مفهوم ضرر در اصطلاح:/پایان نامه قانون جدید اخذ جرائم
مفهوم ضرر در اصطلاح:
 

در متون فقهی و اسلامی به جای واژه خسارت، واژه «ضرر» به کار می‌رود و فقیهان به هنگام بحث از قاعده لاضرر به بررسی مفهوم آن پرداخته اند.(جعفری لنگرودی، 1391، ص64) معنای اصلی ضرر که در مقابل منفعت به کار می‌رود.(وحدتی شبیری، 1385، ص94)در فقه و حقوق، نقصان و کاستی‌ای است که در یکی از ضروریات پنچ گانه:جان، مال، دین، عقل و آبرو (عِرض) حاصل می شود که عامل آن (ضار – ضرر کننده) ممکن است خود شخص و یا غیر (شخص دیگری) باشد(انصاری وهمکار،1388،ص1264)  آمده است. در قانون مدنی و قانون مسئولیّت مدنی کلمه ضرر، زیان، خسارت و غرامت به یک معنی استعمال شده است(امامی، 1383) و در مورد مفهوم آن، حقوقدانان نظرات مختلفی ارائه کرده اند. برخی اذعان داشته اند، هرجا که نقصی در اموال ایجاد شود  یا منفعت مسلمی از بین رود یا به حیثیت، سلامت و عواطف شخص لطمه ای وارد آید، می گویند ضرری به بار آمده است. (کاتوزیان، ص186)  برخی نیز گفته اند، از نظر حقوق، ضرر به ه مفهوم ضرر در اصطلاح:/پایان نامه قانون جدید اخذ جرائم مفهوم ضرر در اصطلاح: در متون فقهی و اسلامی به جای واژه خسارت، واژه «ضرر» به کار می‌رود و فقیهان به هنگام بحث از قاعده لاضرر به بررسی مفهوم آن پرداخته اند.(جعفری لنگرودی، 1391، ص64) معنای اصلی ضرر که در مقابل منفعت به کار می‌رود.(وحدتی شبیری، 1385، ص94)در فقه و حقوق، نقصان و کاستی‌ای است که در یکی از ضروریات پنچ گانه:جان، مال، دین، عقل و آبرو (عِرض) حاصل می شود که عامل آن (ضار – ضرر کننده) ممکن است خود شخص و یا غیر (شخص دیگری) باشد(انصاری وهمکار،1388،ص1264) آمده است. در قانون مدنی و قانون مسئولیّت مدنی کلمه ضرر، زیان، خسارت و غرامت به یک معنی استعمال شده است(امامی، 1383) و در مورد مفهوم آن، حقوقدانان نظرات مختلفی ارائه کرده اند. برخی اذعان داشته اند، هرجا که نقصی در اموال ایجاد شود یا منفعت مسلمی از بین رود یا به حیثیت، سلامت و عواطف شخص لطمه ای وارد آید، می گویند ضرری به بار آمده است. (کاتوزیان، ص186) برخی نیز گفته اند، از نظر حقوق، ضرر به هرنوع لطمه‌ای که به حیثیت، سلامت و عواطف شخص ای وارد آید، اطلاق می شود.(زنجانی، ص56 و 57) اما درست است که این تعاریف،‌تمام کاستی ها و نقصانی را که به حقوق مالی یا غیرمالی شخص وارد می شود را در بر می گیرند، اما تعریف جامع و مانع ضرر به عنوان رکنی از ارکان مسئولیّت مدنی نمی باشد، زیرا هر گونه ضرر و نقصی در حقوق نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی باشد. مثلا چنانچه در اثر بحران اقتصادی، تاجری متحمل ضرر شود، این ضرر که ناشی از وضعیت اقتصادی جامعه است، نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی تلقی شود یا چنانچه در اثر رقابت تجاری سالم یا استفاده متعارف دیگری از حق قانونی خود به دارایی دیگری نقصی وارد شود یا چنانچه شخص به خودش ضرر وارد کند یا دیگری با اجازه او مال وی را از بین می برد، می توان این گونه کاستی ها و ضررها را رکن مسئولیّت مدنی به حساب آورد. بنابراین باید قیود ((ناروا)) و ((توسط دیگری)) به تعریف ضرر اضافه شود. براین اساس، در تعریف آن می توان گفت :‌(( ضرر عبارت است از هرگونه کاستی و نقصانی که توسط دیگری به مال و حق مالی یا جسم یا حیثیت و شهرت یا عواطف شخص به طور ناروا وارد می شود))(یزدانیان، 1384، ص91) 1-3 تقسیم بندی ضرر: در قانون اصول محاکمات جزایی مصوب 1330 ه.ش فقط جبران ضررو زیان مادی را پذیرفته بود. ماده 9 این قانون مقرر می داشت ((شخصی که از وقوع جرمی محتمل ضرر و زیانی {یعنی خسارت مالی} شده و در ضمن ادعای عمومی {از طرف مدعی‌العموم} مطالبه خسارت و غرامت می نماید. مدعی خصوصی محسوب می شود))‌ در ماده 9 اصلاحیه آیین دادرسی کیفری خسارت معنوی و عدم نفع نیز بدین شرح مورد حکم قرار گرفت که مقرر می دارد (( شخصی که از وقوع جرمی متحمّل ضرر و زیان شده و یا حقی از قبیل قصاص و قذف پیدا کرده و آن را مطالبه می کند مدعی خصوصی و شاکی نامیده می شود. ضرر و زیان قابل مطالبه به شرح ذیل می باشد؛ ضرر و زیان مادی که در نتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است. ضرر و زیان معنوی که عبارت است از کسر حیثیت،‌ اعتبار اشخاص یا صدمات روحی. منافعی که ممکن الحصول بوده و در اثر ارتکاب جرم، مدعی خصوصی از آن محروم و متضرر می شود. رنوع لطمه‌ای که به حیثیت، سلامت و عواطف شخص ای وارد آید، اطلاق می شود.(زنجانی، ص56 و 57)  اما درست است که این تعاریف،‌تمام کاستی ها و نقصانی را که به حقوق مالی یا غیرمالی شخص وارد می شود را در بر می گیرند، اما تعریف جامع و مانع ضرر به عنوان رکنی از ارکان مسئولیّت مدنی نمی باشد، زیرا هر گونه ضرر و نقصی در حقوق نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی باشد. مثلا چنانچه در اثر بحران اقتصادی، تاجری متحمل ضرر شود، این ضرر که ناشی از وضعیت اقتصادی جامعه است، نمی تواند رکن مسئولیّت مدنی تلقی شود یا چنانچه در اثر رقابت تجاری سالم یا استفاده متعارف دیگری از حق قانونی خود به دارایی دیگری نقصی وارد شود یا چنانچه شخص به خودش ضرر وارد کند یا دیگری با اجازه او مال وی را از بین می برد، می توان این گونه کاستی ها و ضررها را رکن مسئولیّت مدنی به حساب آورد. بنابراین باید قیود ((ناروا)) و ((توسط دیگری)) به تعریف ضرر اضافه شود. براین اساس، در تعریف آن می توان گفت :‌(( ضرر عبارت است از هرگونه کاستی و نقصانی که توسط دیگری به مال و حق مالی یا جسم یا حیثیت و شهرت یا عواطف شخص به طور ناروا وارد می شود))(یزدانیان، 1384، ص91)
 

1-3  تقسیم بندی ضرر:
 

در قانون اصول محاکمات جزایی مصوب 1330 ه.ش فقط جبران ضررو زیان مادی را پذیرفته بود. ماده 9 این قانون مقرر می داشت ((شخصی  که از وقوع جرمی محتمل ضرر و زیانی {یعنی خسارت مالی} شده و در ضمن ادعای عمومی {از طرف مدعی‌العموم} مطالبه خسارت و غرامت می نماید. مدعی خصوصی محسوب می شود))‌ در ماده 9 اصلاحیه آیین دادرسی کیفری خسارت معنوی و عدم نفع نیز بدین شرح مورد حکم قرار گرفت که مقرر می دارد (( شخصی که از وقوع جرمی متحمّل ضرر و زیان شده و یا حقی از قبیل قصاص و قذف پیدا کرده و آن را مطالبه می کند مدعی خصوصی و شاکی نامیده می شود.
 

 ضرر و زیان قابل مطالبه به شرح ذیل می باشد؛
 

ضرر و زیان مادی که در نتیجه ارتکاب جرم حاصل شده است.
 

ضرر و زیان معنوی که عبارت است از کسر حیثیت،‌ اعتبار اشخاص یا صدمات روحی.
 

منافعی که ممکن الحصول بوده و در اثر ارتکاب جرم، مدعی خصوصی از آن محروم و متضرر می شود.
 

2-2-4-1 حلقه‌ها (Circles) 41
2-2-4-2 چت ویدئویی در پاتوق‌ها (hangout) 41
2-2-4-3 آپلود بی‌درنگ عکس‌ها و ویدئوها 42
2-2-4-4 جرقه‌های گوگلی یا (Spark) 42
2-2-4-5 گردهمایی گوگلی (Huddle) 42
2-2-4-6گوگل پلاس و موبایل. 42
2-3 پیشینه تحقیق. 46
2-3-1 تحقیقات داخلی.. 46
جنگ نرم سایبری در فضای شبکه‌های اجتماعی.. 49
بررسی فرصت‌ها و چالشهای موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در فضای مجازی.. 50
بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تحولات سال 1388. 50
بررسی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی بر ارتباطات اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستان شهر تهران. 51
چهارچوب مفهومی.. 55
2-3-2 پژوهش‌های خارجی.. 62
2-4 کتابهای داخلی.. 65
2-5 کتاب‌های خارجی : 65
2-6 جمع بندی پیشینه تحقیق. 66
2-7 مبانی نظری تحقیق. 67
2-7-1 نظریه شکاف اگاهی.. 68
2-7-2 نظریه کاشت.. 70
2-7-3 نظریه جبرگرایی رسانه‌ای.. 72
2-7-4 نظریات ارتباطات کامپیوتر- واسط.. 74
2-7-5 نظریه‌ی غنای رسانه‌ای.. 76
2-7-6 نظریه‌ی شیوه‌ی پردازش اطلاعات اجتماعی.. 77
2-7-7 نظریه‌های مطرح. 80
2-7-7-1 جامعه اطلاعاتی به عنوان فرا صنعت گرایی (دانیل بل) 80
2-7-7-2 اطلاعات، دولت – ملت و نظارت ( آنتونی گیدنز ) 82
2-7-7-3 مدیریت و دستکاری اطلاعات، گستره نوین همگانی ( یورگن هابرماس ) 83
2-7-7-4 اطلاعات و تغییر شهری ( مانوئل کاستلز ) 84
2-8 چارچوب نظری.. 87
تامپسون. 92
آنتونی گیدنز. 94
نظریه شکاف اگاهی.. 94
نظریه استفاده و رضامندی مخاطبان. 100
جمع بندی.. 101
فصل سوم روش تحقیق.. 103
3-1 روش انجام پژوهش… 104
3-2 جامعه آماری.. 105
3-3 روش نمونه گیری.. 105
3-4 حجم نمونه. 105
3-5 شیوه گردآوری داده ها 107
3- 6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 107
3-7تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. 107
3-8 اعتبار و پایایی.. 108
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌ها 109
4-1 مقدمه. 110
4-2 توصیف داده‌ها 110
4-2-1 تحلیل پرسشنامه‌ها 111
4-5 آزمون فرضیات تحقیق. 146
فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادها 154
مقدمه. 156
1-5 نتیجه‌گیری.. 157
نتایج توصیفی تحقیق: 159
نتایج استنباطی: 161
2-5 پیشنهادها 162
الف:پیشنهادات نظری: 162
ب: پیشنهادات کاربردی: 163
پیشنهادات برای مطالعات بعدی: 164
موانع تحقیق. 165
فهرست منابع. 1
چکیده
استفاده از شبکه‌های اجتماعی (مثل فیسبوک، توئیتر و …) بیش از هر رسانه ای در میان کاربران رواج یافته است. این شبکه‌ها بخش عمده ای از زمان و انرژی کاربران را به خود اختصاص می‌دهند بنابراین با توجه به اهمیتی که یافته اند در ابعاد مختلف مستلزم تحقیق و پژوهش هستند. در این پژوهش سعی شده موضوع دین که یکی از اساسی ترین و مهمترین شاخص‌های جوامع دینی مثل جامعه ایران است در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گرایش دینی کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی را با استفاده از روش 2-2-4-1 حلقه‌ها (Circles) 41 2-2-4-2 چت ویدئویی در پاتوق‌ها (hangout) 41 2-2-4-3 آپلود بی‌درنگ عکس‌ها و ویدئوها 42 2-2-4-4 جرقه‌های گوگلی یا (Spark) 42 2-2-4-5 گردهمایی گوگلی (Huddle) 42 2-2-4-6گوگل پلاس و موبایل. 42 2-3 پیشینه تحقیق. 46 2-3-1 تحقیقات داخلی.. 46 جنگ نرم سایبری در فضای شبکه‌های اجتماعی.. 49 بررسی فرصت‌ها و چالشهای موجود پیرامون وضعیت هویت ایرانی در فضای مجازی.. 50 بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در تحولات سال 1388. 50 بررسی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی بر ارتباطات اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستان شهر تهران. 51 چهارچوب مفهومی.. 55 2-3-2 پژوهش‌های خارجی.. 62 2-4 کتابهای داخلی.. 65 2-5 کتاب‌های خارجی : 65 2-6 جمع بندی پیشینه تحقیق. 66 2-7 مبانی نظری تحقیق. 67 2-7-1 نظریه شکاف اگاهی.. 68 2-7-2 نظریه کاشت.. 70 2-7-3 نظریه جبرگرایی رسانه‌ای.. 72 2-7-4 نظریات ارتباطات کامپیوتر- واسط.. 74 2-7-5 نظریه‌ی غنای رسانه‌ای.. 76 2-7-6 نظریه‌ی شیوه‌ی پردازش اطلاعات اجتماعی.. 77 2-7-7 نظریه‌های مطرح. 80 2-7-7-1 جامعه اطلاعاتی به عنوان فرا صنعت گرایی (دانیل بل) 80 2-7-7-2 اطلاعات، دولت – ملت و نظارت ( آنتونی گیدنز ) 82 2-7-7-3 مدیریت و دستکاری اطلاعات، گستره نوین همگانی ( یورگن هابرماس ) 83 2-7-7-4 اطلاعات و تغییر شهری ( مانوئل کاستلز ) 84 2-8 چارچوب نظری.. 87 تامپسون. 92 آنتونی گیدنز. 94 نظریه شکاف اگاهی.. 94 نظریه استفاده و رضامندی مخاطبان. 100 جمع بندی.. 101 فصل سوم روش تحقیق.. 103 3-1 روش انجام پژوهش… 104 3-2 جامعه آماری.. 105 3-3 روش نمونه گیری.. 105 3-4 حجم نمونه. 105 3-5 شیوه گردآوری داده ها 107 3- 6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 107 3-7تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق. 107 3-8 اعتبار و پایایی.. 108 فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده‌ها 109 4-1 مقدمه. 110 4-2 توصیف داده‌ها 110 4-2-1 تحلیل پرسشنامه‌ها 111 4-5 آزمون فرضیات تحقیق. 146 فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادها 154 مقدمه. 156 1-5 نتیجه‌گیری.. 157 نتایج توصیفی تحقیق: 159 نتایج استنباطی: 161 2-5 پیشنهادها 162 الف:پیشنهادات نظری: 162 ب: پیشنهادات کاربردی: 163 پیشنهادات برای مطالعات بعدی: 164 موانع تحقیق. 165 فهرست منابع. 1 چکیده استفاده از شبکه‌های اجتماعی (مثل فیسبوک، توئیتر و …) بیش از هر رسانه ای در میان کاربران رواج یافته است. این شبکه‌ها بخش عمده ای از زمان و انرژی کاربران را به خود اختصاص می‌دهند بنابراین با توجه به اهمیتی که یافته اند در ابعاد مختلف مستلزم تحقیق و پژوهش هستند. در این پژوهش سعی شده موضوع دین که یکی از اساسی ترین و مهمترین شاخص‌های جوامع دینی مثل جامعه ایران است در ارتباط با شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و گرایش دینی کاربران عضو شبکه‌های اجتماعی را با استفاده از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین 360 نفر از دانشجویان رشته­ها و دوره­های مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است. تحلیل یافته‌های این مطالعه بیانگر این است که بیش از 80 درصد کاربران با هدف کسب اطلاعات علمی، تفریحی و سیاسی و فرهنگی از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند و بین استفاده از این شبکه‌ها و گرایش دینی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و تاثیرپذیری از شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.نتیجه دیگر این پژوهش همچنین حاکی است بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و نشر ارزش‌های دینی در شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد. مقدمه انسان‌ها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوه‌ها و ابزار‌های جدید هستند. یکی از دستاورد‌های عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باور‌های دینی و گرایش‌های دینی دیگران است که با از میان رفتن سدها و فاصله‌ها بیش از هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی، حسین،1390: 1) بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانه‌های نوین ارتباطی، شیوه‌های متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری رابطه‌های جدید و انتشار افکار تجربه می‌کند.آدمی قدرت این ابزار‌های ارتباطی را به منظور تامین نیاز‌های ارتباطی خود به خدمت گرفته است. سایت‌های شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانه‌های نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند. نتایج تحقیقات نشان داده است که سبک‌ها و رفتار‌های ارتباطی کاربران سایت‌های شبکه اجتماعی از فرهنگ‌ها و ملل مختلف، به دلیل نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگ‌های حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتار‌های ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین می‌زنند. تکنولوژی‌های نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژی‌های امروز که در عرصه‌های مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصه‌های دینی‌، اجتماعی‌، سیاسی و فرهنگی و … تحت تاثیر قرار داده است. اصولا فناوری همواره زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی می‌شود. اختراع خط، تکنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تکنولوژی کامپیوتر را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد؛ چرا که هر‌یک به نوبه خود با تغییراتی که به‌همراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانه‌های نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت‌، موجب نوسازی فرآیندهای اجتماعی است. این تکنولوژی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، 1384: 3) هرچند که انسان‌ها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت می‌کنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومت‌ها نیز شکسته‌خواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت می‌پذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را بهپیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش در دانشکده هنر‌های زیبا دانشگاه تهران و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین 360 نفر از دانشجویان رشته­ها و دوره­های مختلف تحصیلی این دانشکده انجام گرفته است.
تحلیل یافته‌های این مطالعه بیانگر این است که بیش از 80 درصد کاربران با هدف کسب اطلاعات علمی، تفریحی و سیاسی و فرهنگی از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند و بین استفاده از این شبکه‌ها و گرایش دینی رابطه معناداری وجود دارد.
همچنین بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و تاثیرپذیری از شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.نتیجه دیگر این پژوهش همچنین حاکی است بین میزان پایبندی به اعتقادات دینی و نشر ارزش‌های دینی در شبکه‌های اجتماعی رابطه معنی دار وجود دارد.
مقدمه
انسان‌ها در حالی به قرن بیست و یکم گام نهاده اند که ارتباطات جهان را تسخیر کرده و کتاب، رایو، فیلم و ماهواره و اینترنت به گونه ای احوال آنها را به همدیگر پیوند داده است که برای زیستن به دنبال شیوه‌ها و ابزار‌های جدید هستند.
یکی از دستاورد‌های عصر ارتباطات آگاهی یافتن مردم از باور‌های دینی و گرایش‌های دینی دیگران است که با از میان رفتن سدها و فاصله‌ها بیش از هر زمان دیگری با ادیان و مذاهب دیگر آشنا هستند. (توفیقی، حسین،1390: 1)
بشر امروزی به ویژه نسل جوان به مدد رسانه‌های نوین ارتباطی، شیوه‌های متفاوتی را جهت حفظ رابطه ی خود با دوستان و آشنایان، برقراری رابطه‌های جدید و انتشار افکار تجربه می‌کند.آدمی قدرت این ابزار‌های ارتباطی را به منظور تامین نیاز‌های ارتباطی خود به خدمت گرفته است.
سایت‌های شبکه ی اجتماعی، از جمله رسانه‌های نوینی هستند که بستر مناسبی برای حفظ روابط آفلاین، ایجاد روابط آنلاین و بسط دادن این روابط به زندگی واقعی فراهم کرده اند.
نتایج تحقیقات نشان داده است که سبک‌ها و رفتار‌های ارتباطی کاربران سایت‌های شبکه اجتماعی از فرهنگ‌ها و ملل مختلف، به دلیل نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی متفاوت فرق دارد. به عبارت دیگر افراد تحت تاثیر فرهنگ‌های حاکم در جامعه در جامعه ی خود دست به رفتار‌های ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی آنلاین می‌زنند.
تکنولوژی‌های نوین ارتباطی که به واقعیت انکارناپذیر زندگی بشر امروز تبدیل شده است دنیای نوینی را رقم زده که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از مصداق مهم آن هستند.تکنولوژی‌های امروز که در عرصه‌های مختلف نمود خود را به نمایش گذاشته ابعاد مختلف زندگی انسان را در عرصه‌های دینی‌، اجتماعی‌، سیاسی و فرهنگی و … تحت تاثیر قرار داده است.
اصولا فناوری همواره زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و بهره برداری از آن هم موجب سادگی امور و در ابعاد گسترده آن استفاده موجبا شکل گیری ابعاد پیچیده اجتماعی و فرهنگی می‌شود.
اختراع خط، تکنولوژی چاپ، تلگراف، تلفن و تکنولوژی کامپیوتر را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد؛ چرا که هر‌یک به نوبه خود با تغییراتی که به‌همراه آوردند، باعث دگرگونی در زندگی بشر شدند. رسانه‌های نوین اطلاعاتی و در رأس آن اینترنت‌، موجب نوسازی فرآیندهای اجتماعی است. این تکنولوژی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت الشعاع قرارداده است. (جهانگرد، 1384: 3)
هرچند که انسان‌ها به طور معمول در مقابل هر گونه تغییری مقاومت می‌کنند ولی باید این مهم را پذیرفت که مواجهه با این تغییرات گریزناپذیر است و این مقاومت‌ها نیز شکسته‌خواهد شد و به همین علت باید همواره خود را برای این تغییرات که به سرعت و شتابان نیز صورت می‌پذیرد، آماده کرده و با یک شناخت خوب نسبت به میزان تأثیر هر یک از این تغییرات، اثرات سوء آن را به

