ترین‏ پیام‌ها و مقالات موجود در مجلات، روزنامه‏ها و کتب، نقشی مهم در به روزماندن‏ توان فکری و عملی اعضای جامعه ایفاء می‏کنند و برای تحقق توسعه پایدار به‏ عنوان یک رهیافت دوراندیشانه ضروری است. گسترش مطالعه و کتابخوانی به توسعه منابع انسانی و افزایش قابلیت­های‏ اعضای جامعه انجامیده و در نتیجه کارایی بالای افراد جامعه و بهره‏وری بالای‏ فعالیت‌ها را به دنبال خواهد داشت.
مطالعه و کسب علم و دانش زیر بنا و زمینه ساز توسعه و پیشرفت کشور و راهگشای بهروزی، سعادتمندی و فرزانگی جامعه و انسانهاست. مطالعه دارای دو جنبه کمّی و کیفی می باشد. مطالعه کمی شامل مدت زمان مطالعه و مقدار مطالعه انجام شده در زمان مشخص است و مطالعه کیفی شامل مقدار یادگیری ، بخاطر سپاری ، تجزیه و تحلیل ، بسط معنایی و کاربرد مطالب می باشد.اگر کتاب را دریچه ای به سوی جهان علم و معرفت بدانیم مطالعه راهی است برای پرورش استعدادهای خدادادانسانی که او را در مسیر رشد و تکامل راهنمایی میکند.
در مجموع، کتابخوانی به معنی عمل خواندن کتاب می‌باشد (انوری،1381) و منظور از ترویج کتابخوانی هر مفهومی که به کتابخوانی، مطالعه و ترویج آن پرداخته باشد (باب‌الحوائجی و یزدیان راد، 1389: 35). برای ترویج فرهنگ مطالعه در افراد جامعه عوامل متعددی از جمله خانواده، مهد کودک، مدرسه، دانشگاه، کتابخانه­های عمومی، تلویزیون و دیگر رسانه­های گروهی، به علاوه ایجاد عادت به مطالعه نقش دارند و گرایش مردم به مطالعه بستگی به موارد متعددی دارد که اهم آن‌ها عبارتند از: سطح سواد و آموزش، توسعه اقتصادی، آداب و سنن خانوادگی و فرهنگی، نظام آموزشی، ادراک و دید سیاسی، نظام کتابخانه‌ها و نوع و الگوی انتشارات می‌باشد (اصغرنژاد،1380).
 
