پایان نامه ارشد:بررسی فقهی و حقوقی ماهیت و آثار تعهدات وکیل و موکل

فهرست مطالب عنوان صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

فصل اول: کلیات…………………………………………………………………………………………………………………. 7 1-1-عقد وکالت ……………………………………………………………………………………………………………….. 8 1-1-1-معنی لغوی عقد وکالت ………………………………………………………………………………………….. 8 1-1-2-معنی اصطلاحی عقد وکالت ……………………………………………………………………………………. 9 1-1-3-نظرات فقهی و حقوقی درخصوص ماهیت وکالت ……………………………………………………… 11 1-1-3-1-نظرات حقوقی …………………………………………………………………………………………………… 11 1-1-3-2-نظرات فقهی ……………………………………………………………………………………………………… 11 1-2-اوصاف عقد وکالت ……………………………………………………………………………………………………. 12 1-2-1-اذنی و عهدی بودن…………………………………………………………………………………………………. 12 1-2-2-جایز بودن……………………………………………………………………………………………………………… 13 1-2-3-با اجرت بودن ……………………………………………………………………………………………………….. 15 1-2-4-رضایی بودن…………………………………………………………………………………………………………… 15 1-3-انواع وکالت ………………………………………………………………………………………………………………. 17 1-3-1-وکالت از جهت نوع عمل………………………………………………………………………………………… 17 1-3-1-1-وکالت مدنی………………………………………………………………………………………………………. 17 1-3-1-2-وکالت دادگستری و تاریخچه ی آن ……………………………………………………………………… 17

الف- وکالت تعیینی……………………………………………………………………………………………………………… 19

ب- وکالت انتخابی……………………………………………………………………………………………………………… 20

1- وکالت معاضدتی…………………………………………………………………………………………………………….. 20

2- وکالت تسخیری……………………………………………………………………………………………………………… 21

1-3-1-3-مقایسه وکیل مدنی و دادگستری……………………………………………………………………………. 22

1-3-2-وکالت از جهت موضوع…………………………………………………………………………………………… 25

1-3-2-1-وکالت عام………………………………………………………………………………………………………….. 25

1-3-2-2-وکالت خاص……………………………………………………………………………………………………… 26

1-3-3-وکالت از جهت حدود اختیار وکیل……………………………………………………………………………. 26

1-3-3-1-وکالت مطلق……………………………………………………………………………………………………….. 26

1-3-3-2-وکالت مقید………………………………………………………………………………………………………… 28

1-3-3-3-تفاوت وکالت عام و مطلق……………………………………………………………………………………. 28

1-3-3-4-تفاوت وکالت خاص و مقید…………………………………………………………………………………. 29

1-3-4-وکالت از جهت وحدت یا تعدد وکلاء……………………………………………………………………….. 30

1-3-4-1-وکالت انفرادی…………………………………………………………………………………………………….. 30

1-3-4-2-وکالت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………… 30

1-3-5-وکالت از جهت دریافت اجرت…………………………………………………………………………………. 31

1-3-5-1-وکالت رایگان……………………………………………………………………………………………………… 31

1-3-5-2-وکالت با اجرت…………………………………………………………………………………………………… 32

1-3-6-وکالت از جهت تعلیق و تنجیز………………………………………………………………………………….. 32

1-3-6-1-وکالت معلق……………………………………………………………………………………………………….. 32

1-3-6-2-وکالت منجز……………………………………………………………………………………………………….. 33

1-3-7-وکالت از جهت واقعی و ظاهری بودن……………………………………………………………………….. 33

1-3-7-1-وکالت واقعی………………………………………………………………………………………………………. 33

1-3-7-2-وکالت ظاهری…………………………………………………………………………………………………….. 34

1-3-8-وکالت از جهت حدود اختیار وکلای متعدد………………………………………………………………… 35

1-3-8-1-وکالت عرضی……………………………………………………………………………………………………… 35

1-3-8-2-وکالت طولی……………………………………………………………………………………………………….. 35 1-4-انواع قرارداد وکالت…………………………………………………………………………………………………….. 35 1-4-1-وکالت کتبی……………………………………………………………………………………………………………. 35

