با غرب مانند همکاری مسالمت آمیز هسته‌ای بخصوص تکمیل نیروگاه بوشهر را امری غیرعملی و اقدامی بیهوده تلقی می کنند که به سر منزل مقصود نخواهد رسید. از طرف دیگر این سئوال مطرح است آیا کشور دیگری حاضر به همکاری با ایران برای دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته‌ای بود؟ از سویی دیگر علاوه بر ایران، روسیه نیز طی سالهای گذشته بدلیل همکاریهای اتمی با ایران تحت فشار دیپلماسی ایالات متحده بوده است و روسیه نیز مقاومت هایی در مقابل فشارهای غرب و تحریمهای بین‌المللی علیه ایران از خود نشان داده است.

با بررسی توصیفی وقایع، این نتایج حاصل گردید که به جز روسیه، هیچ کشور دیگری اراده سیاسی برای این همکاریها با ایران نداشت و روسیه علیرغم فشارهای آمریکا هرچند با تاخیر و درج شرایط جدید در توافقات قبلی و تحمیل هزینه های هنگفت به ایران نسبت به انجام این تعهدات اقدام نمود و البته این امر برخاسته از منافع استراتژیک روسیه می باشد.

 

واژگان کلیدی: انرژی اتمی، سلاح هسته‌ای، استراتژی، روسیه، ایران.

 

مقدمــه :

مهمترین مسئله قرن گذشته و حاضر بحث انرژی می باشد. منابع انرژی در جهان به دو گروه قابل تجدید و غیرقابل تجدید تقسیم می‌شوند منابع قابل تجدید شونده از نظر تئوری، همیشگی و پایدار هستند و منابع غیرقابل تجدید در جریان بهره برداری از بین می‌رود و یا حداقل به حدی نقصان حاصل می نماید كه بازسازی آن صرفه اقتصادی ندارد. اكثر منابع غیرقابل تجدید از نوع كانی هستند كه نفت و گاز از این دسته می باشد كه پس از یك دوره زمانی بسیار طولانی مدت می‌تواند احیا شود. منابع نفت و گاز جهان رو به اتمام است و بشریت برای ادامه زندگی به دنبال انرژی پایدار و همیشگی است.

با توجه به رشد و گسترش چشمگیر مصرف انرژی در جهان و محدود بودن منابع انرژیهای فسیلی و پیش بینی پایان یافتن آن در آینده، دستیابی به انرژی های جایگزین برای تضمین پایداری و تامین انرژی ضروری و حیاتی است. تسلط كشورهای صنعتی بر این تكنولوژی و استفاده از آن به موازات سوخت های فسیلی این امكان رابرای آن ها فراهم می‌آورد كه با پایان رسیدن منابع فسیلی، بدون بروز هیچ گونه نگرانی انرژی های مصرفی مورد نیاز خود را از طریق سوخت‌های هسته‌ای دائمی تامین كنند. در مقابل اگر كشورهای جهان سوم نتوانند در سال های آتی به این تكنولوژی دست یابند با بحران دشوار و بزرگی مواجه خواهند بود.

با توجه به گامهایی که قبل از انقلاب اسلامی در ایران در قالب برنامه توسعه بنیه انرژتیک کشور در خصوص استفاده از انرژی هسته‌ای برداشته شده بود اقداماتی برای به ثمر نشاندن و تکمیل پروژه های در دست ساخت که پس از انقلاب و بخصوص بدلیل شرایط جنگ تحمیلی عراق راکد و معوق مانده بود صورت گرفت بویژه آنکه کشور، مبالغ زیادی در این مورد خرج و هزینه های زیادی نیز متحمل شده بود. در شرایط حاصل از فروپاشی شوروی سابق، امکان عقد قرارداد با روسیه برای احداث نیروگاه بوشهر پدید آمد. هر چند توافقات اولیه همکاری اتمی دو کشور گسترده بود لکن تحت فشار دیپلماسی ایالات متحده این همکاری به احداث نیروگاه اتمی بوشهر بعنوان سمبل همکاری دو کشور محدود شد. در روابط روسیه و آمریکا از اواسط دهه 1990 مسئله حادتری از همکاری روسیه و ایران و بطور اخص در زمینه انرژی اتمی وجود نداشته و همواره چون خاری در روابط روسیه و آمریکا باقی مانده است. برخی کارشناسان حتی به بررسی همکاری روسیه و ایران به عنوان «بهترین دستگاه سنجش موقعیت روابط روسیه و آمریکا» می پردازند.

به منظور بررسی اقدامات ایران در مورد برنامه انرژتیک کشور و استفاده از انرژی صلح آمیز اتمی و نیز همکاری با دیگر کشورها بخصوص فدراسیون روسیه در این زمینه و نقش کشورهای سلطه با سردمداری آمریکا که با مانع تراشی در مسیر و روند همکاری ها و برهم زدن توافقات صورت گرفته بین ایران و روسیه و همچنین بررسی علل و موانع حادث در همکاری هسته‌ای دو کشور که منجر به تاخیر و یا توقف برخی توافقات فیمابین گردیده، این پژوهش صورت گرفته است.

تحقیق پیش رو در پنج فصل تدوین گردیده است که فصل اول مشتمل بر کلیات تحقیق اعم از اهداف و اهمیت موضوع و سئوالات و فرضیه ها  و توضیح كلیدواژه ها می‌باشد.

فصل دوم تاریخ مختصری از روابط و اهداف و منافع دو كشور ایران و روسیه از همكاری متقابل و بطور خاص همکاریهای صلح آمیز اتمی را مورد اشاره قرار داده و با بیان فراز و نشیب‌هایی كه در ادوار گذشته در روابط دو كشور وجود داشته نسبت به تشریح اهداف روسیه (تزاری) در روابط یك طرفه گذشته پرداخته و اهداف و منافع دو كشور در دوره كنونی و وضعیت روابط فی مابین مطرح و ارائه شده است تا با شناخت بیشتر در خصوص عمق و سطح روابط به این نكته واقف شویم كه این روابط  فراتر از شكل آن، از چه ماهیتی برخودار است و آیا استمرار این روابط با این وضعیت برای جمهوری اسلامی به مصلحت میباشد و می توان

 

در بلند مدت به آینده این روابط امیدوار بود یا آنكه باید نسبت به آن تجدید نظر كرد.

فصل سوم روند همكاری دو كشور با محوریت انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته و به توافقات و قراردادهای منعقده بین دو كشور اشاره داشته و به جزییات تكمیل نیروگاه بوشهر و اختلافات سیاسی، فنی و مالی و نیز موضع گیری های طرفین و مشكلاتی كه موجبات عدم ثبات در همكاری های فیما بین و لغو یا تعویق افتادن توافقات دو كشور را فراهم آورده و تاخیر و كندی در روند پیشرفت قراردادهای منعقده را باعث گردیده مورد بحث و تحلیل واقع شده است. مشكلات بر پایه داده ها تفكیك و دسته بندی شده كه هر یك از این گروه ها دارای علل مربوط به خود بوده كه بررسی آن باعث برداشت موثرتر و تحلیل دقیق تری در خصوص روابط  دو كشور خواهد بود.

فصل چهارم به تاثیرات همكاری های مسالمت آمیز اتمی ایران و روسیه بر مناسبات ایالات متحده آمریكا و دیگر كشورهای غربی با روسیه پرداخته است. آمریكا با ادعاهای واهی و دروغین مبنی بر تلاش مخفیانه ایران برای ساخت سلاح هسته ای و تاكید بر اینكه هدف ایران از توسعه انرژی اتمی، بدست آوردن فن آوریهای لازم برای ساخت اینگونه تسلیحات می‌باشد در صدد بر آمده تا با فشار بر دولت روسیه به لغو توافقات بین دوكشور نائل آید كه درجریان مذاكرات مقامات بلند پایه آمریكا و روسیه مطرح و پیگیری گردیده است. لذا با آگاهی از دیپلماسی فشار آمریكا و محدودیت‌های ایجاد شده برای روسیه و همینطور اخذ امتیاز و بده بستان بین آمریكا و روسیه بهتر می توان نسبت به پایبندی روسها به تعهدات و چگونگی اجرای توافقات با ایران اظهار نظر نمود.

فصل پنجم شامل جمع بندی مطالب و نتیجه‌گیری موضوع تحقیق بوده تا راهكارهای مورد ارائه مطمح نظر دست اندركاران دیپلماسی هسته‌ای و پژوهشگران كشور قرار گیرد.

در پایان، سپاس خداوند بزرگ را که به من توفیق داد تا بتوانم در حین انجام وظیفه  به فرا گرفتن علم و دانش بپردازم.

درود بی پایان بر اساتید ارجمندم که سبب شدند تا در این مدت بر علم و دانش خود بیفزایم، از استاد بزرگوار جناب آقای دکتر عبدالرضا فرجی‌راد که مرا در تدوین این پایان نامه با دلسوزی و متانت مورد لطف و محبت خود قرار دادند بی نهایت ممنون و سپاسگزارم.

همچنین از استاد ارجمندم جناب آقای دکتر حیدر لطفی که در دوران تحصیل و تحقیق نهایت لطف و راهنمایی را مبذول داشتند سپاسگزارم.

قدردانی از زحمات استاد ارجمند جناب آقای دکتر مجید شریعت پناهی که در هرچه بهتر ارائه کردن  این پایان نامه مرا مورد لطف و بزرگواری خود  قرار دادند.

نگارش:
 
تابستان 1393
 
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

چکیده

در تحقیق حاضر ارتباط بین عزت نفس و افسردگی در پیشرفت تحصیلی در دو گروه دانشجویان دختر و پسر بررسی شده است که نتایج آن با توجه به یافته های تحقیق به این صورت به دست آمده است که رابطه بین عزت نفس پیشرفت تحصیلی در گروه دختران و پسران یکسان است. اما از آنجاییکه عوامل متعددی می تواند در بروز افزایش اعتماد به نفس و پیشرفت تحصیلی دخالت داشته باشد به طور اختصاصی مورد بحث قرار نگرفته اند. در ضمن متذکر می گردد که نتیجه پژوهش مورد نظر با تحقیقات قبلی که در فصل دوم آورده شده است که از حیث برقراری ارتباط مطابقت کامل دارد. عزت نفس و افسردگی دو واژه ای هستند که  مقابل همدیگر قرار دارند. عزت نفس باعث افزایش پیشرفت تحصیلی و افسردگی نیز به نوبه خود باعث کند شدن روند تحصیل می گردد.

 

کلید واژه: عزت نفس ، افسردگی ، خودپندار ، پیشرفت تحصیلی ، رضایتمندی

 

 

فصل اول

کلیات

 

 

مقدمه

1-علت انتخاب موضوع

در طول هزاران سال گذشته این مطلب ثابت شده است که انسان نیاز دارد، خودش را خوب بداند و تمام کارکردهایش را اخلاقی و منطقی جلوه دهد. بسیاری از روانشناسان این نظریه را پذیرفته اند که انسان دارای نیاز به عزت نفس است. از میان این افراد (کارن هورنان) روشی را که توسط آن افراد تلاش می کنند خود پنداره ای خوب و مطلوب از خویش بدست آورده و از آن دفاع می کند را مورد بحث قرار داده است.

برخورداری از اعتماد به نفس قوی، قدرت تصمیم گیری و ابتکار، خلاقیت و نوآوری، سلامت فکری و بهداشت روانی از جمله مفاهیمی است که در رابطه مستقیم با عزت نفس یا احساس خودارزشمندی فرد قرار دارد که از برجسته ترین ویژگی صاحبان تفکر واگرا است در آن سوی قضیه افسردگی قرار دارد. یک نوع حس بلاتکلیفی و سرخوردگی، که شخص را تا به سر منزل بیماری های روان تنی و روانی می رساند. بیماری های روان تنی ناشی از تاثیر اختلالات روانی مانند اضطراب، ترس، دلهره و … بر روی جسم آنان است که به عقیده عده ای از دانشمندان و محققین بیش از 60% کلیه بیماری های جسمی را تشکیل می دهد.در پژوهش حاضر محقق در صدد آن است که رابطه بین دو متغیر عزت نفس و افسردگی را در پیشرفت تحصیل مورد مطالعه و ارزیابی قرار دهد. عزت نفس در حقیقت اجرای برآورده شده از خود پندار خود فرد است. خودپندار نیز عبارت است از ارزیابی های ویژه فردی در خصوص کفایت ها و ارزش هایش را ارائه میکند. کفایت ها و ارزش هایی که هر شخص می تواند به عنوان دانشجو، کارمند، معلم، ورزشکار و یا هر چه که به او مربوط می شود، در ذهن خود به همراه داشته باشد، عقیده بر این است که برای پیشرفت تحصلی باید به عواملی مانند افزایش عزت نفس و خودپنداری توانایی در افراد و از طرفی کاستن میزان اضطراب و افسردگی به خصوص در امر تحصیل توجه داشت.در این فصل پژوهشگر بیان می دارد به دنبال چه چیزی هست و چه اهدافی را مدنظر دارد و چرا به دنبال این هدف هاست. پژوهش مورد نظر رابطه بین عزت نفس و افسردگی در پیشرفت تحصیلی را ذکر می کند. حس عزت نفس مجموعه ای از افکار، احساسات و عواطف و تجربیات ما در طول زندگی ناشی می شود. مجموعه برداشت ها و ارزیابی ها و تجاربی که از خویش داریم باعث می شود که نسبت به خود احساس خوشایند ارزشمند بودن یا برعکس اساس ناخوشایند بی کفایتی داشته باشیم.عزت نفس و افسردگی واقعاً بر همه سطوح زندگی اثر می گذارد. در حقیقت بررسی های گوناگون حاکی از آن است که چنانچه  نیاز به عزت نفس ارضاء نشود نیازهای گسترده تری نظیر نیاز به پیشرفت و یا درک و شناسایی استعدادهای بالقوه محدود می ماند. پژوهشگر در پایان این فصل فرضیه هایی را بیان می دارد که در صدد پاسخ گویی به این فرضیه در فصول بعد بر می آید.

گفته اند که نوجوانان با عزت نفس پایین نسبت به ماهیت انسان عقده حقارت دارند، اینگونه اشخاص معمولاً از ابراز وجود ناتوان و چنین تصور می کنند که دیگران دوستشان ندارند.بنابراین در فعالیت های فوق برنامه شرکت نمی کنند و به ندرت به مدیریت جهت موقعیت های خاص انتخاب می شوند و بیشتر تمایل

 

دارند که ناشناخته باشند و چنین اشخاصی می کوشند که از حضور در بحث های رسمی و غیر رسمی اجتناب کننده که در پایان این تحقیق پژوهش گر پاسخ علت های چنین رفتارهایی را بازگو خواهد کرد.

2-بیان مساله

همراه با زیستن در شرایط اجتماعی نیاز به احساس ارزش به نحو سالم و متعادل آن در انسان به وجود می آید و برای حفظ سلامت و تعادل روانی و حتمی، تکامل وجودی او بسیاری ضروری است و اگر خللی وارد شود احساس حقارت و یا خودبزرگ بینی در فرد ایجاد می گردد که میتوان علل اصلی را در طرد شدن مستمر و مداوم از طرف والدین دانست که عوامل زیادی در ایجاد و حفظ این دو ویژگی در افراد موثر است از عوامل خانواده، مدرسه، جامعه و امکانات در دسترس گرفته تا عوامل حاکم بر این موارد که از دسترس خارج است.

تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از دانشجویان در توجیه موفقیت ها و شکست های خود قضاوت منطقی ندارند بلکه بگونه ای نتایج رفتارهای خود را به عوامل بیرونی اسناد می دهند و در خویشتن کمتر نشانه  هایی از ارزشمندی و توانایی را می جویند. پژوهش های مربوط به عزت نفس موید این است که دور شخص دارای یک تصویر از خود و یک تصویر آرمانی است که همگرایی بین این دو تصویر خود به منزله شاخص عزت نفس و از ویژگی های مهم شخصیت است که بر جوانب گوناگون زندگی از جمله پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد.

از سوی دیگر یافته های تجربی جدید ارتباط بین عزت نفس مثبت را با عملکرد موثر و مطلوب اثبات نموده اند . (در پژوهش حاضر درصد آن است که مشخص نماید عواملی که بر پیشرفت تحصیلی اثر دارند و آن را شتاب می بخشند و نیز عواملی که این جریان را کمتر می کند (مثل افسردگی) و رابطه بین عزت نفس و این عوامل با پیشرفت تحصیلی دانشجویان پیام نور ساری بپردازیم).

در آنسوی قضیه افسردگی قرار دارد که یکی از عواملی است که جریان پیشرفت را کند می کند. افسردگی محدود به مکان و زمان خاص نیست. واکنشی است در مقابل استرس. یکی از دلایلی که مردم از شناخت افسردگی خود عاجزند که اغلب آن را با غمگینی معمولی اشتباه می کنند. غمگینی یعنی ناخشنودی یا نارضایتی موقعی که کارها بر وفق مراد نیست اما افسردگی حالتی است که بر کیفیت خلق شخص تاثیر عمیقی گذاشته و نحوه ادراک او را از خویش و از محیطش دگرگون می سازد. محقق در این پژوهش قصد پاسخ به این سوالات را هم دارد.

چگونه می توان افسردگی را تشخیص داد؟
علت افسردگی چیست؟
آیا بین افسردگی و عزت نفس در پیشرفت تحصیلی رابطه ای وجود دارد؟
-اهمیت و ضرورت تحقیقاصولاً هر قلمی که پیرامون مسائل مختلف پیشرفت می پردازد ناگزیر باید عواملی که موجب موفقیت دانشجویان می گردد و او را درانجام بهتر تحصیلات زندگی فردی و جمعی یاری می دهد را شناخت.

اصولاً عزت نفس باعثáپیشرفت تحصیلی و افسردگی باعثâ پیشرفت تحصیلی و اینکه آیا بین این دو رابطه ای وجود دارد؟ در این تحقیق سعی شده که این ارتباط را بین دانشجوان مقایسه و بیان داشت آیا رابطه ای وجود دارد یا نه؟ در اکثر تحقیقات عزت نفس و افسردگی با هوش، موقعیت شغلی، جنسیت و عواملی از این قبیل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته که ارتباط معنی داری با هم نشان داده است ولی از آنجایی که  رابطه بین عزت نفس و افسردگی با پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان کمتر مورد کاوش و بررسی قرار گرفته محقق را بر آن داشته تا به مطالعه آن بپردازد و روشن سازد که آیا این تحقیق می تواند بسط و شناخت افکار و تعیین روابط صحیح و اصولی و منطقی بر واقعیات و تجربیات را به افراد منتقل داشته و ثبات شخصیتی و عاطفی و روانی و بهداشت برای جامعه فراهم آورد.

از آنجاییکه علل و تجربه شکست و ناکامی در دانشگاه پیچیده می باشد، اما علل دائمی و اصلی رابطه علت و معلول آن می باشد که به وسیله آن دانشجویان به خود و توانایی هایشان می نگرند.

دانشجویانی که از خود و توانایی شان خشنود باشند دارای عزت نفس بالا هستند و راه موفقیت را در پیش می گیرند. و برعکس آن دانشجویانی که در مورد خود و یا خویشتن یابی و عزت نفس با نوعی نگرش منفی مواجه هستند افسرده شده و از موفقیت باز می مانند.

در این تحقیق رابطه بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی تقویت شده و یک عزت نفس رشد یافته و  فعالی است که باعث پیشرفت می شود. از جمله اهداف آنی که ما در این تحقیق به آن اشاره خواهیم کرد و مورد بررسی قرار خواهیم داد شناخت میزان عزت نفس دانشجویان، ایجاد انگیزه در ارتقاء عزت نفس و توسعه است که در نهایت به پیشرفت تحصیلی می انجامد و از جمله اهدافی که درآینده ممکن است به آن دست یابیم یکی ایجاد انگیزه در ارتقاء عزت نفس منجر به سازگاری اجتماعی دانشجویان در آینده شان و توسعه عزت نفس در دانشجویان که در نهایت منجر به پذیرش اجتماعی آنان خواهد شد و همچنین عزت نفس بالا در دانشجویان منجر به قدرت رهبری بالای آنان در گروه ها و جامعه خواهد بود.

4-سوالات تحقیق

آیا بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر و پسر تفاوتی وجود دارد؟

استاد راهنما:دكتر بیت اله دیو سالار
 
استاد مشاور:دكتر محمود امامی نمینی
بهمن ماه 1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست مطالب

چكیده                                        5

مقدمه                                        9

فصل اول:كلیات

مبحث اول- مفهوم تنزیل                                 14

بند اول- معنای لغوی تنزیل                                    14 

بند دوم- معنای اصطلاحی تنزیل                                                                                                                 14

بند سوم- تنزیل در متون فقهی                                  14

بند چهارم- تنزیل و قرض                                       15

مبحث دوم-كاربردهای تنزیل                             15

بند اول- ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری                             16

بند دوم- تأمین اعتبار                                           16

بند سوم- تنزیل مجدد یا ابزار سیاست پولی                         17

بند چهارم- سیاست تنزیل                                          17

مبحث سوم- تنزیل و مباحث پولی و بانكی                 17

بند اول- مؤسسات تنزیل                                           18

بند دوم- نرخ تنزیل                                              19

مبحث چهارم- پیشینه تنزیل در اقتصاد اسلامی             19

بند اول- تنزیل مجدد به عنوان ابزار سیاست پولی در بانكداری غیر ربوی   20

بند دوم- تنزیل به عنوان روشی برای تخصیص منابع در بانكداری غیر ربوی   20

مبحث پنجم- ماهیت فقهی و حقوقی تنزیل                  21

بند اول- استقراض همراه با حواله                                 21

بند دوم- بیع دین                                                                                                                                       22

فصل دوم:بررسی دین و آراء فقهاء

مقدمه                                                24

مبحث اول- شناخت دین                                  25

بند اول- دین به عنوان یك نوع مال                                25

بند دوم- بحث لغوی دین                                           29

بند سوم-  بررسی اصطلاحی دین                               30

الف- دیدگاه فقهای عامه                                          30

ب- دیدگاه فقهای امامیه                                          33

مبحث دوم- حقیقت ذمه و دین                            35

مبحث سوم- بیع دین                                    40

بند اول- دیدگاه فقهای عامه                                      43

بند دوم- دیدگاه فقهای شیعه                                      46

بند سوم-بررسی فقهی بیع دین                                       49

بند چهارم-بررسی فقهی بیع دین به دین                              52

مبحث چهارم – بررسی فقهی بیع دین پولی (تنزیل)         55

بند اول- دیدگاه فقهای عامه                                      55

بند دوم- دیدگاه فقهای امامیه                                    57

بند سوم- دین در قرآن                                    59

مبحث پنجم – تنزیل اسناد تجاری                        61

بند اول- تعریف ربا                                               63

بند دوم- تعریف مثلی و قیمی                                      64

بند سوم- خرید و فروش اسكناس                                     65

نتیجه گیری                                                    67

فهرست منابع                                                                                                               71

چكیده انگلیسی                                        75

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

مطالعه نظام های اقتصادی نشان می دهد كه شناخت درست آنها بر شناخت دقیق مبانی فكری و فلسفی شكل دهنده آنها متوقف است، و مهمترین موضوع تأثیر گذار بر اهداف،اصول و چارچوب نظام های اقتصادی، نگرش مكاتب گوناگون به بحث دین و قلمرو آن است.

نظریه پردازان سوسیالیسم با اعتقاد به فلسفه ماتریالیسم،خدا و دین را انكار كرده اند؛ و در نتیجه،در طراحی نظام اقتصادی،جایگاهی برای آموزه های الهی قایل نیستند.نظریه پردازان اقتصاد سرمایه داری با اعتقاد به فلسفه دئیسم،نقش خداوند را در خالقیت او منحصر كرده،آموزه های پیامبران را به حوزه اخلاق و معنویت مربوط  دانستند؛در نتیجه،آنان نیز در طراحی نظام سرمایه داری،نقشی برای دین و تعالیم الهی قایل نشدند.

اندیشه وران مسلمان در مواجهه با پرسش رابطه دین و اقتصاد،به چهار گروه تقسیم می شوند:گروه نخست،آموزه های دینی را در آشنایی انسان ها با خدا و آخرت منحصر دانسته،پرداختن خدا و پیامبر به آموزه های دنیایی را كاری لغو و دور از شأن می دانند.گروه دوم،هدف اصلی دین را تبیین سعادت آخرتی انسان دانسته،معتقدند:دنیا به آن اندازه كه به كار سعادت آخرتی مربوط می شود،مورد توجه دین است.این دو گروه،در طراحی نظام های اجتماعی،از جمله اقتصاد،عقل و دانش بشری را كافی،وخود را از آموزه های انبیاء بی نیاز می دانند. گروه سوم،هدف دین را سعادت دنیا و آخرت انسان ها بر شمرده،و به تبع آن،تعالیم پیامبران را شامل دنیا و آخرت هردو می دانند و معتقدند:در طراحی نظام اقتصادی،باید اهداف،اصول و چاچوب های اساسی را با توجه به آموزه های دینی تعریف كرد، و سر انجام گروه چهارم،دین را متكفل پاسخگویی هر حركت اجتماعی و اقتصادی دانسته،در هر طرح و برنامه ای دنبال آیه و حدیث می گردند[1].

یكی از راه هایی كه برای تأمین منابع مالی دولت پیشنهاد شده،این است كه دولت،مطالبات خود را از شركت ها و مؤسسات داخلی و خارجی به صورت اسناد متحدالشكل درآورده و به كمتر از قیمت اسمی مندرج

 

در سند بفروشد و در واقع،مطالبات خود را تنزیل كند و دارندگان این اوراق می توانند با تنزیل ورقه،آن را در بازار ثانوی به دیگران واگذار كنند و به منظور ایجاد اطمینان در باز پرداخت اوراق،دولت یا مؤسسه بیمه می تواند آن را تضمین كند و در صورت امتناع بدهكار،بدهی را به دارندگان اوراق بپردازد.این معامله در كتاب های فقهی،تحت عنوان بیع دین در كتاب قرض و كتاب بیع مطرح شده است[2]،لذا ما در صدد یافتن حكم فقهی بیع دین (تنزیل)هستیم و نشان خواهیم داد كه دین رابطه منطقی با نظام های اجتماعی داشته و دیدگاه سوم كه در

بالا مطرح شد،دیدگاهی حق و قابل قبول است.

بنابراین در راستای تبیین این موضوع و تنویر آن به تشریح مسائل ذیل می پردازیم:

1-تنزیل در فقه از چه جایگاهی برخوردار است و آیا اساساً چنین چیزی در فقه وجود دارد یا خیر؟و نظر فقهاء در این خصوص چگونه است؟

2-آیا قانونگذار تنزیل را پذیرفته است یا خیر؟ یا به عبارتی از لحاظ حقوقی با این موضوع چگونه برخورد شده است؟

در خصوص بیع دین آنچه بین فقها مسلم است این است كه بیع دین اشكال ندارد و گفته شده ذمه اشخاص نیز دارای واقعیتی مانند خارج می باشد و از همین روی است كه معاملات كلی در ذمه و معاملات نسیه بدون اشكال می باشد امادر شرایط بیع دین اختلافاتی وجود دارد كه در این رساله به تبیین آن خواهیم پرداخت.

از طرفی در قانون جدید بانكداری بدون ربا به بانكها اختیار داده شده تحت شرایطی معین اقدام به خرید اسناد تجاری نمایند لذا برای استفاده از این ابزار«تنزیل» كه در قانون بانكداری ربوی مرسوم بود كسانی كه خواسته اند از آن در قانون بانكی بدون ربا استفاده كنند اساس كار خود را به بیع دین استوار نموده اند و از آنجایی كه تنزیل ماهیتی تقریباٌ یكسان بابیع دین دارد لذا روشن شدن شرایط و حدود بیع دین مارا در این زمینه به نتیجه مناسبی خواهد رساند كه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

این تحقیق از آنجا كه به تبیین این مسأله پرداخته بنیادی و روش گردآوری مطالب به صورت كتابخانه ای كه ابزار اصلی در جمع آوری اطلاعات است و استفاده از فیش برداری می باشد و هدف از این تحقیق این است كه آیا تنزیل ازنظر شارع مقدس صحیح است یا خیر؟و تقسیم بندی كلی مطالب آن بدین گونه است كه:1-در فصل اول به بیان كلیات و تعاریف مفاهیم (بیع دین، تنزیل، تنزیل مجددو. . .)پرداخته شده است. 2- در فصل دوم به جایگاه تنزیل در فقه امامیه و اهل سنت و بیان اقوال و نظر فقها اشاره شده و همچنین نتیجه ای كه از این مباحث به دست آمده مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت و قبل از ورود به بحث ذكر این نكته  ضروری به نظر می رسد كه ، هر چند طبق  ماده 338 قانون مدنی، بیع عبارت است از : تملیك عین به عوض معلوم و از نظر قانون فقط عین  مورد بیع قرار می گیرد اما در این رساله مسأ‌له بیع دین مطرح شده و به اقوال و فتاوی فقها در این زمینه پرداخته شده و همچنین قول مشهور فقها كه با شرایطی چنین بیعی راصحیح می دانند بیان شده، هر چند كه در قانون مدنی از بیع دین هیچ صحبتی به میان نیامده است.

 

فصل اول:

كلیات

 

مبحث اول-مفهوم تنزیل

امروزه مباحث اقتصادی، گسترش چشمگیری یافته است و در هر بحث اقتصادی مفاهیم و موضوعات بسیاری مطرح می گردد که آشنایی با آن ها شرط نخست در فهم مباحث است . از جمله این مفاهیم می توان به تنزیل اشاره نمود که امروزه جایگاه خاصی یافته و ازجهت علمی و کاربردی، مورد توجه ویژه قرار گرفته است. .

بند اول-معنای لغوی تنزیل

تنزیل در لغت از ریشه «ن-ز-ل»به معنی پایین آوردن،كاستن وجایگزین كردن می باشد[3].كه از این میان،معناى اول بابحث ما متناسب است.همچنین سودی كه به پول وام داده شده تعلق می گیردونیزبه پولی كه برای پرداخت وجه برات یا سفته قبل از سررسید كسركنند،تنزیل می گویند[4].این كاربرد درزبان فارسی،به مفهوم اصطلاحی واقتصادی تنزیل كه مورد نظر است،نزدیك می باشد.

بند دوم-معنای اصطلاحی تنزیل

تنزیل دراقتصاد عبارت است از:«معامله و فروش حق دریافت مبلغ مدت دار در مقابل مبلغی كمتر و نقد»وبه مابه التفاوت دو مبلغ،نزول می گویند.لازمه این تعریف محاسبه ارزش فعلی مبلغ مدت دار است.

تنزیل با این مفهوم،معادل«الخصم»(عربی)،،(discoutانگلیسی)و،( escompteفرانسه)می باشد.[5]

بند سوم-تنزیل در متون فقهی

«بیع دین»یكی از واژه هایی است كه درفقه اسلامی با تنزیل ماهیتی یكسان دارد و در بانكداری اسلامی از آن به فروش یا خرید دین یاد می شود.بیع دین به معنای فروش دین مدت دار،به مبلغی كمتر است.به عبارت روشن تر،بیع دین عبارت است از تنزیل اسناد و اوراق تجاری كه سر رسید آنها در آینده است؛به این صورت كه مثلا دارنده سفته با مراجعه به بانك،قبل از سر رسید طلب خود را نقدا و با مبلغی كمتر دریافت می نماید.[6]

تنزیل و بیع دین از چند جهت با هم متفاوت اند:

1-در بیع دین،فقط عقد بیع، مطرح است ولی در تنزیل،می توان از عقود دیگری مثل صلح بهره گرفت.

2-به طور معمول ،تنزیل در بدهی پولی مطرح است ولی بیع دین هم در بدهی پولی مطرح می شود و هم در بدهی كالایی.

3-از نظر شرعی،در بیع دین،محدودیت هایی چون واقعی بودن دین وجود دارد،در حالی كه تنزیل، اصطلاحی عام است.

4-برای تنزیل از نظر اقتصادی قیودی چون كوتاه مدت بودن مطرح است،در حالی كه بیع دین عمومیت دارد.

بند چهارم- تنزیل و قرض

بین تنزیل و قرض از دو جهت ارتباط وجود دارد:

1-با عنایت به تنزیل ویكسانی آن با بیع دین،ارتباط تنگاتنگی بین تنزیل و بیع دین از یك سو و قرض از سوی دیگر وجود دارد؛زیرا برخی از تنزیل ها بر روی اسناد، حاكی از قرضی است كه شخصی از دیگری بابت قرضش، طلب دارد.

2-تنزیل در كنار قرض وربا به عنوان عنصر و ابزاری در انجام مبادلات پولی محض، مطرح است و این امر باعث طرح سؤالاتی شده است،مانند:آیا تنزیل خود ربا یا حداقل مستلزم ربا نیست؟آیا تنزیل مبتنی بر نرخ بهره نمی باشد؟

 

مبحث دوم-كابردهای تنزیل

برای تنزیل در كتابهای اقتصادی كاربردهای متعددی ذكر شده است كه به اجمال به بیان چند كاربرد مهم آن می پردازیم.

بند اول-ارزیابی طرحهای سرمایه گذاری

مراد از تنزیل در این كاربرد،محاسبه ارزش نقدی و فعلی مبلغ مدت دار در آینده است.به بیان دیگر،هدف از این كاربرد به دست آوردن ارزش فعلی درآمدها و هزینه های حال و آتی طرحهای اقتصادی و مقایسه آنها با

همدیگر و انتخاب سود آورترین آنها برای سرمایه گذاری است.

بند دوم-تأمین اعتبار

این كاربرد در مورد اعطای اعتبار و ارائه تسهیلات به خصوص دركوتاه مدت،مطرح می باشد.توضیح اینكه:

دولتها،بنگاه ها،خانوارها و افراد به ندرت قادرند نیازهای مالی خود را از محل درآمدهای خویش برطرف كنند درنتیجه به اعتبار و وام نیاز پیدا می كنند.اعتبار و وام همان تعهد پرداخت وجه نقد در زمانی مشخص در آینده در برابر دریافت كالاها و خدمات  پول در زمان حال است.

بانكهاعملیات متفاوتی را در كوتاه مدت و بلند مدت انجام می دهند و در هر مورد،روش های خاصی به كار گرفته می شود.یكی از عملیات كوتاه مدت بانكی در ارائه تسهیلات، تنزیل است كه عبارت است از خرید نقدی طلب مدت دار،[7]برای مثال،خرده فروشی كه نمی تواند بهای كالا را نقدا به عمده فروش بپردازد،به خرید نسیه اقدام می كند.در این وضعیت،عمده فروش،سفته ای مثلا دو ماهه از خرده فروش دریافت می كند.در صورتی كه عمده فروش به پول نیاز پیدا كند،میتواند سفته را نزد بانك تنزیل نماید ومبلغ آن را پس از كسر نزول  نقدا دریافت كند.متداول ترین كاربرد تنزیل هم،همین نوع است:یعنی فروش اسناد مدت دار همچون سفته كه بستانكار به هر دلیلی از بدهكار دریافت كرده است و مایل است قبل از موعد سر رسید،آن را به مبلغی كم تر از مبلغ اسمی بفروشد.در تجربه بانك داری اسلامی در جمهوری اسلامی ایران نیز یكی از شیوه های تامین اعتبار

و تخصیص منابع بانكی در كوتاه مدت،بیع دین است كه به خرید دین از آن یاد می شود.[8]

بند سوم-تنزیل مجدد یا ابزار سیاست پولی

امروزه سیاست پولی بانك مركزی (كنترل و تعدیل حجم اعتبارات)، با توجه به احتیاج واقعی اقتصاد،از مهم ترین وظایف بانك مركزی شناخته می شود و یكی از ابزارهای متداول این كار،تنزیل مجدد است. در تنزیل مجدد، اوراق و اسناد بهادار كه توسط دارندگان آن با نرخ بهره متداول بانكی نزد بانك های تجاری تنزیل شده اند، برای بار دوم با نرخی كه تحت عنوان تنزیل مجدد توسط بانك مركزی تعیین می شود،از سوی بانك های تجاری نزد بانك مركزی تنزیل می شود. تعیین و تغییر نرخ تنزیل مجدد از ابزارهای مهم سیاست پولی است و بانك مركزی از این راه حجم پول در گردش و اعتبارات را كنترل می كند.[9]

بند چهارم-سیاست تنزیل

برای سیاست تنزیل، تعریف های مختلفی ارائه شده است. در ایالات متحده امریكا، تنزیل عبارت است از:دادن وام توسط نظام فدرال به سازمان های سپرده پذیر. به وام هایی تنزیل یا تخفیف می دهند كه در كوتاه مدت واجد شرایط فروش به فدرال رزرو باشند و بتوانند در مقابل افزایش، درحساب ذخیره سازمان سپرده پذیر مبادله شوند.فدرال رزرو با افزایش حساب ذخیره سازمان سپرده پذیر،به وسیله ارزشی كه كم تر از مبلغ بدهی باشد،به سازمان سپرده پذیر(وام)تنزیل می دهد،سپس سازمان سپرده پذیر در دوره كوتاهی،آن دارایی را با ارزش اسمی وام باز خرید می كند.سیاست تنزیل اشاره به مدت و شرایطی دارد كه تحت آن شرایط،فدرال رزرو به سازمان های سپرده پذیر وام می دهد. این سیاست به قیمت (نرخ تنزیل)و مقدار(مقدار وامی را كه فدرال باید انتخاب كند) بستگی دارد.[10]

استاد راهنما:
دکتر علیرضا حسنی
استاد مشاور:
دکتر عبدالرضای بای
 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب:

چکیده……………………………………….. 1

مقدمه…………………………………. 2

بیان مسأله…………………………………. 10

پرسش اصلی تحقیق………………………………….. 10

فرضیه ها………………………………… 10

اهداف تحقیق………………………………….. 10

فصل اول: تاریخچه صنعت نفت ایران…………………………………. 12

مبحث اول: تاریخچه نفت…………………………………… 12

گفتار اول: سیر تکامل نفت…………………………………… 12

بند اول: طرز به وجود آمدن نفت…………………………………… 12

بند دوم: زمین شناسی نفت…………………………………… 13

بند سوم: ذخایر نفتی………………………………….. 13

گفتار دوم: کاربرد نفت و مشتقات نفتی………………………………….. 14

گفتار سوم: استخراج نفت…………………………………… 15

گفتار چهارم: کمپانی‌های نفتی………………………………….. 15

مبحث دوم: بررسی اقتصاد نفت در دوران قبل از انقلاب…………………. 17

گفتار اول: نفت در دوران صفویه و زندیه…………………………………. 17

گفتار دوم: نفت در دوران قاجار…………………………………. 17

مبحث سوم: امتیازات نفت ایران…………………………………. 18

گفتار اول: امتیازات قرن 19…………………………………. 18

بند اول: امتیاز هوتز…………………………………. 18

بند دوم: امتیاز رویتر…………………………………. 18

بند سوم: امتیاز بانک شاهنشاهی………………………………….. 19

گفتار دوم: امتیازات قرن 20…………………………………. 20

بند اول: امتیاز دارسی………………………………….. 20

بند دوم: شرکت نفت انگلیس و ایران…………………………………. 20

بند سوم: حفر نخستین چاه نفت خاورمیانه…………………………………. 21

بند چهارم: قرارداد 1919…………………………………. 22

بند پنجم: نفت شمال ایران…………………………………. 22

بند ششم: امتیاز خوشتاریا………………………………… 23

گفتار سوم: دور اول رقابت شرکت‌های نفتی آمریکایی و انگلیسی………………. 23

بند اول: قرارداد آرمیتاژ اسمیت…………………………………… 25

بند دوم: لغو امتیاز نامه دارسی………………………………….. 25

بند سوم: قرارداد 1933…………………………………. 27

گفتار چهارم: دور دوم رقابتهای شرکتهای نفتی آمریکایی و انگلیسی………………… 30

بند اول: درخواست شوروی برای اخذ امتیاز نفت شمال ایران……………………….. 30

بند دوم: استعفای ساعد…………………………………. 33

بند سوم: اعتراض آمریکا و انگلستان به اقدامات شوروی………………………………….. 34

گفتار پنجم: موافقت نامه قوام-سادچیکف…………………………………… 34

بند اول: واکنش انگلیسی‌ها در برابر قرارداد قوام-سادچیکف………………………. 35

بند دوم: عدم تصویب موافقت نامه قوام-سادچیکف توسط مجلس شورای ملی………….. 36

بندسوم: نظر آمریکا و انگلیس با اخذ امتیاز نفت شمال توسط شوروی…………….. 37

بند چهارم: قرارداد الحاقی گس-گلشائیان…………………………………. 38

بند پنجم: تشکیل کمیسیون خاص نفت…………………………………… 40

گفتار ششم: دکتر مصدق و نهضت ملی شدن صنعت نفت………………………………….. 41

بند اول: استعفای علاء…………………………………. 42

بند دوم: واکنش انگلیس و آمریکا به ملی شدن صنعت نفت ایران…………………………………. 43

بند سوم: قطع روابط ایران و انگلیس…………………………………… 45

گفتار ششم: قرارداد 1333 (1954) کنسرسیوم…………………………………. 46

بند اول: قرارداد خرید و فروش 1973-سن موریتس…………………………………… 47

بند دوم: آخرین دسته قراردادهای نفتی پیش از انقلاب 1357…………………………………. 48

فصل دوم: سیر تحولات قراردادهای نفتی………………………………….. 49

مبحث اول: سیر قراردادهای نفتی………………………………….. 49

گفتار اول: تعریف قراردادهای نفتی………………………………….. 50

مبحث دوم: انواع قراردادهای نفتی ایران…………………………………. 52

1- قراردادهای امتیازی………………………………….. 52

2-قراردادهای مشارکت…………………………………… 52

3-قراردادهای خدماتی………………………………….. 52

4-قراردادهای مشارکت درسرمایه گذاری………………………………….. 53

5-قراردادهای عملیاتی مشترک………………………………….. 53

6-قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری………………………………….. 53

7-قراردادهای هیبریدی………………………………….. 54

گفتار اول: قراردادهای امتیازی (مالکیت کل محصول درون مخزن)………………………… 54

بند اول: ویژگی‌های مهم قراردادهای امتیازی………………………………….. 56

بند دوم: حقوق دارنده امتیاز…………………………………. 57

بند سوم: وظایف دارنده امتیاز…………………………………. 57

بند چهارم: طول مدت قرارداد امتیازی………………………………….. 57

بند پنجم: انواع قراردادهای امتیازی………………………………….. 57

1ـ قراردادهای امتیازی سنتی………………………………….. 57

2ـ قراردادهای امتیازی مدرن…………………………………. 58

بند ششم: مقایسه مدل سنتی و مدرن قراردادهای امتیازی…………….. 59

گفتار دوم: قراردادهای مشارکت در تولید…………………………………. 60

بند اول: ساختار قراردادهای مشارکت در تولید………………………………….61

بند دوم: طول مدت قرارداد‌های مشارکت در تولید…………………………………. 61

بند سوم: سه رکن اساسی قراردادهای مشارکت در تولید……………………. 61

1ـ جبران هزینه…………………………………. 62

2ـ تقسیم تولید…………………………………. 62

3ـ مالیات…………………………………… 62

بند چهارم: اولین قرارداد مشارکت…………………………………… 63

بند پنجم: دومین قرارداد مشارکت- قرارداد مشارکت با کمپانی پان آمریکن……….. 63

 

گفتار سوم: قراردادهای خدمات…………………………………… 64

بند اول: ویژگی‌های قراردادهای خدمات…………………………………… 67

بند دوم: قراردادهای اکتشاف و توسعه…………………………………. 68

بند سوم: قرارداد‌های صرفا خدماتی………………………………….. 69

بند چهارم: قراردادهای خدماتی خطرپذیر…………………………………. 70

1ـ قراردادهای کاملا خطر پذیر…………………………………. 70

2ـ قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 71

بند پنجم: قراردادهای خدمت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی……………….. 72

گفتار چهارم: قراردادهای سرمایه گذاری مشترک………………………………….. 73

بند اول: ویژگی‌های قراردادهای سرمایه گذاری مشترک………………………………….. 74

بند دوم: عوامل موثر بر تشکیل قراردادهای سرمایه گذاری مشترک……………………. 74

گفتار پنجم: قراردادهای عملیاتی مشترک………………………………….. 75

گفتار ششم: قرادادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری………………………………….. 75

بند اول: طرفهای اصلی قرارداد …………………………………. 76

بند دوم: طول مدت قرارداد ………………………………… 76

بند سوم: اهم ویژگی‌های قراردادهای ………………………………… 76

بند چهارم: مزایای قراردادهای ………………………………… 77

بند پنجم: معایب قراردادهای………………………………… 77

گفتار هفتم: قراردادهای هیبریدی………………………………….. 78

فصل سوم: تجارت متقابل………………………………….. 79

مبحث اول: تعریف و انواع تجارت متقابل………………………………….. 79

گفتار اول: انواع تجارت متقابل………………………………….. 80

بند اول: معاملات تهاتری………………………………….. 80

بند دوم: خرید متقابل………………………………….. 80

بند سوم: قراردادهای بیع متقابل (بای بک) …………………………………80

بند چهارم: قراردادهای افست…………………………………… 81

بند پنجم: قراردادهای خرید از پیش…………………………………… 81

بند ششم: قراردادهای تسویه تهاتری………………………………….. 81

بند هفتم: قرارداد واگذاری تهاتری (معاملات انتقالی)………………………………… 82

بند هشتم: قرارداد تعویض (سوآپ) …………………………………82

بند نهم: قرارداد معاوضه دیون…………………………………. 82

گفتار دوم: قراردادهای بالادستی………………………………….. 82

بند اول: تعریف قراردادهای بالادستی………………………………….. 83

گفتار سوم: تحولات تقنینی قراردادهای بالا دستی نفت و گاز…………………….83

1-قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی………………………………….. 83

2-قانون بودجه سال 1382…………………………………. 83

3-قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران……………….. 84

4-ماده 14 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران…………. 84

5-قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران 1394-1390………………. 85

6-قانون اصلاح قانون نفت مصوب تیر ماه 1390…………………………………. 85

7-قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب 1391…………………………………. 85

مبحث دوم: تاریخچه قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 86

گفتاراول: نحوه به وجود آمدن بیع متقابل………………………………….. 88

بند اول: تعریف بیع متقابل………………………………….. 89

بند دوم: مشخصات قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 90

1ـ طولانی بودن پروژه………………………………… 91

2ـ سنگین بودن قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 91

3ـ ارتباط تولیدی بین کالاهای صادراتی و محصولات بازخرید شده …………91

4ـ وجود دو قرارداد مجزا…………………………………91

بند سوم: ساز و کار قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 91

بند چهارم: موارد مهم در قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 93

بند پنجم: ویژگی‌های اصلی قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 94

بند ششم: انواع قراردادهای بیع متقابل از نظر موضوعی………………………………….. 95

1ـ قرارداد بیع متقابل اکتشاف…………………………………… 95

2ـ قرارداد بیع متقابل توسعه…………………………………. 95

بند هفتم: شروط قراردادی قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 96

1ـ شرط انتخاب قانون حاکم…………………………………. 96

2ـ شرط حل و فصل اختلافات…………………………………… 97

3ـ شرط مدیریت مشترک و مشارکت…………………………………… 97

4ـ شرط واگذاری………………………………….. 97

بند هشتم:کمیته مدیریت مشترک………………………………….. 97

بند نهم: حل و فصل اختلاف در قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 98

بند دهم: بیع متقابل از لحاظ حسابداری………………………………….. 98

بند یازدهم: نظام مالی بیع متقابل………………………………….. 99

1ـ هزینه‌های سرمایه‌ای………………………………….. 99

2ـ هزینه‌های غیر سرمایه‌ای………………………………….. 99

3ـ هزینه‌های بهره برداری………………………………….. 100

4ـ هزینه‌های بانکی………………………………….. 100

بند دوازدهم: روش های ثبت پروژه بیع متقابل………………………………….. 101

بند سیزدهم: مراحل کلی در یک قرارداد بیع متقابل………………………………….. 101

بند چهاردهم: محورهای اساسی در بیع متقابل………………………………….. 101

1ـ جنبه‌ی فنی………………………………….. 101

2ـ جنبه‌ی مالی………………………………….. 102

3ـ جنبه‌ی حقوقی………………………………….. 102

گفتاردوم: چارچوب عمومی قراردادهای بیع متقابل در بخش نفت و گاز…………….. 103

گفتار سوم: چارچوب کلی قرارداد‌های بیع متقابل………………………………….. 105

گفتار چهارم: ماهیت قراردادهای بیع متقابل در ایران…………………………………. 107

گفتار پنجم: اهداف قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 108

گفتار ششم: اصول حاکم بر قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 108

گفتار هفتم: مراحل انعقاد قراداد بیع متقابل در صنعت نفت ایران…………………… 109

گفتار هشتم: بیع متقابل در قانون برنامه پنج ساله اول، دوم و سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران…………… 110

1-بند «ی» تبصره 29 قانون پنج ساله اول…………………………………. 110

2-بند «و» تبصره 22 قانون برنامه پنج ساله دوم…………………………………. 110

3-بند «م» تبصره 22 قانون پنج ساله دوم…………………………………. 111

4-بند «پ» تبصره 25 قانون پنج ساله دوم…………………………………. 111

5-بیع متقابل در قانون برنامه سوم توسعه…………………………………. 111

گفتار نهم: مقایسه قراردادهای امتیازی با قراردادهای بیع متقابل………………………………….. 112

گفتار دهم: مقایسه قراردادهای مشارکت در تولید با قراردادهای بیع متقابل……………………… 113

گفتار یازدهم: مقایسه قراردادهای بی او تی با قراردادهای بیع متقابل……………………………….. 113

مبحث سوم: اوپک…………………………………… 114

گفتار اول: عملکرد اوپک………………………………….. 118

مبحث چهارم: اهمیت جذب سرمایه گذاری خارجی و منافع ملی………………………………….. 119

گفتاراول: چالش‌‌های سرمایه گذاری کلان اقتصادی………………………………….. 121

نتیجه گیری………………………………….. 124

پیشنهادات…………………………………… 126

منابع و ماخذ…………………………………. 127

پیوست‌ها………………………………… 134

چکیده:

نفت، نیرو بخش موتور اقتصادی، تسریع کننده پیشرفت‌های فن‌آوری و باعث افزایش توان تولید در کشورها بوده است. سهم نفت در تامین منابع انرژی در بخش حمل و نقل در حال حاضر 97 درصد می‌باشد. از آنجا که هیچ گونه فعالیتی در هیچ یک از عرصه‌های زندگی و درجهان هستی بدون استفاده از انرژی میسر و امکان پذیر نیست. بنابراین به سادگی می‌توان دریافت که اقتصاد جوامع بشری بدون وجود انرژی ممکن نمی‌باشد. نفت نیز به عنوان یکی از منابع مهم تامین نیازهای انرژی جهانی به شمار می‌رود، بنابراین اقتصاد نفت خام جنبه بین‌المللی پیدا کرده است هر چند که اقتصاد فرآورده‌های نفتی مربوط به نیاز داخلی جوامع و کشورها است با این حال در زمینه اقتصاد مشتقات و فرآورده‌های نفتی نیز جنبه جهانی آن مشهور است. در جهان امروز نفت، نه تنها به عنوان یک عامل تعیین کننده اقتصادی و صنعتی، بلکه به عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح می‌باشد. در واقع نفت یک فاکتور اساسی در جهت رسیدن به هدفهای اقتصادی، صنعتی، سیاسی و در جهت تامین امنیت ملی به حساب می‌آید رشد اقتصادی که همه کشورها به دنبال آن هستند برابر است با برخورداری و بهره وری از دو عامل سرمایه و انرژی می‌باشد. تجارت متقابل می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای موثر در پیشبرد سیاستهای اقتصادی کشورها در جبران موازنه تجاری و کسری تراز پرداختهای بین‌المللی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. قراردادهای بیع متقابل از لحاظ حقوقی در گروه قراردادهای تجارت متقابل قرار می‌گیرند لذا برای شناخت ماهیت حقوقی آنها لازم است قراردادهای تجارت متقابل نیز مورد توجه قرار گیرند.

مقدمه:

خاورمیانه در زمره نقاط حساس و استراتژیک دنیا است که به لحاظ موقعیت حساس جغرافیایی و تجاری، و به خصوص به واسطه برخورداری از ذخایر عظیم نفت و گاز، از اهمیت و نقش فوق‌العاده‌ای در روابط بین‌الملل برخوردار است.

پیدایش نفت در خاورمیانه اهمیت استراتژیک این منطقه را نسبت به گذشته چندین برابر کرد و باعث حضور مستقیم و غیر مستقیم شرکتهای خارجی در منطقه شد. پیدایش نفت در خاورمیانه در آغاز در ایران مشاهده شد، و باعث دگرگونی‌های بزرگ داخلی و خارجی در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شد به طوری که اگر این ماده نبود این منطقه جایگاه بین‌المللی و استراتژیک کنونی را پیدا نمی‌کرد.

تحلیل گران سراسر جهان بر این باورند که در منطقه خاورمیانه به ویژه شرق آن که منطقه خلیج فارس نامیده می‌شود از نظر استراتژیک منطقه‌ای بسیار مهم با آینده‌ای نامشخص خواهد بود. تا جایی که نشریه نفت و گاز در سال 2000 سهم خاورمیانه را از نظر ذخایر نفتی 4/66 درصد اعلام کرد.

نفت که زمانی ماده‌ای جادویی و درمانی بود و از آن برای استحکام در خشت زنی و صیقل دادن کشتی‌ها استفاده می‌کردند، نه تنها به ماده اصلی در ساختار انرژی تبدیل شد، بلکه به دلیل ماهیت شیمیایی‌اش نقش تعیین کننده‌ای در صنایع شیمیایی دارد. به عبارتی امروزه ما به بیش از 70 درصد انرژی نفت و گاز و 15 تا 25 درصد زغال سنگ و حدود 10 درصد هم به برق و اتم نیازمندیم.

توجه به اهمیت نقش روز افزون نفت در آستانه نیمه دوم قرن آتش رقابت را در میان غولان بزرگ عضو کارتل بین‌المللی نفت دامن می‌زند.

مالک نفت بودن در جهان امروز به معنای تأمین و کسب سرمایه نیز می‌باشد. از لحاظ تأمین سرمایه تجارت نفت خام از نظر ارزش پولی، ده درصد از مجموع تجارت جهان را به خود اختصاص داده است که در مقایسه با کالاهای تجاری دیگر مثل گندم با 3 تا 4 درصد سهم از کل تجارت جهانی، اهمیت آن در تأمین سرمایه گذاری کشورهای دارای نفت و در جهت رشد اقتصادی بیشتر نمایان می‌شود.

سرمایه‌گذاری یک مقوله تخصصی و نیازمند تدبیر و تدبر در جهت حصول اهداف معنوی و مادی
می‌باشد. موضوع انجام سرمایه گذاری برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز طبیعی به یک مقوله حساس و پیچیده در مرحله اجرای عملیات اکتشافی و ارزیابی در عملیات نفتی تبدیل شده است و بالطبع انجام معاملات تجاری در این زمینه نیز شکل خاصی به خود خواهد گرفت، منظور از شکل خاص نوع خاصی از قراردادهای رایج در عرصه بین‌المللی است که به عملیات بالا دستی صنایع نفت و گاز مربوط می‌شود یعنی قراردادهای اکتشافی، ارزیابی، توسعه‌ای و تولید یا بهره‌برداری از میادین نفت و گاز طبیعی که شناخت ماهیت آنها زمینه را برای ورود به عرصه فعالیت‌های حقوقی و قراردادی، مالی، حسابداری و اقتصادی مرتبط با صنعت نفت و گاز طبیعی فراهم می‌آورد.

در واقع سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های بزرگ نفتی منحصر به کشور‌های در حال توسعه نیست یک نظر بر فعالیتهای نفتی عظیم روشن می‌کند که این شرکت‌ها همان طور که در کشور‌های توسعه یافته فعالیت دارند در نواحی واقع در قلمرو کشورهای صنعتی نیز عمل می‌کنند بلکه جریان سرمایه‌گذاری عمدتاً متوجه به نواحی صنعتی دنیا است.

قراردادهای نفتی معمولاً وقتی منعقد می‌شوند که کشور صاحب نفت از امکانات خود بهره مند باشد ولی سرمایه و تخصص لازم جهت استفاده از آن را ندارد و در وضعیتی قرار گرفته است که ناچار شرایط طرف‌های قوی را می‌پذیرد، آن گاه که عملیات تخصصی و اکتشاف به پایان رسید و مرحله تولید نفت آغاز شد کشور نفتی خود را در پایگاهی مستحکم‌تر می‌یابد و طبعاً درصدد برمی‌آید تا وضع خویش را ترمیم کند و نصیب بیشتری از درآمد نفت را بدست آورد.

پس از جنگ جهانی اول (1914-1918) کوشش مداوم و پیگیر به منظور بین‌المللی کردن قراردادهای نفتی آغاز شد. هدف از این کوشش آن بود که بر اعتبار و دوام امتیازات بیفزاید و آنها را از آسیب تصمیم‌های یک طرفه دولت‌های امتیاز دهنده بر کنار و مصون نگه دارند. اهمیت نفت در جریان جنگ با تبدیل سوخت کشتی‌ها از زغال سنگ به نفت و پس از خاتمه جنگ با توسعه روز افزون مصرف نفت در صنایع حمل و نقل اهمیت حیاتی این ماده بر همگان روشن گشت.

قراردادهای نفتی جزء قراردادهای فراملی هستند زیرا معمولاً در این قراردادها یک طرف سرمایه گذار خارجی است و طرف دیگر دولت یا دستگاهی که از سوی دولت عمل می‌کند. معمولاً موضوع این قراردادها عملیات در زمینه توسعه و بهره برداری از منابع طبیعی است، مدت این قراردادها اکثر طولانی است، مرجع رسیدگی به اختلافات این قراردادها معمولاً محاکم داخلی کشور طرف قرارداد نیست.

در واقع قراردادهای نفتی جزء قراردادهای مربوط به بازرگانی بین‌المللی هستند که چنان که از عنوان آن پیداست پای طرف‌هایی را در میان می‌کشد که هر کدام ملیت جداگانه دارند و قاعدتاً از قوانین جاریه کشور خود تبعیت می‌کنند. تاریخچه تحولات قراردادهای نفتی حاکی از جنگ و گریز مستمری است که در میان طرفین وجود داشته است.

قراردادهای نفتی از نوع قراردادهایی است که در اصطلاح برخی از حقوقدان‌ها، قراردادهای بین‌المللی توسعه خوانده شده‌اند، این قراردادها دارای جنبه نیمه خصوصی و نیمه عمومی می‌باشند. موضوع آنها معمولاً یا انجام خدمات مربوط به رفاه عامه است و یا فعالیت‌های مرتبط با توسعه بهره برداری ذخایر طبیعی است. یکی از دو طرف این قراردادها، یک موسسه دولتی است.

– قراردادهای نفتی یا هر قرارداد دیگر، هر چه جامع و مفصل باشد نمی‌توانند تمام جزئیات مربوط به جریانات و اتفاقاتی را که در طول مدت اجر وقوع خواهد یافت پیش بینی کند. قرارداد نفتی نیز مانند هر قرارداد دیگر متضمن الزامات و تعهداتی برای هر دو طرف قرار داد است.

– قراردادهای نفتی در ابتدا به صورت امتیاز نامه بودند ولی به تدریج امتیاز نامه نفتی به سوی قرارداد و تآکید روز افزون برجنبه قراردادی یعنی الزام آور بودن و دو طرفی بودن آنها پیش رفتیم.

در قرن حاضر قرار دادهای نفتی طوری منعقد شده‌اند که هر تغییری در یکی از آنها حاصل شود آثار آن در قراردادهای دیگر هم انعکاس می‌یابد.

طی چند دهه گذشته، قراردادهای نفتی از نظر نحوه نگارش و تدوین متون مورد استفاده، به لحاظ شکلی دچار تغییراتی شده است.

قراردادهای نفتی در کشورهای مختلف جهان چارچوب مشخص دارد مثلا قراردادهای نفتی در داخل ایالات متحده آمریکا عمدتا از نوع اجاره و در انگلستان و استرالیا و برخی از کشورها از نوع امتیازی یا از نوع مشارکتی (مانند قراردادهای مشارکت در تولید) یا خدماتی می‌باشند.

در قراردادهای اجاره، مالک مخازن در مقابل دریافت حق امتیاز، کلیه فعالیت‌های نفتی را واگذار می‌کند در این حالت بدیهی است وقتی کلیه عملیات، منافع و عواید حاصل از قرارداد (بر مبنای شرایط اجاره‌ای) به یک شرکت نفتی پیمانکار واگذار می‌شود نیاز به انعقاد موافقت نامه عملیاتی مشترک نخواهد بود.

– زمانی که بنا شود منافع حاصل از یک طرح، پروژه یا هر فعالیت نفتی بین دو یا چند طرف (یا اشخاص مختلف حقوقی) تسهیم شود، موضوع چگونگی اجرای عملیات و نحوه یا مکانیزم تسهیم هزینه‌های مربوطه به میان می‌آید. در این حالت، معمولا موافقت نامه یا سند عملیات مشترک تنظیم می‌گردد، که مشخص خواهد ساخت کدام طرف، متصدی عملیات خواهد بود، دارایی حاصل از سرمایه گذاری چگونه مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت، و هزینه‌های مربوط چگونه تسهیم خواهد شد.

– شرکتهای نفتی خارجی عموما (با توجه به فرمول‌های رایج سرمایه گذاری در کشورهای دارای ذخایر هیدرو کربنی) از انواع مختلف قراردادهای نفتی به اشکال متنوع استفاده می‌کنند.

همچنین تحولات توسعه و رشد اقتصادی کشور نیز گویای نقش و اهمیت عواید حاصله از نفت در اقتصاد است. در سالهای 1937 الی 1945 عواید حاصله از نفت 13 در صد کل هزینه‌های کشور را تأمین می‌کرد.

هدف از عقد چنین قراردادهایی تأمین بهره برداری دراز مدت از ذخایر طبیعی است و بنابراین قراردادهای مزبور مشتمل بر عملیاتی است که انجام آنها مستلزم سرمایه گذاری عظیم در تاسیسات و کارخانه‌ها و غیره است.

صنعت نفت مراحل مختلفی را چون اکتشاف، استخراج و تولید، حمل و نقل، پالایش، پتروشیمی و توزیع را شامل می‌گردد، که در تمام مراحل فوق علم بشری به کار گرفته می‌شود، قراردادهای نفتی یا به صورت بالا دستی و یا به صورت پایین دستی می‌باشند:

قراردادهای بالا دستی شامل اکتشاف و توصیف و توسعه و بهره برداری است، یعنی تا مرحله انتقال که شامل مصرف و صادرات است و قراردادهای پایین دستی شامل توزیع در منطقه، حمل و نقل و فروش است یعنی به عبارتی به بعد از انتقال می‌باشد.

به طور کلی می‌توان گفت:

بالادستی: آنچه زیر زمین است. اکتشاف، استخراج، توسعه، بهره برداری و تولید را شامل می‌شود.

پایین دستی: آنچه روی زمین است. ناظر به انتقال نفت، پالایش، پخش و فروش است.

میان دستی: انتقال نفت از میدان نفتی به پالایشگاه

پروژه‌هایی که به صورت عمده در بخش بالا دستی اجرا می‌شود. پروژه اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری از مخزن تا پایان عمر آن است، به طور معمول عملیات اکتشافی 2 سال، مدت عملیات توسعه 4 سال و مدت عمر مخزن در مرحله بهره برداری 30 سال است. کلا ریسک در پروژه‌های بالادستی نسبت به پایین دستی بالاتر است و خیلی هزینه بردار نیز می‌باشد. به عبارتی سرمایه گذاری بلند مدت می‌طلبد ریسک بسیار بالایی را به علت امکان از دست رفتن کل سرمایه نیز در بردارد و این ریسک تا حد زیادی متأثر از طبیعت احتمال پذیر کار اکتشافی در نتیجه تصادفی بودن ماهیت تابع موفقیت اکتشافی است.

ایران با داشتن زمینه‌های تاریخی، صنعتی، امکانات، تسهیلات تولید، انرژی و نیروی کار ارزان و فراوان، دارای قدرت رقابت مناسبی برای تولید و عرضه صنعتی انواع فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی است.

نفت ایران نه تنها درآمدهای هنگفت برای کشور جهت سرمایه گذاری‌های عظیم در طرحهای توسعه اقتصادی می‌گردد، بلکه به طرق مستقیم وغیر مستقیم دیگر نیز نقش عمده‌ای در اقتصاد مملکت ایفاد می‌کند. و در واقع نفت در ساختار اقتصادی کشور‌های دارای میادین نفتی نقش گرانبهایی را ایفا می‌کند که اقتصاد ایران نیز به طور عمده بر پایه نفت قرارداد داشته و دارد.

زادگاه صنعت نفت در پنسیلوانیا در سال 1859 به طور مکانیزه کشف شد. حدود 102 سال پیش در 5 خرداد 1287 چاه شماره 1 مسجد سلیمان زده شد.

هم اکنون که قرن بیستم هستیم سه انقلاب یا سه حرکت اجتماعی و سیاسی را در ایران شاهد بودیم. اول: نهضت مشروطه (اویل قرن بیستم) دوم: نهضت ملی در نیمه قرن و سوم: انقلاب در اواخر قرن اتفاق افتاد.

دو حرکت اول به تغیر نظام حکومتی انجامید و حرکت دوم نیز تا آستانه تغییر نظام پیش رفت ولی ناکام ماند. حرکت دوم به نام نفت آغاز شد و در اصل قرن بیستم برای ما با امتیاز نامه دارسی(1901) آغاز شد و اکنون نیز که به پایان قرن رسیده ایم سرنوشت ما هنوز با نفت سخت گره خورده است.

ایران به غیر از اینکه از حیث منابع نفتی جایگاه ممتازی دارد. در حوزه‌ی صنعت نفت حداقل در خاورمیانه ممتاز است.

اولین امتیاز نفتی خاورمیانه در ایران بود: امتیاز نامه دارسی

اولین چاه نفت در ایران بود: چاه شماره 1 مسجد سلیمان 1908

اولین کشوری که در خاورمیانه نفت آن ملی شد ایران بود: سال 1952(1329)

اولین شرکت ملی نفت را بر پا کرد: 1952 (1330)

اولین کشوری بود که در خاورمیانه قانون نفت را تدوین نمود: 1336

اولین کشوری که اختلافات نفتی اش به مراجع بین‌المللی رفت.

اولین کشور در خلق قراردادهای نفتی در خاورمیانه بود.

چرخه تولید و مصرف نفت (صنعت نفت)

اکتشاف

روشی که زمین شناسان نفتی به وجود نفت پی می‌برند غیر مستقیم است و تا حفر چاه اکتشافی و رسیدن به نفت نمی‌توان از وجود آن اطمینان حاصل کرد روش اصلی برای اکتشاف روش لرزه نگاری است. پس از به دست آوردن منحنی‌های لایه‌بندی و پیدا کردن طاقدیس‌های نفوذ ناپذیر که احتمال محبوس شدن نفت و گاز در آنها وجود دارد، باید چاه‌های اکتشافی حفر شوند و با حفر این چاه‌ها وجود مخزن مشخص می‌شود.

مرحله بعدی تعیین ابعاد و مشخصات محتویات مخزن است، بر اساس داده‌های به دست آمده از چاه‌های اکتشافی و مطالعات لرزه نگاری، مخزن مدل سازی می‌شود. بر اساس مدل ثبت شده به تعداد چاه‌ها و محل حفر آنها و میزان برداشت از آنها تصمیم گیری می‌شود.

توسعه و استخراج

پس از حفر چاه و اصابت به مخزن، به دلیل فشار زیاد، جریان نفت به سوی دهانه چاه هدایت می‌شود. این مرحله از استخراج که عامل آن فشار داخل مخزن است به بازیافت اولیه نفت مرسوم است. با افزایش تولید و کاهش فشار، سرعت تولید کاهش می‌یابد تا اینکه فشار به حدی می‌رسد که دیگر نفت از چاه خارج نمی‌شود. در این مرحله ممکن است 30 تا 50 درصد کل نفت مخزن استخراج شده باشد.

در مرحله بعدی برای افزایش فشار در مخزن از روش‌های گوناگونی استفاده می‌شود سیلاب زنی آبی و تزریق گاز از جمله این روش‌ها است.

انتقال، پالایش، بازاریابی و فروش(عملیات پایین دستی)

انتقال به پالایشگاه از طریق خط لوله یا کشتی، پالایش، پترو شیمی و فروش مراحل اصلی بخش پایین دستی صنعت نفت است.

از شرکتهای برزگ نفتی که فقط در بخش بالادستی فعال هستند می‌توان به اوریکس، لاسمو، اینترپرایز و اینپکس اشاره کرد. ولی همچنان بسیاری از شرکت‌های نفتی در حوزه‌های دیگر به خصوص تولید انرژی‌هایی مانند برق، صاحب سرمایه هستند.

از زمانی که ایده انجام یک پروژه نفوذ مالک اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی مطرح می‌شود تا زمانی که پروژه به بهره برداری می‌رسد مراحل مختلفی طی می‌شود. این روند در سه مرحله بررسی می‌شود: پیدایش ایده تا تصویب طرح، تصویب تا راه اندازی پروژه و مرحله آخر یعنی بهره برداری از طرح.

مسئله نفت در ایران البته بیشتر به تحولات یکصد ساله اخیر مربوط است. رویدادهای سیاسی و اجتماعی و تاثیر عمیق این سیال ارزشمند بر اقتصاد ایران بر همگان روشن است. اما طلای سیاه از روزگار باستان و نخستین ادوار تمدن بشری در ایران اهمیت داشته و با توجه به هرکدام از این مقاطع تاریخی، از روزگار باستان تا معاصر، می‌توان کارهای پژوهشی دقیق و مفیدی انجام داد.

تاکید نفت بر رویدادهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران و رخدادهای تاریخی این سرزمین آنچنان زیاد و حساس است که با مبنا قراردادن نقش نفت بر رخدادهای تاریخی گذشته می‌توان چندین و چند بار هر حادثه و رویداد را از نو باز خوانی و کنکاش کرد.

صنعت نفت ایران در بخش بالادستی در سه دوره بررسی می‌شود:

1-دوره اول: از اعطای امتیاز دارسی تا انعقاد قرارداد کنسرسیوم (1333-1280)

2-دوره دوم: از اعطای قرارداد کنسرسیوم تا پیروزی انقلاب اسلامی (1358-1333)

3-دوره سوم: از سال 1358 تاکنون

تاریخ هفتاد ساله صنعت نفت ایران، تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، بیانگر واقعیات دردناکی است که سرمنشاء تمامی آنها را تنها باید در تحولات مربوط به از بین بردن منابع نفت، این طلای سیاه که به تعبیری بلای ایران نیز نام گرفته است، جستجو نمود.

– سه موضوع اصلی مبنای داستان نفت را تشکیل می‌دهد:

1-ظهور و گسترش کاپیتالیسم و بازرگانی مدرن: بزرگترین و فراگیرترین کسب و کار جهان، نفت است و نفت به واقع بزرگترین صنعتی است که در دهه‌های پایانی سده نوزدهم به وجود آمده است.

در سراسر تاریخ نفت، میان افراد، شرکت‌ها و کشورها معاملات فراوانی صورت گرفته و تصمیم‌های با اهمیتی در زمینه معاملات نفتی اتخاذ شده است که گاهی با محاسبات دقیق و گسترده و گاهی نیز با شانس و تصادف همراه بوده است. هیچ کسب و کار دیگری چون نفت با این همه وضوح و دقت، معنای ریسک و پاداش و تاثیر عمیق شانس و سرنوشت را آشکار نمی‌سازد.

2-نفت به عنوان یک کالای تجاری یا استراتژی‌های ملی و سیاست و قدرت جهانی عجین شده است: نفت، اقتصاد مکزیک را به وجود آورد و سپس آن را منهدم ساخت، ثروت نفت در اختیار شاه ایران قرار داشت و همین ثروت او را نابود ساخت.

3- تاریخ نفت: چگونگی تبدیل جامعه ما را به جامعه هیدروکربورها کرده است.

در بیشتر سالهای قرن حاضر، اتکای فزاینده به نفت در سراسر جهان، امری مطلوب و نماد پیشرفت بشر تلقی می‌شد.

در این پایان نامه سعی بر آن شده است که علاوه بر معرفی انواع قراردادهای نفتی، تاکید اهم به نوع خاصی از قراردادهای نفتی با عنوان بیع متقابل نموده است که در آخر نیز به معایب و مزایای این نوع قرارداد می‌پردازیم و نهایتا پیشنهاداتی را عرضه می‌نماییم و همچنین به سوالاتی در حین فصول پاسخ داده می‌شود مثلا چه نوع قراردادی می‌تواند برای طرفین سودمند و همزمان از نظر سیاسی برای کشور مناسب باشد؟ که در پاسخ می‌توان به طور خلاصه گفت به سادگی این امر امکان‌پذیر نمی‌باشد و در واقع هر قراردادی مزایا و معایب خاص خودش را دارد که این امر وابستگی زیادی به فن مذاکرات برای تعیین مواد و شرایط موجود در قرارداد دارد.

بنابراین در نهایت می‌توان گفت هر دولتی باید از نظر سیاسی قابل قبول‌ترین قرارداد را که همزمان از نظر منافع بلند مدت اقتصاد ملی نیز مناسب است پیدا کند.

این پایان نامه شامل 2 بخش می‌باشد. بخش اول که از دو فصل تشکیل شده است با عنوان تاریخچه سیر تحول نفت: فصل اول) تحولات سیاسی و تاریخی و حقوقی نفت و فصل دوم) سیر قراردادهای نفتی ایران و بخش دوم با عنوان بیع متقابل و اثرات آن از بررسی ساز و کار و ماهیت بیع متقابل در فصل سوم و نیاز به جذب سرمایه‌گذاری خارجی و اهمیت منافع ملی با توجه به قراردادهای بیع متقابل در فصل چهارم تشکیل شده است. و در آخر با توجه به مباحت عنوان شده پیشنهاداتی عنوان می‌شود و نهایتا از کل مبحث نتیجه‌گیری می‌شود. در انتها به به یکسری از قوانین مرتبط در متن اشاره می‌گردد.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

 

بهار 1394
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

چکیده. 1

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه. 3

1-2 بیان مسأله. 4

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش. 6

1-4 اهداف پژوهش. 7

1-4-1 هدف اصلی. 7

1-4-2اهداف ویژه. 7

1-5فرضیه های پژوهش. 7

1-6تعاریف متغیرهای پژوهش. 8

1-6-1تعاریف مفهومی. 8

1-6-2تعاریف عملیاتی. 9

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1 نظام بازاریابی. 11

2-2 عوامل فعالیت های بازاریابی. 12

1.مفهوم تولید. 12

2.مفهوم کالا. 12

3.مفهوم فروش. 12

2-2 برند. 13

2-2-1 تعاریف برند. 13

2-2-2 برندسازی. 14

2-2-3 مدیریت برند. 15

2-2-4 ارزش مارک گذاری محصولات. 16

2-2-5 استراتژی های نام گذاری. 16

2-2-6 نام تجاری مناسب. 18

2-2-7  تصویر برند. 19

2-2-8 توسعه برند. 20

2-2-9 تفاوت میان نام تجاری و علامت تجاری. 21

2-2-10 ارزش نام و نشان تجاری. 21

2-2-11 نحوه عمل کردن استراتژی نام و نشان تجاری (برند)   23

2-2-11-1 گسترش دامنه محصول. 23

2-2-11-2 گسترش دادن دامنه نام و نشان تجاری. 24

2-2-11-3 نام و نشان چند گانه تجاری. 24

2-2-11-4 نام ها و نشان‏های تجاری جدید. 25

2-2-12 سنجش اندازه‏ های نام تجاری. 26

2-2-13 تمرکز فکری و نام تجاری. 26

2-2-14 اندازه‏ های متمرکز بر نام تجاری. 28

2-2-15 ساختن نام تجاری. 29

2-2-16 قدرت نام ‏های تجاری تخصصی. 29

2-2-17 تبدیل نام های تجاری به نمادها. 30

2-2-18 توسعه از طریق نام های تجاری‏ متعدد. 31

2-2-19 وفاداری به مارک. 32

2-2-20 شناسایی مصرف کنندگان وفادار به مارک. 34

2-2-21 مدیریت نام تجاری. 35

2-2-22 تدوین راهبرد نام تجاری. 36

2-2-23 ابعاد نام تجاری. 38

2-2-24 ماتریس استراتژی های نام تجاری. 39

2-2-25 وفاداری برند. 43

2-2-26 بررسی وفاداری. 44

2-2-27 رابطه بین رضایت مشتری و وفاداری به برند. 47

2-2-28 رابطه بین نگرش و رفتار با وفاداری به برند   47

2-2-29 مسیر مستقیم از رضایت برند به اعتماد بر برند   47

2-2-30 طبقه بندی وفاداری بر اساس دو متغیر نگرش و رفتار   48

2-2-31 شخصیت برند. 48

2-2-32 تقابل برندسازی و مدیریت برند. 48

2-2-33 سهم برند در بازار رقابتی. 49

2-2-34 سهم برند و رابطه مشتری. 50

2-2-35تحقیقات سهم برند شامل دو عنصر است. 50

2-2-36 تبلیغات محرک برند. 50

2-2-37 ویژگی های فردی در برندسازی. 51

2-2-38 تأثیر رسانه های جمعی بر پیشرفت روابط برند   51

2-3 پژوهش های انجام گرفته. 52

2-3-1 پژوهش های داخل کشور. 52

2-3-2 پژوهش های خارج کشور. 54

2-4 مدل مفهومی پژوهش. 57

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 مقدمه. 59

3-2- نوع روش پژوهش. 59

3-3- جامعه آماری. 60

3-4- حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری. 60

3-5- روش جمع‌آوری داده‌ها. 61

3-6- ابزار جمع‌آوری داده‌ها. 61

3-7- روایی و پایایی ابزار پژوهش. 62

3-8- شیوه تحلیل داده‌ها. 63

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1 مقدمه. 66

4-2 شاخص های توصیفی متغیرهای اصلی پژوهش. 66

4-3 داده های استنباطی. 74

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1 مقدمه. 84

5-2 بحث و نتیجه گیری. 84

5-3 پیشنهادهای پژوهش (پیشنهاد برای محققان آینده)   90

5-4 محدودیت های پژوهش. 91

5-4-1  محدودیت های در اختیار پژوهشگر. 91

5-4-2 محدودیت های خارج از اختیار پژوهشگر. 91

منابع فارسی. 92

منابع انگلیسی. 95

ضمائم. 98

Abstract 107

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول 1. توزیع فراوانی جنسیت آزمودنی ها. 66

جدول 2. توزیع فراوانی وضعیت تأهل آزمودنی ها. 67

جدول 3. توزیع فراوانی تحصیلات آزمودنی ها. 68

جدول 4. توزیع فراوانی سن آزمودنی ها. 69

جدول 5. توزیع فراوانی سن به تفکیک تحصیلات. 70

جدول 6. شاخص های توصیفی متغیرهای اصلی. 71

جدول 7. مقایسه میانگین درگیری محصول به دست آمده از پاسخگویان با مقدار متوسط آن. 74

جدول 8.  مقایسه میانگین ریسک گریزی به دست آمده از پاسخگویان با مقدار متوسط آن. 75

جدول 9.  مقایسه میانگین اعتماد به نام تجاری به دست آمده از پاسخگویان با مقدار متوسط آن. 76

جدول 10.  مقایسه میانگین وفاداری به نام تجاری به دست آمده از پاسخگویان با مقدار متوسط آن. 77

جدول 11. نام و نماد متغیرهای مدل ساختاری. 78

جدول 12. شاخص های برازش مدل رگرسیونی مبتنی بر فرضیات پژوهش………………………………………..78

جدول 13. شاخص های برازش مدل ساختاری ثانویه مبتنی بر فرضیات پژوهش   81

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

شکل 1. مقایسه میانگین متغیرهای اصلی پژوهش به تفکیک جنسیت   72

شکل 2. مقایسه میانگین متغیرهای اصلی پژوهش به تفکیک وضعیت تأهل   73

شکل 3. مدل ساختاری اولیه مبتنی بر فرضیات پژوهش 78

شکل 4. مدل ساختاری ثانویه تحلیل شده با برآورد استاندارد 81

 

 

چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار بر نظام بازاریابی برند بانکی در بانک های ملت شهر کرمانشاه بود. به این منظور از میان کلیه کارکنان بانک ملت شهر کرمانشاه که تعداد آنها 250 نفر بود، با مراجعه به فرمول کوکران، تعداد 151 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه شناسایی نظام بازاریابی برند بانکی کلسی و اولسون(2010) استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss  و Amos استفاده گردید. نتایج نشان داد که درگیری محصول بر نظام بازاریابی برند بانکی تأثیر مثبت و معنادار دارد و نیز ریسک گریزی بر نظام بازاریابی برند بانکی تأثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین اعتماد به نام تجاری بر نظام بازاریابی برند بانکی تأثیر مثبت و معنادار دارد. و در نهایت نتایج نشان داد که وفاداری به نام تجاری بر نظام بازاریابی برند بانکی تأثیر مثبت و معنادار دارد.

کلید واژه ها: ریسک گریزی، اعتماد، وفاداری، درگیری محصول، نظام بازاریابی برند بانکی، نام تجاری، بانک ملت

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 کلیات پژوهش

 

 

 

 

1-1مقدمه

مشكلاتی كه امروزه مدیران بازاریابی[1] را به خود مشغول كرده، عبارت است از آنکه تلاش آنها برای خلق و نگهداری برند، فاقد برنامه‌ریزی های لازم بوده است و به دلیل عدم شناخت ویژگی های نام تجاری (برند) و عدم شناخت روش های صحیح مدیریت نام تجاری، نمی‌توانند به صورت اثربخشی، محصول را با نام تجاری[2] پیوند بزنند. اغلب مدیران بازاریابی و یا مدیران برند، مفاهیم بازاریابی را از قبیل شناخت نیازهای مشتری، موضع‌یابی، فعالیتهای ترفیعی و تبلیغی به‌خوبی می‌دانند و تجربه فراوانی در اجرای آنها دارند، اما در مجموع آنچه آنها را در بازاریابی محصولات و خدمات دچار مشکل می‌کند، آن است که نمی‌توانند مفاهیم بازاریابی را در راه ارتقاء ارزش نام تجاری به کار گیرند(آکر[3]، 2013، 25).

 اینها همه از آن جا ناشی می‌شود كه آنها شناخت درستی از نام تجاری به عنوان یکی از مهمترین دارایی های نامشهود شرکت ندارند و برداشت آنها از دارایی صرفاً شامل چیزهایی است که درنظر می‌آید وقابل لمس است. همان‌گونه که علم مدیریت سازمان می‌تواند مدیران مؤسسات تولیدی را با بهره گرفتن از ابزارهای مدیریتی نظیر هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی، بسیج منابع و امکانات وکنترل یاری دهد، تا به اهداف سازمان دست یابد، علم مدیریت برند نیز مدیران را قادر می‌سازد تا برنامه‌ریزی صحیحی در راستای دستیابی به اهداف نام تجاری داشته باشند، به‌گونه‌ای که بدون به ‌هدر دادن منابع میزان دستیابی به اهداف بیشتر شود.یکی از مهمترین عواملی که می‌تواند جایگاه برند را در ذهن مصرف‌کننده ارتقاء بخشد، نظام بازاریابی است(آکر، 2014، 16).

1-2 بیان مسأله
سازمان ها و بانک ها و شرکت ها در بازار یابی جدید برای ایجاد تمایز بین محصولات خود و رقبا از استراتژی ها و روش های گوناگونی استفاده می کنند، یکی از تصمیمات مهم در بازاریابی امروز ، تصمیم در مورد انتخاب نام تجاری برای محصولات و خدمات می باشد. اگر نام تجاری با رعایت نکات دقیق و روان شناسی، مطالعه رفتار مصرف کنندگان و توجه به اصول صحیح بازار یابی انتخاب شده باشد، موفقیت آن محصول یا خدمت را در بازار به اندازه زیادی تضمین می کند (باغبان و موسوی، 1393، 25). برند یا نام تجاری یک نام، اصطلاح، علامت، نشان یا طرح یا ترکیبی از این اصطلاحات است که برای شناسایی کالا ها یا خدمات یک فروشنده یا گروهی از فروشندگان و متمایز کردن این کالاها و یا خدمات از کالاها یا خدمات رقبا به کار می رود (جلالی، 1392، 25).

برند تعهد دائمی یک فروشنده برای ارائه مجموعه هایی از ویژگی ها، مزایا و خدمات خاص به خریداران است. بهترین نام های تجاری حاوی تضمین کیفیت هستند. نام تجاری فقط یک عنوان چاپ شده نیست، شما نمی توانید یک محصول یا خدمت یا یک سازمان را در قالب یک رنگ جدید ارائه کنید و از مردم انتظار داشته باشید که هر نوع تغییری را بپذیرند (صالحی، 1384، 53).

در بازار های رقابتی امروز حفظ مشتری و تلاش برای افزودن به میزان خرید آنها امری ضروری است. زیرا حفظ مشتریان موجود نسبت به جذب مشتریان جدید کم هزینه تر است. لذا این امر شرکت ها را به سمت استفاده از استراتژی هایی که ضمن کاهش هزینه های حفظ مشتری فعلی باعث افزایش میزان خرید آنها شود، سوق داده است. یکی از این راهبرد ها استفاده از استراتژی توسعه نام تجاری است. استفاده از این استراتژی علاوه بر حفظ مشتریان فعلی در بسیاری از هزینه های معرفی محصول یا خدمت جدید مانند، هزینه های تبلیغات و …. صرفه جویی می کند. هزینه معرفی یک نام تجاری جدید به بازار بسیار زیاد می باشد. هزینه های معرفی یک نام تجاری جدید در ایران نیز، علی رغم اینکه میزان دانش و آگاهی مؤسسات ایرانی از بازاریابی نسبت به کشورهای توسعه یافته در سطح پایین تری قرار دارد، در دهه اخیر رشد افزونی پیدا کرده است. اما سرمایه گذاری کلان لزوماً موفقیت آن نام تجاری را در  بازار تضمین نمی کند. از طرفی، بسیاری از مدیران بازاریابی بر تکنیک کاهش و صرفه جویی در هزینه ها برای افزایش قابلیت رقابت خود در بازار تأکید دارند (بازرگان، 1386، 35).

همانطورکه قبلاً ذکر شد، مدیران با بهره گرفتن از این استراتژی در بسیاری از هزینه های خود از جمله تبلیغات، معرفی، توزیع در ارائه کالاها و خدمات جدید صرفه جویی می کنند. بنابراین ایجاد جایگاه ذهنی و نام تجاری مناسب در بین مشتریان را می توان به عنوان یک عامل مهم و تأثیرگذار در نظر گرفت. فواید بسیار زیاد ایجاد یک نام تجاری جدید، تعداد زیادتری از شرکت ها را برای استفاده از استراتژی توسعه نام تجاری ترغیب می نماید. با بهره گرفتن از نام های تجاری خوب و شناخته شده،هزینه ایجاد محصول یا خدمت جدید به خصوص در زمینه بازاریابی، تبلیغات و کارایی توزیع به مقدار قابل ملاحظه ای پایین می آید (آکر، 2013، 62).

استفاده از استراتژی توسعه نام تجاری، آگاهی مشتریان را بالا برده و یک نوع وابستگی سریع فراهم می کند. بنابراین، بانک ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای جلب مشتری و کسب برتری در رقابت با سایر بانک ها نیازمند یک برند بانکی موفق هستند. بنابراین شناسایی عوامل اثر گذار بر نظام بازاریابی برند بانکی بی دلیل نیست. لذا هدف پژوهش حاضر پاسخگویی به این سؤال  است که چه عواملی بر نظام بازاریابی برند بانکی تأثیر می گذارند؟

 

 

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
امروزه بسیاری از سازمان ها به این باور رسیده اند که نام و نشان تجاری و برند یکی از بارزترین دارایی های آنهاست . نام و نشان تجاری قدرتمند هم برای مشتری و هم برای سازمان ارزش ایجاد می کند. نام و نشان های تجاری، از یک طرف ابزار مختصر و مفیدی برای ساده سازی فرآیند انتخاب و خرید محصول یا خدمت در اختیار مشتری قرار می دهند و فرآیند پردازش داده ها و اطلاعات را برای آن ها ساده تر و سریع تر می سازند و از این طریق برای مشتریان ارزش ایجاد می کنند،  از طرف دیگر فرآیند های تولید و طراحی محصول ممکن است، به سادگی قابل کپی برداری باشند، اما تصویر و نقش پا بر جایی که در ذهن افراد و سازمان ها بر پایه چندین سال فعالیت بازار یابی و تجربه نام و نشان تجاری به جای مانده است، به سادگی قابل جایگزین شدن و کپی برداری نیست (بلید و بهی[4]، 2011، 18). در نتیجه  بانک ها می توانند بر پایه یک نام و نشان تجاری قدرتمند، در رقابت با سایر بانک ها موفقیت بالاتری را برای خود تعیین کنند و آسیب پذیری خود را در مقابل رقبا کاهش دهند (بلید و بلهی، 2011، 19).

عوامل زیادی اهمیت مطالعه شناسایی عوامل اثر گذار بر نظام بازاریابی برند بانکی را مشخص می کند، از جمله این عوامل می توان به موارد  زیر اشاره کرد:

1.وجود انبوه تولید کنندگان که مبادرت به تولید یک رده محصول یا خدمت مشابه می نمایند و رقابت شدیدی که بین این شرکت های تولیدی و خدماتی وجود دارد .

2.اهمیت فرایند تصمیم گیری برای مشتریان و خریداران جهت کاهش ریسک و کسب بهترین مطلوبیت، بهره و نتیجه از انتخاب خود

3.اتکا مشهود مشتریان به محصولاتی که دارای نام های تجاری مشهور و قدرتمند هستند ، برای انتخاب و تصمیم گیری در هنگام دریافت یک کالا یا یک خدمت.

لذا موضوع حفظ و تقویت نام تجاری و عوامل مؤثر بر آن، برای بانک هایی که دغدغه حفظ و توسعه جایگاه رقابتی خویش را در بازار دارند ، چالشی راهبردی است و هزینه های بسیاری را نیز برای درک و شناخت این مهم و دست یابی به راهکارهای کاربردی برای تقویت آن، صرف می کنند چرا که با شدت گرفتن رقابت و نزدیک شدن به سطح کیفی و کمی محصولات یا خدماتی که بتواند مورد توجه مشتریان قرار گیرد و آنها را به مشتری دائمی محصولات آن شرکت تبدیل کند،  توجه به برند و نام تجاری حیاتی و ضروری تلقی می شود.

1-4 اهداف پژوهش
1-4-1 هدف اصلی
هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی عوامل اثر گذار بر نظام بازاریابی برند بانکی است.

1-4-2اهداف ویژه
1.تعیین تأثیر درگیری محصول بر نظام بازاریابی برند بانکی

2.تعیین تأثیر ریسک گریزی بر نظام بازاریابی برند بانکی

3.تعیین تأثیر اعتماد به نام تجاری بر نظام بازاریابی برند بانکی

4.تعیین تأثیر وفاداری به نام تجاری بر نظام بازاریابی برند بانکی