عنوان:
بررسی اثربخشی برنامه اصلاح عزت نفس ضمنی بر افزایش عزت نفس ضمنی و کاهش ترس از ارزیابی منفی ضمنی در افراد دارای اختلال اضطراب اجتماعی
استاد راهنما:
دکتر سید محمدرضا تقوی
 
 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب:

-1-مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2- بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 7

1-4- اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-5- تعریف مفهومی اصطلاحات و متغیرها …………………………………………………………………………… 10

1-5-1- اختلال اضطراب اجتماعی ……………………………………………………………………………………….. 10

1-5-2- عزت نفس ضمنی ……………………………………………………………………………………………………… 10

1-5-3- ترس از ارزیابی منفی ضمنی …………………………………………………………………………………….. 11

1-5-4-تداعی‌های ضمنی ………………………………………………………………………………………………………… 11

1-5-6- عزت نفس   …………………………………………………………………………………………………………………. 12

1-5-7-شرطی سازی ارزشی……………………………………………………………………………………………………… 12

1-5-8- برنامه شرطی سازی ارزشی زیر آستانه‌ای ………………………………………………………………… 13

1-6- تعریف عملیاتی متغیرها ………………………………………………………………………………………………….. 13

1-6-1- اختلال اضطراب اجتماعی ………………………………………………………………………………………… 13

1-6-2- عزت نفس ضمنی ……………………………………………………………………………………………………… 13

1-6-3- ترس از ارزیابی منفی ضمنی …………………………………………………………………………………….. 14

1-6-4- عزت نفس آشکار ………………………………………………………………………………………………………… 14

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه

2-1- مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………………… 16

2-1-1-اختلال اضطراب اجتماعی …………………………………………………………………………………………. 16

2-1-1-1-شیوع اختلال اضطراب اجتماعی …………………………………………………………………………. 17

2-1-1-2-تفاوت‌های جنسیتی در اضطراب اجتماعی …………………………………………………………… 18

2-1-1-3-سبب شناسی …………………………………………………………………………………………………………… 19

2-1-1-3-1- تبیین‌های روان پویشی …………………………………………………………………………………….. 19

2-1-1-3-2- تبیین‌های انسانی نگر و هستی نگر …………………………………………………………………. 19

2-1-1-3-3- تبیین‌های رفتاری ……………………………………………………………………………………………… 19

2-1-1-3-4- تبیین‌های شناختی …………………………………………………………………………………………… 20

2-1-1-3-4-1- الگوی طرحواره‌ای بک ………………………………………………………………………………….. 20

2-1-1-3-4-2- مدل کلارک و ولز (1995) ………………………………………………………………………… 22

2-1-1-3-4-3- مدل راپی و هیمبرگ (1995) ……………………………………………………………………. 23

2-1-1-3-4-4- مدل هافمن و بارلو (2002) ………………………………………………………………………… 24

2-1-1-3-4-5- تبیین‌های مبتنی بر عوامل فرهنگی- اجتماعی ……………………………………….. 25

2-1-1-3-4-6- تبیین‌های زیستی ……………………………………………………………………………………….. 26

2-1-1-3-4-7- مدل کیمبرل (2008) …………………………………………………………………………………. 27

2-1-1-3-4-8- نظریه تکاملی اضطراب اجتماعی گیلبرت ……………………………………………….. 28

2-1-1-3-4-9- مدل راپی و اسپنس (2004) ……………………………………………………………………… 28

2-1-1-4- راهبردهای درمانی اضطراب اجتماعی …………………………………………………………………. 31

2-1-1-4-1-دارودرمانی …………………………………………………………………………………………………………… 32

2-1-1-4-2-روان درمانی …………………………………………………………………………………………………………. 33

2-1-1-4-2-1- رفتاردرمانی ……………………………………………………………………………………………………. 33

2-1-1-4-2-1-1- حساسیت زدایی تدریجی ………………………………………………………………………… 33

2-1-1-4-2-1-2- مواجهه درمانی ……………………………………………………………………………………….. 34

2-1-1-4-2-1-3- آموزش مهارت­های اجتماعی ………………………………………………………………… 34

2-1-1-4-2-2- شناخت درمانی ……………………………………………………………………………………………. 35

2-1-1-5-همایندی …………………………………………………………………………………………………………………. 37

2-1-1-6-مقایسه با دیگر سازه ها ……………………………………………………………………………………………. 38

2-1-1-6-1- اختلال اضطراب اجتماعی و کم‌رویی ……………………………………………………………… 38

2-1-1-6-2- اختلال اضطراب اجتماعی و آگورافوبیا ……………………………………………………………. 39

2-1-1-6-3- اختلال اضطراب اجتماعی و اضطراب طبیعی ………………………………………………… 40

2-1-1-6-4- اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال شخصیت اجتنابی………………………………….. 41

 

2-1-2-عزت نفس………………………………………………………………………………………………………………………. 44

2-1-2-1-نظریاتی در باب نگرش خود ………………………………………………………………………………….. 44

2-1-2-1-1- دسترس‌پذیری و نیروی تداعی ………………………………………………………………………. 44

2-1-2-1-2- دیدگاه دسترس پذیری نگرش …………………………………………………………………………. 45

2-1-2-1-3- الگوی MODE فازیو ……………………………………………………………………………………….. 46

2-1-2-1-4- یادگیری تداعی‌گرایانه ……………………………………………………………………………………… 46

2-1-3- آستانه‌ها ……………………………………………………………………………………………………………………… 47

2-1-3-1- ادراک زیر آستانه‌ای ……………………………………………………………………………………………….. 48

2-1-3-2- اثرات ادراک زیرآستانه‌ای ………………………………………………………………………………………. 49

2-1-3-2-1- همبسته‌های عصبی ………………………………………………………………………………………… 50

2-1-3-2-2- اثرات هیجانی و ارزشی …………………………………………………………………………………….. 50

2-1-3-2-3- اثرات معنایی پایه …………………………………………………………………………………………….. 50

2-1-3-2-4- قضاوت‌های اجتماعی ………………………………………………………………………………………… 51

2-1-3-2-5- رفتار ………………………………………………………………………………………………………………….. 51

2-1-4- فرایندهای ضمنی ……………………………………………………………………………………………………… 52

2-1-5- شرطی سازی ارزشی …………………………………………………………………………………………………. 53

2-1-5-1- شرطی‌سازی ارزشی و شرطی‌سازی پاولفی ………………………………………………………… 55

2-1-5-2- شباهت‌های شرطی‌سازی ارزشی (EC) و شرطی‌سازی پاولفی (PC) ………………… 56

2-1-5-3- تفاوت‌های شرطی‌سازی ارزشی و شرطی‌سازی پاولفی ……………………………………….. 58

2-1-5-5- رویکردهای نظری شرطی سازی ارزشی ……………………………………………………………….. 60

2-1-5-5-1- دیدگاه انتسابی …………………………………………………………………………………………………… 60

2-1-5-5-2- دیدگاه کل‌گرایانه ……………………………………………………………………………………………… 61

2-1-5-5-3- دیدگاه اسناد نادرست ضمنی …………………………………………………………………………… 61

2-1-5-5-4- دیدگاه طبقه‌بندی مفهومی ……………………………………………………………………………… 62

2-1-5-5-6- دیدگاه گزاره‌ای …………………………………………………………………………………………………. 63

2-1-5-6- کاربردهای شرطی سازی ارزشی …………………………………………………………………………… 64

2-2- پیشینه عملی …………………………………………………………………………………………………………………. 65

2-3- سوالات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………… 78

 

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- نوع پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….. 80

3-2-جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………… 80

3-3- نمونه و روش نمونه‌گیری ………………………………………………………………………………………………. 80

3-4- ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….. 81

3-4-1- پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیبوویتز (LSAS) ……………………………………………………… 81

3-4-2- پرسشنامه هراس اجتماعی (SPIN) ……………………………………………………………………….. 82

3-4-3- مقیاس عزت نفس روزنبرگ …………………………………………………………………………………….. 83

3-4-4-پرسشنامه افسردگی بک …………………………………………………………………………………………….. 84

3-4-5- آزمون تداعی ضمنی (IAT) ……………………………………………………………………………………… 85

3-4-5- 1- ساخت آزمون سنجش عزت نفس ضمنی (IAT) ……………………………………………. 85

3-4-5- 2- ساخت آزمون سنجش ترس از ارزیابی منفی ضمنی (IAT) ………………………… 87

3-4-6- برنامه آموزش شرطی سازی ارزشی زیر آستانه‌ای ………………………………………………… 87

3-5- روش اجرا ……………………………………………………………………………………………………………………….. 88

3-6- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………………. 89

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

4-1-آماره‌های توصیفی مربوط به متغیرهای جمعیت‌شناختی …………………………………………….. 91

4-2- تحلیل توصیفی داده‌ها …………………………………………………………………………………………………….. 93

4-3- تحلیل استنباطی داده‌ها ………………………………………………………………………………………………….. 96

4-3-1- سوال اول …………………………………………………………………………………………………………………….. 98

4-3-2- سوال دوم …………………………………………………………………………………………………………………… 99

4-3-3- سوال سوم ………………………………………………………………………………………………………………….. 100

4-3-4- سوال چهارم ……………………………………………………………………………………………………………….. 100

4-3-5- سوال پنجم ……………………………………………………………………………………………………………….. 101

4-3-6- سوال ششم ………………………………………………………………………………………………………………… 102

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- بحث و نتیجه‌گیری در مورد سوال اول پژوهش ………………………………………………………….. 104

5-2- بحث و نتیجه‌گیری در مورد سوال دوم پژوهش ………………………………………………………….. 106

5-3- بحث و نتیجه‌گیری در مورد سوال سوم پژوهش ………………………………………………………… 108

5-4- بحث و نتیجه‌گیری در مورد سوال چهارم پژوهش ……………………………………………………… 109

5-5- بحث و نتیجه‌گیری در مورد سوال پنجم پژوهش ……………………………………………………….. 110

5-6- بحث و نتیجه‌گیری در مورد سوال ششم پژوهش ……………………………………………………….. 11

5-7- یکپارچه‌نگری پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. 113

5-8- کاربردهای نظری پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 113

5-9- کاربردهای عملی پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 114

5-10- محدودیت‌های پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 114

5-11- پیشنهادهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………… 15

5-11-1- پیشنهادهای کاربردی ……………………………………………………………………………………………. 115

5-11-2- پیشنهادهای پژوهشی …………………………………………………………………………………………….. 115

 

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 116

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………………. 120

 

پیوست‌ها

برگه اطلاعات و رضایت نامه پژوهش………………………………………………………………………………………… 131

پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ…………………………………………………………………………………………………. 132

پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیبوویتز……………………………………………………………………………………. 133

پرسشنامه اضطراب اجتماعی SPIN ………………………………………………………………………………………. 135

پرسشنامه افسردگی بک …………………………………………………………………………………………………………… 136

اسلایدهای مرتبط با آزمون عزت نفس ضمنی………………………………………………………………………… 139

اسلایدهای مرتبط با آزمون ترس از ارزیابی منفی ضمنی……………………………………………………… 1

فهرست جدول‌ها

جدول 4-1- میانگین و انحراف استاندارد سن در دو گروه آزمایش و کنترل……………………….. 91

جدول4-2- میانگین و انحراف استاندارد تحصیلات در دو گروه آزمایش و کنترل……………….. 92

جدول4-3- داده‌های توزیع فراوانی وضعیت تاهل در گروه آزمایش …………………………………….. 92

جدول4-4- داده‌های توزیع فراوانی وضعیت تاهل در گروه کنترل ……………………………………….. 93

جدول 4-5- داده‌های توصیفی متغیر نمره عزت نفس ضمنی ……………………………………………… 93

جدول4-6- داده‌های توصیفی متغیر ترس از ارزیابی منفی ضمنی ……………………………………… 94

جدول4-7- داده‌های توصیفی اضطراب اجتماعی ………………………………………………………………….. 94

جدول4-8- داده‌های توصیفی متغیر اضطراب اجتماعی لیبوویتز………………………………………….. 95

جدول4-9- داده‌های توصیفی متغیر عزت نفس آشکار (روزنبرگ) میانگین ……………………….. 95

جدول4-10- آزمونt مستقل متغیر سن …………………………………………………………………………………. 96

جدول 4-11- آزمونt مستقل متغیر اضطراب اجتماعی ………………………………………………………… 96

جدول 4-12- آزمونt مستقل متغیر اضطراب اجتماعی (لیبوویتز) ………………………………………. 96

جدول4-13- آزمونt مستقل متغیر عزت نفس آشکار (روزنبرگ) ………………………………………… 97

جدول 4-14- آزمونt مستقل متغیر عزت نفس ضمنی ………………………………………………………. 97

جدول4-15- آزمونt مستقل متغیر ترس از ارزیابی منفی ضمنی ……………………………………….. 97

جدول4-16- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر عزت نفس ضمنی …………………………………….. 98

جدول4-17- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر ترس از ارزیابی منفی ضمنی …………………… 99

جدول4-18- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر اضطراب اجتماعی …………………………………… 100

جدول4-19- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر سطح اضطراب اجتماعی ………………………… 101

جدول4-20- تحلیل کوواریانس یک راهه متغیر عزت نفس آشکار (روزنبرگ) ………………….. 102

جدول4-21- همبستگی عزت نفس آشکار (روزنبرگ) و عزت نفس ضمنی ……………………. 102
چکیده

اختلال اضطراب اجتماعی، رایج‌ترین اختلال اضطرابی و سومین اختلال شایع روان‌پزشکی به حساب می‌آید. امروزه پژوهش‌های بالینی در حوزه بررسی سازوکارهای زیربنایی اضطراب اجتماعی به منظور دستیابی به درمان‌های موثر به خصوص درمان‌های شناختی افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تداعی‌های خودکار منفی نسبت به خود داشته و به دنبال آن انتظار مورد ارزیابی منفی قرار گرفتن از جانب دیگران را دارند. در واقع عزت نفس ضمنی آن‌ها پایین و ترس از ارزیابی منفی ضمنی‌شان بالاست. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی روش شرطی‌سازی ارزشی زیرآستانه‌ای بر افزایش عزت نفس ضمنی و کاهش ترس از ارزیابی منفی ضمنی و ارزیابی اثربخشی این روش بر کاهش سطح اضطراب اجتماعی، از بین رفتن اختلال و عزت نفس آشکار در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است. در این پژوهش دو گروه از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی که در هر گروه 20 نفر به طور تصادفی گمارده شده بودند، قرار گرفتند. در ابتدا هر دو گروه پرسشنامه‌های اضطراب اجتماعی کانور، اضطراب اجتماعی لیبوویتز، عزت نفس روزنبرگ و افسردگی بک را تکمیل کرده، سپس با بهره گرفتن از آمایه رایانه‌ای IAT نمره عزت نفس ضمنی و ترس از ارزیابی منفی ضمنی‌شان مورد سنجش واقع شد. در مرحله بعد مداخله شرطی‌سازی ارزشی زیرآستانه‌ای به مدت 3 روز نامتوالی بر روی گروه آزمایش اجرا شد. تمام این مراحل برای گروه کنترل نیز با اجرای مداخله شرطی‌سازی ارزشی زیرآستانه‌ای با محرک خنثی انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که شرطی‌سازی ارزشی زیرآستانه‌ای منجر به افزایش عزت نفس ضمنی و کاهش ترس از ارزیابی منفی ضمنی افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی شد. همچنین سطح اضطراب اجتماعی این افراد کاهش پیدا کرد ولی تغییر قابل توجهی در کل اختلال اضطراب اجتماعی و عزت نفس آشکار آن‌ها مشاهده نشد.

 

مقدمه

اضطراب بیانگر حالت هیجانی نامطلوبی است که محصول فشار و کشمکش‌های روانی فرد است و مشخصه بارز آن ترس و بیم از حوادث منفی آینده است. چنانچه این ترس و تشویش مبهم و پراکنده بوده و وابسته به موضوع معینی نباشد و یا به صورت افراطی درآید، اضطراب نوروتیک[1] مطرح می‌شود (لیندسی[2]، 1995). اضطراب نوروتیک در طبقه‌بندی تشخیصی رسمی DSM-IV-TR تحت عنوان اختلالات اضطرابی شناخته می‌شود (کاپلان[3]-سادوک[4]، 2003).

در میان انواع اختلالات اضطرابی، اختلال اضطراب اجتماعی[5] رایج‌ترین اختلال اضطرابی و سومین اختلال شایع روان‌پزشکی (انجمن روانپزشکی آمریکا[6]، 1994؛ ترجمه نائینیان، مداحی و بیابانگرد، 1374) به حساب می‌آید. در اضطراب اجتماعی افراد در موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردی آن چنان مضطرب می‌شوند که خود را مجبور به اجتناب از موقعیت می‌بینند یا آن را با اضطراب زیاد تحمل می‌کنند و به نوعی زندگی حرفه‌ای، تحصیلی و اجتماعی‌شان مختل می‌گردد (حمیری، 1389).

هسته اصلی اختلال اضطراب اجتماعی ترس از ارزیابی منفی[7]، مورد انتقاد قرار گرفتن و یا طرد شدن است که به دنبال آن فرد به اجتناب مفرط از موقعیت‌های اجتماعی رو می‌آورد (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1994؛ ترجمه نائینیان، مداحی و بیابانگرد، 1374). ارزیابی خود به صورت منفی ممکن است منجر به داشتن این انتظار که دیگران نیز آن‌ها را به‌طور منفی ارزیابی کنند؛ شود (لیری[8] و کوالسکی[9]، 1995؛ به نقل از کوکووسکی[10] و اندلر[11]، 2000) داشتن این‌چنین طرحواره منفی از خود، مولفه‌ای مهم در تعریف اضطراب اجتماعی تلقی می‌شود (کلارک[12] و ولز[13]، 1995). چنین سبک شناختی‌ای نه تنها وخامت اضطراب اجتماعی را تشدید کرده، بلکه در تداوم اختلال نقش مهمی ایفا می‌کند. در تایید این فرضیه، بک[14]، امری[15] و گرینبرگ[16] (1996) نشان داده‌اند که افراد مضطرب اجتماعی، در مقایسه با افراد غیر مضطرب، بیان‌ها و باورهای منفی بیشتری را در ارزیابی خود گزارش می‌کنند. پس بنابراین عزت نفس پایین منجر به افزایش ترس از ارزیابی منفی دیگران شده که متعاقباً افزایش اضطراب اجتماعی را به دنبال دارد (کوکووسکی، اندلر، 2000؛ تیچمن[17] و آلن[18]، 2007).

با توجه به آنچه گفته شد عزت نفس نقش مهمی در عملکرد شناختی ایفا می‌کند. در واقع عزت نفس ناپایدار یا متغیر، با خشم (واسچل[19] و کرنیس[20]، 1996)، واکنش هیجانی و افسردگی (باتلر[21]، هوکانسون[22] و فلین[23]، 1994؛ کرنیس، گران‌من[24] و ماتیس[25]، 1991) مرتبط است. تلاش‌های بسیاری در جهت تغییر عزت نفس با اطلاعات مربوط به خود مثبت یا منفی انجام شده است (ریکتا[26] و دائن هیمر[27]، 2003). در مجموع پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد دارای عزت نفس پایین، در مقایسه با افراد دارای عزت نفس بالا، دسترسی شناختی بیشتری به ضعف شخصی خود پس از شکست دارند (دادسون[28]، وود[29]، 1998).

بیشتر پژوهش‌های صورت گرفته در مورد عزت نفس، بر خود ارزیابی‌های آشکار (در نظر گرفتن آگاهانه و نسبتاً کنترل شده) متمرکزاند، با این حال در طول چند سال اخیر، پژوهش‌هایی با تمرکز بر عزت نفس ضمنی (ناآگاهانه، فراتر از یادگیری و خودکار) شکل گرفته‌اند (بکاس[30]، بالدوین[31]، پیکر[32]، 2004؛ دیجکسترهوویس[33]، 2004). نتایج پژوهش‌های اخیر حاکی از آن است که عزت نفس ضمنی پایین با نشانه‌هایی همچون آسیب‌پذیری به افسردگی و اضطراب همراه است (بوسون[34]، برآون[35]، زیگلر-هیل[36] و سوآن[37]، 2003؛ جوردن[38]، اسپنسر[39] و زانا[40]، 2003).

با آنچه مطرح شد، پژوهش حاضر به این مساله می‌پردازد که اجرای برنامه تعدیل عزت نفس ضمنی بر افزایش عزت نفس ضمنی و به دنبال آن تعدیل ترس از ارزیابی منفی ضمنی موثر است یا خیر.
ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

تعداد صفحه : 157

بررسی چگونگی بازنمود مقولات زمان و نمود در زبان اشارة ناشنوایان ایرانی
نگارنده
مریم طبیعی
استاد راهنما
دکتر شهلا شریفی
استاد مشاور
دکتر زهره قاری
 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

پیشگفتار- ح

فصل اول: کلیات پژوهش– 1

1-1 مقدمه- 2

1-2 بیان مسئله و اهمیت موضوع- 4

1-3 اهداف پژوهش– 5

1-4 سوا­­ل­های پژوهش– 7

1-5 محدودیت­های پژوهش– 7

1-6 تعریف مفاهیم کلیدی- 8

فصل دوم: چارچوب نظری و پیشینه پژوهش– 11

2-1 ناشنوایی- 12

2-2 علل ناشنوایی- 15

2-3 تاریخچة زبان اشاره 16

2-4 زبان اشاره 19

2-5 انواع سیستم اشاره 21

2-5-1 سیستم مفهوم- بنیاد- 22

2-5-2 سیستم اشارة پاژه-گرمن(PGSS) 22

2-5-3 گفتار نشانه­دار- 23

2-5-4 الفبای دستی- 24

2-5-5 ارتباط کلی یا همزمان- 27

2-6 زبان‌شناسی زبان اشاره 27

2-6-1 شکل دست– 31

2-6-2 مکان دست– 33

2-6-3 حرکت دست– 34

2-6-4 جهت دست– 36

2-6-5 حالات صورت– 36

2-7 فراگیری زبان در کودکان ناشنوا 39

2-7-1 مراحل فراگیری زبان اشاره 42

2-8 ساختواژه 48

2-9 زمان و نمود- 49

2-10 زمان و نمود در زبان اشاره 52

2-11 جمع­بندی فصل- 68

فصل سوم: روش پژوهش– 69

3-1 روش پژوهش– 70

3-2 ابزار گردآوری داده­ ها 70

3-3 جامعه و نمونة آماری- 72

3-4 نحوة اجرا 73

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده­ ها 76

3-6 جمع­بندی فصل- 77

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها 78

4-1تجزیه و تحلیل داده­ ها 79

4-2 چگونگی بیان زمان و انواع آن در زبان اشارة ایرانی- 80

4-2-1  قیدهای زمانی- 81

4-2-2 مشخصه­های غیردستی- 83

4-2-3 نشانگرهای واژگانی- 86

4-2-4 استفاده از گروه دستوری اعداد- 88

4-2-5 عبارات زمانی- 90

4-3 چگونگی بیان  نمود و انواع آن در زبان اشارة ایرانی- 92

4-3-1 نمود استمراری- 93

4-3-2 نمود عادتی- 94

4-3-3 نمود مکرر- 95

4-3-4 نمود کامل- 96

4-4 یافته­ های پژوهش بر اساس جنسیت– 101

4-5 جمع­بندی فصل- 102

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری– 103

5-1 بررسی توصیفی داده­ ها 104

5-1-1 زمان در زبان اشارة ایرانی- 106

        5-1-1-1 نمونة واژگانی زمان- 107

        5-1-1-2 نمونة ساختواژی زمان (تکواژ تصریفی) 108

5-1-2 نمود در زبان اشارة ایرانی- 110

         5-1-2-1 نمونة واژگانی نمود- 111

         5-1-2-2 نمونة ساختواژی نمود (تکواژ تصریفی) 111

5-2 جمع­بندی فصل- 112

5-3 پیشنهاداتی برای پژوهش­های آتی- 113

منابع فارسی- 115

منابع انگلیسی- 116

پیوست– 121

پیشگفتار

      سخن گفتن (زبان) یکی از ویژگی­های ممتاز بشری است. انسان از راه سخن­گفتن با دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار می­ کند، می­فهمد و می­فهماند. گرچه از بیان کلمة زبان در نظر اول زبان بیانی به ذهن می­رسد اما زبان می ­تواند ادراکی، کتبی، اشاره و هر نوع علایم قراردادی دیگر را نیز شامل شود. زبان اشاره یکی از مهمترین روش­های ارتباطی میان ناشنوایان می­باشد که سبب می­شود این افراد با یکدیگر و دیگران ارتباط برقرارکنند. حامیان زبان اشاره، در طول زمان ارزشی را که این زبان در جوامع ناشنوایان دارد بیان کرده­اند، همانگونه که ودیتز[1] اظهار داشته است که زبان اشاره بهترین هدیة خداوند به ناشنوایان است. همانطورکه زبان­های گفتاری در جامعة شنوایان توسعه پیدا می­ کنند، زبان­های اشاره نیز به­طور گسترده و مستقل در جامعة ناشنوایان در سرتاسر دنیا رشد و توسعه می­یابند. زبان­های اشاره به صورت همگانی نیستند به عبارت دیگر در کل جهان یکسان نیستند و مانند زبان­های گفتاری مختلفی که در سرتاسر دنیا وجود دارد، زبان­های اشارة مجزا و مستقلی نیز در دنیا موجود می­باشند و هر جامعه­ای زبان اشارة مخصوص به خود را به کار می­برد. زبان اشارة ایرانی نیز جزء یکی از این زبان­ها محسوب می­شود.  زبان اشارة ایرانی، زبانی دیداری/فضایی است که با دارا بودن ساختار نحوی و معنایی خاص خود به­طور طبیعی در جامعة ناشنوایان در سرتاسر

 

ایران با تفاوت لهجه­های مختلف، رشد کرده است و مورد استفاده قرار می­گیرد. نکتة قابل ذکر آن است که تمامی افراد با وجود تفاوت در لهجة خود به راحتی با دیگر ناشنوایان از مناطق دیگر ارتباط برقرار می­ کنند و این تفاوت اشارات مانعی برای عدم درک آنها نمی­باشد، در حقیقت درک آنها بیان­گر این مطلب است که این تفاوت­ها، تفاوت لهجه است نه تفاوت زبان.

       اشارات موجود در این زبان از نوع قراردادی و در بعضی موارد به ­صورت شمایل­گونه[2] هستند. وجود اشارات قراردادی در این زبان اثبات می­ کند که زبانی حقیقی است و تنها مجموعه ­ای از تصاویر در فضا[3] نمی­باشد.        تفاوت میان زبان اشارة ایرانی و به­طور کلی همة زبان­های اشاره با زبان­های گفتاری این است که در زبان­های اشاره، اطلاعات از طریق ترکیب آوا بیان نمی­شوند بلکه از طریق ترکیب شکل[4]، جهت[5] و حرکت[6] دست و همچنین حالات صورت[7] منتقل می­شوند. مانند زبان­های اشارة دیگر، زبان اشارة ایرانی نیز متشکل از دو بخش دستی و غیردستی است که این دو بخش برای تولید و درک زبان اشاره بسیار حائز اهمیت می­باشند. بخش دستی شامل مواردی از قبیل شکل، جهت، مکان و حرکت دست می­شود و بخش غیردستی در برگیرندة حالات صورت و بدن می­باشد. اشارات غیردستی (حالات صورت، چشم، ابرو، سر و غیره) در زبان اشاره نقش­های بسیاری را ایفا می­ کنند. مهمتر از همه، نقشی است که این اشارات در نحو ایفا می­ کنند. برای مثال، حالات صورت در اکثر زبان­های اشاره که زبان اشارة ایرانی نیز شامل آن می­شود، برای سوال­های بله/خیر یا سوال­های که­ای استفاده می­شوند. در زبان اشارة ایرانی هنگامی­که اشاره­گر سوال بله/خیر می­پرسد، ابروهایش را بالا می­برد و کمی سرش را به سمت جلو کج می­ کند. هنگامی­که اشاره­گر سوال که­ای مانند کی، کجا، کدام و غیره را می­پرسد، ابروهایش را پایین می­آورد و کمی سرش را به سمت جلو می­برد در صورتی­که بدنش را به سمت عقب تکیه می­دهد و صورت نیز حالت جمع­شدگی به خود می­گیرد. در جملات شرطی نیز هنگام اشاره کردن، ابروها به سمت بالا حرکت می­ کنند.

         علاوه برکلیة نقش­های نحوی، حالات صورت و حرکات بدن در بیان آهنگ گفتار[8]، تکیه[9] و درنگ[10] نیز نقش مهمی ایفا می­ کنند. درست مانند اصول زبرزنجیری که در زبان گفتاری جزء لاینفک کلام می­باشند، حالات صورت نیز جزء لاینفک زبان اشاره محسوب می­شوند. اما بر خلاف تکیه، آهنگ و درنگ که نمی­توانند به­ تنهایی بدون کلام استفاده شوند، بعضی از حالات صورت یا حرکات به­ تنهایی مورد استفاده قرار می­گیرند و جایگزین واژگان می­شوند. به­طور کلی احساسات فرد اشاره­کننده در صورت وی که با حرکات بدن همراه هستند مشخص می­شوند. بنابراین آنچه که در رابطه با درک و تولید زبان اشاره از اهمیت برخوردار است، توجه به هماهنگ بودن کلیة اجزاء تشکیل دهندة آن می­باشد، زیرا یک اشتباه کوچک در یکی از بخش­ها منجر به تولید اشاره­ای دیگر می­شود و درک مطلب را با مشکل مواجه می­ کند.

 

فصل اول

کلیات    پژوهش

1-1 مقدمه

        در طول دورة روشنفکری قرن هجدهم، بسیاری از فلاسفه مانند کاندیلاک[11] بیان کرده­اند که زبان اشاره بر زبان گفتاری مقدم بوده است. مانند توصیف زندگی افراد ناشنوا و جامعۀ آنها، اخیرا تلاش­هایی نیز در رابطه با فهم ساختار زبان­های اشاره به عنوان سیستم­های زبان­شناختی صورت گرفته است. در تحلیل­های زبان­شناختی زبان اشاره، زبان‌شناسان در پی یافتن ویژگی­های زبانی این زبان­ها هستند و کلیة نظریه­ های زبانی را که تاکنون دربارة همگانی­های زبان ارائه شده­اند، در مورد زبان­های اشاره بررسی کرده و به نوعی این نظریه­ها را محک می­زنند (شیک، مارشارک و اسپنسر[12]، 2006، ص1). در اوایل دهة هفتاد با تلاش و حرکت عظیم استوکو[13] بود که دریچه­ای جدید برای شناخت زبان اشاره به عنوان زبانی کامل در زبان‌شناسی باز شد. وی مطالعة علمی مدرن بر روی زبان­های اشاره را با نگرشی انسان­شناسانه و ساختارگرایانه[14] آغاز کرده و بر اساس آنها مشخص کرد که کلیة زبان­ها دارای ساختارهای منظمی[15] هستند (آرمسترانگ و ویلکوکس[16]، 2007، ص5). حدود نیم­قرن از شناخت زبان اشاره به عنوان زبانی کامل و طبیعی می­گذرد، اما هنوز بسیاری از افراد شناخت دقیقی از این زبان نداشته و تصور می­ کنند که فقط زبانی قابل قبول می­باشد که با تولید صدا همراه باشد. مطالعات انجام شده بر روی زبان­های اشاره این ادعا را تصدیق کرده که آنها زبانی با کلیة مشخصه­های دستوری و زبان­شناختی مانند زبان­های گفتاری هستند. این زبان­ها به­طور معمول و بدون هیچ آموزش خاصی توسط افرادی که در معرض آن قرار گرفته، فرا گرفته می­شوند و از پتانسیل لازم در مواردی مانند هنر، استدلال، قوة تعقل و احساسات برخوردار می­باشند. همانگونه که افراد شنوا نسبت به زبان گفتاری خود احساس غرور و قدرت دارند، ناشنوایان نیز به زبان اشارة خود افتخار و نسبت به آن احساس قدرت می­ کنند (میر و سندلر[17]، 2008، ص2). 

       پژوهش حاضر با دارا بودن 5 فصل، کوششی در تبیین چگونگی بازنمود دو مقولة زمان و نمود در زبان اشارة ناشنوایان ایرانی می­باشد که ترتیب کلی مطالب در آن به این صورت خواهد بود: در فصل اول مقدمه، بیان مسئله، اهمیت موضوع، اهداف پژوهش، محدودیت­های پژوهش و تعریفی از کلیدواژه­ها مطرح می­گردد. فصل دوم شامل دو بخش می­شود؛ در بخش اول آن به­طور کلی بعضی از مفاهیم نظری چون ناشنوایی، علل ابتلا به ناشنوایی، زبان اشاره، زبان‌شناسی زبان اشاره و فراگیری زبان در ناشنوایان به تفصیل معرفی خواهند شد و در بخش دوم این فصل به تعریفی از موضوعات اصلی (زمان و نمود) و مفاهیم ساختواژی و تکواژ تصریفی پرداخته می­شود و سپس پیشینة پژوهش ارائه­ می­گردد. فصل سوم به معرفی جامعه آماری، روش پژوهش و بخش اجرایی پژوهش می ­پردازد. در فصل چهارم به ارائة یافته­ ها و تجزیه و تحلیل داده­ ها پرداخته می­شود. در نهایت در فصل پنجم بحث و نتایج حاصل از بررسی میدانی و مشاهدات انجام شده در پژوهش مطرح می­شود، در قسمت بعد آن پیشنهادات مربوطه و در قسمت پیوست چند نمونه از گفتار و مکالمات ناشنوایان ارائه می­شوند.

 

1-2 بیان مسئله و اهمیت موضوع

       از دهة 1960 به بعد در آمریکا، اروپا و سایر کشورها با رخداد وقایع مختلفی از جمله مطالعات علمی زبان­شناختی در مورد زبان اشاره از طرف زبان‌شناسان، رشد نهضت حقوق مدنی و توسعة وسایل فناوری خاص ناشنوایان و به تبع آن، حضور فعال­تر ناشنوایان در جوامع باعث شد که به­تدریج ناشنوایان به عنوان یک گروه یا اقلیت مستقل فرهنگی- زبانی پذیرفته و شناخته شوند (آرمسترانگ و ویلکوکس[18]، 2003).

        کم­کم در این دهه، از طریق تحقیقات استوکو زبان اشاره به عنوان یک زبان با ارزش و کامل شناخته شد. در حقیقت وی انقلاب بزرگی را در طول تاریخ، جهت شناسایی زبان اشاره در دنیا به راه انداخت (ولی و لوکاس[19] ، 2000). اولین زبان اشاره­ای که در جهان مورد بررسی زبان­شناختی قرار گرفت زبان اشاره آمریکایی[20] بود که در سال 1979 کلیما و بلوجی[21] در کتاب معروف خود اشاره­های زبان[22] به توصیف ساختاری آن پرداختند. با وجود آنکه سال­ها از عمر بررسی زبان­شناختی زبان اشاره می­گذرد، هنوز رشته­ای نوپا و در حال رشد است که امروزه به­خوبی توانسته است توجه بسیاری از زبان‌شناسان را به خود جلب کند. نکتة بسیار مهم آن است که زبان‌شناسان کار بر روی زبان­های اشاره را با این پیش فرض آغاز می­ کنند که زبان­های اشاره نیز به اندازه زبان­های گفتاری، طبیعی هستند (شامل همان عناصری هستند که در زبان­های گفتاری موجود است) و نیازهای ارتباطی ناشنوایان را به­خوبی برطرف می­ کنند.

        زبان اشارة ایرانی نیز از این قاعده مستثنا نیست. تاکنون شمار تحقیقات صورت گرفته در زمینة زبان‌شناسی زبان اشارة ایرانی در داخل کشور بسیار اندک بوده است. بنابراین انگیزة اصلی انجام پژوهش حاضر معطوف کردن توجه زبان‌شناسان به ویژگی­های زبانی زبان اشارة ایرانی است تا بتوان آنها را از خصوصیات و طبیعی بودن این زبان آگاه کرد. زیرا همانطور که زبان گفتاری در جامعة افراد شنوا اهمیت دارد، وضعیت زبان اشاره نیز در جامعة ناشنوایان از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است، چرا که این زبان تاثیر مستقیمی بر روی زندگی ناشنوایان به خصوص در بخش­های تحصیلی، پزشکی، حقوقی و شغلی دارد که بالطبع حفظ این زبان در جامعة آنها نیازمند شناخت بیشتر آن می­باشد.       

1-3 اهداف پژوهش

       نداشتن یک حس هیچ­گاه نمی ­تواند توجیه­کنندة محرومیت باشد. افراد ناشنوا که درصد عمده­ای از جامعه را به خود اختصاص داده­اند، گروهی هستند که می­کوشند از طریق زبانی خاص با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این افراد یک اقلیت زبانی هستند که زبان طبیعی مورد استفادة آنها، زبانی است که به خاطر واضح و آشکار بودن، زیبایی، صحت، کامل و پر معنی بودن، با ارزش تشخیص داده شده است. در استفاده از زبان اشاره به جای زبان گفتاری هیچ اثر منفی دیده نشده است و حتی می­توان گفت که استفاده از زبان اشاره ارتباط برقرار کردن را برای ناشنوایان بهتر و راحتتر می­ کند. در گذشته و حتی امروزه تصورات اشتباهی در رابطه با زبان اشاره وجود داشته و دارد که برخی آن را زبانی بدون دستور در نظر گرفته  و آن را تنها برگرفته از یک رشته ژست­ها[23] و یا پانتومیم می­دانند. اما باید گفت که زبان اشاره اولین و مهمترین شیوه ارتباطی ناشنوایان

موضوع سلامت در کنوانسیون­های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل­های الحاقی ۱۹۷۷ مورد توجه قرار گرفته است. از مهم­ترین دغدغه­های برگزارکنندگان کنوانسیون­های ژنو، سلامت کسانی بوده­ که هیچ نقش و تأثیری در جنگ نداشته ولی بیشترین آسیب­ها را دیده­اند. اهمیت اصل کرامت انسانی به عنوان مبنای اصول حقوق بشردوستانه راهنمای دولت­ها در جهت تدوین حقوق بین­الملل عرفی و دستیابی به کنوانسیون­های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل­های الحاقی۱۹۷۷ بوده است. در این پایان نامه با استفاده از روش کتابخانه­ای­ به مطالعه مسئله سلامت در کنوانسیون­های ژنو سال ۱۹۴۹ و پروتکل­های الحاقی ۱۹۷۷ پرداخته شده است.

در فصل اول در چهار بخش به مباحث اهمیت صلح در سلامت بین­المللی، نقش سازمان­ بهداشت جهانی در مسئله سلامت، اهمیت کمیته بین­المللی صلیب سرخ در حفظ سلامت در مخاصمات و جایگاه سلامت در آراء و رویه های قضایی پرداخته شده است. در فصل دوم  به سلامت در مخاصمات مسلحانه در سه بخش به جایگاه سلامت در حقوق بین­الملل عرفی، سلامت در کنوانسیون­های ژنو ۱۹۴۹ و سلامت در  پروتکل­های الحاقی ۱۹۷۷ اشاره شده است.

در فصل اول به کلیات پرداخته شده و در فصل دوم وضعیت سلامت گروه­های مختلف افراد در بخش­های متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است.

واژگان کلیدی: سلامت، کنوانسیون­های ژنو، حقوق بین­الملل بشردوستانه.

 بیان مسئله

سلامت چه به صورت فردی و چه جمعی بی­تردید از مهم­ترین ابعاد مسئله حیات است و همه انسان­ها در صورتی می­توانند فعالیت کامل داشته باشند که هم خود را سالم احساس کنند هم جامعه آنها را سالم بداند. تعاریف مختلفی از سلامت مطرح شده اما پذیرفته­ترین آنها، تعریف سازمان جهانی بهداشت است: سلامت حالت رفاه و آسایش کامل روانی، جسمی و اجتماعی است و فقط فقدان بیماری و یا نقص عضو نیست.

مطابق اساسنامه سازمان بهداشت جهانی اهداف این سازمان حصول عالیترین حد ممكن بهداشت براى همه ملل خواهد بود. وظائف سازمان بهداشت جهانی در راه نیل به مقاصد آن به طور مثال عبارت است از: الف) عمل به عنوان مقام هدایت كننده و هماهنگ كننده كار بهداشت بین المللى. ب) ایجاد و حفظ همكارى با ملل متحد، آژانس‏هاى اختصاصى، ادارات بهداشت دولتى، گروه‏هاى حرفه‏اى و سازمان‏هاى دیگرى كه مقتضى تشخیص داده شود.

در طول تاریخ با توجه به امکان به خطر افتادن افراد در مخاصمات مسلحانه حقوق حاکم بر جنگ وجود داشته است اما تا زمان تصویب اولین کنوانسیون ژنو، قواعد موجود بیشتر بر سنت و عرف استوار بود. از مهم­ترین اسناد تدوین کننده حقوق بشردوستانه می­توان کنوانسیون اول ژنو برای حمایت از سربازان مجروح و بیمار در سال ١٨۶٤، قواعد لاهه ناظر بر وسایل و روش­های جنگی در سال ١٩٠٧، پروتکل گاز ژنو در سال ١٩٢٥ را نام برد.

هدف از انجام این پایان­نامه بررسی این مسئله است که آیا در کنوانسیون­های ژنو و پروتکل­های الحاقی

 

آن به موضوع سلامت توجه خاصی شده است یا خیر؟   

نگارنده سعی بر آن دارد که موضوع سلامت در کنوانسیون­های ژنو ١٩٤٩ و پروتکل­های الحاقی ١٩٧٧ را طی دو دوره صلح و مخاصمات مسلحانه بررسی نماید.

اهداف و ضرورت انجام تحقیق

موضوع سلامت دغدغه بشریت، جامعه جهانی، سازمان­های بین­المللی و دولت­هاست. انجام تحقیقی که مشخص کند آیا در دوران مخاصمات مسلحانه نیز به این موضوع پرداخته شده است می­تواند دارای آثار علمی و کاربردی باشد یعنی نهاد­هایی نظیر کمیته بین­المللی صلیب سرخ و سایر نهادها امکان ارزیابی از عملکرد خود با قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت­های آنها در حوزه سلامت را خواهند داشت. با توجه به اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران در معرض مخاصمات مسلحانه بوده است موضوع سلامت برای کشور از اهمیت برخوردار است و دیدگاه جمهوری اسلامی ایران در این زمینه می­تواند روشن­تر شود و در هنجارسازی­های بین­المللی در خصوص این موضوع، مشارکت جدی­تری داشته باشد و نیز با اشاره به خلاءها و نواقص  بتوان ایده­های جدیدی را مطرح کرد.

فرضیه

کنوانسیون­های ژنو ١٩٤٩وپروتکل­های الحاقی١٩٧٧آن به موضوع سلامت توجه مناسبی کرده­اند.

تعاریف

عبارات زیر در این تحقیق با این تعریف بکار گرفته شده­اند:

در مقدمه اساسنامه سازمان بهداشت جهانی «سلامتی» تعریف شده است: «سلامتی عبارت است از حالت آسودگی کامل جسمی، روانی، اجتماعی و تنها به نبود بیماری اطلاق نمی­شود.» این تعریف از سال ۱۹۴۸ تغییرنکرده

۲) اشخاص کامل در هر لحظه به طور کامل و پربار زندگی می کنند.

۳) اشخاص کامل به ارگانیزم شان اعتماد دارند.

۴) اشخاص کامل احساس می کنند که بدون قید و بندها و ممانعت ها در تصمیم گیری آزادند.

۵) اشخاص کامل خلاق هستند و زمانی که شرایط محیطی تغییر می کند به صورت سازنده و سازگارانه زندگی می کنند.

۶) اشخاص کامل ممکن است با مشکلات مواجه شوند(لوی و همکاران ،2013) .

2-3-2-4  دیدگاه آلپورت[2]

 

جلوگیری از صدور آراء متعارض ، حفظ نظم عمومی و استحکام بخشیدن به احکام دادگاه ها وجلوگیری از دعاوی واهی مراجع رسمی اعم از دادگاه ها و دادسراها ممنوع از رسیدگی مجدد به این دعاوی میباشنداین اعتبار در بند 5 ماده 6قانون آئین دادرسی کیفری بصراحت آمده و ما در هیچ یک از قوانین دیگر نامی از آن را مشاهده نمیکنیم نظر به اینکه موضوع تحقیق بررسی تطبیقی با حقوق فرانسه میباشد و قانون ایران نیز اقتباس شده از این کشور میباشد در فرانسه نیز تعریف مشابه ای ارائه شده است که همان فرض صحت و درستی احکام میباشد که بطور مفصل در مباحث آینده از آن سخن به میان می آوریم .شرایطی که برای تحقق اعتبار امر مختوم برشمرده اند عبارت است از شروط سه گانه وحدت موضوع ، وحدت طرفین و وحدت سبب که البته برخی شرط چهارمی را بنام قطعیت رای صادره پیشین بدان افزوده اند که البته از موارد اختلافی بین حقوقدانان بشمار میآید لیکن در فرانسه بموجب رای وحدت رویه 30 ژانویه1920 قطعیت رای قبلی را لازم دانسته اند.،شرایط یادشده از تفاوتهای در حقوق مدنی و کیفری با یکدیگر برخوردارند که تا حدی که ما را از موضوع اصلی تحقیق دور ننماید بدان پرداخته میشود دامنه اعتبار امر مختوم در تحقیقات مراجع تحقیق اعم از دادگاه ها و دادسراها نیز گسترش داشته که به تفکیک و در خصوص کلیه قرارها صادره در دادسرا از جمله قرار منع تعقیب ، موقوفی تعقیب و… و صدور احکامی از جمله برائت و مجرمیت مورد بررسی قرار داده شده وبطور جداگانه با حقوق فرانسه مورد مقایسه قرار داده شده است .قاعده منع تعقیب مجدد که شکل دیگری از اعتبار امر مختوم ولیکن در سطح بین المللی آن میباشد از نقطه نظر حقوق جزای بین الملل در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته و به بررسی این موضوع میپردازد که آیا احکام صادره از محاکم خارجی دارای اعتبار امر مختوم است یا خیر؟و پاسخ به این سوال که آیا کسانی را که بخاطر ارتکاب جرمی در کشور دیگر مجازات گردیده اند میشود در کشور ایران یا کشور متبوعشان مجدداً مورد محاکمه و مجازات قرار داد؟که مشروحاً در خلال تحقیق بدان پاسخ داده میشود .امر مختوم کیفری حالتهای متفاوتی از جرم را مانند جرایم مشابه و مستمر و مرتبط را با شرایطی که ذکر آن در تحقیقی که پیش روست در بر خواهد گرفت و در ارتباط با روابط معاونین و شرکاء جرم و تحلیل سوالاتی از قبیل اینکه آیا اگر شخصی قبلاً بعنوان مباشر جرمی مورد تعقیب قرار گرفته و برائت حاصل نموده آیا میتوان وی را تحت عنوان معاونت مجدداً مورد تعقیب قرار داد ؟پرداخته.البته در فرانسه پاسخ به این سوال مثبت میباشد زیرا نویسندگان فرانسه صراحتاً بیان نموده اند که اعتبار امر مختوم شامل اشخاصی میباشد که یکبار تحت عنوانی از قبیل معاون و … تعقیب شده باشند و مجدداً تحت همان عنوان مورد تعقیب قرار گیرند و امر مختوم شامل شخصی که مجدداً با عنوان متفاوتی مورد تعقیب قرار گرفته نمیشود در ایران نویسندگان به تحلیل متفق القولی نرسیدهاند لیکن بهترین تحلیل را موارد عینی صدور حکم و موارد شخصی آن دانسته اند . که در طول تحقیق به بیان استدلالات صورت گرفته پرداخته خواهد شد.

واژگان کلیدی:

امر مختوم ـ حقوق کیفری ـ حقوق مدنی ـ موضوع ـ سبب ـ حکم ـ قرار ـ منع تعقیب مجدد

 مقدمه:

 

برای تشخیص حق از باطل و جلوگیری از از متضرر گردیدن افراد از صدور آراء به مراجع مربوطه در اینخصوص اعم از دادگاه ها و دادسراها اختیار و اجازه داده شده که پس از تحقیق و بررسی موضوع و انطباق با قوانین بدنبال راه حلی برای رفع این گونه شبهات و اختلافات پیدا نماید و راه حل اساسی را برای از میان برداشتن مایه نزاع ارائه دهند که با وجود اعتباری هم چون اعتبار امر مختومه در قوانین اعم از حقوقی و کیفری این مشکل برطرف میگردد . و در نهایت پایانی به دعوا خواهد داد . زیرا میدانیم که اگر برای دعوی پایانی نباشد نوعی تشتت پیش خواهد آمد و افراد به بهانه های گوناگون درصدد اعتراض از رای برآمده و در مقام احقاق حق خود اطاله دادرسی را بدنبال می آورند .بغیر از اینکه هیچ وقت نظر یکی از طرفین تامین نخواهد شد .علی ایحال نهادی چون اعتبار امر مختومه پایانی برای اینگونه تعارضات خواهد بود و قوانین کیفری ما شرایطی را برای برخورداری از این اعتبار عنوان نموده اند که از جمله وحدت اصحاب ، وحدت طرفین و وحدت سبب میباشد . اگرچه دارای تفاوتهائی با حقوق مدنی میباشد که سعی گردیده بدان پرداخته شود.

الف )اهمیت تحقیق :

برای جلوگیری از سوء استفاده قضات در صدور رای و همچنین تجدید شدن رسیدگی به جهت احقاق حق طرفی که از رای صادره متحمل زیان گردیده قوانین آئین دادرسی کیفری و مدنی ما راه های مختلفی را مفتوح گذاشته اند که صحت و در ستی رای را تامین نمایند.اما به هر حال برای هر دعوای پایانی وجود دارد مهمترین اهداف قانونگذاران ،از وضع قوانین آئین دادرسی در وحله اول جلوگیری از ایجاد مزاحمت و سپس فصل سریع خصومت میباشد . که علت آن نیز در زیانهای اقتصادی و اجتماعی دعوی میباشد میدانیم که تسریع در روند حل و فصل دعاوی و جلوگیری از تجدید شدن آنها ارتباط نزدیکی با نظم عمومی داشته.

بدون شک هدف هر دادرسی این است که نتیجه آن منطبق با حقیقت باشد اما برای احقاق حقوق افراد راه تجدید نظر از احکام نادرست باز شده میباشد .اما بالاخره نفع جامعه نیز ایجاب میکند که رسیدگی به هر دعوی پایانی داشته باشد و طرح مجدد آن پس از قطعیت ممنوع میباشد .

که به منظور نیل به این مهم به تصمیم قطعی دادگاه اعتبار ویژه ای داده شده است که بموجب آن هیچ مرجعی نمیتواند حکم را معلق کند یا با صدور رای مخالف آن را از اثر