دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
دانشکده منابع طبیعی دریا
گروه شیلات
 
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شیلات گرایش تکثیر و پرورش آبزیان
 
 
اثرات دوره های گرسنگی كوتاه مدت و غذادهی مجدد بر شاخص های رشد و كارایی تغذیه، تركیب بیوشیمیایی بدن و فاکتورهای خونی در تاس ماهیان سیبری جوان ،(Brandt, 1986)Acipenser baeri
 
استادان راهنما:
دکتر پریتا کوچنین
دکتر محمود بهمنی
 
استادان مشاور:
دکتر محمد علی یزدانی ساداتی
مهندس حمید رضا پورعلی
 هر ماه 1389  
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده 

رشد جبرانی از جمله موارد مهمی است که می تواند نقش تعیین کننده ای در بهینه سازی و مدیریت تغذیه داشته باشد. در بسیاری از گونه ها این پدیده موجب رشد سریع و بیشتر از حد طبیعی در دوران غذادهی بعد از رفع محرومیت غذایی می گردد. اثرات دوره های گرسنگی کوتاه مدت و غذادهی مجدد بر روی عملکرد رشد و تغذیه، ترکیبات بیوشیمیایی بدن و فاکتورهای خونی در بچه تاس ماهیان سیبری (Acipenser baerii) با میانگین وزنی 5/1± 51/19 گرم برای 80 روز بررسی شد. پس از 10 روز سازگاری با شرایط آزمایشی 15 ماهی به صورت کاملاً تصادفی در هر یک از 12 تانک استوانه ای فایبرگلاس 500 لیتری توزیع شدند. بچه ماهیان چهار رژیم غذایی متفاوت را تجربه کردند: کنترل چهار وعده روزانه در روز تا حد سیری تغذیه شد، تیمار اول 2 روز گرسنگی و 8 روز غذادهی مجدد، تیمار دوم 4 روز گرسنگی و 16 روز غذادهی مجدد و تیمار سوم 8 روز گرسنگی و 32 روز غذادهی مجدد را تجربه کردند و این سیکل ها تا پایان 80 روز آزمایش تکرار شد. زیست سنجی از ماهیان در تمام تیمارها هر 20 روز یکبار صورت گرفت. نمونه های مربوط به پارامترهای بیوشیمیایی بدن و پارامترهای خونی ماهیان در سه دوره (ابتدا، وسط و پایان آزمایش) جمع آوری شد. نتایج حاصل نشان داد که دوره های گرسنگی و غذادهی مجدد تاثیری منفی بر روی عملکرد رشد و تغذیه ماهیان نداشت. نتایج این مطالعه نشان داد که در پایان آزمایش اختلاف معنی دار (P > 0/05) بین تیمارها و گروه شاهد از نظر وزن مشاهده نشد (به جزء تیمار 2). هم چنین نرخ رشد ویژه و ضریب تبدیل غذایی در گروه شاهد بالاتر از سایر تیمارها بود. در مطالعه ی حاضر دوره های گرسنگی و غذادهی مجدد بر روی برخی از ترکیبات بیوشیمیایی بدن مثل خاکستر، رطوبت، انرژی و چربی بی تاثیر بود اما در سایر پارامترهای مثل پروتئین و فیبر گروه شاهد به صورت معنی داری (P < 0/05) بالاتر از تیمارها بود و کربوهیدرات در گروه شاهد به صورت معنی دار (P < 0/05) پایین تر از تیمارها نشان داد. از نظر فاکتورهای خونی در پایان آزمایش تنها غلظت هموگلوبین و درصد هماتوکریت در تیمارها به صورت معنی دار (P < 0/05) بالاتر از گروه شاهد نشان دادند. بچه تاس ماهیان سیبری توانایی تحمل دوره های گرسنگی کوتاه مدت را دارند. در پایان آزمایش ماهیان جبران جزیی را نشان دادند که بیانگر این مسئله است که این برنامه های گرسنگی و غذادهی مجدد می تواند در مزارع  پرورشی این گونه اجراء شود.
 
  فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                           صفحه

فصل اول- مقدمه و کلیات………………………………………………………………………….         1

1-1-  رشد جبرانی………………………………………………………………………………………………………..                        4

1-2- خصوصیات رشد جبرانی……………………………………………………………………………………….                        6

1-2-1- میزان جبران……………………………………………………………………………………………………                         6

1-2-2- مرکز جبران……………………………………………………………………………………………………                         7

1-3- مدل های رشد جبرانی……………………………………………………………………………………………           8

1-3-1- Cybernetic Model……………………………………………………………………………………                      8

1-3-2- Structural & Storage Model……………………………………………………………………                 8

1-4- مزایای رشد جبرانی……………………………………………………………………………………………………                  9

1-5- هزینه های رشد جبرانی…………………………………………………………………………………………….        10

1-6- عوامل موثر بر رشد جبرانی در ماهیان………………………………………………………………………….. 

1-6-1- شدت و طول دوره سوء تغذیه…………………………………………………………………………………

1-6-2- مرحله تکامل بافتی در شروع سوء تغذیه…………………………………………………………………..

1-6-3- بلوغ جنسی و تولید مثل………………………………………………………………………………………..

1-6-4- درجه حرارات…………………………………………………………………………………………………..

الف
1-6-5- کیفیت آب………………………………………………………………………………………………………

1-6-6- دوره نوری و فصل……………………………………………………………………………………………

1-6-7- پیشینه تغذیه ای حیوان………………………………………………………………………………………….

1-6-8- کیفیت جیره غذایی………………………………………………………………………………………….

1-6-9- تراکم و تعاملات اجتماعی………………………………………………………………………………….

1-6-10- جنسیت و گونه ماهی………………………………………………………………………………………..

1-7- دلایل احتمالی رشد جبرانی……………………………………………………………………………………..

1-7-1- مصرف غذا……………………………………………………………………………………………………..

1-7-2- تغییر ضریب تبدیل غذایی (کارایی تبدیل غذایی یا کارایی رشد) ……………………………….

1-7-3- تغییر متابولیسم…………………………………………………………………………………………………..

1-7-4- تخصیص منابع مواد و انرژی……………………………………………………………………………….

1-8- پرورش ماهیان خاویاری……………………………………………………………………………………………

1-9- خصوصیات کلی ماهی……………………………………………………………………………………………

1-10-جایگاه سیستماتیک ماهی و پراکنش جغرافیایی……………………………………………………..

1-11- خصوصیات ریخت شناسی……………………………………………………………………………….

1-12-زیستگاه…………………………………………………………………………………………………………..

1-13- زیست شناسی ماهی………………………………………………………………………………………….

1-14- اهمیت اقتصادی……………………………………………………………………………………………..

ب
1-15- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………….
11 

11

11

12

12

12

 
13

13

14

14

15

15

16

16

17

18

18

19

21

22

22

23

25

26
فصل دوم- مواد و روش ها ………………………………………………………………….
 
27
2-1- محل و مدت انجام تحقیق ………………………………………………………………………………
27
2-2- جیره غذایی آزمایش……………………………………………………………………………………..
27
2-3- طراحی سیستم آزمایشی …………………………………………………………………………………
28
2-4- تیماربندی و ذخیره سازی ……………………………………………………………………………….
29
2-5- غذادهی ………………………………………………………………………………………………………
30
2-6- اندازه گیری کیفیت آب ………………………………………………………………………………….
30
2-7- جمع آوری اطلاعات مربوط به رشد و تغذیه………………………………………………………
31
2-8- بررسی پارامترهای رشد و تغذیه………………………………………………………………………..
31
2-9- آنالیز تقریبی ترکیبات لاشه……………………………………………………………………………….
32
2-10- پردازش داده ها ……………………………………………………………………………………………
32
فصل سوم- نتایج ……………………………………………………………………………….                                                                                                                                        
33
3-1- نتایج حاصل از تاثیر رژیم های غذایی بر شاخص های رشد ……………………………………..
33
وزن اولیه(IBW) ……………………………………………………………………………………………………
33
وزن نهایی(FBW) ………………………………………………………………………………………………….
33
افزایش وزن(WG) …………………………………………………………………………………………………
33
نرخ رشد ویژه(SGR) ………………………………………………………………………………………………
33
ج
ضریب چاقی(CF) …………………………………………………………………………………………………..
33
3-2- نتایج حاصل از تاثیر رژیم های غذایی بر شاخص های تغذیه ای………………………………..
 