1-4-1-1-وکالت رسمی……………………………………………………………………………………………………… 36

1-4-1-2-وکالت عادی………………………………………………………………………………………………………. 36

الف- وکالت نامه وکیل مدنی………………………………………………………………………………………………… 36

ب- وکالت نامه وکیل دادگستری………………………………………………………………………………………….. 36 1-4-2-وکالت شفاهی………………………………………………………………………………………………………… 37 1-5-مقایسه وکالت با سایر مفاهیم مشابه……………………………………………………………………………….. 37 1-5-1-تفاوت وکالت و وصیت ………………………………………………………………………………………….. 37 1-5-2-تفاوت وکالت و ودیعه ……………………………………………………………………………………………. 37 1-5-3-تفاوت وکالت و اجاره ی خدمات ……………………………………………………………………………. 38 1-5-3-1-تفاوت وکالت و قرارداد کار ………………………………………………………………………………… 38 1-5-3-2-تفاوت وکالت و قرارداد مقاطعه …………………………………………………………………………… 39 1-5-4-تفاوت وکالت و بیع ……………………………………………………………………………………………….. 39 1-6-تعهد ………………………………………………………………………………………………………………………… 39 1-6-1-تعریف تعهد …………………………………………………………………………………………………………. 40 1-6-2-ارکان تعهد…………………………………………………………………………………………………………….. 40 1-6-2-1-موضوع تعهد……………………………………………………………………………………………………… 40 1-6-2-2-طرفین تعهد……………………………………………………………………………………………………….. 41 1-6-2-3-رابطه ی

حقوقی…………………………………………………………………………………………………. 41 1-6-3-اقسام تعهدات ……………………………………………………………………………………………………….. 42 1-6-3-1-تعهدات قراردادی ………………………………………………………………………………………………. 42

الف-تعهدات اصلی…………………………………………………………………………………………………………….. 42

ب-تعهدات فرعی………………………………………………………………………………………………………………. 42

1-تعهدات شرطی………………………………………………………………………………………………………………. 43

2-تعهدات تبعی…………………………………………………………………………………………………………………. 43 1-6-3-2-تعهدات قانونی ………………………………………………………………………………………………….. 44 1-6-3-3-تعهدات اخلاقی …………………………………………………………………………………………………. 44

1-6-4-نوع تعهدات ………………………………………………………………………………………………………….. 45

1-6-4-1-تعهد به وسیله……………………………………………………………………………………………………. 45

1-6-4-2-تعهد به نتیجه…………………………………………………………………………………………………….. 45

1-7-آثار تعهدات………………………………………………………………………………………………………………. 46

1-7-1-آثار تعهدات قراردادی…………………………………………………………………………………………….. 46

1-7-2-آثار تعهدات قانونی…………………………………………………………………………………………………. 46

1-7-3-آثار تعهدات اخلاقی……………………………………………………………………………………………….. 46

فصل دوم: ماهیت تعهدات وکیل و موکل……………………………………………………………………………….. 47 2-1-تعهدات وکیل و موکل نسبت به یکدیگر………………………………………………………………………… 48 2-1-1-اقسام تعهدات وکیل و موکل ……………………………………………………………………………………. 48 2-1-1-1-تعهدات قراردادی وکیل و موکل ………………………………………………………………………….. 48

الف-تعهدات قراردادی وکیل……………………………………………………………………………………………….. 48 ب-تعهدات قراردادی موکل…………………………………………………………………………………………………. 49