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چكیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) :

پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند  استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد  و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند.

 

واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران

فهرست مطالب

عنوان                                         صفحه

چکیده

فصل اول:کلیات پژوهش

مقدمه. 3

1 – 1 بیان مساله. 4

2 – 1 اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه انتخاب آن: 7

3 – 1 اهداف تحقیق: 12

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چكیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) : پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند. واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده فصل اول:کلیات پژوهش مقدمه. 3 1 – 1 بیان مساله. 4 2 – 1 اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه انتخاب آن: 7 3 – 1 اهداف تحقیق: 12 هدف کلی تحقیق : 12 اهداف فرعی : 12 4 – 1 سوالات یا فرضیه های تحقیق : 12 فرضیه اصلی : 12 فرضیه های فرعی: 12 سوالات جانبی تحقیق.. 13 5 – 1 تعاریف مفهومی و عمیاتی وازه های کلیدی : 13 تعاریف مفهومی: 13 فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق مقدمه. 17 1-2بخش اول مدیریت و سبک رهبری.. 18 1-1-2مدیریت و مدیران. 18 2-1-2مدیریت آموزشی.. 21 3 – 1- 2 اهمیت مدیریت آموزشی و ضرورت آن در آموزش و پرورش… 21 4 – 1- 2 نقش مدیر یا رهبر آموزشی.. 22 5 – 1- 2 ویژگی های مدیران آموزشی.. 25 6 – 1- 2 مهارتهای مدیران آموزشی.. 27 7 – 1- 2 خصوصیات ویژه برای رهبری آموزشی.. 29 8 – 1- 2 تفاوت مدیریت و رهبری.. 30 9 – 1- 2 رهبری در مدیریت: 30 10 – 1- 2 شخصیت و انتظارات رهبر. 33 11 – 1- 2 سبک رهبری.. 37 12 – 1- 2 تفاوت بین سبک رهبری وظیفه مدار و سبک رهبری رابطه مدار. 39 13 – 1- 2 نظریه ها و سیستم های مدیریت… 40 2 – 2 بخش دوم انگیزش… 44 1 – 2 – 2 تعاریف انگیزش… 44 2 – 2 – 2 اهمیت انگیزش… 46 3 – 2 – 2 انگیزش موفقیت… 48 4– 2 – 2 قدرت انگیزش… 49 5 – 2 – 2 روش های افزایش انگیزه 50 6 – 2 – 2 اهداف کلیدی برای ایجاد و حفظ انگیزش در کار. 52 7 – 2 – 2 نظریه های انگیزش… 59 بخش سوم : پیشینه تحقیق.. 64 1– 3 – 2 پیشینه تحقیق در داخل کشور. 64 2 – 3 – 2 پیشینه تحقیق در خارج از کشور. 67 نتیجه گیری.. 68 مدل تحقیق.. 69 فصل سوم:روش شناسی تحقیق مقدمه. 71 1- 3 روش پژوهش : 71 2- 3 جامعه آماری : 71 3 – 3 نمونه آماری حجم نمونه و روش تعیین آن : 72 4- 3 ابزار اندازه گیری داده ها 73 5- 3 تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش: 74 6- 3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 77 فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های پژوهش مقدمه. 80 4-1. سیمای پاسخگویان. 81 4-2. یافته های توصیفی.. 84 4-2-1. توصیف سؤالات پرسشنامه. 84 4-2-1-1. پرسشنامه انگیزه دبیران. 84 4-2-1-2. پرسشنامه سبک رهبری.. 109 4-2-2. توصیف مؤلفههای تحقیق.. 144 4-3. یافته های تحلیلی.. 149 4-3-1. بررسی توزیع مؤلفههای تحقیق.. 149 4-3-2. بررسی فرضیات تحقیق.. 151 4-3-3. یافتههای جانبی تحقیق.. 155 فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها 5-1 مقدمه. 165 5-2 نتیجه گیری کلی.. 165 5-3خلاصه پژوهش…. 166 5-4فرضیات پژوهش و نتایج آنها 168 5-4-1بررسی فرضیه اصلی.. 168 5-4-2بررسی فرضیه اوّل. 169 5-4-3بررسی فرضیه دوّم. 170 5-4-4بررسی فرضیه سوم. 170 5-5نتایج یافته های جانبی پژوهش…. 171 5-6محدودیت ها 176 5-6-1محدودیت های در کنترل محقق.. 176 5-7پیشنهادات… 176 5-7-1 پیشنهادهایی مبنتی بر یافته های پژوهش…. 176 5-7-2 پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده 177 پیوست ها و ضمائم. 178 فهرست جداول عنوان صفحه جدول (3- 1) جامعه آماری.. 71 جدول 3 – 2 نمونه آماری.. 72 جدول 3 – 3 گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه سبک رهبری.. 73 جدول 4 – 3 گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه انگیزش… 73 جدول(5 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه انگیزش… 75 جدول(6 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه سبک رهبری.. 76 جدول شماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81 جدول شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82 جدول شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83 جدول شماره 4-4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84 جدول شماره 4-5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85 جدول شماره 4-6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86 جدول شماره 4-7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87 جدول شماره 4-8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88 جدول شماره 4-9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89 جدول شماره 4-10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90 جدول شماره 4-11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91 جدول شماره 4-12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92 جدول شماره 4-13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93 جدول شماره 4-14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94 جدول شماره 4-15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95 جدول شماره 4-16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96 جدول شماره 4-17.زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار میگیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97 جدول شماره 4-18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98 جدول شماره 4-19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99 جدول شماره 4-20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100 جدول شماره 4-21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101 جدول شماره 4-22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید. 102 جدول شماره 4-23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103 جدول شماره 4-24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104 جدول شماره 4-25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105 جدول شماره 4-26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106 جدول شماره 4-27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107 . 107 جدول شماره 4-28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108 جدول شماره 4-29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109 جدول شماره 4-30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110 جدول شماره 4-31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111 جدول شماره 4-32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112 جدول شماره 4-33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113 جدول شماره 4-34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114 جدول شماره 4-35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115 جدول شماره 4-36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116 جدول شماره 4-37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117 جدول شماره 4-38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118 جدول شماره 4-39. برای پیشرفت کار مدرسه بسیار کوشش می کند. 119 جدول شماره 4-40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120 جدول شماره 4-41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121 جدول شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122 جدول شماره 4-43. افراد را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123 جدول شماره 4-44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله می دهد. 124 جدول شماره 4-45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125 جدول شماره 4-46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126 جدول شماره 4-47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127 جدول شماره 4-48. راسا” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128 جدول شماره 4-49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129 جدول شماره 4-50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130 جدول شماره 4-51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131 جدول شماره 4-52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132 جدول شماره 4-53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133 جدول شماره 4-54. مایل به ایجاد تغییر است… 134 جدول شماره 4-55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135 جدول شماره 4-56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136 جدول شماره 4-57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137 جدول شماره 4-58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138 جدول شماره 4-59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139 جدول شماره 4-60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140 جدول شماره 4-61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141 جدول شماره 4-62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142 جدول شماره 4-63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط و مقررات را دقیقا رعایت کنند. 143 جدول شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144 جدول شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145 جدول شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146 جدول شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147 جدول شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران. 148 جدول شماره 4-69. بررسی وضعیت توزیع مؤلفه های تحقیق.. 149 جدول شماره 4-70. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اصلی تحقیق.. 151 جدول شماره 4-71. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اول تحقیق.. 152 جدول شماره 4-72. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه دوم تحقیق.. 153 جدول شماره 4-73. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه سوم تحقیق.. 154 جدول شماره 4-74. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین جنسیت و درک از سبک رهبری.. 155 جدول شماره 4-75. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین تحصیلات و درک از سبک رهبری.. 156 جدول شماره 4-76. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و درک از سبک رهبری.. 157 جدول شماره 4-77. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین جنسیت و وابستگی و قدرت شغلی.. 158 جدول شماره 4-78. نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین جنسیت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 158 جدول شماره 4-79. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین تحصیلات و وابستگی و قدرت شغلی.. 159 جدول شماره 4-80 نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین تحصیلات و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 160 جدول شماره 4-81. نتایج آزمون کروسکال والیس برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و وابستگی و قدرت شغلی.. 160 جدول شماره 4-82. نتایج آزمون F برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 161 جدول شماره 4-83. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران. 162 جدول شماره 4-84. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران مرد. 162 جدول شماره 4- 85. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران زن. 163 فهرست نمودارها عنوان صفحه نمودارشماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81 نمودار شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82 نمودار شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83 نمودار شماره 4- 4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84 نمودار شماره 4- 5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85 نمودار شماره 4- 6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86 نمودار شماره 4- 7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87 نمودار شماره 4- 8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88 نمودار شماره 4- 9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89 نمودار شماره 4- 10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90 نمودار شماره 4- 11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91 نمودار شماره 4- 12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92 نمودار شماره 4- 13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93 نمودار شماره 4- 14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94 نمودار شماره 4- 15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95 نمودار شماره 4- 16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96 نمودار شماره 4- 17. زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار می گیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97 نمودار شماره 4- 18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98 نمودار شماره 4- 19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99 نمودار شماره 4- 20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100 نمودار شماره 4- 21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101 نمودار شماره 4- 22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید 102 نمودار شماره 4- 23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103 نمودار شماره 4- 24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104 نمودار شماره 4- 25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105 نمودار شماره 4- 26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106 نمودار شماره 4- 27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107 نمودار شماره 4- 28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108 نمودار شماره 4- 29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109 نمودار شماره 4- 30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110 نمودار شماره 4- 31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111 نمودار شماره 4- 32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112 نمودار شماره 4- 33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113 نمودار شماره 4- 34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114 نمودار شماره 4- 35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115 نمودار شماره 4- 36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116 نمودار شماره 4- 37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117 نمودار شماره 4- 38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118 نمودار شماره 4- 39. برای پیشرفت کار مدرسه بسیار کوشش می کند. 119 نمودار شماره 4- 40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120 نمودار شماره 4- 41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121 نمودار شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122 نمودار شماره 4- 43. افراد را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123 نمودار شماره 4- 44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله می دهد. 124 نمودار شماره 4- 45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125 نمودار شماره 4- 46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126 نمودار شماره 4- 47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127 نمودار شماره 4- 48. راساً” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128 نمودار شماره 4- 49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129 نمودار شماره 4- 50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130 نمودار شماره 4- 51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131 نمودار شماره 4- 52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132 نمودار شماره 4- 53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133 نمودار شماره 4- 54. مایل به ایجاد تغییر است… 134 نمودار شماره 4- 55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135 نمودار شماره 4- 56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136 نمودار شماره 4- 57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137 نمودار شماره 4- 58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138 نمودار شماره 4- 59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139 نمودار شماره 4- 60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140 نمودار شماره 4- 61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141 نمودار شماره 4- 62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142 نمودار شماره 4- 63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط ومقررات را دقیقا رعایت کنند. 143 نمودار شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144 نمودار شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145 نمودار شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146 نمودار شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147 نمودار شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران 148 فهرست اشکال عنوان صفحه شکل (1 – 2) وضعیت سبک رهبری وظیفه مدار. 39 شکل (2 – 2) وضعیت سبک رهبری رابطه مدار 40 چکیده: پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند. واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران مقدمه مدیریت در زندگی انسان مطلب تازه ایی نیست، بلکه از همان دورانی که زیست گروهی بشر آغاز شد وجود داشته است. از وقتی انسانها به اهمیت همکاری پی بردند و برای رسیدن به هدفهای مشترکدر کنار هم قرار گرفتند، مدیریت هم به وجود آمد وکم کم عامل تشکیل جماعتهای بزرگ و گسترده شد، تا آن جا که قومها و قبیله ها و ملتها شکل گرفتند.(علی رووف،1381 :33 ) مدیر کسی است که بتواند در محیط کار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته های علمی ومهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کار بندد، مشکلات را حل کند و هدفی را تحقق بخشد.(رحیمی،1380 :91-90 ) مدیران در واقع دیده بان فرایند انجام کارها در خط مقدم سازمان هستند. کمتر کسی به اندازه آنان می تواند به طور ملموس وعینی شاهد نوسانات ، کاستی ها،نقاط قوت وضعف سازمان ها و کارکنان مدارس باشد. آنان علاوه بر مسئولیت در منافع کارکنان ونیازها و خواسته ها ی ایشان، پشتیبانی نیازهای بازار را نیز عهده دارند.(تورانی ،1386 :88 ) رهبری یعنی قدرت جذب افراد و تاثیر نفوذ در آنها آن چنان که افراد (پیروان) به طور داوطلبانه شخصیت و رهبری فرد را در یک شرایط بهینه بپذیرد. (رحیمی،1380 : 90 ) نقش مدیر یا رهبر آموزشی: عبارت است ازحمایت و تقویت و یاری و مساعدت و سر انجام همکاری کردن و نه دستور دادن و هدایت کردن، به همین جهت است که می گوییم مدیریت آموزشی از اهمیت نیفتاده بلکه منظور و ماهیت آن تفاوت کرده است. مقام مدیریت و رهبری آموزشی برای میسر ساختن امکانات رشد و شکوفایی از راه قبول مسئولیت و بروز ابتکار و خلاقیت بکار برده می شود و مفهوم قدیم آن که معلم را فردی مطیع و سازگار و پیرو نظر مدیر می دانست بکلی کنار گذاشته است.(وایلز، ترجمه طوسی،1377:7 ) 1 – 1 بیان مساله یکی از وظیفه های مدیریت و رهبری آموزشی به وجود آوردن محیطی سالم و مطلوب در آموزشگاه است.در بعضی از آموزشگاهها، محیط کار شادی بخش و روح افزا، و در پاره ای دیگر محیط چنان کسل کننده و نامطبوع است که معلم و دانش آموز از آموزشگاه تنفر دارند و یا جایی که ممکن است از آن می پرهیزند. در آموزشگاه نوع اول، معلمان به یکدیگر علاقه مند هستند واز کار کردن با دانش آموزان لذت می برند. در آموزشگاههای نوع دوم امور مشترک بین معلمان بسیار کم و محدود است و معلمان در اولین فرصت ممکن خود را از دسترس دانش آموزان دور می سازند.اختلافی که در این دو نوع آموزشگاه دیده می شود بیشتر ناشی از روشی است که مدیر یا رهبر آموزشی در مناسبات خود با افراد پیش می گیرد و چگونگی روابط میان افراد را معین می سازد. (وایلز، ترجمه طوسی، 1377، 19) علت انجام نشدن بسیاری از کارها، روش کهنه و غیر کارآمداست، و این در حالی است که مدیران به روش های قدیمی و سنتی اصرار می ورزند و می خواهند مشکلات امروز را به روش دیروز حل کنند. در حالی که در شرایط امروز پاسخ گو نیست. به جای تغییر روش ها به بازرسی و سوال و جواب کردن زیردستان می پردازند، در حالی که علت انجام نشدن بسیاری از امور در استفاده از روش های ناکارآمد است، نه عدم تلاش و تعهد زیردستان. کارکنان سازمان حتی بیش تر از گذشته کار می کنند و وقت می گذارند، اما کارها پیش نمی رود، چون از روش ها و ابزار وفنونی استفاده می شود که به روز و کارا نیست. بنابراین به جای عوض کردن کارکنان سازمان و باز خواست بی رویه آنان، روش ها را تغییر دهید».(تورانی،1388:30). مدیر یا رهبر آموزشی موظف است که موجبات تشویق دیگران، و بروز استعداد رهبری را در آنان فراهم سازد.اگر قرار باشد که کارکنان یک آموزشگاه بیشترین نیرو و قدرت را در کار خود به کار برندباید وسایل استفاده از عقاید و نظرهای دیگران و به کار بستن آنها را هم برای آنان فراهم ساخت.ایجاد محیطی که کارکنان آمموزشگاه تمام کوشش خود را وقف آموزش و پرورش نمایند، باید یکی از اساسی ترین وظیفه های مدیر و رهبر آموزشی باشد. نخستین گام در بهبود آموزشگاه تعیین هدفها و مقاصد مشترک است.یکی از دلایلی که رهبری آموزشی را توجیه می کندعبارت از این است که موافقت معلمان را در کوشش برای مقاصد معین و روشهای اجرائی خاص جلب نماید. (وایلز ،ترجمه طوسی،1377:7 ). بسیاری از مدیران و رهبران آموزشی در تشویق کارکنان خود، آن قدر درنگ می کنند تا کاملا به پایان برسد. مشکل این است که شاید هرگز به نقطه پایان نرسند! منتظر نباشیم تا افراد را فقط پس از اخذ نتیجه تشویق کنیم بهتر است پیشرفت را ستایش کنیم تا فرد در مسیر پیشرفت قرار گیردو به استمرار و تداوم آن دلگرم باشد، این کار انگیزه آفرین است. (تورانی،1388:33). انگیزش از مباحث اساسی سازمان و مدیریت و به ویژه مدیریت در آموزش و پرورش است. میزان کوشش و فعالیت هر فرد در سازمان به میزان انگیزش او بستگی دارد. مطالعه ی انگیزش،کوشش برای شناخت و پاسخ چراهای رفتار است. این که چرا انسانها رفتارهای متفاوتی دارند؟ و چرا یک معلم یا دانش آموز کار خود را با میل، رغبت، پشتکار، جدیّت و به هنگام انجام