34
ضریب تبدیل غذایی(FCR) ……………………………………………………………………………………
34
نسبت بازده غذایی(FER) ……………………………………………………………………………………..
34
نسبت بازده پروتئین(PER) …………………………………………………………………………………….
34
غذای روزانه مصرفی(FI) ……………………………………………………………………………………….
34
3-3- نتایج حاصل از آنالیز لاشه …………………………………………………………………………………
35
پروتئین لاشه ………………………………………………………………………………………………………..
35
چربی لاشه …………………………………………………………………………………………………………
35
خاکستر لاشه …………………………………………………………………………………………………………
35
رطوبت لاشه ……………………………………………………………………………………………………………
35
فصل چهارم- بحث …………………………………………………………………………..                                                                                                                                
37
4-1- شاخص های رشد ……………………………………………………………………………………………
38
3-2-4- شاخص های تغذیه ای ……………………………………………………………………………………
41
4-3- آنالیز لاشه ……………………………………………………………………………………………………
44
4-5- نتیجه گیری کلی …………………………………………………………………………………………..
48
4-6- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………….
49
منابع ……………………………………………………………………………………………………………………….
50
عنوان 

جدول 1-1-  مطالعات انجام شده در مورد رشد جبرانی در ماهیان استخوانی ………………………………

جدول 2-1 تجزیه تقریبی جیره غذایی……………………………………………………………………………………

جدول 3-1 شاخص های رشد بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 40………………

جدول 3-2 شاخص های رشد بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 80 …………………

جدول 3-3 شاخص های تغذیه ای بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 40………….

جدول 3-4 شاخص های تغذیه ای بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 80 ………..

جدول 3-5 آنالیز لاشه بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز40……………………………

جدول 3-6 آنالیز لاشه بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 80…………………………..

جدول 3-7  فاکتورهای خونی بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 40………………..

جدول 3-8  فاکتورهای خونی بچه تاس ماهیان سیبری در تیمارهای مختلف در روز 80…………….
صفحه 

5

29

38

39

41

42

44

45

50

50
 

 
 
ه
 

 
فهرست اشکال

عنوان
صفحه
شکل1-1- الگوهای آرمانی جبران رشد ………………………………………………………………..
7
شکل1- 2- تاس ماهی سیبری ………………………………………………………………………………
20
شکل1-3- نقشه پراکنش تاس ماهی سیبری…………………………………………………………
21
شكل 1-4- تولید جهانی تاس ماهی سیبری………………………………………………………………
23
شكل2-1- تجهیزات انجام آزمایش……………………………………………………………………..
30
شکل 2-2-  تیماربندی آزمایش………………………………………………………………………….
32
شكل 2-3- زیست سنجی ماهیان…………………………………………………………………………
33
شکل 2-4- زمان های نمونه برداری لاشه و خون……………………………………………………….
35
شکل 3-1 مقایسه نرخ رشد ویژه در تیمارهای مختلف…………………………………………………..
39
شکل 3-2 مقایسه افزایش وزن بدن در تیمارهای مختلف……………………………………………..
40
شکل 3-3 مقایسه شاخص قیمت در تیمارهای مختلف………………………………………………
41
شکل 3-4 مقایسه ضریب تبدیل غذایی در تیمارهای مختلف…………………………………………
42
شکل 3-5 مقایسه میزان غذای مصرفی کل دوره در تیمارهای مختلف………………………….
43
شکل 3-6- درصد پروتئین لاشه تیمارهای مختلف آزمایشی………………………………………
46
شکل 3-7- درصد چربی لاشه تیمارهای مختلف آزمایشی…………………………………………
47
شکل 3-8- میزان انرژی لاشه تیمارهای مختلف آزمایشی……………………………………………
48
شکل 3-9- غلظت هموگلوبین تیمارهای مختلف آزمایشی………………………………………..
51
شکل 3-10- تعداد گلبول های سفید تیمارهای مختلف آزمایشی……………………………………
52
شکل 3-11- تعداد گلبول های قرمز تیمارهای مختلف آزمایشی…………………………………….
53
شکل 3-12 مقایسه حجم متوسط گلبولی در تیمارهای مختلف…………………………………………
54
مقدمه