2-1-1-2-تعهدات قانونی وکیل و موکل ………………………………………………………………………………. 50 -تعهدات قانونی وکیل مدنی………………………………………………………………………………………………… 50 الف-اجرای عقد وکالت ……………………………………………………………………………………………………… 51 1-اجرای لوازم و مقدمات عقد وکالت…………………………………………………………………………………… 51 2-اجرای وکالت توسط توکیل به غیر …………………………………………………………………………………… 52 3-اجرای وکالت توسط اجیر………………………………………………………………………………………………… 55 4-تعدد وکیلان…………………………………………………………………………………………………………………… 56 ب-نگهداری اموال موکل ……………………………………………………………………………………………………. 58 پ-رعایت مصلحت موکل ………………………………………………………………………………………………….. 59 ت-رعایت حدود وکالت …………………………………………………………………………………………………….. 61 ث-دادن حساب به موکل ……………………………………………………………………………………………………. 61 -تعهدات قانونی وکیل دادگستری ………………………………………………………………………………………… 62 الف-صداقت ودرستی وکلاء………………………………………………………………………………………………… 63 ب-حفظ اسرار موکل …………………………………………………………………………………………………………. 63 پ-پیگیری و مراقبت های لازم در تعقیب دعوی …………………………………………………………………… 66

1-رعایت مواعد قانونی………………………………………………………………………………………………………… 67

2-حسن جریان دادرسی……………………………………………………………………………………………………….. 67

3-حضور در جلسات دادرسی………………………………………………………………………………………………. 67 ت-تشویق به سازش ………………………………………………………………………………………………………….. 68 -تعهدات قانونی موکل ……………………………………………………………………………………………………….. 69 2-1-2-نوع تعهدات در عقد وکالت …………………………………………………………………………………….. 71 2-1-3-تعهدات دارای ماهیت چندگانه…………………………………………………………………………………. 72 2-1-4-تعهدات مختلط ……………………………………………………………………………………………………… 73 2-2-تعهدات وکیل و موکل نسبت به اشخاص ثالث……………………………………………………………….. 74 2-2-1-تعهدات وکیل نسبت به اشخاص ثالث……………………………………………………………………….. 74 2-2-1-1-تعهدات وکیل مدنی نسبت به اشخاص ثالث …………………………………………………………. 74 الف-تعهدات وکیل مدنی نسبت به طرف قرارداد موکل……………………………………………………………. 75

ب-تعهدات وکیل مدنی نسبت به سایر اشخاص…………………………………………………………………….. 75 2-2-1-2-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به اشخاص ثالث……………………………………………………. 76

الف-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به طرف دعوای موکل و سایر اشخاص دخیل در دعوی……… 76

ب- تعهدات وکیل دادگستری نسبت به وکلاء………………………………………………………………………… 77

1-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به وکلای دخیل در دعوی…………………………………………………… 77

2-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به سایر وکلاء……………………………………………………………………. 79

ج-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به دادگستری……………………………………………………………………. 79

1-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به دادگاه محل طرح دعوی…………………………………………………… 79

2-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به سایر محاکم……………………………………………………………………. 79

د-تعهدات وکیل دادگستری نسبت به سایر اشخاص…………………………………………………………………. 80

2-2-2-تعهدات موکل نسبت به اشخاص ثالث……………………………………………………………………….. 80

-تعهدات موکل نسبت به طرف قرارداد…………………………………………………………………………………… 80

الف-التزام به مفاد عقد در حدود وکالت…………………………………………………………………………………. 81

ب- وضعیت امور خارج از حدود وکالت……………………………………………………………………………….. 82

ج-وضع موکل در برابر معاملاتی که به نام او انجام نمی شود…………………………………………………… 82

فصل سوم: آثار تعهدات وکیل و موکل……………………………………………………………………………………. 84

3-1-آثار تعهدات وکیل و موکل نسبت به یکدیگر…………………………………………………………………… 85

3-1-1-آثار تعهدات قراردادی وکیل و موکل………………………………………………………………………….. 85

3-1-1-1-آثار تعهدات قراردادی وکیل………………………………………………………………………………….. 86

3-1-1-2-آثار تعهدات قراردادی موکل…………………………………………………………………………………. 87

3-1-2-آثار تعهدات قانونی وکیل و موکل……………………………………………………………………………… 88

3-1-2-1-آثار تعهدات قانونی وکیل……………………………………………………………………………………… 88

3-1-2-2-آثار تعهدات قانونی موکل…………………………………………………………………………………….. 89

3-1-3-آثار تعهدات اخلاقی وکیل و موکل…………………………………………………………………………….. 89

3-2-نحوه جبران خسارت……………………………………………………………………………………………………. 90

3-2-1-نحوه جبران خسارت طبق قرارداد………………………………………………………………………………. 90

3-2-2-نحوه جبران خسارت طبق قانون………………………………………………………………………………… 91

3-2-2-1-جبران از طریق اعاده ی وضع سابق……………………………………………………………………….. 91

الف-بازگرداندن عین مال……………………………………………………………………………………………………… 91

ب-از بین بردن منبع ضرر…………………………………………………………………………………………………….. 92

3-2-2-2-جبران ضرر از راه دادن معادل……………………………………………………………………………….. 92

الف-دادن مثل……………………………………………………………………………………………………………………… 92

ب-دادن قیمت……………………………………………………………………………………………………………………. 93

3-3-اسباب معافیت از خسارت…………………………………………………………………………………………….. 93

3-3-1-قوه قاهره………………………………………………………………………………………………………………… 94

3-3-2-فعل شخص ثالث…………………………………………………………………………………………………….. 94

3-3-3-فعل متعهد له…………………………………………………………………………………………………………… 95

3-3-4-شرط عدم مسئولیت………………………………………………………………………………………………….. 95

3-3-5-بیمه مسئولیت………………………………………………………………………………………………………….. 95

3-4-مقایسه مسئولیت قراردادی و غیر قراردادی……………………………………………………………………… 96

3-5-جمع شرایط مسئولیت قراردادی و قانونی……………………………………………………………………….. 98

3-6-آثار نوع تعهدات در عقد وکالت…………………………………………………………………………………….. 100

3-7-آثار تعهدات وکیل و موکل نسبت به اشخاص ثالث………………………………………………………….. 102

3-7-1-آثار تعهدات وکیل نسبت به اشخاص ثالث………………………………………………………………….. 102

3-7-2-آثار تعهدات موکل نسبت به اشخاص ثالث…………………………………………………………………. 105

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. 106 فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………. 108 چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………… 112

چکیده تعهدات وکیل و موکل به سه قسم تعهدات قراردادی، قانونی و اخلاقی تقسیم می شود که این تعهدات امکان دارد از نوع تعهد به وسیله یا تعهد به نتیجه باشد و همچنین برخی از موارد ترکیبی از این دو نوع است مانند تعهدات وکیل دادگستری. و در مورد تعهدات قراردادی و قانونی به نظر می رسد که بین آن ها اختلاف ماهوی وجود ندارد و دامنه ی تعهدات قراردادی هم شامل تعهدات قراردادی و هم شامل تعهدات قانونی می باشد. وکیل و موکل در صورتی که به تعهدات قراردادی خود عمل نکنند مسئولیت قراردادی بر عهده ی متعهد قرار می گیرد. همچنین اگر آنان به تعهداتی که در قانون برای آن ها مشخص شده و بر طبق قانون ملزم به انجام آن می باشند عمل نکنند باعث ایجاد مسئولیت بر عهده ی شخص متعهد می شود. اما برخی از موارد متعهد به تعهدات اخلاقی خود عمل نمی کند و تعهدات اخلاقی از ضمانت اجرای قراردادی و قانونی برخوردار نیست مگر در مواردی که علاوه بر چهره ی اخلاقی دارای چهره ی قراردادی یا قانونی هم باشد که در این موارد از ضمانت اجرای قراردادی یا قانونی برخوردار است. در مورد ماهیت مسئولیت قراردادی و قانونی به نظر می رسد که بین آن ها اختلاف ماهوی وجود ندارد بلکه از حیث آثار دارای تفاوت هایی هستند و مسئولیت قراردادی دارای دو مبنا است یکی مبنای مستقیم که قانون است و دیگری مبنای غیر مستقیم که اراده ی طرفین می باشد ولی مسئولیت قانونی تنها یک مبنا دارد و آن قانون است. و در صورت جمع بودن شرایط هر دو مسئولیت به نظر می رسد که متعهد له این حق را دارد که هر کدام از دو مسئولیت را که مایل است مبنای طرح دعوی قرار دهد. و در این تحقیق ماهیت و آثار تعهدات وکیل و موکل در فقه و حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

کلید واژه: وکیل _ موکل _ تعهدات قراردادی _ تعهدات قانونی

مقدمه تعهدات وکیل و موکل به سه قسم تعهدات قراردادی، قانونی و اخلاقی تقسیم می شود که این تعهدات امکان دارد از نوع تعهد به وسیله یا تعهد به نتیجه باشد و همچنین برخی از موارد ترکیبی از این دو نوع است مانند تعهدات وکیل دادگستری. تعهدات قراردادی به آن دسته از تعهداتی می گویند که طرفین به صورت صریح و ضمنی در قرارداد وکالت مشخص می کنند و علاوه بر این دسته از تعهدات، قانون گذار برای حفظ حقوق طرفین عقد وکالت، به موجب قوانین و مقررات تعهداتی را بر عهده ی آن ها قرار داده است که تعهدات قانونی می باشد. تعهدات قانونی، تعهدی است که قانون گذار بدون وجود رابطه قراردادی، تکالیفی را برای اشخاص در مقابل دیگران مقرر می دارد. و علاوه بر این دو دسته از تعهدات، تعهدات دیگری هم بر عهده ی وکیل و موکل قرار دارد که به آن تعهدات اخلاقی می گویند که منشاء آن قرارداد یا قانون نمی باشد بلکه اشخاص براساس وجدان و اخلاق خود را ملزم به انجام آن ها می دانند. اما در مورد آن دسته از تعهدات اخلاقی که علاوه بر چهره ی اخلاقی دارای چهره ی قانونی یا قراردادی می باشند از ضمانت اجرای قانونی یا قراردادی برخوردار هستند. وکیل و موکل علاوه بر اینکه نسبت به یکدیگر تعهداتی را بر عهده دارد در برابر اشخاص ثالث هم مسئول هستند و ملزم به اجرای آن تعهدات می باشد. در رابطه با مسئولیت قراردادی و قانونی می توان بیان کرد که هر چند از نظر ماهیت یکی هستند اما از حیث آثار دارای تفاوت هایی می باشند. و مسئولیت قراردادی دارای دو مبنا است یکی مبنای مستقیم که قانون است و دیگری مبنای غیر مستقیم که اراده ی طرفین می باشد ولی مسئولیت قانونی تنها یک مبنا دارد و آن قانون است. اما این تفاوت ها باعث نمی شود که به یگانگی این دو مسئولیت لطمه وارد آورد و باعث جدایی آن ها بشود و در صورت جمع بودن شرایط مسئولیت قراردادی و قانونی متعهد له این حق را دارد که هر کدام را که مایل است مبنای طرح دعوی قرار دهد. بیان مسأله تحقیق رابطه بین وکیل و موکل ناشی از اراده مشترک طرفین تحت عنوان تعهدات قراردادی و همچنین قانونگذار تکالیفی را به منظور تضمین حقوق موکل و حفظ نظام دادرسی برای وکیل ایجاد کرده است که تعهدات قانونی نام دارد و به عبارت دیگر تعهد قانونی، تعهدی است که قانونگذار بدون رابطه ی قراردادی، تکالیفی را برای اشخاص در مقابل دیگران به وجود می آورد و سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا تعهدات وکیل که شامل تعهدات قراردادی و قانونی است از نوع تعهد به وسیله است یا تعهد به نتیجه؟ اگر وکیل برای انجام کار معینی وکالت داشته باشد مانند امضای سند معامله ای که شرایط آن مورد توافق موکل و طرف او قرار گرفته است این تعهد، از نوع تعهد به نتیجه است و هنگامی که وکالت مخلوطی از تعهد به نتیجه و تعهد به وسیله باشد در موردی که وکیل برای اقامه دعوی و

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فید نظر برای این مطلب