هدف کلی تحقیق : 12

اهداف فرعی : 12

4 – 1 سوالات یا فرضیه های تحقیق : 12

فرضیه اصلی : 12

فرضیه های فرعی: 12

سوالات جانبی تحقیق.. 13

5 – 1 تعاریف مفهومی و عمیاتی وازه های کلیدی : 13

تعاریف مفهومی: 13

فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه. 17

1-2بخش اول مدیریت و سبک رهبری.. 18

1-1-2مدیریت و مدیران. 18

2-1-2مدیریت آموزشی.. 21

3 – 1- 2 اهمیت مدیریت آموزشی و ضرورت آن در آموزش و پرورش… 21

4 – 1- 2 نقش مدیر یا رهبر آموزشی.. 22

5 – 1- 2 ویژگی های مدیران آموزشی.. 25

6 – 1- 2 مهارتهای مدیران آموزشی.. 27

7 – 1- 2 خصوصیات ویژه برای رهبری آموزشی.. 29

8 – 1- 2 تفاوت مدیریت و رهبری.. 30

9 – 1- 2 رهبری در مدیریت: 30

10 – 1- 2 شخصیت و انتظارات رهبر. 33

11 – 1- 2 سبک رهبری.. 37

12 – 1- 2 تفاوت بین سبک رهبری وظیفه مدار و سبک رهبری رابطه مدار. 39

13 – 1- 2 نظریه ها و سیستم های مدیریت… 40

2 – 2 بخش دوم انگیزش… 44

1 – 2 – 2 تعاریف انگیزش… 44

2 – 2 – 2 اهمیت انگیزش… 46

3 – 2 – 2 انگیزش موفقیت… 48

4– 2 – 2 قدرت انگیزش… 49

5 – 2 – 2 روش های افزایش انگیزه 50

6 – 2 – 2 اهداف کلیدی برای ایجاد و حفظ انگیزش در کار. 52

7 – 2 – 2 نظریه های انگیزش… 59

بخش سوم : پیشینه تحقیق.. 64

1– 3 – 2 پیشینه تحقیق در داخل کشور. 64

2 – 3 – 2 پیشینه تحقیق در خارج از کشور. 67

نتیجه گیری.. 68

مدل تحقیق.. 69

فصل سوم:روش شناسی تحقیق

مقدمه. 71

1- 3 روش پژوهش : 71

2- 3 جامعه آماری : 71

3 – 3 نمونه آماری حجم نمونه و روش تعیین آن : 72

4- 3 ابزار اندازه گیری داده ها 73

5- 3 تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش: 74

6- 3  روش تجزیه و تحلیل داده ها 77

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های پژوهش

مقدمه. 80

4-1. سیمای پاسخگویان. 81

4-2. یافته های توصیفی.. 84

4-2-1. توصیف سؤالات پرسشنامه. 84

4-2-1-1. پرسشنامه انگیزه دبیران. 84

4-2-1-2. پرسشنامه سبک رهبری.. 109

4-2-2. توصیف مؤلفههای تحقیق.. 144

4-3. یافته های تحلیلی.. 149

4-3-1. بررسی توزیع مؤلفههای تحقیق.. 149

4-3-2. بررسی فرضیات تحقیق.. 151

4-3-3. یافتههای جانبی تحقیق.. 155

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1 مقدمه. 165

5-2  نتیجه گیری کلی.. 165

5-3خلاصه پژوهش…. 166

5-4فرضیات پژوهش و نتایج آنها 168

5-4-1بررسی فرضیه اصلی.. 168

5-4-2بررسی فرضیه اوّل. 169

5-4-3بررسی فرضیه دوّم. 170

5-4-4بررسی فرضیه سوم. 170

5-5نتایج یافته های جانبی پژوهش…. 171

5-6محدودیت ها 176

5-6-1محدودیت های در کنترل محقق.. 176

5-7پیشنهادات… 176

5-7-1 پیشنهادهایی مبنتی بر یافته های پژوهش…. 176

5-7-2 پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده 177

پیوست ها و ضمائم. 178

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                         صفحه

 

جدول (3- 1) جامعه آماری.. 71

جدول 3 – 2 نمونه آماری.. 72

جدول 3 – 3  گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه سبک رهبری.. 73

جدول 4 – 3  گویه های مربوط به هر یک از مولفه ها در پرسشنامه انگیزش… 73

جدول(5 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه انگیزش… 75

جدول(6 – 3) نتایج آلفا برای پرسشنامه سبک رهبری.. 76

جدول شماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81

جدول شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82

جدول شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83

جدول شماره 4-4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84

جدول شماره 4-5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85

جدول شماره 4-6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86

جدول شماره 4-7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87

جدول شماره 4-8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88

جدول شماره 4-9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89

جدول شماره 4-10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90

جدول شماره 4-11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91

جدول شماره 4-12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92

جدول شماره 4-13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93

جدول شماره 4-14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94

جدول شماره 4-15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95

جدول شماره 4-16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96

جدول شماره 4-17.زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار میگیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97

جدول شماره 4-18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98

جدول شماره 4-19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99

جدول شماره 4-20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100

جدول شماره 4-21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101

جدول شماره 4-22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات  و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید. 102

جدول شماره 4-23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103

جدول شماره 4-24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104

جدول شماره 4-25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105

جدول شماره 4-26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106

جدول شماره 4-27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107

. 107

جدول شماره 4-28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108

جدول شماره 4-29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109

جدول شماره 4-30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110

جدول شماره 4-31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111

جدول شماره 4-32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112

جدول شماره 4-33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113

جدول شماره 4-34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114

جدول شماره 4-35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115

جدول شماره 4-36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116

جدول شماره 4-37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117

جدول شماره 4-38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118

جدول شماره 4-39. برای پیشرفت کار مدرسه  بسیار کوشش می کند. 119

جدول شماره 4-40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120

جدول شماره 4-41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121

جدول شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122

جدول شماره 4-43. افراد  را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123

جدول شماره 4-44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله  می دهد. 124

جدول شماره 4-45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125

جدول شماره 4-46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126

جدول شماره 4-47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127

جدول شماره 4-48. راسا” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128

جدول شماره 4-49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129

جدول شماره 4-50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130

جدول شماره 4-51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131

جدول شماره 4-52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132

جدول شماره 4-53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133

جدول شماره 4-54. مایل به ایجاد تغییر است… 134

جدول شماره 4-55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135

جدول شماره 4-56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136

جدول شماره 4-57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137

جدول شماره 4-58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138

جدول شماره 4-59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139

جدول شماره 4-60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140

جدول شماره 4-61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141

جدول شماره 4-62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142

جدول شماره 4-63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط و مقررات را دقیقا رعایت کنند. 143

جدول شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144

جدول شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145

جدول شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146

جدول شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147

جدول شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران. 148

جدول شماره 4-69. بررسی وضعیت توزیع مؤلفه های تحقیق.. 149

جدول شماره 4-70. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اصلی تحقیق.. 151

جدول شماره 4-71. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه اول تحقیق.. 152

جدول شماره 4-72. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه دوم تحقیق.. 153

جدول شماره 4-73. نتایج آزمون T برای بررسی فرضیه سوم تحقیق.. 154

جدول شماره 4-74. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین جنسیت و درک از سبک رهبری.. 155

جدول شماره 4-75. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین تحصیلات و درک از سبک رهبری.. 156

جدول شماره 4-76. نتایج آزمون خیدو برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و درک از سبک رهبری.. 157

جدول شماره 4-77. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین جنسیت و وابستگی و قدرت شغلی.. 158

جدول شماره 4-78. نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین جنسیت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 158

جدول شماره 4-79. نتایج آزمون منویتنی برای بررسی رابطه بین تحصیلات و وابستگی و قدرت شغلی.. 159

جدول شماره 4-80 نتایج آزمون T برای بررسی رابطه بین تحصیلات و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 160

جدول شماره 4-81. نتایج آزمون کروسکال والیس برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و وابستگی و قدرت شغلی.. 160

جدول شماره 4-82. نتایج آزمون F  برای بررسی رابطه بین سابقه خدمت و انگیزش موفقیت و انگیزه دبیران. 161

جدول شماره 4-83. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران. 162

جدول شماره 4-84. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران مرد. 162

جدول شماره 4- 85. نتایج آزمون فریدمن برای تعیین مؤلفه غالب انگیزه در دبیران زن. 163

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                صفحه

نمودارشماره 4-1. توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت… 81

نمودار شماره 4-2 . توزیع پاسخگویان بر حسب مدرک تحصیلی.. 82

نمودار شماره 4-3. توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سابقه. 83

 نمودار شماره 4- 4. نسبت به خواسته ها و نیازهای افراد دیگر حساس هستید. 84

 نمودار شماره 4- 5. در جلسات بحث و گفتگو رعایت حال دیگران را میکنید. 85

 نمودار شماره 4- 6. موقعیت هایی را که نیازمند همکاری است به موقعیت هایی که نیازمند رقابت است ترجیح می دهید. 86

 نمودار شماره 4- 7. هنگامی که برای همکاری و سازگاری ستایش شوید بهتر کار می کنید. 87

 نمودار شماره 4- 8. از کارهای مشخص و سازمان داده شده بیزارید. بدین علت که آزادی در برقراری ارتباط با دوستان و در آمیختن اجتماعی با آنان محدود می شود. 88

 نمودار شماره 4- 9. هنگامی که کاری را شروع می کنید تا پایان و رسیدن به نتیجه به کوش های خود ادامه می دهید. 89

 نمودار شماره 4- 10. هنگام موقعیت های رقابت آمیز به سعی و تلاش خود خواهید افزود. 90

نمودار شماره 4- 11. مسئولیت پیروزی یا شکست در کارهای خود را به عهده می گیرید. 91

 نمودار شماره 4- 12. علاقه مند هستید که کارها را موثر و بهتر از دیگران انجام دهید. 92

 نمودار شماره 4- 13. معمولاً به سوی اهدافی جذب می شوید که تحمل بیشتر به کوشش و کنش بیشتر وادارتان می سازد. 93

نمودار شماره 4- 14. به دنبال موقعیت هایی هستید که بتوانید با مسولیت شخصی برای مشکلات راه حل پیدا کنید. 94

نمودار شماره 4- 15. تمایل دارید دیگران را در موفقیت خود سهیم بدانید. 95

نمودار شماره 4- 16. اغلب اوقات کیفیت کار خود را با دیگران مقایسه می کنید. 96

 نمودار شماره 4- 17. زمانیکه مورد ارزشیابی کتبی قرار می گیرید جهت کسب امتیاز بالا مطالعه می کنید. 97

 نمودار شماره 4- 18. معتقدید که داشتن اعتبار و نفوذ در دیگران بسیار مهمتر از عملکرد موثر است. 98

 نمودار شماره 4- 19. آرزو دارید تأثیری ژرف در محیط کار خود پدید آورید و برای پذیرش خطرات آن آمادگی دارید. 99

 نمودار شماره 4- 20. ترجیح می دهید که در موقعیت های رقابتی و عنان آور قرار بگیرید. 100

 نمودار شماره 4- 21. از اینکه در یک گروه رهبر باشید و گروه را سازماندهی کنید لذت می برید. 101

 نمودار شماره 4- 22. در مباحث سازنده شغلی که بتو.انید نطرات  و. عقاید خود را به نحو بهتری به دیگران بقبولانید لذت می برید  102

 نمودار شماره 4- 23. اعتقاد دارید که منزلت اجتماعی یک شغل اهمیت آن است. 103

 نمودار شماره 4- 24. تمایل دارید که در کارها بیشتر به دیگران دستور بدهید و کمتر دستورات آنها را بپذیرید. 104

 نمودار شماره 4- 25. ترجیح می دهید که اغلب کارها را شخصاً انجام داده و کمتر به مشارکت و تشریک مساعی با دیگران رغبت نشان می دهید. 105

 نمودار شماره 4- 26. در مواردیکه مجبور باشید به تنهایی به کار و فعالیت بپردازید احساس ناخشنودی می کنید. 106

نمودار شماره 4- 27. ترجیح می دهید در محل کار دوستان صمیمی و زیادی از بین همکاران داشته باشید. 107

 نمودار شماره 4- 28. در کارهای گروهی مشارکت فعال دارید. 108

 نمودار شماره 4- 29. علاقمند است به عنوان سخنگوی معلمان عمل کند. 109

نمودار شماره 4- 30. اضافه کاری را تشویق می کند. 110

نمودار شماره 4- 31. به معلمان در انجام کار آزادی کامل می دهد. 111

 نمودار شماره 4- 32. معلمان را به اجرای روشهای یکسان تشویق می کند. 112

 نمودار شماره 4- 33. به معلمین فرصت می دهد در حل مشکلات، قدرت قضاوت خود را بکار گیرند. 113

 نمودار شماره 4- 34. نسبت به پیشی گرفتن از مدارس دیگر تاکید می ورزد. 114

 نمودار شماره 4- 35. به عنوان نماینده معلمان عمل می کند. 115

نمودار شماره 4- 36. به معلمین برای کار بیشتر فشار می آورد. 116

 نمودار شماره 4- 37. نظراتش را با معلمین در میان گذاشته و از واکنش آنها مطلع می شود. 117

 نمودار شماره 4- 38. به معلمین فرصت می دهد همه کارها را به روشی که خود مطلوب می دانند انجام دهند. 118

 نمودار شماره 4- 39. برای پیشرفت کار مدرسه  بسیار کوشش می کند. 119

 نمودار شماره 4- 40. به خوبی تعویق افتادن اقدامات و عدم اطمینان در امور را تحمل می کند. 120

 نمودار شماره 4- 41. نظرات خود را در حضور افراد خارجی نیز برای معلمین بیان می کند. 121

 نمودار شماره 4-42. می کوشد کارها به سرعت انجام گیرد. 122

 نمودار شماره 4- 43. افراد  را در انتخاب کار آزاد می گذارد. 123

 نمودار شماره 4- 44. تعارضات ایجاد شده در بین معلمان را خود فیصله  می دهد. 124

 نمودار شماره 4- 45. کسب اطلاعات دقیق راجع به جزئیات امور، مدیر را سردر گم می کند. 125

 نمودار شماره 4- 46. در جلسات خارجی مدیر معلمان را معرفی می کند. 126

 نمودار شماره 4- 47. از دادن آزادی به افراد در انجام امور اکراه دارد. 127

 نمودار شماره 4- 48. راساً” در مورد نوع کار و نحوه انجام آن تصمیم می گیرد. 128

 نمودار شماره 4- 49. برای افزایش بازدهی کلاس، فشارهای لازم را اعمال می کند. 129

 نمودار شماره 4- 50. اختیار انجام بعضی از کارها را به خود معلمان واگذار می کند. 130

 نمودار شماره 4- 51. مسائل را همانطور که پیش بینی کرده است رخ می دهد. 131

 نمودار شماره 4- 52. به معلمین فرصت و امکان ابداع و ابتکار می دهد. 132

 نمودار شماره 4- 53. به معلمین وظایف خاصی را محول می کند. 133

 نمودار شماره 4- 54. مایل به ایجاد تغییر است… 134

 نمودار شماره 4- 55. از معلمان می خواهد در تحقق اهدافی سخت بکوشند. 135

 نمودار شماره 4- 56. به قضاوت معلمان اطمینان دارد. 136

 نمودار شماره 4- 57. برنامه کارهایی که باید انجام گیرد، خود تنظیم می کند. 137

 نمودار شماره 4- 58. از توجیه اقداماتی که انجام داده است امتناع می ورزد. 138

 نمودار شماره 4- 59. می کوشد به معلمان اثبات کند که نظرش به نفع آنهاست. 139

 نمودار شماره 4- 60. به معلمان اجازه می دهد تا سرعت کارشان را خود تنظیم کنند. 140

 نمودار شماره 4- 61. معلمین را تشویق می کند تا بهتر از قبل عمل نمایند. 141

 نمودار شماره 4- 62. بدون مشورت با معلمین عمل می کند. 142

 نمودار شماره 4- 63. از معلمین می خواهد که استانداردها، ضوابط ومقررات را دقیقا رعایت کنند. 143

 نمودار شماره 4-64. توزیع پاسخگویان بر حسب سبک رهبری.. 144

 نمودار شماره 4- 65. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از انگیزش موفقیت… 145

 نمودار شماره 4- 66. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از وابستگی شغلی.. 146

نمودار شماره 4- 67. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی از قدرت شغلی.. 147

نمودار شماره 4- 68. توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی ازانگیزه دبیران  148

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                صفحه

 

شکل (1 – 2) وضعیت سبک رهبری وظیفه مدار. 39

شکل (2 – 2) وضعیت سبک رهبری رابطه مدار  40

چکیده:
پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطۀ سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطۀ بین سبک های رهبری(رابطه مدار و ضابطه مدار) با انگیزش شغلی دبیران شهرستان تاکستان می باشد. در این پژوهش سبک رهبری (رابطه مدار و ضابطه مدار) به عنوان متغییر مستقل و انگیزش شغلی (وابستگی شغلی، قدرت شغلی و موفقیت شغلی) به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. این پژوهش با نمونه 184 نفری و از دبیران شهرستان تاکستان تشکیل شده است که تعداد نمونه به وسیله جدول مورگان تعیین و سپس بطور تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده است. در این پژوهش از پرسشنامه سبک رهبری35 سوالی فیدلر و پرسشنامه انگیزش25 سوالی مک کله لند  استفاده شده است. داده های این پژوهش با استفاده از آزمون Tو خی دو، فریدمن، من ویتنی و F  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که در سبک رهبری مدیران با انگیزش شغلی دبیران رابطه ی معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک­های رهبری مدیران و انگیزش موفقیت دبیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه وجود دارد  و اما در خصوص دو مولفه دیگر یعنی وابستگی شغلی و قدرت شغلی دبیران با سبک­های رهبری مدیران دبیرستان­های شهرستان تاکستان رابطه معناداری وجود نداشت. و در نهایت یافته ها این پیشنهاد را مطرح می کند که مسئولان آموزش و پرورش و تأمین منابع انسانی افرادی را برای سمت مدیریت مدارس انتخاب کنند که از رشته های مدیریت بوده و یا مرتبط با حرفه مدیریت باشند.

 

واژگان کلیدی : سبک رهبری(رابطه مدار- ضابطه مدار)، انگیزش شغلی، دبیران

مقدمه
مدیریت در زندگی انسان مطلب تازه ایی نیست، بلکه از همان دورانی که زیست گروهی بشر آغاز شد وجود داشته است. از وقتی انسانها به اهمیت همکاری پی بردند و برای رسیدن به هدفهای مشترکدر کنار هم قرار گرفتند، مدیریت هم به وجود آمد وکم کم عامل تشکیل جماعتهای بزرگ و گسترده شد، تا آن جا که قومها و قبیله ها و ملتها شکل گرفتند.(علی رووف،1381 :33 )

مدیر کسی است که بتواند در محیط کار خود به اقتضای موقعیت، اصول ویافته های علمی ومهارتهای فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کار بندد، مشکلات را حل کند و هدفی را تحقق بخشد.(رحیمی،1380 :91-90 )

مدیران در واقع دیده بان فرایند انجام کارها در خط مقدم سازمان هستند. کمتر کسی به اندازه آنان می تواند به طور ملموس وعینی شاهد نوسانات ، کاستی ها،نقاط قوت وضعف سازمان ها و کارکنان مدارس باشد. آنان علاوه بر مسئولیت در منافع کارکنان ونیازها و خواسته ها ی ایشان، پشتیبانی نیازهای بازار را نیز عهده دارند.(تورانی ،1386 :88 )

رهبری یعنی قدرت جذب افراد و تاثیر نفوذ در آنها آن چنان که افراد (پیروان) به طور داوطلبانه شخصیت و رهبری فرد را در یک شرایط بهینه بپذیرد. (رحیمی،1380 : 90 )

نقش مدیر یا رهبر آموزشی: عبارت است ازحمایت و تقویت و یاری و مساعدت و سر انجام همکاری کردن و نه دستور دادن و هدایت کردن، به همین جهت است که می گوییم مدیریت آموزشی از اهمیت نیفتاده بلکه منظور و ماهیت آن تفاوت کرده است. مقام مدیریت و رهبری آموزشی برای میسر ساختن امکانات رشد و شکوفایی از راه قبول مسئولیت و بروز ابتکار و خلاقیت بکار برده می شود و مفهوم قدیم آن که معلم را فردی مطیع و سازگار و پیرو نظر مدیر می دانست بکلی کنار گذاشته است.(وایلز، ترجمه طوسی،1377:7 )

1 – 1 بیان مساله
یکی از وظیفه های مدیریت و رهبری آموزشی به وجود آوردن محیطی سالم و مطلوب در آموزشگاه است.در بعضی از آموزشگاهها، محیط کار شادی بخش و روح افزا، و در پاره ای دیگر محیط چنان کسل کننده و نامطبوع است که معلم و دانش آموز از آموزشگاه تنفر دارند و یا جایی که ممکن است از آن می پرهیزند. در آموزشگاه نوع اول، معلمان به یکدیگر علاقه مند هستند واز کار کردن با دانش آموزان لذت می برند. در آموزشگاههای نوع دوم امور مشترک بین معلمان بسیار کم و محدود است و معلمان در اولین فرصت ممکن خود را از دسترس دانش آموزان دور می سازند.اختلافی که در این دو نوع آموزشگاه دیده می شود بیشتر ناشی از روشی است که مدیر یا رهبر آموزشی در مناسبات خود با افراد پیش می گیرد و چگونگی روابط میان افراد را معین می سازد. (وایلز، ترجمه طوسی، 1377، 19)

علت انجام نشدن بسیاری از کارها، روش کهنه و غیر کارآمداست، و این در حالی است که مدیران به روش های قدیمی و سنتی اصرار می ورزند و می خواهند مشکلات امروز را به روش دیروز حل کنند. در حالی که در شرایط امروز پاسخ گو نیست. به جای تغییر روش ها به بازرسی و سوال و جواب کردن زیردستان می پردازند، در حالی که علت انجام نشدن بسیاری از امور در استفاده از روش های ناکارآمد است، نه عدم تلاش و تعهد زیردستان.

کارکنان سازمان حتی بیش تر از گذشته کار می کنند و وقت می گذارند، اما کارها پیش نمی رود، چون از روش ها و ابزار وفنونی استفاده می شود که به روز و کارا نیست. بنابراین به جای عوض کردن کارکنان سازمان و باز خواست بی رویه آنان، روش ها را تغییر دهید».(تورانی،1388:30).

مدیر یا رهبر آموزشی موظف است که موجبات تشویق دیگران، و بروز استعداد رهبری را در آنان فراهم سازد.اگر قرار باشد که کارکنان یک آموزشگاه بیشترین نیرو و قدرت را در کار خود به کار برندباید وسایل استفاده از عقاید و نظرهای دیگران و به کار بستن آنها را هم برای آنان فراهم ساخت.ایجاد محیطی که کارکنان آمموزشگاه تمام کوشش خود را وقف آموزش و پرورش نمایند، باید یکی از اساسی ترین وظیفه های مدیر و رهبر آموزشی باشد. نخستین گام در بهبود آموزشگاه تعیین هدفها و مقاصد مشترک است.یکی از دلایلی که رهبری آموزشی را توجیه می کندعبارت از این است که موافقت معلمان را در کوشش برای مقاصد معین و روشهای اجرائی خاص جلب نماید. (وایلز ،ترجمه طوسی،1377:7 ).

بسیاری از مدیران و رهبران آموزشی در تشویق کارکنان خود، آن قدر درنگ می کنند تا کاملا به پایان برسد. مشکل این است که شاید هرگز به نقطه پایان نرسند! منتظر نباشیم تا افراد را فقط پس از اخذ نتیجه تشویق کنیم بهتر است پیشرفت را ستایش کنیم تا فرد در مسیر پیشرفت قرار گیردو به استمرار و تداوم آن دلگرم باشد، این کار انگیزه آفرین است. (تورانی،1388:33).

انگیزش از مباحث اساسی سازمان و مدیریت و به ویژه مدیریت در آموزش و پرورش است. میزان کوشش و فعالیت هر فرد در سازمان به میزان انگیزش او بستگی دارد. مطالعه ی انگیزش،کوشش برای شناخت و پاسخ چراهای رفتار است. این که چرا انسانها رفتارهای متفاوتی دارند؟ و چرا یک معلم یا دانش آموز کار خود را با میل، رغبت، پشتکار، جدیّت و به هنگام انجام

کلید واژه­ها: اعتیاد، ترک اعتیاد، درمان نگهدارنده، ورزش، اوقات فراغت.

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                               صفحه

فصل اول – کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………..1

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 2
تعریف مسئله …………………………………………………………………………………………….. 3
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………….. 6
اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 7   1-4-1- هدف کلی ……………………………………………………………………………………………   7
1-4-2- اهداف اختصاصی ……………………………………………………………………………………  7

فرضیه­های تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 8
محدوده تحقیق …………………………………………………………………………………………… 9
1-6-1-  قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………. 9   1-6-2-  قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………… 9 1-6-3-  قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………… 9   1-6-4-  قلمرو جنسیتی…………………………………………………………………………………………  9

محدودیت تحقیق………………………………………………………………………………………..  9
تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………………………………………………………… 9   1-8-1- تعریف نظری واژه ها و اصطلاحات…………………………………………………………….  9  1-8-2- تعریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات………………………………………………………….10
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق…………………………………………………………………12

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 13

کلید واژه­ها: اعتیاد، ترک اعتیاد، درمان نگهدارنده، ورزش، اوقات فراغت. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول – کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………..1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 2 تعریف مسئله …………………………………………………………………………………………….. 3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق …………………………………………………………………….. 6 اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 7 1-4-1- هدف کلی …………………………………………………………………………………………… 7 1-4-2- اهداف اختصاصی …………………………………………………………………………………… 7 فرضیه­های تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 8 محدوده تحقیق …………………………………………………………………………………………… 9 1-6-1- قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………. 9 1-6-2- قلمرو زمانی…………………………………………………………………………………………… 9 1-6-3- قلمرو مکانی…………………………………………………………………………………………… 9 1-6-4- قلمرو جنسیتی………………………………………………………………………………………… 9 محدودیت تحقیق……………………………………………………………………………………….. 9 تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………………………………………………………… 9 1-8-1- تعریف نظری واژه ها و اصطلاحات……………………………………………………………. 9 1-8-2- تعریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات………………………………………………………….10 فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه تحقیق…………………………………………………………………12 2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 13 2-2- مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………… 13 2-2-1- تاریخچه مواد مخدر……………………………………………………………………………… 13 2-2-2- تاریخچه مواد مخدر و تریاک در ایران……………………………………………………….14 2-2-3- دسته بندی مواد مخدر……………………………………………………………………………. 16 2-2-4- زیان­های مواد مخدر………………………………………………………………………………. 16 2-2-4-1- زیان­های بهداشتی…………………………………………………………………………. 16 فهرست مطالب عنوان صفحه 2-2-4-2- زیان­های اقتصادی……………………………………………………………………….. 16 2-2-4-3- زیان­های اجتماعی………………………………………………………………………….. 17 2-2-4-4- زیان­های سیاسی……………………………………………………………………………… 17 2-2-5- بررسی اجمالی گرایش به مواد مخدر……………………………………………………….. 18 2-2-5-1- عوامل فردی……………………………………………………………………………….. 18 2-2-5-2- عوامل اجتماعی…………………………………………………………………………… 18 2-2-5-3- عوامل جغرافیایی…………………………………………………………………………… 19 2-2-6- آثار و علائم ظاهری فرد معتاد………………………………………………………………… 19 2-2-7- مهم­ترین آثار رفتاری اعتیاد …………………………………………………………………. 20 2-2-8- ترک مواد افیونی………………………………………………………………………………….. 21 2-2-9- علایم ترک مواد افیونی شامل موارد زیر است؛………………………………………….. 21 2-2-10- فرایند بهبودی.. ………………………………………………………………………………… 21 2-2-11- شیوه های مبارزه با مواد مخدر…………………………………………………………….. 22 2-2-12- هفت روش درمان اعتیاد در ایران…………………………………………………………… 23 2-2-12-1- درمان نگهدارنده با متادون، بوپره نورفین و شربت تریاک………………………23 2-2-12-2- درمان سم زدایی با متادون یا بوپره نورفین………………………………………… 24 2-2-12-3- درمان سریع و فوق سریع………………………………………………………………. 24 2-2-12-4- درمان با بستری طولانی مدت………………………………………………………….24 2-2-12-5- درمان اقامتی در کمپ……………………………………………………………………25 2-2-12-6- کنگره 60…………………………………………………………………………………….25 2-2-12-7- NA یا جمعیت معتادان گمنام…………………………………………………………25 2-2-13- نتایج قابل حصول در فرایند ترک اعتیاد…………………………………………………….26 2-2-13-1- موفقیت……………………………………………………………………………………. 26 2-2-13-2- شکست…………………………………………………………………………………….. 26 فهرست مطالب عنوان صفحه 2-2-14- نقش روان­ پزشکان، پزشکان عمومی، دارو سازان و متخصصین سایر رشته­ ها….. 27 2-2-15- شش راه افزایش موفقیت درمان اعتیاد………………………………………………………. 28 2-2-16- برخی دلایل برای درمان اعتیاد با ورزش………………………………………………………30 2-2-16-1- ورزش و اعتماد به نفس…………………………………………………………………….30 2-2-16-2- نقش ورزش در ترشح اندروفین­ها……………………………………………………….31 2-2-16-3- ورزش و جامعه پذیری……………………………………………………………………..31 2-2-17- استفاده از ورزش در جهت کم کردن سوء مصرف مواد در جوانان………………….33 2-2-18- ارزش و محدودیت­های ورزش…………………………………………………………………34 2-2-19- نفس ورزش………………………………………………………………………………………….34 2-2-20- گستره­ی ورزش…………………………………………………………………………………….36 2-2-21- ورزش­ها در اوقات فراغت……………………………………………………………………….37 2-2-22- کارکردهای اوقات فراغت ………………………………………………………………………38 2-2-22-1- استراحت و رفع خستگی جسمانی و روانی………………………………………….38 2-2-22-2- تفریح…………………………………………………………………………………………..38 2-2-22-3- کارکرد متعالی و اصلاحی……………………………………………………………….38 2-2-22-4- شکوفایی خلاقیت………………………………………………………………………….39 2-2-22-5- بهداشت روانی……………………………………………………………………………..39 2-2-22-6- اوقات فراغت و توسعه‌ی مهارت‌های شناختی……………………………………..40 2-2-22-7- اوقات فراغت و مهارت‌های حسی و حرکتی………………………………………. 40 2-3- پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 40 2-3-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………40 2-3-2- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………… 43 2-3-3- جمع بندی………………………………………………………………………………………………45 فهرست مطالب عنوان صفحه فصل سوم- روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………….46 3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..47 3-2- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 47 3-3- جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………….. 47 3-4- نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………..47 3-5- متغیر­های وارد در تحقیق ………………………………………………………………………………… 48 3-6- روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………….48 3-7- روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..48 3-8- روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………….. 54 3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………… 54 فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده های تحقیق……………………………………………………55 4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………56 4-2- یافته های توصیفی تحقیق………………………………………………………………………………….56 4-3- آزمون فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………..70 4-3-1- فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………………70 4-3-2- فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………………70 4-3-3- فرضیه سوم تحقیق………………………………………………………………………………….71 4-3-4- فرضیه چهارم تحقیق………………………………………………………………………………..72 فصل پنچم – بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………..76 5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………77 5-2- خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………77 5-3- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………….80 5-3-1- بحث و نتیجه­گیری فرضیه اول…………………………………………………………………..80 5-3-2- بحث و نتیجه­گیری فرضیه دوم…………………………………………………………………..81 فهرست مطالب عنوان صفحه 5-3-3- بحث و نتیجه­گیری فرضیه سوم…………………………………………………………………..82 5-3-4- بحث و نتیجه­گیری فرضیه چهارم………………………………………………………………..83 5-4- پیشنهادهای برخاسته از تحقیق……………………………………………………………………………84 5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………….85 منابع ………………………………………………………………………………………………………………………86 پیوست­ها­ ………………………………………………………………………………………………………………90 فهرست جداول عنوان صفحه جدول شماره3-1 آزمون کیزر – می یر – الکین…………………………………………………………….49 جدول شماره3-2 آزمون بارتلت…………………………………………………………………………………49 جدول شماره3-3 اشتراکات مربوط به سوالات………………………………………………………………50 جدول شماره 3-4 نتایج واریانس­های تشریح شده…………………………………………………………..52 جدول شماره 3-5 بارهای عاملی هریک از گویه­ها در عامل­های باقی­مانده با چرخش…………..53 جدول شماره 4-1 وضعیت سنی …………………………………………………………………………………56 جدول شماره 4-2 توزیع افراد ­براساس تحصیلات………………………………………………………….57 جدول شماره 4-3 توزیع افراد بر اساس بهترین مقام ورزشی فرد را نمایش می­دهد………………..58 جدول شماره 4-4 توصیف رشته­های ورزشی که افراد در آن­ها دارای مقام قهرمانی هستند…….59 جدول شماره 4-5 وضعیت تأهل………………………………………………………………………………….60 جدول شماره 4-6 توصیف اولین ماده مخدری که افراد استفاده کرده­اند……………………………..60 جدول شماره 4-7 توصیف مدت زمانی که از اولین مصرف می­گذرد……………………………….61 جدول شماره 4-8 دلیل اصلی گرایش به اعتیاد……………………………………………………………….63 جدول شماره4-9 تعداد اقدام به ترک…………………………………………………………………………. 64 جدول شماره4-10 مدت زمانی که از اولین ترک می­گذرد……………………………………………..65 جدول شماره4-11 وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه در قبل و بعد از اعتیاد…………………………65 جدول شماره 4-12 وضعیت درآمد افراد…………………………………………………………………….. 66 جدول شماره 4-13 میزان فعالیت بدنی بعد از ترک اعتیاد در هفته……………………………………..67 جدول شماره 4-14 نوع فعالیت بدنی پس از اعتیاد که فرد انجام می­دهد……………………………..68 جدول شماره 4-15 اولویت های اوقات فراغتی افراد مورد مطالعه………………………………………69 جدول شماره 4-16 نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………70 جدول شماره4-17 نتایج آزمون تی تک نمونه­ای…………………………………………………………..70 جدول شماره4-18 نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………71 جدول شماره 4-19 نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر……………………………… 72 فهرست جداول عنوان صفحه جدول شماره 4-20 نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی در مورد مشخص کردن محل اختلاف ها…..72 جدول شماره 4-21 نتایج مربوط به رتبه بندی ادراک معتادین از نقش ورزش در موفقیت درمان……………………………………………………………………………………………………………………..73 جدول شماره4-22 رتبه بندی موارد مربوط به ادراک جسمانی……………………………………….. 73 جدول شماره4-23 رتبه بندی موارد مربوط به ادراک روانی…………………………………………….74 جدول شماره4-24 رتبه بندی موارد مربوط به نقش در ادراک نگرشی………………………………75 فهرست نمودارها عنوان صفحه نمودار شماره 3-1 نمودار اسکری و مقادیر ویژه عامل­های استخراجی……………………………….51 نمودار شماره 4-1 توصیف وضعیت داشتن سابقه قهرمانی در مسابقات ورزشی را نشان می­دهد.57 نمودار شماره 4-2 وجود فرد معتاد دیگری در خانواده را نشان می­دهد………………………………..62 1-1) مقدمه اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده مصرف داروی طبیعی یا صنعتی به شمار می­رود(مرتضوی قهی،1382). در واقع اعتیاد تحت تاثیر عوامل موثری همچون ژنتیک، روانی، جسمی و اجتماعی قرار می­گیرد­(برجانس و همکاران، 1390؛ مرادی،1391). وابستگی به مواد مخدر یک تهدید مهم سلامتی و معضل بزرگ روانی و اجتماعی است(نخعی امرودی،1388). از جمله خصوصیات این حالت، وابستگی روانی و جسمانی به آن است(مرتضوی قهی،1382). فرد معتاد خواسته یا ناخواسته زمانیکه دچار این بیماری خانمان سوز می­شود دیگر تا حد زیادی قدرت تصمیم­گیری صحیح و متناسب با وضعیت­های مختلف در جامعه را به دلیل عدم کنترل حالات روحی و روانی خود از دست می­دهد. امروزه راه­های زیادی برای درمان افراد معتاد وجود دارد، به هر حال آنچه اهمیت دارد این موضوع است که فرد معتاد براساس شرایط و مشخصات خود به برنامه­های مناسب درمانی هدایت شود. برنامه­های درمانی شامل سم­زدایی و درمان­های نگهدارنده می­باشند(مقدس تبریزی،1388). مکری (2002) ذکر می­کند در واقع درمان دارویی سم­زدایی بخش کوچکی از درمان اعتیاد است و بعد از اتمام سم­زدایی در صورت فقدان درمان نگهدارنده، میزان بازگشت اعتیاد بسیار بالاست، در حقیقت با ایجاد تغییر در سبک و شیوه زندگی این افراد وتغییر در نگرش این افراد می­توان به موفقیت در درمان­های دارویی بهبود بخشید(خورجهانی،1385؛ مقدس تبریزی،1388). امروزه تفریح و چگونگی گذران اوقات فراغت وسیله­ای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است و عاملی برای جلوگیری از کج روی­های اجتماعی به شمار می­آید(مرادی،1391). افروز (1382) جمله­ی جالبی را راجع به اوقات فراغت بیان می­کند به این صورت که اوقات فراغت مانند شمشیر دو لبه­ای است که یک لبه­ی آن می­تواند زمینه­ساز خلاقیت و هنرآرایی و لبه­ی دیگر آن عاملی در جهت گرایش به بزهکاری و آسیب اجتماعی باشد(مرادی،1391). پوراصل و همکاران (2007) در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که یکی از راه­های پیشگیری از روی آوردن جوانان به مصرف مواد مخدر، اشاعه تفریحات سالم و شرکت در فعالیت­های ورزشی است که در ایجاد زندگی سالم، ارتقا سلامت و بهداشت افراد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. ارتقاء سلامت نیاز به انجام رفتارهای سالم متعدد و متنوع دارد(طارمیان،1390؛ مرادی،1391). شرکت در فعالیت­های ورزشی به هنگام اوقات فراغت می­تواند نقش بازدارنده و کنترل شده­ای برای این افراد در درمان و جلوگیری از بازگشت این افراد به مواد مخدر داشته باشد. بطور کلی ورزش و بازی با فعال­سازی سیستم­های مختلف بدن وترشح هورمون­های سروتونین واندروفین باعث ایجاد شادکامی و وابستگی به ورزش می­شود و در نتیجه از روی آوردن فرد به مواد مخدر ممانعت به عمل می­آورد(خورجهانی،1385). به طور کلی درمان اعتیاد روندی طولانی، سخت، پیچیده و توام با عودهای مکرر(مصرف دوباره معتاد بعد از مدتی ترک) است، لذا امروزه ورزش به عنوان یک عامل تسهیل­کننده در جهت کنترل و ترک اعتیاد در بین افراد معتاد استفاده می­شود(مقدس تبریزی،1388). از لحاظ تحقیقاتی که در این زمینه انجام شد اکثر تحقیقات تاثیر ورزش در موفقیت ترک اعتیاد به سیگار را تائید کرده­اند در حالی که در رابطه با تاثیر مثبت ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در ترک اعتیاد به مواد مخدر دیگر نتیجه قطعی منتشر نشده(زچوکه و همکاران[1]، 2012) و یا اگر تاثیر ورزش مورد بررسی قرار گرفته بصورت دوره­ی تمرینی بوده است نه بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی که موجب پوشش زمان­های فراغت افراد می­شود(مقدس تبریزی،1388)، بنابراین مطالعه حاضر در پی پاسخ به این سوال است که نظر معتادین پس از گذران دوره سم­زدایی در مورد میزان اثر بخشی ورزش و فعالیت بدنی بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی در موفقیت ترک آنان چگونه بوده است؟ 1-2) تعریف مسئله معضل اعتیاد به مواد مخدر خاص ایران نیست بلکه بلای بزرگ معاصر است بطوریکه هر یک از کشورهای جهان به نحوی درگیر معضل اعتیاد هستند(عزیزی،1382). باتوجه به اینکه کشور ما دارای جمعیت جوان است و از سوی دیگر با بزرگترین کشور تولید کننده همسایه می­باشد(طارمیان،1390) و مرگ سالانه بیش از چهار هزار نفر در کشور بر اثر اعتیاد و حدود 5/2 تا4 میلیون معتاد در کشور گزارش شده است و از طرفی نتایج نشان می­دهد بطور رسمی یک میلیون و 800 هزار نفر در کشور به صورت تفننی و دائم مواد مخدر مصرف می­کنند(ستاد مبارزه با مواد مخدر). ارزیابی سریع وضعیت سوء مصرف مواد مخدر در ایران مشخص کرده که در سال­های اخیر به طور متوسط میزان رشد سالانه مصرف مواد مخدر 8 درصد است. با مقایسه این نرخ با رشد جمعیت ملاحظه می­شود که میزان رشد مصرف مواد بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت است و همچنین میزان رشد مصرف تزریقی مواد شیب تندتری داشته و بطور متوسط سالی 33 درصد می­باشد(مرادی،1391). برآورد می­شود که ترکیبی از رژیم غذایی نامناسب، فعالیت­بدنی ناکافی و استعمال دخانیات علل اصلی بالغ بر 80% از مرگ و میر­های زودرس ناشی از بیماری­های قلبی _عروقی می­باشند(خورجهانی،1385). چنین روند رو به رشدی حاکی از آن دارد که روش­های معمول پیشگیری، معالجه یا مبارزه تاکنون کارساز نبوده­اند(فاضلی،1382) به همین دلیل است که احتمال بازگشت معتادین به مواد مخدر در حال حاضر بالاست بطوریکه 66% ظرف شش ماه اول ترک مواد مخدر دوباره به سمت اعتیاد باز می­گردند و این تعداد ظرف یکسال به 86 تا 88 درصد می­رسد(عزیزی،1382؛ یحیی­زاده،1380). بنابراین اعتیاد به عنوان خطرناک­ترین معضل جامعه به خصوص برای جوانان این مرز و بوم بوده و این امر لزوم برنامه­های جامع مبارزه با مواد مخدر را بیش از گذشته پر­رنگ می­کند. ضمن آنکه برای اعتیاد به بسیاری از مواد روان­گردان درمان استاندارد و قطعی متکی بر شواهد علمی وجود ندارد(طارمیان،1390). دیوید هولمز[2] (2012)تحت عنوان چالش، درمان اعتیاد بوسیله داروهای تجویزی را بسیار دشوار عنوان می کند و بازگشت اعتیاد را یک معضل بیان می­دارد. مطالعات نشان می­دهد بلافاصله پس از مرخص شدن از بیمارستان یا مراکز باز­پروری، دوره بسیار حساسی است که افراد تحت درمان، در معرض خطر بسیاربالای برگشت به مصرف مواد مخدر قرار دارند و اگر بیماران بهبود یافته این دوره را با موفقیت طی کنند می­توان به نتایج درمان امیدوار بود. اما نتایج حاکی از بازگشت این افراد به مواد مخدر می­باشد. متادون در حال حاضر تنها دارویی است که برای درمان وابستگی به موادمخدر بکار برده می­شود که در برخی مواقع عوارض غیر قابل جبرانی نیزدارد(هندرر[3]،2012). مشکل اصلی درمان دارویی اوپیوئیدی، میزان پایین ماندگاری بر درمان است(حسینی و همکاران،1389). در جهان، صدها فعالیت ورزشی وجود دارند که از الگو­های حرکتی مشخصی پیروی می­نمایند. از ویژگی­های مهم این فعالیت­های بدنی عدم محدودیت سنی و یا جنسیتی می­باشد و افراد جامعه با خصوصیات مختلف می توانند از آن بهره ببرند. یکی از اقشار جامعه، معتادان هستند که می­توانند با انجام فعالیت­های بدنی از نقش احتمالی آن در درمان اعتیاد بهره­مند شوند(حاجی­رسولی،1390). در خصوص فواید ثابت شده فعالیت­های بدنی دیوسالار(1389) اظهار می­دارد که مشارکت منظم و متداوم در فعالیت­های بدنی برای افرادی که با آسیب روان­شناختی جدی روبرو هستند فواید لاینفک افزایش بهزیستی همگانی، افزایش شادابی وطراوت و کاهش اضطراب و استرس را به دنبال خود دارد. مقدس تبریزی (1388) بر این عقیده است که ورزش و فعالیت­بدنی بر درمان و بهبود کیفیت زندگی معتادان تحت درمان با متادون موثر است. بهرام فر(1379) درپژوهش خود رابطه بین مشارکت در فعالیت­های بدنی و سلامت روان­شناختی افراد را مورد بررسی وتحلیل قرار داد که بررسی­ها تاثیر مثبت مشارکت در فعالیت­های بدنی را بر شادابی، طراوت، کسب لذت و هیجان، کاهش افسردگی، افزایش عزت نفس، بهبود خود اثر بخشی نشان داده است تا آنجا که فواید انجام فعالیت­بدنی در افرادی که مشکلات روانی دارند تایید شده است(مرادی،1391). میشل و همکارانش[4] (1999) در مطالعه خود به بررسی و تاثیر برنامه تمرینات ورزشی با سایر برنامه­های درمانی شناختی– رفتاری بر روی زنان سیگاری، به این نتیجه رسیدند که تمرینات ورزشی، اجتناب و پرهیز از استعمال سیگار را پس از برنامه درمانی به مدت 3 تا 12ماه افزایش می­دهد. کرباسی (1364) در مطالعه­ای به شناخت و بررسی ویژگی­های اعتیاد در استان کرمان و بازشناسی عوامل تاثیرگذار برآن پرداخت و به این نتیجه رسید که ورزش و فعالیت­بدنی به صورت منظم و مستمر به عنوان یک ابزار کنترل کننده و تسهیل در ترک مواد مخدر وهمچنین جلوگیری از اعتیاد می­باشد. با توجه به تحقیقات اندکی که در این حوزه صورت گرفته است به میزان تاثیر ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در بین این افراد به وضوح مورد مطالعه قرار نگرفته تا نقش ورزش با دو هدف افزایش سلامت جسمانی _ روانی و پر کردن اوقات فراغت معتادین با فعالیت­های­بدنی و تفریحی مشخص شود و با توجه به فوایدی که در اثر ورزش منظم بیان می­شود، هاسن­بلاس(2002) بیان می­کند که تاثیرات ورزش برتعادل شرایط روانی و فیزیولوژیکی بدن هنوز ناشناخته باقی مانده و این ابهام وجود دارد که انجام ورزش در چه شرایطی مناسب است (نخعی امرودی،1388). پرسش­های زیادی برای عموم راجع به اعتیاد مطرح است از جمله اینکه چه عواملی می­تواند در کاهش عوارض ناشی از اعتیاد موثر باشد، با توجه به اهمیت بسیار زیادی که نگرش و ادراک معتادان در موفقیت ترک آنها دارد، از این رو مطالعه حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که ادراک معتادین از نقش ورزش دراوقات فراغت بر موفقیت ترک آنها چگونه است؟ 1-3 ) اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق یکی از بلاهای خانمان سوز که آفتی بر پیکر جوامع بشری است، مساله مواد مخدر و اعتیاد است که قدرت تفکر، خلاقیت، توان، کوشش و سازندگی را از انسان­ها گرفته و بنیان خانواده و اعتقاد و باورهای دینی آنها را در معرض نابودی و از هم پاشیدگی قرار داده است و متاسفانه روز به روز رو به گسترش است. کمتر کشوری است که مهم­ترین و یا یکی از عمده مشکلاتش، مساله مواد مخدر و اعتیاد نباشد. همه ساله مبلغ هنگفتی صرف مبارزه با اعتیاد می­گردد، ولی همچنان باندهای قاچاق مواد مخدر و تعداد معتادان در حال افزایش است. سازندگی­ها رو به سوزندگی، توانایی­ها رو به ناتوانی، ثروت­ها رو به انهدام و نابودی و میکده­ی خیالی معتاد نیز به ماتم کده­ای سرد مبدل می­گردد. در سال­های اخیر مصرف مواد مخدر در سراسر جهان افزایش یافته است(سراج خرمی،1382). علاوه بر رشد روزافزون اعتیاد، ایران نیز از جمله بزرگترین مصرف کنندگان هروئین، تریاک و مواد شبه افیونی مصنوعی در جهان است. بگونه­ای که تعداد 5/2 تا 4 میلیون معتاد در کشور داریم که روزانه 10 نفر از آنها در کشور به علت مصرف مواد مخدر می­میرند(نخعی امرودی،1388). وجود و وفور مواد مخدر و سهولت دسترسی به آن، ضعف قوانین و مقررات جاری کشور و مشکلات و تنگناهای قانونی برخورد با این پدیده، سود بخش بودن قاچاق مواد مخدر و عدم توجه به همه ابعاد اعتیاد در درمان و وجود درمان­های ناقص و پزشکی و … از جمله عوامل مهم اجتماعی هستند که توجه به آن­ها ضرورت دارد بطوریکه امروزه مبالغه نیست اگر هر نوع پژوهشی در حوزه مصرف مواد که بتواند به ایجاد، ارزیابی و بررسی شیوه­های درمانی و ترک اعتیاد به وسیله فعالیت­بدنی و ورزش که متناسب با زمینه فرهنگی جامعه باشد، ارزش حیاتی و بی­قید و شرطی دارد(امیری،1389؛ مقدس تبریزی،1388). هزینه­های سرسام­آوری که اعتیاد بر خانواده­ها و جوامع تحمیل می­کند و نیز مضرات بسیاری که در جنبه­های جسمانی، روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره بر مردم کشور ما وارد می­آورد دلایل موجهی بر لزوم پیدا کردن راه­های مناسب جهت ترک مناسب و موفق معتادین می­باشد. با توجه به مطالب ذکر شده و نقش اوقات فراغت در زندگی افراد مانند هر نهاد و عامل دیگری، دارای کارکردهای اجتماعی است که از مهم­ترین کارکردهای اوقات فراغت، غنی ساختن کیفیت زندگی، رشد ابعاد مختلف فردی و پیشگیری از استفاده­های ضد اجتماعی و بزهکارانه از وقت آزاد است. باتوجه به شیوع روز افزون اعتیاد به مواد مخدر که شیب تند گسترش آن را در آمارهای منتشره می­توان دید و از سوی دیگر در معرض تهدید قرار گرفتن قشر جوان جامعه و کاهش سن شیوع اعتیاد تا 9 سالگی ضرورت مقابله همه جانبه با این موضوع برای همه روشن می­باشد(برجانس و همکاران،1390). از آنجا که جهت بهره­برداری هر چه بهتر از اوقات فراغت بخصوص فعالیت­های بدنی برای معتادین، لزوم ارائه برنامه­ای که صحیح و منطبق بر نیاز­ها و علایق افراد باشد، انکار ناپذیر است و این برنامه­ریزی نیازمند پژوهش و مطالعات دقیق و گسترده­ای در مورد این گروه از افراد جامعه و مشکلات و محدودیت­های آنان می­باشد (مرادی،1391). با توجه به اینکه تحقیق حاضر متفاوت از بسیاری از تحقیقات نقش ورزش در موفقیت ترک را از دیدگاه افراد معتادی که درگیر آن هستند می­سنجد، امید در این است که بتوان روش­های ترک اعتیاد قابل اجرا و موثر­تری را یافت تا از تحمیل هزینه­های چند جانبه اعتیاد بر جامعه کاست. پیش بینی می­شود تمامی ارگان­ها و سازما­هایی که به نوعی در حال مبارزه با معضل اعتیاد هستند از قبیل: ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی، دانشگاه­ها، ادارات تربیت بدنی و …. بتوانند از نتایج این تحقیق بهره ببرند تا بتوانند در راه کاهش عوارض ناشی از اعتیاد و در نهایت درمان اعتیاد موفق و کارآمدتر عمل کنند. 1-4) اهداف تحقیق 1-4-1) هدف کلی

2-2-  مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………… 13

2-2-1-  تاریخچه مواد مخدر………………………………………………………………………………  13

2-2-2-  تاریخچه مواد مخدر و تریاک در ایران……………………………………………………….14

2-2-3-  دسته بندی مواد مخدر……………………………………………………………………………. 16

2-2-4-  زیان­های مواد مخدر………………………………………………………………………………. 16

2-2-4-1-  زیان­های بهداشتی………………………………………………………………………….  16

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                         صفحه

2-2-4-2-   زیان­های اقتصادی………………………………………………………………………..  16

2-2-4-3-   زیان­های اجتماعی………………………………………………………………………….. 17

2-2-4-4-  زیان­های سیاسی……………………………………………………………………………… 17

2-2-5-  بررسی اجمالی گرایش به مواد مخدر………………………………………………………..  18

2-2-5-1-  عوامل فردی………………………………………………………………………………..   18

2-2-5-2- عوامل اجتماعی……………………………………………………………………………    18

2-2-5-3-  عوامل جغرافیایی……………………………………………………………………………  19

2-2-6-  آثار و علائم ظاهری فرد معتاد…………………………………………………………………   19

2-2-7-  مهم­ترین  آثار رفتاری اعتیاد ………………………………………………………………….   20

2-2-8-  ترک مواد افیونی…………………………………………………………………………………..  21

2-2-9- علایم ترک مواد افیونی شامل موارد زیر است؛…………………………………………..   21

2-2-10-  فرایند بهبودی.. …………………………………………………………………………………  21

2-2-11-  شیوه های مبارزه  با مواد مخدر……………………………………………………………..   22

2-2-12-  هفت روش درمان اعتیاد در ایران…………………………………………………………… 23

2-2-12-1- درمان نگهدارنده با متادون، بوپره نورفین و شربت تریاک………………………23

2-2-12-2- درمان سم زدایی با متادون یا بوپره نورفین………………………………………… 24

2-2-12-3-  درمان سریع و فوق سریع………………………………………………………………. 24

2-2-12-4-  درمان با بستری طولانی مدت………………………………………………………….24

2-2-12-5-  درمان اقامتی در کمپ……………………………………………………………………25

2-2-12-6-  کنگره 60…………………………………………………………………………………….25

2-2-12-7-  NA یا جمعیت معتادان گمنام…………………………………………………………25

2-2-13-  نتایج قابل حصول در فرایند ترک اعتیاد…………………………………………………….26

2-2-13-1-  موفقیت……………………………………………………………………………………. 26

2-2-13-2-  شکست…………………………………………………………………………………….. 26

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                    صفحه

2-2-14-  نقش روان­ پزشکان، پزشکان عمومی، دارو سازان و متخصصین سایر رشته­ ها….. 27

2-2-15-  شش راه افزایش موفقیت درمان اعتیاد………………………………………………………. 28

2-2-16- برخی دلایل برای درمان اعتیاد با ورزش………………………………………………………30

2-2-16-1- ورزش و اعتماد به نفس…………………………………………………………………….30

2-2-16-2- نقش ورزش در ترشح اندروفین­ها……………………………………………………….31

2-2-16-3- ورزش و جامعه پذیری……………………………………………………………………..31

2-2-17-  استفاده از ورزش در جهت کم کردن سوء مصرف مواد در جوانان………………….33

2-2-18-  ارزش و محدودیت­های ورزش…………………………………………………………………34

2-2-19-  نفس ورزش………………………………………………………………………………………….34

2-2-20-  گستره­ی ورزش…………………………………………………………………………………….36

2-2-21-  ورزش­ها در اوقات فراغت……………………………………………………………………….37

2-2-22-  کارکردهای اوقات فراغت ………………………………………………………………………38

2-2-22-1-   استراحت و رفع خستگی جسمانی و روانی………………………………………….38

2-2-22-2-  تفریح…………………………………………………………………………………………..38

2-2-22-3-   کارکرد متعالی و اصلاحی……………………………………………………………….38

2-2-22-4-   شکوفایی خلاقیت………………………………………………………………………….39

2-2-22-5-   بهداشت روانی……………………………………………………………………………..39

2-2-22-6-   اوقات فراغت و توسعه‌ی مهارت‌های شناختی……………………………………..40

2-2-22-7-  اوقات فراغت و مهارت‌های حسی و حرکتی………………………………………. 40

2-3-  پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 40

2-3-1-  تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………40

2-3-2-  تحقیقات انجام شده در خارج از کشور………………………………………………………  43

 2-3-3-  جمع بندی………………………………………………………………………………………………45

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه

فصل سوم- روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………….46

3-1-  مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..47

3-2-  روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 47

3-3-  جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………………….. 47

3-4-  نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………..47

3-5-  متغیر­های وارد در تحقیق ………………………………………………………………………………… 48

3-6-  روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………….48

3-7-  روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..48

3-8-  روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………….. 54

3-9-  روش تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………… 54

فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده های تحقیق……………………………………………………55

4-1-  مقدمه……………………………………………………………………………………………………………56

4-2-  یافته های توصیفی تحقیق………………………………………………………………………………….56

4-3-  آزمون فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………..70

4-3-1-  فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………………70

4-3-2-  فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………………70

4-3-3-   فرضیه سوم تحقیق………………………………………………………………………………….71

4-3-4-  فرضیه چهارم تحقیق………………………………………………………………………………..72

فصل پنچم – بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………..76

5-1-  مقدمه……………………………………………………………………………………………………………77

5-2-  خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………77

5-3- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………….80

5-3-1-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه اول…………………………………………………………………..80

5-3-2-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه دوم…………………………………………………………………..81

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                               صفحه

 

5-3-3-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه سوم…………………………………………………………………..82

5-3-4-  بحث و نتیجه­گیری فرضیه چهارم………………………………………………………………..83

5-4-  پیشنهادهای برخاسته از تحقیق……………………………………………………………………………84

5-5-  پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………….85

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………86

پیوست­ها­   ………………………………………………………………………………………………………………90

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                             صفحه

جدول شماره3-1 آزمون کیزر – می یر – الکین…………………………………………………………….49

جدول شماره3-2  آزمون بارتلت…………………………………………………………………………………49

جدول شماره3-3  اشتراکات مربوط به سوالات………………………………………………………………50

جدول شماره 3-4 نتایج واریانس­های تشریح شده…………………………………………………………..52

جدول شماره 3-5  بارهای عاملی هریک از گویه­ها در عامل­های باقی­مانده با چرخش…………..53

جدول شماره 4-1 وضعیت سنی …………………………………………………………………………………56

جدول شماره 4-2  توزیع افراد ­براساس تحصیلات………………………………………………………….57

جدول شماره 4-3 توزیع افراد بر اساس بهترین مقام ورزشی فرد را نمایش می­دهد………………..58

جدول شماره 4-4 توصیف رشته­های  ورزشی که افراد در آن­ها دارای مقام قهرمانی هستند…….59

جدول شماره 4-5 وضعیت تأهل………………………………………………………………………………….60

جدول شماره 4-6 توصیف اولین ماده مخدری که افراد استفاده کرده­اند……………………………..60

جدول شماره 4-7 توصیف مدت زمانی که از اولین مصرف  می­گذرد……………………………….61

جدول شماره 4-8 دلیل اصلی گرایش به اعتیاد……………………………………………………………….63

جدول شماره4-9 تعداد اقدام به ترک…………………………………………………………………………. 64

جدول شماره4-10 مدت زمانی که از اولین ترک می­گذرد……………………………………………..65

جدول شماره4-11 وضعیت شغلی افراد مورد مطالعه در قبل و بعد از اعتیاد…………………………65

جدول شماره 4-12 وضعیت درآمد افراد…………………………………………………………………….. 66

جدول شماره 4-13 میزان فعالیت بدنی بعد از ترک اعتیاد در هفته……………………………………..67

جدول شماره 4-14 نوع فعالیت بدنی پس از اعتیاد که فرد انجام می­دهد……………………………..68

جدول شماره 4-15 اولویت های اوقات فراغتی افراد مورد مطالعه………………………………………69

جدول شماره 4-16  نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………70

جدول شماره4-17  نتایج آزمون تی تک نمونه­ای…………………………………………………………..70

جدول شماره4-18   نتایج آزمون تی تک نمونه ای…………………………………………………………71

جدول شماره 4-19  نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر……………………………… 72

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                              صفحه

جدول شماره 4-20  نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی در مورد مشخص کردن محل اختلاف ها…..72

جدول شماره 4-21  نتایج مربوط به رتبه بندی ادراک معتادین از نقش ورزش در موفقیت درمان……………………………………………………………………………………………………………………..73

جدول شماره4-22  رتبه بندی موارد مربوط به ادراک جسمانی……………………………………….. 73

جدول شماره4-23  رتبه بندی موارد مربوط به ادراک روانی…………………………………………….74

جدول شماره4-24  رتبه بندی موارد مربوط به نقش در ادراک نگرشی………………………………75

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                      صفحه

نمودار شماره 3-1  نمودار اسکری و مقادیر ویژه عامل­های استخراجی……………………………….51

نمودار شماره 4-1 توصیف وضعیت داشتن سابقه قهرمانی در مسابقات ورزشی را نشان می­دهد.57

نمودار شماره 4-2 وجود فرد معتاد دیگری در خانواده را نشان می­دهد………………………………..62

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1) مقدمه
اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده مصرف داروی طبیعی یا صنعتی به شمار می­رود(مرتضوی قهی،1382).  در واقع اعتیاد تحت تاثیر عوامل موثری همچون ژنتیک، روانی، جسمی و اجتماعی قرار می­گیرد­(برجانس و همکاران، 1390؛ مرادی،1391). وابستگی به مواد مخدر یک تهدید مهم سلامتی و معضل بزرگ روانی و اجتماعی است(نخعی امرودی،1388). از جمله خصوصیات این حالت، وابستگی روانی و جسمانی به آن است(مرتضوی قهی،1382). فرد معتاد خواسته یا ناخواسته زمانیکه دچار این بیماری خانمان سوز می­شود دیگر تا حد زیادی قدرت تصمیم­گیری صحیح و متناسب با وضعیت­های مختلف در جامعه را به دلیل عدم کنترل حالات روحی و روانی خود از دست می­دهد. امروزه راه­های زیادی برای درمان افراد معتاد وجود دارد، به هر حال آنچه اهمیت دارد این موضوع است که فرد معتاد براساس شرایط و مشخصات خود به برنامه­های مناسب درمانی هدایت شود. برنامه­های درمانی شامل سم­زدایی و درمان­های نگهدارنده می­باشند(مقدس تبریزی،1388). مکری (2002) ذکر می­کند در واقع درمان دارویی سم­زدایی بخش کوچکی از درمان اعتیاد است و بعد از اتمام سم­زدایی در صورت فقدان درمان نگهدارنده، میزان بازگشت اعتیاد بسیار بالاست، در حقیقت با ایجاد تغییر در سبک و شیوه زندگی این افراد وتغییر در نگرش این افراد می­توان به موفقیت در درمان­های دارویی بهبود بخشید(خورجهانی،1385؛ مقدس تبریزی،1388).

امروزه تفریح و چگونگی گذران اوقات فراغت وسیله­ای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است و عاملی برای جلوگیری از کج روی­های اجتماعی به شمار می­آید(مرادی،1391). افروز (1382) جمله­ی جالبی را راجع به اوقات فراغت بیان می­کند به این صورت که اوقات فراغت مانند شمشیر دو لبه­ای است که یک لبه­ی آن می­تواند زمینه­ساز خلاقیت و هنرآرایی و لبه­ی دیگر آن عاملی در جهت گرایش به بزهکاری و آسیب اجتماعی باشد(مرادی،1391). پوراصل و همکاران (2007) در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که یکی از راه­های پیشگیری از روی آوردن جوانان به مصرف مواد مخدر، اشاعه تفریحات سالم و شرکت در فعالیت­های ورزشی است که در ایجاد زندگی سالم، ارتقا سلامت و بهداشت افراد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. ارتقاء سلامت نیاز به انجام رفتارهای سالم متعدد و متنوع دارد(طارمیان،1390؛ مرادی،1391). شرکت در فعالیت­های ورزشی به هنگام اوقات فراغت می­تواند نقش بازدارنده و کنترل شده­ای برای این افراد در درمان و جلوگیری از بازگشت این افراد به مواد مخدر داشته باشد. بطور کلی ورزش و بازی با فعال­سازی سیستم­های مختلف بدن وترشح هورمون­های سروتونین واندروفین باعث ایجاد شادکامی و وابستگی به ورزش می­شود و در نتیجه از روی آوردن فرد به مواد مخدر ممانعت به عمل می­آورد(خورجهانی،1385). به طور کلی درمان اعتیاد روندی طولانی، سخت، پیچیده و توام با عودهای مکرر(مصرف دوباره معتاد بعد از مدتی ترک) است، لذا امروزه ورزش به عنوان یک عامل تسهیل­کننده در جهت کنترل و ترک اعتیاد در بین افراد معتاد استفاده می­شود(مقدس تبریزی،1388). از لحاظ تحقیقاتی که در این زمینه انجام شد اکثر تحقیقات تاثیر ورزش در موفقیت ترک اعتیاد به سیگار را تائید کرده­اند در حالی که در رابطه با تاثیر مثبت ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در ترک اعتیاد به مواد مخدر دیگر نتیجه قطعی منتشر نشده(زچوکه و همکاران[1]، 2012) و یا اگر تاثیر ورزش مورد بررسی قرار گرفته بصورت دوره­ی تمرینی بوده است نه بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی که موجب پوشش زمان­های فراغت افراد می­شود(مقدس تبریزی،1388)، بنابراین مطالعه حاضر در پی پاسخ به این سوال است که نظر معتادین پس از گذران دوره سم­زدایی در مورد میزان اثر بخشی ورزش و فعالیت بدنی بعنوان فعالیتی اوقات فراغتی در موفقیت ترک آنان چگونه بوده است؟

 

1-2) تعریف مسئله
معضل اعتیاد به مواد مخدر خاص ایران نیست بلکه بلای بزرگ معاصر است بطوریکه هر یک از کشورهای جهان به نحوی درگیر معضل اعتیاد هستند(عزیزی،1382). باتوجه به اینکه کشور ما دارای جمعیت جوان است و از سوی دیگر با بزرگترین کشور تولید کننده همسایه می­باشد(طارمیان،1390) و مرگ سالانه بیش از چهار هزار نفر در کشور بر اثر اعتیاد و حدود 5/2 تا4 میلیون معتاد در کشور گزارش شده است و از طرفی نتایج نشان می­دهد بطور رسمی یک میلیون و 800 هزار نفر در کشور به صورت تفننی و دائم مواد مخدر مصرف می­کنند(ستاد مبارزه با مواد مخدر). ارزیابی سریع وضعیت سوء مصرف مواد مخدر در ایران مشخص کرده که در سال­های اخیر به طور متوسط میزان رشد سالانه مصرف مواد مخدر 8 درصد است. با مقایسه این نرخ با رشد جمعیت ملاحظه می­شود که میزان رشد مصرف مواد بیش از سه برابر نرخ رشد جمعیت است و همچنین میزان رشد مصرف تزریقی مواد شیب تندتری داشته و بطور متوسط سالی 33 درصد می­باشد(مرادی،1391). برآورد می­شود که ترکیبی از رژیم غذایی نامناسب، فعالیت­بدنی ناکافی و استعمال دخانیات علل اصلی بالغ بر 80% از مرگ و میر­های زودرس ناشی از بیماری­های قلبی _عروقی می­باشند(خورجهانی،1385). چنین روند رو به رشدی حاکی از آن دارد که روش­های معمول پیشگیری، معالجه یا مبارزه تاکنون کارساز نبوده­اند(فاضلی،1382) به همین دلیل است که احتمال بازگشت معتادین به مواد مخدر در حال حاضر بالاست بطوریکه 66% ظرف شش ماه اول ترک مواد مخدر دوباره به سمت اعتیاد باز می­گردند و این تعداد ظرف یکسال به 86 تا 88 درصد می­رسد(عزیزی،1382؛ یحیی­زاده،1380). بنابراین اعتیاد به عنوان خطرناک­ترین معضل جامعه به خصوص برای جوانان این مرز و بوم بوده و این امر لزوم برنامه­های جامع مبارزه با مواد مخدر را بیش از گذشته پر­رنگ می­کند. ضمن آنکه برای اعتیاد به بسیاری از مواد روان­گردان درمان استاندارد و قطعی متکی بر شواهد علمی وجود ندارد(طارمیان،1390).

دیوید هولمز[2] (2012)تحت عنوان چالش، درمان اعتیاد بوسیله داروهای تجویزی را بسیار دشوار عنوان می کند و بازگشت اعتیاد را یک معضل بیان می­دارد. مطالعات نشان می­دهد بلافاصله پس از مرخص شدن از بیمارستان یا مراکز باز­پروری، دوره بسیار حساسی است که افراد تحت درمان، در معرض خطر بسیاربالای برگشت به مصرف مواد مخدر  قرار دارند و اگر بیماران بهبود یافته این دوره را با موفقیت طی کنند می­توان به نتایج درمان امیدوار بود. اما نتایج حاکی از بازگشت این افراد به مواد مخدر می­باشد. متادون در حال حاضر تنها دارویی است که برای درمان وابستگی به موادمخدر بکار برده می­شود که در برخی مواقع عوارض غیر قابل جبرانی نیزدارد(هندرر[3]،2012). مشکل اصلی درمان دارویی اوپیوئیدی، میزان پایین ماندگاری بر درمان است(حسینی و همکاران،1389).