اهمیت کتاب و کتاب­خوانی این است که با نهادینه کردن عادت به مطالعه در همه تفکرات و اندیشه‌ها و دل‌ها اقدام تا با همگانی کردن شور، شوق و عشق به کتاب وکتاب­خوانی که آن در جامعه استمرار داشته باشد. اما جای تأسف دارد که عادت به مطالعه جایگاهی در رشد همه جانبه در کلیه سطوح اجتماع ما پیدا نکرده است و می‌بایست در پیشگیری از توسعه و گسترش بیشتر آفت عدم مطالعه به منظور رشد و اعتلای فرهنگ عمومی کوشش و تلاش زیادی نمود و این معضل بزرگ را با جدیت و سخت کوشی هر چه تمامتر از جامعه دور کرد. اکنون زمان آن فرارسیده است که همه انگیزه‌ها و موانعی را که به هر دلیل در زمینه کتاب و کتاب­خوانی ایجاد شده است، کنار رانده و با یاری، کمک، مردانگی و اراده قاطع تصمیم شکست ‌ناپذیری گرفته و نسبت به احیای کتاب و کتاب­خوانی اقدام کنی.
اهمیت کتاب هنگامی است که روح به معنی اینکه در پیکره هنر دمیده گردد و معنویت به شکل هنری ارائه ‌شود درجه تاثیرگذاری و ماندگاری آن به شدت روبه فزونی می‌رود. پرداختن به اصولی از مسایل فرهنگی کشور از جمله مسئله کتاب­خوانی و راه حل‌ها جهت رفع معضلات، تنگناها و مشکلات آن، اگرچه اموری است که نیازمند همت همگانی می‌باشد ولی بخش‌های دولتی مسئول آن هستند و می‌بایست در راه آن سرمایه‌گذاری نموده و با بصیرت و قدرت نظارت لازم بر مسایل فرهنگی داشته باشند و آن را سر و سامان دهند. دستگاه‌های دولتی اداره‌کننده‌ی کشور می‌بایست با پیشتازی کسانی را که دارای تفکر و اهل قلم هستند ترغیب نمایند تا به مطالعه و تحقیق دست زده و حاصل و نتیجه تلاش‌هایشان را در معرض استفاده همگان بگذارند و از این طریق می‌توان فرهنگ جامعه را به پویایی و بالندگی رساند.
موضوع کتاب و کتابت در رشد حیات اجتماعی تأثیر بسزایی دارد. روح یک جامعه در پرتو این مهم بارور می­شود و به همین دلیل میراث فرهنگی و تمدن اسلامی همیشه مملو از کتابهای بزرگانی است که افتخار جامعه بشری بوده و همه همت اولیای دین اسلام بر این بوده است که بندگان خدا را به سوی روشنایی کتاب رهنمون شوند. چنانکه کلام الهی با توجه به قلم آغاز شده: (علم بالقلم) و در جایی دیگر می فرماید: (ن و القلم و ما یسطرون).
حضرت علی علیه السلام می فرماید: “کسی که با کتابها آرامش می یابد هرگز آسایش از او سلب نمی شود.”
کتاب از دیرباز، حافظ و احیا کننده تفکر و اندیشه های والا و منبع عظیمی بوده است که طالبان علم، اندیشه و حقیقت را سیراب نموده، ارزیابی شرایط و امکانات موجود فرهنگی مبین این نکته است که امروزه کتاب می­تواند به عنوان یک وسیله مطمئن و کار آمد در بهینه سازی فضای فرهنگی جامعه مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت کتاب و فرهنگ کتاب­خوانی و جایگاه والای کتاب بر کسی پوشیده نیست، کتاب از دیر باز یکی از مهم­ترین ابزارهای آگاهی و بصیرت به شمار آمده است.
یکی از معیارهای سنجش رشد فرهنگی و فکری هر ملت و کشوری در تعداد کتابخانه ها، کتاب فروشی ها، کتاب چاپ شده و کتابخوان های آن جامعه است. کتاب­خوانی و بالا بودن میزان مطالعه در جهان یکی از شاخص های توسعه یافتگی و رشد شناخته شده است.(آفتابی­آرانی و بتولی، 1386)
روح انسان با مفاهیمی چون جستجوگری، کنکاش، پرسشگری و… الفتی عمیق دارد. علاوه بر آنکه انسان ذاتاً جستجوگر بوده و به دنبال پاسخ دادن به مجهولات است، مکتب اسلام که بر مبنای رشد و تعالی انسان­ها در مسیر حق بنا نهاده شده است نیز تأکید بسیاری بر نیروی تعقل و تفکر دارد.
اسلام دینی است که با کتاب و کتابت عجین شده است و معجزه‌ی آن، ام­الکتاب یعنی قرآن کریم بوده و بسیار در تشویق و ترغیب به امر کتاب­خوانی و گسترش و توسعه کتابخانه سفارش نموده است.
پیامبر اسلام(ص) فرموده اند: “علم بجویید که علم یار مؤمن است و بردباری وزیر اوست و عقل دلیل اوست و عمل سرپرست اوست”
رشد اندیشه و فرهنگ یک جامعه نیز پیرو رشد و تعالی نخبگان جامعه است و نخبگان جامعه از تأثیرگذارترین افراد بر حکومت و خط دهی مسیر تعقلی و اندیشه ورزی جامعه محسوب می شوند.
دانشجویان به عنوان نخبگان جامعه ما، نقش مهمی در راه رشد فکری و تعقلی افراد دارند و این نقش حساس بدون مرارت مطالعه و تفکر و تعقل ادا نخواهد شد؛ از سوی دیگر، لازمه کار فرهنگی و سیاسی در دانشگاه­ها منوط به گسترش مطالعه کتاب و کتاب­خوانی و تفکر بین دانشجویان است(مروتی،1390).
رهبر معظم انقلاب اسلامی برای کتاب­خوانی جایگاه والایی قائل هستند و در این باره می فرمایند: “کتاب دروازه ای به سوی جهان گسترده­ی دانش و معرفت است و کتاب خوب یکی از ابزارهای کمال بشری است. برای یک ملت خسارتی بزرگ است که با کتاب سروکار نداشته باشد وبرای یک فرد توفیقی عظیم است که با کتاب مانوس وهمواره در حال بهره­گیری از آن یعنی، آموختن چیزهای تازه باشد.”( بیانات در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفته کتاب)
امروزه کتاب و کتاب­خوانی به یک وظیفه تبدیل شده است و همه­ی مردم برای رشد فکری خود و داشت یک زندگی مطلوب در اجتماع می­بایست به مطالعه اهمیت بدهند و از کتاب­های مفید بهره بگیرند. از کتاب به عنوان عالی­ترین ابزار حفظ و انتقال دانش بشری در طول تاریخ یاد کرده اند در عین حال فراگیرترین و پرطرفدارترین مقوله فرهنگی در میان کودک، نوجوانان، میانسال و بزرگسالان تا امروز بوده است.
تأكیدات دین مبین اسلام و دستاوردهایی كه فرهنگ كتاب‌­خوانی برای جامعة اسلامی داشته است، همگان را ملزم می‌سازد كه در راه اعتلای آن در جامعه قدم‌های جدی و مؤثر بردارند. كتاب، ابزار انتقال پیام، فرهنگ و تمدن از نسلی به نسل دیگر است. كتاب را می‌توان، ابزار كمال و ابزار تفكر به حساب آورد. به همین علت است كه فرانسیس بیكن – فیلسوف انگلیسی – طی مقاله‌ای بیان می‌كند”مطالعه ذات آدمی را به كمال می‌رساند و خود، با تمرین و تجربه كمال می‌پذیرد. استعدادهای ذاتی، مثل گیاهان خودرو هستند و مطالعه برای‌ آن‌ها، در حكم پیراستن شاخ و برگ است. مطالعه به خودی خود بیش از آنچه لازم است راه‌های گوناگونی در برابر آدمی قرار می‌دهد كه برای محدود كردن این راه‌ها، تجربه ضرورت دارد. مردم نیرنگ باز مطالعه را حقیر می‌شمرند، ساده‌دلان آن را می‌ستایند و تنها خردمندان مطالعات خود را به كار می‌بندند، هرگز كتابی را به آن قصد مخوان كه بخواهی آن را نقض كنی و نیز به آن قصد كه آن را بپذیری و مسلم شماری یا برای آنكه مایه‌ای برای سخن گفتن پیدا كنی، بلكه خواندن تو فقط باید برای سنجش، تأمل و اندیشیدن باشد 15 كتاب در واقع شاهراه توسعة همه جانبه در جامعه است. توسعه را می‌توان تغییر و تحول وضعیت ابتدایی و تجلی توانایی‌ها و استعدادهای نهفته در مسیر پیشرفت همه جانبة جامعه تلقی كرد. توسعه به دست انسان و برای انسان صورت می‌گیرد و مشخصاً پایة این تغییر و تحول، تغییر در رفتار فردی و اجتماعی تك تك افراد جامعه به سوی كسب دانش، مهارت و بینش سازگار با علم روز در جهت شناخت و به عمل درآوردن روزافزون پدیده‌ها و ناشناخته‌های بشری است. بدون تردید منشأ تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی،‌ رشد آگاهی‌ها و توانایی‌های نیروی انسانی فعال جامعه است و از آنجایی كه نیروی انسانی با قابلیت‌های و انگیزه‌های متفاوت، عملكرد متفاوت دارند و این انسان‌ها هستند كه عامل ایجاد پیشرفت و به كارگیری فن‌آوری‌اند. بنابراین كار لازم است لوازم و تجهیزات ضروری برای شكوفایی این استعدادهای نهفتة متنوع، شناخته شود. توسعة پایدار، سیاست بهره‌گیری بهینه از منابع موجود برای تضمین توسعة مطلوب نسل‌های آینده را توصیه می‌كند. چنین سیاستی اصولاً به وسیلة یك ملت آگاه، طراحی و به اجرا در می‌آید. افزایش كمیت و كیفیت زندگی از اهداف اصلی توسعة جامعة بشری است. پیشرفت‌های علمی و فنی، گسترش ارتباطات و شبكه‌های اطلاع‌رسانی، مبارزه با فقر، بیكاری و بیماری، حفاظت از محیط زیست، غنای اقتصادی، رفتار مناسب فردی و اجتماعی از سازهای بسیار مهم در این راستا است كه همگی متأثر از سطح دانش و مهارت بالای نیروی انسانی فعال است. تا جایی كه سواد در فرایند توسعه جهانی امروز معیار پرتوانی است و از حد برداشت‌های متداول، كه بیشتر سواد را در همان قالب سوادآموزی می‌بینند، فراتر رفته است. امروزه با سواد كسی است كه با درك مراحل توسعة جامعة خویش به انجام رفتارهای مناسب و تقویت كنندة این مراحل اقدام كند و جامعه را به سوی تحول فكری، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی رهنمون سازد. بر این اساس است كه كتاب در روند توسعه در كشور ما و سایر كشورها نقش مهم و اساسی دارد. در كشور ما، از دیر باز، كتاب جایگاه والا و شایسته‌ای داشته، اما تنها نزد اهالی فرهنگ و دوست‌داران علم و معرفت. فرهنگ مطالعه، در میان عامه مردم، چندان جانیفتاده و مقبول طبع نیست. شاید به همین دلیل باشد كه همواره فرهنگ شفاهی، بر فرهنگ كتبی برتری داشته است. تا قبل از ورود ماشین چاپ به ایران، تمام كتاب‌ها، با دست كتابت می‌شد و مشهورترین كتابخانه‌های دنیا، در این سرزمین بودند و سوزاندن كتاب و كتابخانه‌ توسط اقوام بیگانه، سابقه‌ای بس دیرین، در ایران دارد. اسكندر مقدونی، سرآمد كسانی است كه در ایران، به این كار نابخردانه دست زد. حتی شش هفت دهه پیش نیز این كار ناشایسته، در محوطه حیاط كتابخانه ملی ایران و توسط برخی مدعیان فرهنگ تاریخ انجام شد(کتاب مهر،1390)

با عنوان : مکانیسم های شکست در سیستم های آلیاژی و نانو کامپوزیت ها 
در ادامه مطلب می توانید تکه هایی از ابتدای این پایان نامه را بخوانید
و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید.
 

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد تهران جنوب
دانشکده تحصیلات تکمیلی
سمیناربرای دریافت درجه کارشناسی ارشد
مهندسی پلیمر – پلیمر
عنوان :
مکانیسم های شکست در سیستم های آلیاژی و نانو کامپوزیت ها
برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
 
چکیده
پلیمر های ترموپلاستیک غالبا از طریق brittle می شکنند ولی میتوان نتیجه گرفت
که crazing مهمترین  میکرومکانیسم در کنترل شکست می باشد . این گونه پلیمر
ها برای شروع و ایجاد شکاف احتیاج به انرژی کمی دارند و در عین  حال  انرژی برای
رشد این شکاف نیز

پایین می آید و دارای استحکام ضربه ای پایین می شوند . مواد
ductileدارای انرژی بالایی برای شروع و ایجاد ترک می باشند اما انرژی برای رشد
ترک در این مواد بسیار پایین است .
در کل  می توان  گفت که شکست اکثر پلاستیک ها به ویژه پلیمر های شیشه ای
به طریقه brittle می باشد  و دلیل این امر این است که اگر چه در این پلیمر ها پروسه
جذب انرژی نظیر مکانیسم crazing و shear yeiding رخ می دهد اما اینها در نواحی 
اطراف نوک crack  انجام  می پذیرد . بنابراین افزایش نرمی پلیمر یا toughness زمانی
رخ می دهد که حجمی  که این مکانیزم های اتلاف انرژی در آن صورت می گیرد به اندازه
کافی بزرگ باشد . به طوری که همزمان رشد void و craze بدون تغییر در خواص دیگر پلیمر
امکان پذیرد .
تعداد صفحه :77
قیمت : شش هزار تومان

دانلود پایان نامه بررسی ازدواج سفید از نظر فقه امامیه و حقوق کیفری
 

 

جرم ترک انفاق نیز مانند سایر جرایم، دارای عناصر مادی و معنوی بوده طبق اصل قانونی بودن جرم و مجازات، برای آن در قوانین مصوبه، مجازات تعیین شده و مقنن چنین عملی را جرم شناخته است. بعد از انقلاب اسلامی نیز ابتدا ماده ۱۰۵ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۶۲ و به دنبال آن در حال حاضر ماده ۶۴۲ قانون تعزیرات و مجازات های بازدارنده، اصل قانونی بودن جرم ترک انفاق و مجازات آن را مورد توجه قرار داده است. با توجه به نتایج حاصله از اصل قانونی بودن جرم و مجازاتها (تفسیر مضیق قوانین جزایی و عطف به ماسبق نشدن این قوانین)، در هنگام انتساب چنین جرمی به متهم و بررسی شرایط آن باید به تفسیر مضیق جزایی توسل جست. یعنی مسؤلیت کیفری در محدوده تفسیر مضیق محتاج به دلایل کافی است و در رسیدگی به هر کیفری قانونا قاضی مکلف به تفهیم اتهام و دلایل آن به متهم است(خزایی: ۱۳۷۳، ۱۴۳).

 

همچنین برای جرم با توجه به قانون حاکم بر زمان وقوع آن باید مجازات تعیین کرد. بنابراین چنانچه شخصی قبل از خرداد سال ۱۳۷۵ مرتکب جرم ترک انفاق گردیده است و در زمان حاکمیت ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی، دادگاه برای او قصد تعیین مجازات دارد، تعیین مجازات حبس فاقد وجهه قانونی بوده با رعایت قاعده عطف بماسبق نشدن قوانین جزایی، قاضی باید بر اساس ماده ۱۰۵ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۶۲ مجازات را تعیین نماید. عنصر مادی عبارت است از عمل مجرم که در خارج واقع می شود(جعفری لنگرودی: ۱۳۸۵، ۱۹۵).

 

در بیشتر موارد، عنصر مادی جرم بصورت عمل یا فعل مثبت بروز می نماید اما گاهی اوقات، ترک فعل نیز می تواند به عنوان عنصر مادی برخی جرایم در نظر گرفته شود. به همین جهت نیز ماده ۲ ق.م.ا. هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل را که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم دانسته است. در مورد ترک فعل به عنوان عنصر مادی جرم باید گفت گاهی قانونگذار از جهت حفظ نظم عمومی، وظیفه و تکلیفی برای افراد، مقرر کرده است و در صورتی که اشخاص از انجام آن وظایف و تکالیف خودداری کنند برای آنها مجازات تعیین نموده است(شامبیاتی: ۱۳۹۳، ج۱، ۳۵۳).

 

در مورد جرم ترک انفاق نیز همچنان که از عنوان آن مشخص است، عنصر مادی آن، ترک فعل است در برابر تکلیف و وظیفه ای که منفق و شارع برای فرد در نظر گرفته است. قانونگذار ایران جهت حفظ کیان خانواده و رفع ضروریات زندگی اقارب، وجوب نفقه را بر عهده افراد قرار داده است. ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در عقد دائم، نفقه زن را بر عهده شوهر دانسته و در مورد نفقه اقارب نیز، اقارب نسبی در خط عمودی اعم از ص

عودی یا نزولی را ملزم به انفاق به یکدیگر کرده است. با تصویب ماده ۶۴۲ ق.م.ا. نیز عدم انجام این وظیفه قانونی، جرم شناخته شده و بصراحت، امتناع منفق را از پرداخت نفقه جرم دانسته است; بنابراین عنصر مادی جرم ترک انفاق عبارت است از امتناع و استنکاف از پرداخت نفقه افراد واجب النفقه در صورت قدرت فرد بر انفاق. بطور کلی برای تحقق عنصر روانی، وجود دو عامل ضروری است یکی اراده ارتکاب و دیگری قصد مجرمانه(صانعی:۱۳۸۵، ج۱، ۳۰۵).

 

اراده ارتکاب یعنی اینکه شخصی بخواهد این عمل را انجام دهد پس هر گاه به اجبار، اکراه و تهدید، به گونه ای که اراده وی در اثر آن اعمال بکلی سلب گردیده و مسلوب الاختیار شده، عملی را انجام دهد، فاقد اراده بوده است و در نتیجه عنصر معنوی تحقق نیافته است. از طرفی هر گاه اراده انجام فعل را داشته اما قصد انجام عمل مجرمانه را نداشته باشد، عنصر معنوی بزه کامل نبوده است و از این جهت نمی توان وی را مقصر و مجرم دانست.
در خصوص عنصر روانی ترک انفاق، از آنجا که عنصر مادی آن، ترک فعل است باید این ترک فعل بصورت ارادی ارتکاب یافته باشد، بنابراین هرگاه زوج در محبس بوده یا به علتی از جمله فورس ماژور نتوانسته است به زوجه دسترسی یابد تا نسبت به تادیه نفقه وی اقدام نماید، اراده ای در ارتکاب جرم نداشته است. پس صرف عمل مادی ترک انفاق زوجه و اقارب، جرم نیست; بلکه تقصیر تارک انفاق در پرداخت نفقه را نیز باید احراز نمود. از طرفی منفق در عدم تادیه نفقه باید دارای قصد مجرمانه بوده باشد. با این توضیح که قصور او در پرداخت نفقه، محروم کردن شخص واجب النفقه از حق قانونی و شرعی خود باشد. بنابراین هر گاه زوج به این علت که از زوجه طلبکار است از پرداخت نفقه وی خودداری نماید تا هنگامی که نسبت به طلب زوج و بدهی وی از بابت نفقه به زوجه، تهاتر ایجاد نشود نمی توان وی را مجرم و مستحق مجازات دانست. البته در قانون، از تهاتر بین طلب زوج و نفقه زوجه صحبتی به میان نیامده است، اما با استناد به مواد عام مربوط به تهاتر دو دین و همچنین به استناد فتوای معتبر و منابع معتبر اسلامی (طبق اصل ۱۶۷ قانون اساسی) می توان چنین فردی را مبرا از مسؤلیت دانست(نجفی: ۱۴۲۲، ۲۳۴).

 

همچنین هرگاه زوج به تصور اینکه زوجه ناشزه گردیده و یا اینکه علقه زوجیت از بین رفته است از پرداخت نفقه خودداری نماید، فاقد قصد مجرمانه بوده و جرمی محقق نگردیده است. علاوه بر سه عنصر فوق، شرایط دیگری نیز برای تحقق جرم ترک انفاق ضروری است، از جمله اینکه ملزم به انفاق باید از استطاعت مالی بر خوردار بوده و معسر از پرداخت نفقه نباشد، همچنین در مورد ترک انفاق در برابر زوجه، هرگاه زوج، ادعای عدم تمکین زوجه را کند ابتدا باید به مساله تمکین رسیدگی و در صورت رد ادعای زوج و عدم نشوز زوجه، حکم محکومیت زوج صادر شود. نکته دیگر اینکه درخواست پرداخت نفقه گذشته، توسط زوجه نباید موجب مجرم شناختن زوج گردد، چرا که نفقه معوقه بصورت دین بر ذمه زوج مستقر گردیده و از بابت دین مستقر بر ذمه، نمی توان او را مجازات کرد(گلدوزیان: ۱۳۹۳، ۵۹۲).

 

 توجه به احادیث دیگر که به صراحت اختیار طلاق را به مرد سپرده است و شرط واگذاری طلاق به زوجه را خلاف سنت تلقی کرده است، اعتقاد فقهاء مبنی بر اینکه روایت نبوی(ص) افاده­ی وجود اصالت اختیار طلاق در دست مرد و جلوگیری از طلاق توسط زوجه را می­کند، منطقی و صحیح به نظر می­رسد.[1] مراد از اینکه اصالتاً نمی­توان شرط کرد که حق طلاق به صورت شرط ضمن عقد نکاح به عهده­ی زن قرار گیرد، این است که به طور کلی این حق به زن منتقل شود و مرد هیچ­گونه حقی نداشته باشد و زن تصمیم گیرنده­ی مطلق در سرنوشت عقد نکاح باشد، که این شرط باطل است و این قاعده، عقلانی و منطقی است؛ این امر منافاتی با توکیل طلاق به زوجه ندارد و همانطور که در شرح لمعه آمده است توکیل امر طلاق از سوی زوج به زوجه هم منافاتی با قول پیامبر(ص) هم که فرمودند: «طلاق به دست کسی است که ساق را می‌گیرد» ندارد بدین دلیل که ید زوجه همان ید زوج در توکیل است[2]

روایات دیگری که انحصار طلاق در زوج از آن برداشت می شود، دلالت بر این دارد که مرد می­تواند، امر طلاق را به دیگری (اعم از زوجه یا ثالث) واگذار کند.

1) از مروان بن مسلم از امام صادق (ع) نقل شده است که نظر شما در مورد مردی که امر طلاق را به دست همسرش گذاشته است، چیست؟ حضرت فرمودند: امر را به دست کسی قرار دادی که اهل آن محسوب نمی­شود و مخالف سنّت عمل کرده­ای و نکاح، چنین کاری را تجویز نمی­کند[3].

2) همچنین از ابراهیم بن محرز نقل شده است که مردی از امام صادق (ع) سؤال کرد در صورتی که به همسرش گفت که امر طلاق به دست تو باشد و طلاق را به اختیار او گذاشت، در حالی که حضرت(ع) فرمودند: «مردان بر زنان برتری دارند» و تفویض این اختیار به زوجه صحیح نمی­باشد[4]. مراد از عدم صحت که در این روایات یاد شده است همان عدم صحت انتقال کامل حق طلاق به نفع زوجه است که بطلان آن امری منطقی است نه توکیل در طلاق.

ب) روایاتی که وجود اختیار طلاق در ید زوج از آنها استنباط می­شود:

دسته­ی دوم روایاتی هستند که صریحاً از منطوق آنها این حق برداشت نمی­شود، ولیکن به طور ضمنی از محتوای آن، می­توان این حق و اختیار را برداشت کرد که به برخی از آنها اشاره می­کنیم:

1) در باب لزوم وجود اراده­ی طلاق در روایت “زراره” از امام محمد باقر (ع) می­خوانیم که “اگر مردی مطابق سنّت و در حالی که زوجه در طهر غیر مواقعه است همسرش را طلاق دهد و لیکن قصد طلاق نداشته باشد، طلاق وی طلاق محسوب نمی­شود.»[5]

2) در باب لزوم تلفظ صیغه­ی طلاق هم در روایت زراره از امام محمد باقر(ع) چنین نقل شده است که ” به ابی جعفر گفتم مردی با کتابت همسر خود را طلاق داد… فرمود: آن طلاق محسوب نمی­شود.[6] در سایر ابواب مذکور در طلاق هم عباراتی همانند دو مثال فوق به کار رفته است که به خوبی نشان­دهنده­ی آن است که طلاق توسط زوج و به اراده­ی او واقع می­شود، زیرا در همه­ی این احادیث در مورد مردی پرسیده شده که طلاق را طی شرایطی خاص و تشریفاتی ویژه به اجرا درآورده است.

3) روایت شده است از محمد بن عیسی الیقطینی که نقل می­کند که امام رضا (ع) لباس جنگ به سوی من فرستاد و امر کرد که 300 دینار به شخصی بدهم و زوجه خود را با پرداخت این مبلغ طلاق بدهم و صفوان بن یحیی را بر این طلاق شاهد بگیرم و…”[7]

[1]. سید مهدی جلالی، پیشین، صص 34 و 35.

[2]. محمد بن جمال الدین مکی العاملی (شهید اول) و زین الدین الجبعی العاملی (شهید ثانی)؛ الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 6، دار احیاء التراث العربی،بیروت، صص 23 و 24 «و یجوز توکیل الزوجه فی طلاق نفسها و غیرها کما یجوز تولیها غیره من العقود… و قوله (ص) “الطلاق بید من اخذ بالساق” لا ینافیه لان یدها مستفاده من یده مع أنَّ دلالته علی الحصر ضعیفه».

.

[3]. و عن محمد بن یحیی، عن احمد بن محمد، عن ابن فضّال، عن‌هارون (مروان) بن مسلم، عن بعض اصحابنا عن ابی عبدالله (ع) قال: قلتُ له: ما تقول فی رجل جعل امر امراته بیدها؟ قال: فقال لی: وَلّی الامر مَن لیس اهله و خالف السنه و لم یجز النکاح. محمد بن الحسن باسناده عن محمد بن یعقوب مثله و کذا الحدیثان اللذان قبله.