پایان­نامه كارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی (M.Sc.)
رشته: زراعت
عنوان:
بررسی سطوح مختلف کود بیولوژیک فسفات بارور­2 و سوپر­فسفات تریپل بر عملکرد دو رقم برنج محلی در منطقه چیتاب
 استاد راهنما:
دکتر عبدالصمد کلیدری
استاد مشاور:
مهندس غضنفر محمدی­نیا
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

 عنوان               صفحه

چکیده 1

فصل اول:کلیات

1- کلیات… 3

1-1-مقدمه. 3

1-2-هدف از اجرای این پژوهش…. 7

1-3- فرضیات پژوهش…. 7

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2- مروری بر تحقیقات انجام شده 10

2-1- اهمیت اقتصادی.. 10

2-2-گیاه شناسی برنج: 11

2-2-1 ریشه: 11

2-2-2 ساقه. 11

2-2-3 برگ… 12

2-2-4 پنجه زنی.. 12

2-2-5 گل آذین.. 12

2-2-6 ساختمان دانه برنج.. 13

2-3-مراحل رشد و نمو برنج.. 13

2-4- سطح زیر کشت و تولید برنج.. 17

2-5- سازش با محیط (اکولوژی برنج) 18

2-5-1- احتیاجات حرارتی.. 19

2-5-2- احتیاجات نوری.. 19

2-5-3- طول روز 19

2-5-4- خاک… 20

2-5-5- رطوبت نسبی.. 20

2-6- اهمیت تغذیه در گیاه 20

2-7- عنصر فسفر و اهمیت آن در تغذیه برنج.. 21

2-7-1- خسارات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی فسفاته. 22

2-7-2- فسفر در گیاه 22

2-7-2-1- مقدار و اشکال مختلف فسفر در گیاه 22

2-7-2-2-نقش فسفر در گیاه 23

2-7-3- علائم کمبود فسفر در گیاه 23

2-7-4- شکلهای مختلف فسفر در خاک… 24

2-7-5- فسفر آلی در خاك… 24

2-7-6- فاكتورهای مؤثر در میزان فسفر آلی خاك… 24

2-7-7- عوامل مؤثر در معدنی شدن فسفر عبارتند از: 25

2-8- کودهای زیستی.. 25

2-8-1- کود زیستی فسفاته بارور2. 26

2-8-2- مزایای کود زیستی بارور2. 26

2-8-3- روش‌های مصرف کودهای زیستی بارور2: 28

2-8-4-نحوه استفاده از کود زیستی فسفاته بارور2 برای نشاء (برنج، گوجه‌فرنگی، گیاهان تزیینی و …) 29

2-8-5- نتایج استفاده از کود زیستی بارور2 بر عملکرد برنج.. 30

فصل سوم:مواد و روش‌ها

3-مواد و روش‌ها 33

3-1- موقعیت جغرافیایی محل آزمایش…. 33

3-2- مشخصات خاک محل اجرای آزمایش…. 34

3-3- مشخصات طرح آزمایشی.. 34

3-4- عملیات زراعی.. 35

3-5- صفات مورد بررسی.. 36

3-5-1- عملکرد دانه. 36

3-5-2- تعداد پنجه. 36

3-5-3- پنجه بارور 36

3-5-4- طول خوشه. 36

3-5-5- وزن خشک ریشه. 36

3-5-6- وزن تر ریشه. 36

3-5-7- وزن خشک برگ… 36

3-5-8- وزن تر برگ… 37

3-5-9- وزن خشک کل.. 37

3-5-10- وزن خشک تک بوته. 37

3-5-11- نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی.. 37

3-5-12- تعداد دانه پر. 37

3-5-13- تعداد دانه خالی.. 37

3-5-14- تعداد کل دانه. 37

3-5-15- وزن هزار دانه. 37

3-5-16- ارتفاع بوته. 38

3-5-17- تعداد خوشه در مترمربع.. 38

3-6- محاسبات آماری.. 38

فصل چهارم:نتایج و بحث

4- نتیجه‌گیری و بحث… 40

4-1- عملکرد. 40

4-2- پنجه بارور 45

4-3- وزن خشک کل.. 49

4-4- نسبت ریشه به ساقه. 54

4-5- تعداد دانه کل.. 58

4-6- وزن هزار دانه. 62

4-7- ارتفاع بوته. 67

 