در جهان، صدها فعالیت ورزشی وجود دارند که از الگو­های حرکتی مشخصی پیروی می­نمایند. از ویژگی­های مهم این فعالیت­های بدنی عدم محدودیت سنی و یا جنسیتی می­باشد و افراد جامعه با خصوصیات مختلف می توانند از آن بهره ببرند. یکی از اقشار جامعه، معتادان هستند که می­توانند با انجام فعالیت­های بدنی از نقش احتمالی آن در درمان اعتیاد بهره­مند شوند(حاجی­رسولی،1390). در خصوص فواید ثابت شده فعالیت­های بدنی دیوسالار(1389) اظهار می­دارد که مشارکت منظم و متداوم در فعالیت­های بدنی برای افرادی که با آسیب روان­شناختی جدی روبرو هستند فواید لاینفک افزایش بهزیستی همگانی، افزایش شادابی وطراوت و کاهش اضطراب و استرس را به دنبال خود دارد.  مقدس تبریزی (1388) بر این عقیده است که ورزش و فعالیت­بدنی بر درمان و  بهبود کیفیت زندگی معتادان  تحت درمان با متادون موثر است. بهرام فر(1379) درپژوهش خود رابطه بین مشارکت در فعالیت­های بدنی و سلامت روان­شناختی افراد را مورد بررسی وتحلیل قرار داد که بررسی­ها تاثیر مثبت مشارکت در فعالیت­های بدنی را بر شادابی، طراوت، کسب لذت و هیجان، کاهش افسردگی، افزایش عزت نفس، بهبود خود اثر بخشی نشان داده است تا آنجا که فواید انجام فعالیت­بدنی در افرادی که مشکلات روانی دارند تایید شده است(مرادی،1391). میشل و همکارانش[4] (1999) در مطالعه خود به بررسی و تاثیر برنامه تمرینات ورزشی با سایر برنامه­های درمانی شناختی– رفتاری بر روی زنان سیگاری، به این نتیجه رسیدند که تمرینات ورزشی، اجتناب و پرهیز از استعمال سیگار را پس از برنامه درمانی به مدت 3 تا 12ماه افزایش می­دهد. کرباسی (1364) در مطالعه­ای به شناخت و بررسی ویژگی­های اعتیاد در استان کرمان و بازشناسی عوامل تاثیرگذار برآن پرداخت و به این نتیجه رسید که ورزش و فعالیت­بدنی به صورت منظم و مستمر به عنوان یک ابزار کنترل کننده و تسهیل در ترک مواد مخدر وهمچنین جلوگیری از اعتیاد می­باشد. با توجه به تحقیقات اندکی که در این حوزه صورت گرفته است به میزان تاثیر ورزش بعنوان فعالیت اوقات فراغتی در بین این افراد به وضوح مورد مطالعه قرار نگرفته تا نقش ورزش با دو هدف افزایش سلامت  جسمانی _ روانی و پر کردن اوقات فراغت معتادین با فعالیت­های­بدنی و تفریحی مشخص شود و با توجه به فوایدی که در اثر ورزش منظم بیان می­شود، هاسن­بلاس(2002) بیان می­کند که تاثیرات ورزش برتعادل شرایط روانی و فیزیولوژیکی بدن هنوز ناشناخته باقی مانده و این ابهام وجود دارد که انجام ورزش در چه شرایطی مناسب است (نخعی امرودی،1388). پرسش­های زیادی برای عموم راجع به اعتیاد مطرح است از جمله اینکه چه عواملی می­تواند در کاهش عوارض ناشی از اعتیاد موثر باشد،  با توجه به اهمیت بسیار زیادی که نگرش و ادراک معتادان در موفقیت ترک آنها دارد، از این رو مطالعه حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که ادراک معتادین از نقش ورزش دراوقات فراغت بر موفقیت ترک آنها چگونه است؟

 

 

1-3 ) اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق
یکی از بلاهای خانمان سوز که آفتی بر پیکر جوامع بشری است، مساله مواد مخدر و اعتیاد است که قدرت تفکر، خلاقیت، توان، کوشش و سازندگی را از انسان­ها گرفته و بنیان خانواده و اعتقاد و باورهای دینی آنها را در معرض نابودی و از هم پاشیدگی قرار داده است و متاسفانه روز به روز رو به گسترش است. کمتر کشوری است که مهم­ترین و یا یکی از عمده مشکلاتش، مساله مواد مخدر و اعتیاد نباشد. همه ساله مبلغ هنگفتی صرف مبارزه با اعتیاد می­گردد، ولی همچنان باندهای قاچاق مواد مخدر و تعداد معتادان در حال افزایش است. سازندگی­ها رو به سوزندگی، توانایی­ها رو به ناتوانی، ثروت­ها رو به انهدام و نابودی و میکده­ی خیالی معتاد نیز به ماتم کده­ای سرد مبدل می­گردد. در سال­های اخیر مصرف مواد مخدر در سراسر جهان افزایش یافته است(سراج خرمی،1382). علاوه بر رشد روزافزون اعتیاد، ایران نیز از جمله بزرگترین مصرف کنندگان هروئین، تریاک و مواد شبه افیونی مصنوعی در جهان است. بگونه­ای که تعداد 5/2 تا 4 میلیون معتاد در کشور داریم که روزانه 10 نفر از آنها در کشور به علت مصرف مواد مخدر می­میرند(نخعی امرودی،1388).

وجود  و وفور مواد مخدر و سهولت دسترسی به آن، ضعف قوانین و مقررات جاری کشور و مشکلات و تنگناهای قانونی برخورد با این پدیده، سود بخش بودن قاچاق مواد مخدر و عدم توجه به همه ابعاد اعتیاد در درمان و وجود درمان­های ناقص و پزشکی و … از جمله عوامل مهم اجتماعی هستند که توجه به آن­ها ضرورت دارد بطوریکه امروزه مبالغه نیست اگر هر نوع پژوهشی در حوزه مصرف مواد که بتواند به ایجاد، ارزیابی و بررسی شیوه­های درمانی و ترک اعتیاد به وسیله فعالیت­بدنی و ورزش که متناسب با زمینه فرهنگی جامعه باشد، ارزش حیاتی و بی­قید و شرطی دارد(امیری،1389؛ مقدس تبریزی،1388). هزینه­های سرسام­آوری که اعتیاد بر خانواده­ها و جوامع تحمیل می­کند و نیز مضرات بسیاری که در جنبه­های جسمانی، روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره بر مردم کشور ما وارد می­آورد دلایل موجهی بر لزوم پیدا کردن راه­های مناسب جهت ترک مناسب و موفق معتادین می­باشد.

با توجه به مطالب ذکر شده و نقش اوقات فراغت در زندگی افراد مانند هر نهاد و عامل دیگری، دارای کارکردهای اجتماعی است که از مهم­ترین کارکردهای اوقات فراغت، غنی ساختن کیفیت زندگی، رشد ابعاد مختلف فردی و پیشگیری از استفاده­های ضد اجتماعی و بزهکارانه از وقت آزاد است. باتوجه به شیوع روز افزون اعتیاد به مواد مخدر که شیب تند گسترش آن را در آمارهای منتشره می­توان دید و از سوی دیگر در معرض تهدید قرار گرفتن قشر جوان جامعه و کاهش سن شیوع اعتیاد تا 9 سالگی ضرورت مقابله همه جانبه با این موضوع برای همه روشن می­باشد(برجانس و همکاران،1390).

از آنجا که جهت بهره­برداری هر چه بهتر از اوقات فراغت بخصوص فعالیت­های بدنی برای معتادین، لزوم ارائه برنامه­ای که صحیح و منطبق بر نیاز­ها و علایق افراد باشد، انکار ناپذیر است و این برنامه­ریزی نیازمند پژوهش و مطالعات دقیق و گسترده­ای در مورد این گروه از افراد جامعه و مشکلات و محدودیت­های آنان می­باشد (مرادی،1391). با توجه به اینکه تحقیق حاضر متفاوت از بسیاری از تحقیقات نقش ورزش در موفقیت ترک را از دیدگاه افراد معتادی که درگیر آن هستند می­سنجد، امید در این است که بتوان روش­های ترک اعتیاد  قابل اجرا و موثر­تری را یافت تا از تحمیل هزینه­های چند جانبه اعتیاد بر جامعه کاست. پیش بینی می­شود تمامی ارگان­ها و سازما­هایی که به نوعی در حال مبارزه با معضل اعتیاد هستند از قبیل: ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی، دانشگاه­ها، ادارات تربیت بدنی و …. بتوانند از نتایج این تحقیق بهره ببرند تا بتوانند در راه کاهش عوارض ناشی از اعتیاد و در نهایت درمان اعتیاد موفق و کارآمدتر عمل کنند.
1-4) اهداف تحقیق
1-4-1) هدف کلی

پایان نامه تحولات نظام آزادی//آزادی مشروط قبل از انقلاب
       در دوران قبل از انقلاب
 سابقه ی آزادی مشروط در کشور ما به «قانون وادار نمودن محبوسین غیر سیاسی به کار» (مصوب 1314) باز می گردد. به موجب این قانون آزاد کردن محکومان به حبس مشروط به رضایت از کار آنان در مؤسسات فلاحتی یا منعتی بود؛ یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت. پس از آن و برای نخستین بار ماده واحدۀ قانون راجع به آزادی مشروط زندانیان در 23/12/1337 تصویب شد که مشتمل بر ماده واحد و 9 تبصره بود که در مورد جنحه پس از گذشت یک دوم و در مورد جنایت پس از گذشت دو سوم از مجازات را پیش‌بینی کرده بود .  یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت با تصویب ماده واحده ای قانون «راجع به آزادی مشروط زندانیان» (مصوب 1337) آزادی مشروط به مفهوم امروزی آن نزدیکتر شد. به موجب ماده واحده این قانون هرکس که برای مرتبه اول به علت ارتکاب جنحه یا جنایت به مجازات حبس محکوم شده بود تحت شرایطی می‌توانست از آزادی مشروط استفاده نماید[1].

1-1-2-         گفتار دوم:در دوران پس از انقلاب
بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز مقنن پایان نامه تحولات نظام آزادی//آزادی مشروط قبل از انقلاب در دوران قبل از انقلاب سابقه ی آزادی مشروط در کشور ما به «قانون وادار نمودن محبوسین غیر سیاسی به کار» (مصوب 1314) باز می گردد. به موجب این قانون آزاد کردن محکومان به حبس مشروط به رضایت از کار آنان در مؤسسات فلاحتی یا منعتی بود؛ یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت. پس از آن و برای نخستین بار ماده واحدۀ قانون راجع به آزادی مشروط زندانیان در 23/12/1337 تصویب شد که مشتمل بر ماده واحد و 9 تبصره بود که در مورد جنحه پس از گذشت یک دوم و در مورد جنایت پس از گذشت دو سوم از مجازات را پیش‌بینی کرده بود . یعنی نوعی آزادی، مشروط به اشتغال به کار توأم با محافظت با تصویب ماده واحده ای قانون «راجع به آزادی مشروط زندانیان» (مصوب 1337) آزادی مشروط به مفهوم امروزی آن نزدیکتر شد. به موجب ماده واحده این قانون هرکس که برای مرتبه اول به علت ارتکاب جنحه یا جنایت به مجازات حبس محکوم شده بود تحت شرایطی می‌توانست از آزادی مشروط استفاده نماید[1]. 1-1-2- گفتار دوم:در دوران پس از انقلاب بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز مقنن ماده واحده 1337 را با تغییراتی در سال 1361 و سال 1370 و اصلاحی 1377 مورد پذیرش قرار گرفت. در سال 1361 در ضمن مادۀ 39 قانون سابق با قبول کلیات ماده واحده ، آزادی مشروط را منحصر به حبس تعزیری کرد و مدت مجازات سپری شده در تمام موارد را نصف مجازات مندرج در حکم قید کرد ، ماده 38 مصوب 1370 با اصلاح والحاق یک تبصره به قانون مجازات اسلامی در سال 1377 بتصویب رسید . و نهایتا اینکه در مورخه 1/2/1392 و با تصویب قانون مجازات اسلامی نظام آزادی مشروط با رویکردی جدید بتصویب رسید که مبنا و معیار عمل در اعطاء این فرصت به محکومان قرار می گیرد . 1-1-2-1- در قانون راجع به مجازات اسلامی پس از انقلاب اسلامی، ماده‌ای مفصل به آزادی مشروط اختصاص داده شد. بنابراین ماده38 قانون مجازات اسلامی، تا حد زیادی با الهام از ماده واحده سال 1337 تصویب شده است. مهم‌ترین تغییری که پس از انقلاب در مقررات آزادی مشروط اتفاق افتاده، مربوط به اصلاحات سال 1377 است، در این سال موادی از قانون مجازات اسلامی مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت که یکی از آن‌ها ماده 38 تحت عنوان آزادی مشروط زندانیان است. اصلاح عمده‌ای که صورت پذیرفته، در ارتباط با مدت لازم برای سپری کردن حبس جهت بهره‌مندی از امتیاز آزادی مشروط است. قبل از سال 1377 در ماده 38 از یک طرف گفته شده بود که در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها بیش از 3 سال حبس است، اگر محکوم دو سوم مجازات خود را تحمل کرده باشد، و از طرف دیگر، در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها حداکثر تا 3 سال حبس است، نصف مجازات را سپری کرده باشد، با توجه به میزان کیفر قانونی و میزان تحمل مجازات، محکوم می‌توانست از امتیاز آزادی مشروط استفاده کند. که در اصلاحات سال 1377 این تفکیک برداشته شد. [1] – نوربها، رضا، زمینه ی حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ سیزدهم، 1387، ص 431 لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه: ماده واحده 1337 را با تغییراتی در سال 1361 و سال 1370 و اصلاحی 1377 مورد پذیرش قرار گرفت. در سال 1361 در ضمن مادۀ 39 قانون سابق با قبول کلیات ماده واحده ، آزادی مشروط را منحصر به حبس تعزیری کرد و مدت مجازات سپری شده در تمام موارد را نصف مجازات مندرج در حکم قید کرد ، ماده 38 مصوب 1370 با اصلاح والحاق یک تبصره به قانون مجازات اسلامی در سال 1377 بتصویب رسید . و نهایتا اینکه در مورخه 1/2/1392 و با تصویب قانون مجازات اسلامی نظام آزادی مشروط با رویکردی جدید بتصویب رسید که مبنا و معیار عمل در اعطاء این فرصت به محکومان قرار می گیرد .

1-1-2-1- در قانون راجع به مجازات اسلامی
پس از انقلاب اسلامی، ماده‌ای مفصل به آزادی مشروط اختصاص داده شد. بنابراین ماده38 قانون مجازات اسلامی، تا حد زیادی با الهام از ماده واحده سال 1337 تصویب شده است. مهم‌ترین تغییری که پس از انقلاب در مقررات آزادی مشروط اتفاق افتاده، مربوط به اصلاحات سال 1377 است، در این سال موادی از قانون مجازات اسلامی مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت که یکی از آن‌ها ماده 38 تحت عنوان آزادی مشروط زندانیان است. اصلاح عمده‌ای که صورت پذیرفته، در ارتباط با مدت لازم برای سپری کردن حبس جهت بهره‌مندی از امتیاز آزادی مشروط است. قبل از سال 1377 در ماده 38 از یک طرف گفته شده بود که در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها بیش از 3 سال حبس است، اگر محکوم دو سوم مجازات خود را تحمل کرده باشد، و از طرف دیگر، در جرایمی که کیفر قانونی آن‌ها حداکثر تا 3 سال حبس است، نصف مجازات را سپری کرده باشد، با توجه به میزان کیفر قانونی و میزان تحمل مجازات، محکوم می‌توانست از امتیاز آزادی مشروط استفاده کند. که در اصلاحات سال 1377 این تفکیک برداشته شد.

[1] –  نوربها، رضا، زمینه ی حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ سیزدهم، 1387، ص 431

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه: