واژه های کلیدی : فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش الکترونیکی، مدارس هوشمند، انگیزش

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                           صفحه

فصل اول : کلیات تحقیق………………………………………………….. 13-1

1-1 ) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

1-2 ) تعریف موضوع و بیان مساله……………………………………………………………………………………………. 2

1-3 ) اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………… 4

1-4 ) اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-5 ) سوال اصلی و سوال های ویژه تحقیق……………………………………………………………………………. 7

1-6 )  قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. 8

1-7 ) روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-8 ) جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………………………. 8

1-9 ) روش گرد آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………….. 9

1-10 ) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:…………………………………………………………………………………… 9

1-11 ) ساختار کلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 9

1-12 ) تعاریف مفاهیم تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 10

1-12-1 ) تعاریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………. 10

1-12-2 ) تعاریف نظری……………………………………………………………………………………………… 12

فصل دوم ادبیات تحقیق……………………………………………………………     92-14

2-1 ) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-2 ) فاوا در آموزش و پرورش……………………………………………………………………………………………….. 14

2-2-1) اهمیت فاوا در آموزش و پرورش کشور……………………………………………………………………. 14

2-2-2 ) دلایل استفاده از فاوا در آموزش………………………………………………………………………………. 15

2-2-3 ) نگرش های توسعه فاوا……………………………………………………………………………………………… 16

2-2-3-1) نگرش ظهور کننده………………………………………………………………………………………….. 17

2-2-3-2) نگرش کاربردی………………………………………………………………………………………………… 17

2-2-3-3) نگرش ترکیبی ( ادغامی )………………………………………………………………………………. 18

2-2-3-4) نگرش تحولی…………………………………………………………………………………………………… 18

2-2-4) ماتریسی برای توسعه فاوا در مدارس……………………………………………………………………….. 19

2-2-5 ) مراحل اجرای برنامه های فاوا در آموزش و پرورش………………………………………………. 23

2-2-5-1) مرحله اول : تا پایان برنامه سوم توسعه…………………………………………………………. 24

2-2-5-2 ) مرحله دوم : تا پایان برنامه چهارم توسعه……………………………………………………. 24

2-2-5-3 ) مرحله سوم : پایان برنامه پنجم توسعه………………………………………………………… 25

2-2-6 ) مراحل توسعه فاوا در آموزش و پرورش ایران از ابعاد علمی و نظری………………….. 26

2-2-6-1)ورود فاوا به صورت ابزار مدیریت در ساختار اداری و … ……………………………….. 26

2-2-6-2) ورود فاوا به مثابه یک درس در آموزش و پرورش ………………………………………. 26

2-2-6-3 ) تغییر نگاه به فاوا و تکوین جهت گیری کلی ……………………………………………… 26

2-2-6-4 ) توسعه ی فاوا در چارچوب طرح تکفا …………………………………………………………. 27

2-2-7 ) بررسی های موردی در برنامه های ملی فاوا در کشورهای دیگر…………………………… 27

2-2-7-1 ) کشور بلغارستان……………………………………………………………………………………………… 27

2-2-7-2 ) کشور چین……………………………………………………………………………………………………… 29

2-2-7-3 ) آموزش و پرورش امریکا ……………………………………………………………………………….  31

2-2-7-4 ) کشور دانمارک……………………………………………………………………………………………….. 31

2-2-7-5 ) کشور اندونزی…………………………………………………………………………………………………. 32

2-2-7-6 ) کشور برزیل……………………………………………………………………………………………………. 33

2-2-7-7 ) کشور مالزی……………………………………………………………………………………………………. 34

2-2-8 ) موانع بکارگیری فاوا در آموزش و پرورش………………………………………………………………. 36

2-2-8-1 ) موانع زیر ساختی – فنی ……………………………………………………………………………..  36

2-2-8-2 ) موانع فردی ……………………………………………………………………………………………………. 37

2-2-8-3 ) موانع اقتصادی ………………………………………………………………………………………………. 39

2-2-8-4 ) موانع فرهنگی – آموزشی ……………………………………………………………………………  40

2-2-9 ) یادگیری الکترونیکی یا آموزش الکترونیکی……………………………………………………………. 42

2-2-10 ) فاوا و ارتقاء یادگیری دانش آموزان………………………………………………………………………. 45

2-2-11 ) نقش های  یاددهی _ یادگیری فاوا…………………………………………………………………….. 46

2-2-11-1 ) نقش فاوا در تسهیل یاددهی – یادگیری………………………………………………….. 47

2-2-11-2 ) نقش فاوا در انگیزش یادگیری  ………………………………………………………………… 49

2-2-11-3 ) نقش فاوا در یادگیری شاگرد محور…………………………………………………………… 50

2-2-11-4 ) نقش فاوا در سنجش و ارزیابی………………………………………………………………….. 54

2-2-11-5 ) نقش فاوا در بهبود و ارتقای مهارتهای تفکر………………………………………………. 56

2-2-12 ) صلاحیت های مورد نیاز معلمان در فرایند یاددهی– یادگیری مبتنی بر فاوا….. 59

2-2-12-1 ) صلاحیت های ارتباطی – اطلاعاتی………………………………………………………….. 59

2-2-12-2 ) صلاحیت در استفاده از فاوا……………………………………………………………………….. 61

2-2-12-3 ) صلاحیت رسانه ای معلم……………………………………………………………………………. 62

2-2-13) مدارس هوشمند……………………………………………………………………………………………………… 65

2-2-14 ) علل تاسیس مدارس هوشمند……………………………………………………………………………… 66

2-2-15 ) اهداف مدارس هوشمند……………………………………………………………………………………….. 68

2-2-16 ) انتخاب محتوا در مدرسه هوشمند……………………………………………………………………….. 69

2-2-17 ) فرایند تمرین و تکرار در مدرسه هوشمند………………………………………………………….. 70

2-2-18 ) آزمون در مدرسه هوشمند……………………………………………………………………………………. 70

2-2-19 ) راهبردهای توسعه مدارس هوشمند……………………………………………………………………. 71

2-2-20 ) زیرساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات در مدارس هوشمند…………………………… 72

2-2-21 ) ساختار اجرایی مدارس هوشمند…………………………………………………………………………. 74

2-2-21-1 ) شرح وظایف مدیر مدرسه هوشمند………………………………………………………….. 74

2-2-21-2 ) شرح وظایف کارشناسان فناوری اطلاعات در مدرسه هوشمند………………. 75

2-2-21-3 ) شرح وظایف معلمان مدرسه هوشمند………………………………………………………. 75

2-2-21-4 ) شرح وظایف دانش آموزان مدرسه هوشمند…………………………………………….. 77

2-2-21-5 ) شرح وظایف اولیای دانش آموزان مدرسه هوشمند…………………………………. 77

2-2-22 ) موانع موجود در راه توسعه ی مدارس هوشمند در کشور…………………………………. 78

2-3 ) مبانی عملی تحقیق  …………………………………………………………………………………………………….. 79

2-3-1 ) تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………….. 79

2-3-2 ) تحقیقات انجام شده در خارج کشور………………………………………………………………….. 84

فصل سوم روش شناسی تحقیق………………………………………………….. 98-93

3-1 ) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………. 93

3-2 ) نوع و روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 93

3-3 ) جامعه آماری تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 93

3-4 ) نمونه آماری (فرمول نمونه گیری، نحوه محاسبه و انتخاب نمونه)…………………………….. 94

3-5 ) روش جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………….. 94

3-6 ) ابزار جمع‌آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………… 94

3-7 ) روایی ابزار اندازه گیری………………………………………………………………………………………………….. 96

3-8 ) پایایی ابزار اندازه گیری………………………………………………………………………………………………….. 96

3-9 ) روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………….. 98

فصل چهارم   تجزیه و تحلیل داده ها………………………………….. 127-99

4-1 ) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………. 99

4-2 ) تحلیل توصیفی داده ها بر مبنای ویژگی های فردی آزمودنی ها…………………………….. 100

4-2-1 ) تحلیل توصیفی متغیر جنسیت ………………………………………………………………. 100

4-2-2 ) تحلیل توصیفی متغیر گروه سنی……………………………………………………………. 101

4-2-3 ) تحلیل توصیفی متغیر میزان تحصیلات………………………………………………….. 102

4-2-4 ) تحلیل توصیفی متغیر سابقه تدریس در آموزش و پرورش پاسخگویان.. 103

4-2-5 )  تحلیل توصیفی متغیر سابقه تدریس در مدارس هوشمند پاسخگویان. 105

4-2-6 ) تحلیل توصیفی متغیر گذراندن دوره مهارتهای عمومی کامپیوتر…………. 106

4-3 ) تحلیل توصیفی متغییرهای پژوهش……………………………………………………………………………. 108

4-3-1 ) تحلیل توصیفی متغیر سطح یادگیری…………………………………………………….. 108

4-3-2 ) تحلیل توصیفی متغیر پیشرفت تحصیلی………………………………………………… 109

4-3-3 ) تحلیل توصیفی متغیر خلاقیت دانش آموزان…………………………………………. 110

4-3-4 ) تحلیل توصیفی متغیر انگیزش تحصیلی…………………………………………………. 111

4-3-5 ) تحلیل توصیفی متغیر فعالیت های گروهی دانش آموزان…………………….. 113

4-3-6 ) تحلیل توصیفی متغیر روحیه پژوهشگری دانش آموزان……………………….. 114

4-4 ) تحلیل استنباطی داده ها……………………………………………………………………………………………… 115

4-4-1 ) سوال ویژه نخست :…………………………………………………………………………………… 115

4-4-2 ) سوال ویژه دوم :………………………………………………………………………………………… 117

4-4-3 ) سوال ویژه سوم :……………………………………………………………………………………….. 119

4-4-4 ) سوال ویژه چهارم :……………………………………………………………………………………. 120

4-4-5 ) سوال ویژه پنجم :……………………………………………………………………………………… 122

4-4-6 ) سوال ویژه ششم :……………………………………………………………………………………… 124

4-4-7 ) سوال اصلی :……………………………………………………………………………………………… 126

فصل پنجم   نتیجه گیری و پیشنهادها……………………………….. 135-128

5-1 ) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….. 128

5-2 ) یافته های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 128

5-3 ) بحث و تفسیر………………………………………………………………………………………………………………… 129

5-4 ) نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………….. 131

5-5 ) محدودیت ها و مشکلات تحقیق…………………………………………………………………………………. 132

5-5-1 ) محدودیت های در کنترل محقق……………………………………………………………………… 132

5-5-2 ) محدودیت های خارج از کنترل محقق…………………………………………………………….. 132

5-6 )پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج پژوهش………………………………………………………………………….. 130

5-7 ) پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………………………. 135

فهرست منابع و ماخذ………………………………………………………………………… 136

پیوست ………………………………………………………………………………………………… 149

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………. 149

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………. 153

) مقدمه

انقلاب ارتباطات و اطلاعات سرعت اقتصاد ، فرهنگ ، و سیاست جهان را دستخوش دگرگونی می کند و جهان را عملا به یک « دهکده جهانی[1] » تبدیل می کند . با استفاده از امکانات این فناوری ، رخدادهایی که در هر گوشه از کره زمین رخ می دهد در کمترین زمان به سراسر جهان مخابره می شود ( شکفته ، 1387 : 41) .

در عصری که اطلاعات همیشه و همه وقت در دسترس دانش آموزان است ، مفهوم یادگیری تغییر یافته است . آنچه باید در کلاس درس مورد توجه و تاکید قرار گیرد ، یاد دادن چگونه یاد گرفتن به دانش آموزان (آموزش یادگیری) است . به این معنا که دانش آموزان به طور دقیق اطلاعات مورد نیاز خود را تشخیص دهند و از مهارت های لازم برای تصمیم گیری و انتخاب آن برخوردار باشند . این نوع یادگیری به توسعه توانایی دانش آموزان در تبدیل اطلاعات به دانش کاربردی تاکید دارد (کاستلز[2] ، 2001) .

فاوا[3] به دانش آموزان کمک می کند تا سواد اطلاعاتی خود و الگوهای یادگیری مادم العمر مورد نیاز برای زندگی و کار در یک محیط غنی اطلاعاتی را به طور موثر توسعه دهند . به منظور موفقیت و دستیابی به این هدف ، برنامه درسی چارچوبی را برای دانش آموزان به منظور یادگیری نحوه حل مساله شان با استفاده از فناوری اطلاعات ارائه دهند . دانش آموزان به کمک فناوری اطلاعات از پیرامون محیط زندگی خود آگاهی می یابند . آنها از نقش فناوری اطلاعات در زندگی روزمره مطلع و با ابزارهای فناوری اطلاعات مشابه آشنا می شوند . از این ابزارها به طور مستقل و گروهی استفاده می کنند و با روش های گوناگون جمع آوری ، سازماندهی و ارائه اطلاعات آشنا می شوند . استفاده از این ابزارها توان دانش آموزان را در ارتباطات گروهی افزایش می دهد و نیز اطمینان آنها را در دستیابی به اطلاعات تقویت می کند ( دیلمقانی ، 1382 : 27 ) .

قرن حاضر به دلیل توسعه و فراگیر شدن رایانه در ارتباطات و تولید روز افزون اطلاعات علمی ، قرن انفجار اطلاعات نامیده شده است . اهمیت اطلاعات به حدی است که تاثیر آن را می توان در تمام ابعاد زندگی و فعالیت های افراد و جوامع دید . در چند دهه اخیر تکنولوژی مدرن اطلاعات ، بر موفقیت و عملکرد بسیاری از جوامع ، مدارس و افراد اثر قابل ملاحضه ای گذاشته و به موزات آن پیشرفت های شگرفی که در این زمینه بوجود آمده است ، سرنوشت جوامع و افراد هر روز بیش از گذشته به این فناوری مدرن گره می خورد . بدیهی است که در چنین موقعیتی شناخت تاثیرات فاوا یکی از عوامل مهم محیطی به شمار می آید که بر موقعیت ، عملکرد و سرنوشت جوامع و افراد اثرات جدی می گذارد ( حسن پور قروقچی ، 1386 : 72 ) .

 

1-2 ) تعریف موضوع و بیان مساله

فاوا در طی زمانی کوتاه ، به یکی از اجزای اساسی تشکیل دهنده ی جامعه مدرن تبدیل شده است . اینک ، بسیاری از کشورها به موازات خواندن ، نوشتن و حساب کردن ، درک فاوا و تسلط بر مهارت ها و مفاهیم پایه فاوا را به عنوان هسته مرکزی آموزش و پرورش مورد توجه داده اند ( قورچیان ، 1382 : 2 ) .

انفجار اطلاعاتی از طریق فناوری الکترونیکی جدید از قبیل رایانه  ، اینترنت ، وب ، فناوری های جدید ویدیوئی از قبیل کنفرانس های ویدیویی و ماهواره ، ماهیت دانستن را تغییر داده است . دانش آموزان به جای اینکه اطلاعات را حفظ کنند باید یاد بگیرند که اطلاعات را چگونه بدست آورند ، از اطلاعات بدست آمده چگونه استفاده کنند و اطلاعات بدست آمده را چگونه با هم ترکیب کنند  . بجای اینکه اطلاعات را تنها از طریق معلمان و کتب درسی بدست آورند ، در نگرش جدید یاددهی و یادگیری ، فناوری نقش اساسی را ایفا می کند . این تحول آموزشی ، دانش آموزن را قادر می سازد که بیندیشند ، مشکلات را حل کنند ، به کار با دیگران بپردازند و برای دست یافتن به راه حل های خلاق جستجو کنند ( ذوفن و لطفی پور ، 1379: 4 ) .

اهمیت استفاده از فاوا در تقویت شخصیت علمی دانش آموزان ، انعطاف پذیری ، خلاقیت ، مسئولیت پذیری ، مشارکت بیشتر در دانش آموزان ، تعمیق مطالب درسی و علاقمندی بیشتر به یادگیری و ایجاد انگیزه و پیشرفت تحصیلی آنها می شود . دانش آموزان می توانند از فناوری به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط از راه دور و تشریک مساعی ، تعامل بین گروه های همگن استفاده کنند . ( بیرانوند و صیف ، 1389 : 189 ) . راهبردهای جدیدی را برای همکاری با همسالان و دوستان خود به کار می برند ؛ یادگیری آن ها توأم با انگیزه و در انجام دادن کارها از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند ( کوزما[4] ، 2002 : 9 ) . تحقیقات نشان می دهد که فناوری بکار برده شده در مدارس در فرایند یاددهی و یادگیری مفید می باشد . در این زمینه فرصت های داده شده به دانش آموزان به آنها کمک می کند تا خلاقیت و تفکر انتقادی ، یادگیری خود هدایتی و همچنین خود مدیریتی شان را افزایش دهند . در حقیقت فناوری به عنوان یک توانمندساز ، دانش آموزان را تجهیز می کند تا دقیق تر بیاندیشند و خلاق تر باشند  ( قویفکر[5] ، 2010 : 10 ) .

نهاد آموزش و پرورش مهمترین نقش و وظیفه را در این مسیر بر عهده دارد ، یعنی اگر بستر مناسب  در مدارس و محیط های آموزشی برای پرورش روحیه دانشجویی و پژوهشگری فراهم و زمینه تبادل اندیشه ها ، آرا و افکار مهیا شود ، فضای آموزشی به جای انتقال یک طرفه اطلاعات به روش های دو سویه کسب اطلاعات و دانش هدایت گردد و نقش معلمان بر تسهیل جریان و فرایند یاددهی – یادگیری متمرکز شود ، دانش آموزان و دانشجویان نیز خود خالق دانش و اطلاعات شوند ، زمینه مساعدی برای رشد و توسعه و تعالی کشورها فراهم خواهد شد . بی شک یکی از