تاسماهیان از ماهیان غضروفی[1] به شمار رفته که بعنوان اجداد اولیه ماهیان استخوانی وبا قدمت 250 میلیون ساله فقط در نیمکره شمالی دیده می شوند. این خانواده مشتمل بر 27 گونه بوده که 16 گونه آن در جنس Acipenser جای می گیرند، که برخی از آنها دریایی، برخی به آب شیرین جهت تخمریزی مهاجرت کرده و تعدادی نیز در آب شیرین محصورند (بهمنی، 1377). در دهه های اخیر به دلیل افزایش صید، عدم حفاظت، آلودگی های زیست محیطی، ایجاد محدودیت در مسیرهای مهاجرت و نقاط تخم ریزی، تعداد ماهیان خاویاری به تدریج كاهش یافته و خطر نابودی نسل ها این گونه ها را تهدید می كند. لذا نیاز به توجه ویژه ای به حفاظت و بقاء آن ها احساس می شود (Birstein, 1993; Williot et al., 2001). لذا بسیاری از كشورهای جهان مانند روسیه، ایالات متحده آمریكا، ایتالیا، فرانسه و آلمان با تكثیر مصنوعی و رها سازی بچه ماهیان در آب ها و حتی پرورش در آبهای داخلی تصمیم به بازسازی وتولید مجدد ذخایر این گونه ها گرفته اند (Adamek et al., 2007). تاسماهی سیبری، Acipencer baerii (Brandt, 1869)، در کنار جذابیت پرورشی (Williot et al., 2001) به علت دارا بودن مشخصات ارزشمندی همچون قابلیت زندگی در آب شیرین، مقاومت نسبت به تغییرات شرایط محیط زیست،  سازگاری با دماهای پایین، پذیرش طیف وسیعی از مواد خوراكی و استعداد فراوان برای رشد در شرایط مطلوب، همواره مورد توجه دانشمندان اروپایی بوده است. لذا طی سالهای 1964 تا 1967 میلادی تعدادی از بچه ماهیان این گونه به سیستمهای پرورشی در آبهای اروپا معرفی شدند (Bronzi et al., 1999). تاسماهی سیبری در سال 1999 در كشورهایی همچون فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا به عنوان گونه غالب پرورشی (بر حسب تن) مطرح بود. به طوری كه در كشور فرانسه در همین سال تولید گوشت و خاویار آن به رقم 200 هزار تن و 4000 كیلوگرم رسید (Williot et al., 2001 ).

از جمله مواردی که در زمینه مدیریت مجموعه های تولیدی دارای اهمیت فوق العاده است توجه به بازده کلی و میزان محصول تولیدی آنها می باشد. عوامل بسیاری در این زمینه دخالت دارند که از مهم ترین آنها می توان به غذا، مدیریت تغذیه و درک و شناخت فیزیولوژی رشد اشاره کرد. در صورت شناخت ودرک ماهیت پدیده رشد می توان مدیریت پیشرفته ای را در زمینه آبزی پروری اعمال نمود، که علاوه بر کاهش هزینه های تولید، فضای قابل توجهی را نیز به منظور توسعه و پیشرفت این صنعت به صورت پایدار در آینده فراهم خواهد نمود.

در حال حاضر قسمت اعظم هزینه پرورش (60- 50 درصد) صرف تامین غذا می شود که این امر باعث افزایش قیمت تمام شده ماهی گردیده است (Goddard, 1974 برگرفته از علیزاده و دادگر، 1380). كارایی یك غذا تنها به كیفیت آن وابسته نیست، بلكه به مدیریت غذادهی نیز وابسته می باشد. كیفیت خوب و مناسب بودن غذا از لحاظ مواد مغذی زمانی می تواند مفید واقع شود كه از یك شیوه مناسب غذادهی (میزان غذا، تعداد دفعات و روش های غذادهی و برنامه روزانه غذادهی) استفاده شود (Lim & Poernomo, 1985; Bascinar et al., 2007). بنابراین با توجه به روند رو به رشد آبزی پروری در ایران عنایت به مساله مدیریت تغذیه اثر غیرقابل انکاری بر آینده و توسعه پایدار این صنعت دارد. با توجه به مطالب مذکور می توان به اهمیت مدیریت تغذیه و شناخت و درک پدیده رشد در آینده آبزی پروری پی برد.

رشد جبرانی  یکی از مواردی مهمی است که می تواند نقش تعیین کننده ای در بهینه سازی فعالیت های آبزی پروری داشته باشد (Hayward et al., 2000). این پدیده رشد سریع و بیش از حد طبیعی در دوران رفع محرومیت غذایی و بعد از کاهش وزن ناشی از سوء تغذیه می باشد (Dobson & Holmes, 1984).

با توجه به مطالب عنوان شده در این مطالعه سعی بر آن است که اثرات احتمالی دوره های گرسنگی و غذادهی مجدد بر روی شاخص های رشد، تغذیه، ترکیبات بیوشیمیایی بدن و فاکتورهای خونی بررسی گردد و در نهایت با معرفی روش مدیریتی جدید در تغذیه (دوره های گرسنگی و غذادهی مجدد) منجر به ارائه ی یک الگوی کاربردی در سیستم های پرورشی گردد. بر این اساس اهداف انجام این پایان نامه به صورت زیر خلاصه می گردد:

1ـ بررسی وقوع پدیده رشد جبرانی در بچه تاس ماهیان سیبری

2- تعیین بهترین طول دوره محرومیت غذایی در بچه تاس ماهیان سیبری

3ـ بررسی پارامترهای رشد و تغذیه در سیكل های گرسنگی و غذادهی مجدد

4- بررسی ترکیب بیوشیمیایی بدن در سیكل های گرسنگی و غذادهی مجدد

5- بررسی پارامترهای خونی در سیکل های گرسنگی و غذادهی مجدد

برای نیل به اهداف مذکور در این مطالعه فرضیه های در نظر گرفته شد که به ترتیب در ذیل آورده شده اند:

رشد جبرانی در بچه تاس ماهیان سیبری صورت می گیرد.
رشد جبرانی کارایی رشد بچه تاس ماهی سیبری را بهبود می بخشد.
رشد جبرانی کارایی تغذیه بچه تاس ماهیان سیبری را بهبود می بخشد.
رشد جبرانی ترکیب شیمیایی بدن بچه تاس ماهیان سیبری را تحت تاثیر قرار می دهد.
رشد جبرانی پارمترهای خونی بچه تاس ماهیان سیبری را تحت تاثیر قرار می دهد
 

رشد عبارت است از هرگونه تغییر در اندازه یا مقدار توده بدنی، صرف نظر از مثبت، منفی، موقتی و طولانی بودن آن. از نظر تعادل انرژی، رشد حاصل تغییر در محتوای انرژی بدن ماهی می باشد (Jobling, 1994). رشد در بسیاری از جنبه های اساسی نظیر زیست شناسی ماهیان، مدیریت (ذخایر) و حفاظت ماهیان دخیل است (Nislow, 2001). عوامل موثر بر رشد به دو دسته عوامل محیطی (درجه حرارت، شوری، دوره نوری، اکسیژن، تغذیه و … ) و عوامل زیستی (اندازه ماهی، عوامل رفتاری مثل سلسله مراتب اجتماعی، تراکم ماهی، میزان فعالیت ماهی و …) تقسیم می شوند (Millward, 1989; Jobling, 1994). کنترل رشد مهم ترین هدف در فعالیت های آبزی پروری است (Jobling, 1994). تفاوت اندازه دو موجود مشابه می تواند به دلیل تفاوت در تعداد یا اندازه سلول ها و یا هر دوی این موارد باشد. تعداد سلول ها تابع تعداد تقسیمات و