4-8- طول خوشه. 71

4-9-تعداد خوشه بارور 75

4-10- نتیجه‌گیری.. 79

پیشنهادات… 80

منابع و مأخذ. 81

چکیده

به منظور بررسی تأثیر کود زیستی فسفات بارور2 و سوپر­فسفات­ تریپل بر عملکرد دو رقم برنج (چمپا و گرده) طرحی در سال زراعی 1392-1391 در منطقه چیتاب انجام گردید. این طرح به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. که کود بارور2 و سوپرفسفات­ تریپل به عنوان فاکتور اصلی و رقم­های برنج فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. تیمار­ها شامل:1- شاهد (بدون کود فسفاته و بارور2) 2-کود بارور2 به روش محلول 3-کود بارور2 به روش محلول+کود سوپر­فسفات­ تریپل 4- کود فسفاته بدون بارور2 5- کود بارور2 بدون فسفات بود. صفات مورد اندازه­گیری شامل عملکرد دانه، تعداد پنجه بارور، طول خوشه، وزن خشک کل، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی، تعداد کل دانه، وزن هزار­دانه، ارتفاع بوته و تعداد خوشه در مترمربع بود. نتایج نشان داد که اثر کود سوپرفسفات­ تریپل و کود زیستی بارور2، بر میزان عملکرد در سطح احتمال 1% معنی­دار بودند. که بیشترین میزان عملکرد 4/2619 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 5 گرم در مترمربع سوپرفسفات تریپل و کمترین میزان عملکرد 7/2256 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد بود. همچنین اثرات متقابل کود سوپر فسفات× بارور2، کود سوپر فسفات× رقم، کود بارور2× رقم و سوپر فسفات× بارور2× رقم بر میزان عملکرد، اختلاف معنی­داری را در سطح 1% نشان داد. بنابراین به نظر می‌رسد، استفاده از کود فسفات بارور2 و سوپرفسفات تریپل در منطقه مورد آزمایش مفید است.

واژه­های کلیدی: عملکرد- برنج (چمپا و گرده)-کود زیستی بارور2-کود سوپرفسفات تریپل

 1- کلیات

1-1- مقدمه

 شرایط امروز جهان از نظر تولید محصولات کشاورزی و تغذیه جهانی بیش از هر زمانی در گذشته، پیچیده شده است. برای تأمین امنیت غذای بشر باید تولید محصولات کشاورزی افزایش یابد. افزایش تولید با افزایش سطح زیر کشت و یا افزایش عملکرد در واحد سطح میسر می‌شود که گزینه اول بسیار محدود است و این امر سبب توجه هر چه بیشتر به افزایش عملکرد در واحد سطح گردیده است. آشنایی با تکنیک­های صحیح و علمی زراعت به ما کمک می­کند تا از منابع آب و خاک کشور در جهت تأمین تولیدات گیاهی مورد نیاز جامعه به نحو مطلوب بهره­برداری کنیم در غیر این­ صورت اعمال فشار در زمینه تولیدات گیاهی و متوسل شدن به روش‌های ناصحیح و بهره­برداری بیش از حد از منابع طبیعی، نه تنها کمکی به خوداتکایی کشور نمی­کند بلکه خسارت­های جبران­ناپذیری بر محیط‌زیست وارد می­کند. بخش کشاورزی ایران مولد بیش از 25 درصد درآمد ناخالص ملی است و معاش اغلب ساکنین روستاها که در حدود 40 درصد از جمعیت تقریباً 70 میلیونی کشور را شامل می­شوند از راه فعالیت­های کشاورزی تأمین می­گردد. زراعت از نیمه دوم قرن هیجدهم به تدریج جنبه علمی پیدا کرد. زراعت بر پایه خاک، گیاهان زراعی و عوامل محیطی استوار است. در چند دهه گذشته با ظهور تکنولوژی جدید، استفاده از کودهای شیمیایی و سوخت­های فسیلی، کشت ارقام جدید، به‌کارگیری روش‌های مکانیکی، کنترل آفات و … کیفیت و کمیت محصولات زراعی افزایش یافته است (اسمعیلان، 1381).

در سطح دنیا نزدیک به 52٪ زمین­های قابل کشت به کشت غلات اختصاص دارد (امام، 1383). تولید غذا، الیاف (پوشاک) و سوخت همواره در طول تاریخ مهم‌ترین مسأله مورد توجه جوامع انسانی بوده و این چالش عظیم تا به امروز ادامه یافته است. تولیدات گیاهی، اساس تأمین غذا را تشکیل می­دهند، به ­طوری که جیره غذایی بسیاری از مردم تقریباً بر مصرف مستقیم فراورده­های گیاهی متکی است. حتی گوشت و فراورده­های دامی نیز که گاهی به جیره­ی غذایی افزوده می­شوند از تولیدات گیاهی منشأ می­گیرند (اسمعیلان، 1381).

 زندگی انسان به گیاه وابسته است زیرا گیاه تأمین‌کننده غذا، پوشاک، دارو و… بوده اما گیاه برای ادامه زندگی و تولید محصول خود به خاک وابسته است به همین دلیل است که انسان از زمان‌های بسیار دور، برای تولید هر چه بیشتر گیاه، اقدام به کوددهی خاک کرده است. نخستین کودهای بکار رفته عبارت بودند از ضایعات و پسماندهای حیوانی، انسانی و گیاهی یا به عبارتی امروزی «کود آلی»، بعدها کودهای شیمیایی شناخته شد و به ساخت و کاربرد آن‌ها در سطح وسیع اقدام گردید به گونه­ای که کودهای آلی و کاربرد آن‌ها در عمل به فراموشی سپرده شد و تنها در کشورهای جهان سومی اهمیت و کاربرد خود در کشاورزی را همچنان حفظ کرده است (کریمیان، 1390).

 تولید کودهای شیمیایی در ایران از سال 1324 با راه‌اندازی کارخانه­ای در کرج آغاز شد (شرکت خدمات حمایتی، 1385). و کاربرد آن‌ها در کشاورزی مربوط به سال 1340 یعنی یک سال پس از تأسیس «اداره کل حاصلخیزی خاک» به کمک سازمان جهانی خوار­وبار کشاورزی (فائو) است (بی‌نام، 1340).

 هدف­های اصلی تحقیقات در آن سال­ها عبارت بودند از: الف) معرفی فایده­های کاربرد کودهای شیمیایی و ب) تشویق کشاورزان به مصرف هر چه بیشتر کودهای شیمیایی برای افزایش محصول. و مشکلاتی در مصرف کودهای شیمیایی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: 1- در صورتی که استفاده از کودهای شیمیایی به صورت بی­رویه باشد وارد آب‌های زیرزمینی و در نهایت از طریق محصولات کشاورزی وارد غذای انسان­ها می‌شود. 2- استفاده بی­رویه از کودهای شیمیایی خاک را آلوده می‌کند. 3- سفره­های آب زیر­زمینی در معرض آلودگی قرار می­گیرند. 4- کاربرد نامتعادل کو­دهای ازته ممکن است سبب کاهش و کم شدن قابلیت دسترسی گیاهان به فسفر شود. 5- استفاده مداوم از کودها سبب کاهش عناصر کمیاب مانند روی، آهن، مس، منگنز خواهد شد که بر روی سلامت گیاهان جانوران و انسان نیز تأثیر خواهند گذاشت. 6- شیوع بیماری­ها و آفات متعدد مثلاً نماتد در مزارع چای و حتی شانکر مرکبات در جنوب کشور عمدتاً زاییده مصرف نامتعادل کودها می­باشد. کودهایی که در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهند گرفت کود زیستی فسفاته بارور2 و سوپرفسفات تریپل.

 کودهای زیستی حاوی کودهای ریزسازواره­های مفید در تغذیه گیاه می­باشند که می­توانند مشتمل بر گروه­های مختلف از قبیل باکتری­ها، قارچ­ها و مانند آن باشد. امروزه استفاده از این کودها در جهت گام برداشتن به سوی کشاورزی پایدار و استفاده از اثرات مفید آن‌ها رو به افزایش است (آستارایی و کوچکی، 1375).

کود زیستی فسفات بارور2:

 تنها کود زیستی بیولوژیک احیاکننده کود فسفات است که در ایران برای اولین بار توسط شرکت زیست فناور سبز تولید شده است. این کود در آزمایشات انجام شده روی محصولات صیفی و گیاهان زراعی مورد بررسی قرار گرفت. کود زیستی فسفات بارور2 حاصل پژوهش 8 ساله گروهی متشکل از 24 نفر پژوهشگر در جهاد دانشگاهی واحد تهران می­باشد. این کود حاوی دو نوع باکتری حل کننده فسفات از گونه­های باسیلوس­لنتوس سویه (p5) و سودوموناس­پوتیرا سویه (p13) می­باشد که به ترتیب با استفاده از دو سازوکار ترشح اسیدهای آلی و اسید فسفاتاز باعث تجزیه ترکیبات فسفره نامحلول و در نتیجه قابل جذب شدن آن برای گیاه می­گردند. طی پژوهش‌های 5 ساله، ابتدا جداسازی باکتری­های حل کننده فسفر از خاک‌های مناطق مختلف کشور انجام شد. پس این باکتری­ها تحت آزمایش­های متعددی مانند بررسی مقاومت به تنش­های محیطی (دما، شوری،pH های مختلف) و رقابت با ریزسازواره­های دیگر قرار گرفتند. نتایج حاکی از این بود که این باکتری­ها قادرند دامنه وسیعی از pH  بین 5 تا 11، دمای بالا تا 42 درجه سانتی­گراد و شوری تا 5/3 درصد را به خوبی حل نمایند. وجود چنین مشخصه­ای باعث شد که بتوان این کود زیستی را در طیف گسترده­ای از خاک‌های ایران و برای محصولات گوناگون بکار برد.

زمان به کار بردن کود فسفات:

 در همه­ی خاک­ها، کودهای فسفر را بایستی به صورت پایه به کار برد (در زمان شخم). فسفر اصولاً برای پایداری و استحکام نشاء و افزایش طول ریشه آن مورد استفاده قرار می­گیرد. وجود مقدار کافی کود فسفری برای تولید دانه در مراحل اولیه رشد بیش از مراحل بعدی آن موثر است. زیرا برای پنجه­زنی فعال مورد استفاده قرار می­گیرد. تأمین نیاز فراوان گیاه برنج به جذب p مستلزم به کار بردن آن در زمان نشاء کاری است نه دیرتر از آن. به کار بردن کود p در زمان 25 روز پس از نشاء کاری در تولید محصول تأثیر نخواهد داشت. بر خلاف کود اوره، لازم نیست کود p را در چندین مرحله تقسیم کرده، و در مراحل مختلف رشد گیاه برنج بپاشند، زیرا معلوم شده که این کود آب شویی نمی­شود و در خاک باقی می­ماند و به تدریج در اختیار گیاه قرار می­گیرد. بعلاوه، در صورتی که در مرحله آغاز رشد کود p به اندازه کافی توسط برنج جذب شده باشد، بعداً در مراحل بعدی رشد در همه­ی اندام­های گیاه می­تواند توزیع گردد. فسفر در مرحله زایشی به طور فعال از برگ­های کهنه به برگ­های تازه انتقال می­یابد (عادلی­مسبب، انتشار مقالات کشاورزی و علوم وابسته).

 در مزارع فسفات به شکل کودهای آلی و یا کودهای شیمیایی فسفاته به خاک اضافه می‌شود. ظرفیت تثبیت فسفر در خاک‌های مختلف با توجه به خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، زیستی، اقلیم و مدیریت زراعی متغیر است (آستارایی، 1375). قابلیت در دسترس بودن فسفر بستگی به عوامل زیادی چون pH، تهویه خاک، رطوبت، دما، مقدار آهن، آلومینیم و منگنز و … دارد (بای­بوردی، 1379). میزان مصرف کودهای شیمیایی فسفر در ایران حدود 750 هزار تن در سال می­باشد که 250 هزار تن از این مقدار در داخل تولید و بقیه آن با واردات این کود جبران می‌شود.

سوپر­فسفات­ تریپل (Ca(H2PO4)2)

 فسفر در تغذیه گیاهان دومین عنصر کلیدی پس از ازت محسوب می­شود. غلظت فسفر در گیاهان بین 1/0 تا 5/0 درصد متغیر است. این عنصر بیشتر به صورت آنیون­های –H2PO4 و HPO4—، جذب گیاه می­شوند (پناهی کردلاغری، 1390).

 هزینه ساخت سوپرفسفات ­تریپل (غلیظ) بیش از نوع معمولی است. اما بالا بودن عیار فسفر باعث کاهش میزان مصرف، کاهش هزینه حمل‌ونقل شده که هزینه بیشتر آن را توجیه می­کند. استفاده از انواع سوپرفسفات بستگی به ملاحظات اقتصادی مثل قیمت مواد اولیه، هزینه حمل‌ونقل و مقدار مصرف دارد.

 سوپرفسفات تریپل (غلیظ) در شرایط کشور بهتر از فسفات آمونیوم است. به این سوپرفسفات از آن جهت تریپل (غلیظ) می­گویند که فسفر محلول آن تقریباً سه برابر سوپرفسفات ساده است. سوپر فسفات­تریپل دارای 53-44 درصد P2O5 و 5/1-1 درصد گوگرد و میزان فسفر قابل دسترس آن 100-97 درصد می­باشد. و در خاک دارای واکنش خنثی است.

 کشاورزان با این باور غلط که کودهای شیمیایی موجب بازدهی بهتر محصولات آن‌ها می‌شود کودهای شیمیایی را با قیمت­های بالا از بازار سیاه تهیه می­کنند متأسفانه با توجه به اینکه هم نوع سموم شیمیایی و هم میزان آن در کشاورزی، آزمایشگاه­ها و … نیاز به نظارت بیشتری دارد در کشور شاهد کنترل ضعیف بر این مسأله هستیم. در منطقه چیتاب به علت عدم اطلاعات کافی کشاورزان و بی­سوادی آن‌ها باعث شده که آن‌ها از کود بارور2 استفاده نکنند چون اعتقاد آن‌ها بر این است که این کود عملکرد آن‌ها را پایین می­آورد. سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا این کود باعث کاهش عملکرد می‌شود؟ طبق نظر جهاد کشاورزی نه تنها این کود باعث کاهش عملکرد نمی­شود بلکه این کود به مقدار کمتری نسبت به سایر کودها در هکتار مورد نیاز است (100 گرم از این کود برای یک هکتار مناسب است) و نیز قیمت پایینی نسبت به سایر کود­ها داشته و جایگزین کود شیمیایی فسفاته می‌شود و همچنین موجب کاهش بیماری­های خاک، سازگاری با اقلیم کشور، افزایش عملکرد، کلنی شدن با ریزوسفر گیاه، روش مصرف و حمل‌ونقل آسان و… می‌شود.

ارقام مورد آزمایش در این تحقیق چمپا و گرده می­باشد.

ارقام چمپا:

 طول دانه برنج­های این گروه از گروه صدری کوتاه­تر بوده (برنج­های گروه صدری از مرغوب­ترین برنج­های ایران هستند و ارزش تجارتی بالایی دارند) ولی قطر آن‌ها بیشتر است برنج­های این گروه دارای انواع زودرس و دیررس است. در انواع زودرس طول دانه­ها بیشتر است. این گروه در مقابل آفات، بیماری­ها و کم آبی مقاوم­تر و عملکرد آن‌ها نسبت به گروه صدری بیشتر، ولی ارزش تجارتی کمتری دارند. مبدأ این برنج­ها ویتنام است. مهم‌ترین برنج­های این گروه، رسمی، بینام، آگوله، شاهک، چمپا سیاه، چمپا سفید، چمپا نازک، چمپا کوتاه، سرخه چمپا، سرد چمپا، گرم چمپا می­باشد.

ارقام گرده:

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت