فهرست مطالب.. ‌و

چکیده 1

فصل اول. 2

1-1.. مقدمه. 3

3-1 ضرورت و اهمیت تحقیق. 6

1-4  اهداف تحقیق. 7

1-4-1 هدف کلی.. 7

1-5 فرضیه های تحقیق. 8

1-6 متغیرهای تحقیق. 8

1-6-1  متغیرهای مستقل. 8

1-6-2 متغیر وابسته. 8

شکل(1-1): مدل مفهومی تحقیق. 9

توسعه روندهای اجتماعی.. 12

جذابیت محتوا 12

بازاریابی الکترونیکی.. 12

2-1 مقدمه. 15

2-2 مبانی نظری تحقیق: 16

2-2-18 مزایای فناوری اطلاعات.. 55

2-2-19 ارتباطات در عصر اطلاعات رایانه‌ای.. 55

2-2-19-2 اینترانت.. 56

2-2-19-3 اکسترانت.. 56

2-2-19-4 پست الکترونیک… 57

2-2-19-5 ویدئو کنفرانس (تله کنفرانس) 57

2-2-19-6 سیستم‌های مشارکتی.. 58

2-2-19-7 ارتباط از راه دور. 58

2-2-20-2 دولت الکترونیک… 59

2-2-20-3 مزایای بالقوه دولت الکترونیک… 59

2-2-20-4  دلایل نیاز به دولت الکترونیک… 60

2-2-20-5 شهر الکترونیک: 61

2-2-21  بانکداری الکترونیک… 61

2-2-22  کار از راه دور. 62

2-2-23 سازمان مجازی.. 63

2-2-24 ادارات مجازی.. 63

3-1مقدمه. 68

3-2 روش تحقیق. 69

3-3 دامنه تحقیق. 70

روش نمونه گیری.. 71

3-4 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 71

3-5 روش و ابزار گردآوری داده‌ها 72

3-5-1 روش مطالعات نظری.. 72

3-5-2- روش مطالعات میدانی.. 72

3-7-3- آزمون کلموگروف- اسمیرنوف.. 77

5-1 مقدمه: 122

5-3 پیشنهادات.. 125

1-3-5 پیشنهادات مبتنی بر نتایج پژوهش: 125

4-5 محدودیتهای تحقیق. 129

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

 با ظهور و گسترش شبکه‌های بی‌سیم  ، امروزه نسل جدیدی از کاربردهای تجارت الکترونیکی تحت نام تجارت سیار  پدیدار شده است تلفن های همراه از پیش شرط های تجارت سیار هستند . در سالهای اخیر دیگر وسایل سیار از جمله وسایل دیجیتال شخصی نیز وارد بازار شده اند که  توانسته اند حجم معاملات سیار را گسترش دهند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی عوامل تاثیر گذار بر توسعه تجارت سیار در شهر کرمانشاه (مطالعه موردی : استفاده کنندگان گوشی تلفن همراه ) صورت گرفته است؛ این تحقیق بر حسب هدف یک تحقیق اکتشافی-کاربردی و از نظر نحوه­ی گردآوری داده­ها توصیفی _ پیمایشی می­باشد. بر این اساس نمونه­ا­ی مشتمل بر 384 نفر از شهروندان شهر کرمانشاه  به شیوه ی  تصادفی ساده  انتخاب گردید و مورد بررسی قرار گرفتند. مدل مفهومی تحقیق بر مبنای مطالعات نظری طراحی و بر مبنای آن پرسشنامه­ای محقق ساخته طراحی گردید، سپس داده­های جمع­آوری شده با استفاده از آزمون ضریب هم بستگی و مدل یابی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. نرم افزار مورد استفاده در این تحقیق spss, Amos می­باشد. نتایج بررسی نشان داد که هر یک از ابعاد تحقیق (به غیر از توسعه تکنولوژی اطلاعات ) بر توسعه تجارت سیار اثر مثبت و معناداری دارند. پیشنهاد می­شود سازمانها اهمیت استفاده از تجارت سیار در عصر حاضر را درک نمایند و به این موضوع به عنوان اولویت اول سازمانها توجه کنند و به طور کلی مدیران باید با شناخت دقیق از مفاهیم، زیرساختها  و موانع پیش رو و با استفاده از تجربیات موفق در این عرصه خود را برای رویارویی با این موج عظیم جدید که به سرعت در جهان در حال گسترش است مهیا کنند.

واژگان کلیدی: تجارت سیار،توسعه تجارت سیار،  تلفن همراه ، شهرکرمانشاه                                         
 

 

                        
                     
فصل اول
کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

1-1         مقدمه
   تجارت سیار را در واقع می توان تجارت الکترونیک بی سیم دانست، که روز به روز با توجه به گسترش تکنولوژی های ارتباطی بی سیم به شکل فزاینده ای گسترده تر می شود. تجارت سیار در واقع آغاز گر فصل جدیدی در تجارت جهانی است. آنچه که مسلم است در برخورد با هر پدیده نوظهور در عرصه علم و فن آوری ، اولین و اصلی ترین کار شناخت درست آن و بوجود آوردن درک کاملی از آن است . در کشور ما نیز چون تجارت الکترونیکی سیار پدیده ای نوظهور و تازه به نظر می رسد نیازمند آن است که از جنبه های مختلف مورد بررسی و شناخت قرار گیرد و چگونگی استفاده سریعتر و بهتر از آن مورد تحلیل و واکاوی قرار گیرد(داوری ،1386).

  با ظهور و گسترش شبکه‌های بی‌سیم، امروزه نسل جدیدی از کاربردهای تجارت الکترونیکی تحت نام تجارت سیار  پدیدار شده است. تجارت سیار از طریق هزاران ابزار موبایلی نظیر تلفن‌های همراه،‌ ابزارهای دیجیتالی شخصی(PDA)[1]، دفترچه‌های یادداشت دیجیتالی و حتی داشبوردهای بی‌سیم اتومبیل ها در جریان است(چینگمون، 2011)[2]. از این رو است که تجارت سیار را آغازگر فصلی جدید در تجارت جهانی میخوانند و راه حل های سیار را برای تمامی گروه های درگیر مفید عنوان می­کنند زیرا تجارت سیار تجارتی فراتر از مرزها است.
دولت ها و سازمان های امروزی برای ادامه بقای خود در این دنیای جدید باید خود را برای رقابتی سخت آماده کنند . چرا که عدم آمادگی برای تغییر و همسویی با این حرکت جهانی، پایانی جز حذف شدن از عرصه تجارت جهانی در پی نخواهد داشت. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. مدیران باید با شناخت دقیق از مفاهیم، زیر ساخت ها و موانع پیش رو و با استفاده از تجربیات موفق در این عرصه خود را برای رویارویی با این موج عظیم جدید که به سرعت در جهان در حال گسترش است مهیا کنند.

بیان مسأله
  امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات محور توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورهای مختلف قرار گرفته است. تجارت سیار یکی از نمودهای عینی انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های اقتصادی است. ظهور اینترنت و تجاری شدن آن در دهه‌های اخیر شیوه‌های سنتی تجارت را متحول نموده است. تجارت سیار انقلابی در شیوه‌ها و رویه‌های تجاری گذشته ایجاد کرده و سرعت و صرفه‌جویی را در بهترین وجه جامه عمل پوشانده است. در محیط الکترونیکی فاصله‌های جغرافیایی و محدودیت‌های زمانی و مکانی منتفی و مبادلات تجاری بر پایه اطلاعات الکترونیکی انجام می‌شود. تجارت سیار با رفع موانع فراروی تجارت بین‌الملل روند تجارت جهانی را تسریع می‌نماید. تجارت سیار از مزایا و پیامد‌های اقتصادی مهمی از قبیل گسترش بازار، کاهش قیمت منابع تولید، ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌های مبادلاتی، ایجاد اشتغال و کاهش تورم برخوردار بوده و در رشد درون‌زای اقتصادی نقش محوری دارد(میرحسینی و همکاران، 1391).

   ما در دنیای امروز شاهد استفاده روز افزون از فناروی اطلاعات در زندگی شخصی و کاری خود هستیم. تلفن همراه به عنوان یک وسیله ارتباطی به سرعت راه خود را در میان کسب و کارها باز کرده است . استفاده روزافزون از اینترنت در کسب و کارها تحت عنوان تجارت الکترونیک، شاخه­ای جدید با نام تجارت سیار را به وجود آورده است در عصر حاضر پیشرفت فناوری و توسعه فناوری­های بسیار منجر به شکل گیری نوع جدیدی از تجارت الکترونیکی تحت عنوان تجارت سیار شده است و در تاریخ فناوری، هیچ پدیده‌ای امکانات و هیجانات تکنولوژی بی‌سیم را نداشته است. در واقع قرن 21 پلی است بین داستانهای علمی‌ـ تخیلی و تجلّی عملی آنها؛ آن هم با سرعتی نفس‌گیر. تکنولوژی ارتباطات بی‌سیم در همه وجوه و جوانب زندگی از جمله تجارت و بازرگانی نفوذ کرده است. به منظور حداکثر بهره‌برداری و آماده باش لازم برای آینده‌ای که ارتباطات در آن از طریق تکنولوژی‌های بی‌سیم انجام خواهد گرفت، آگاهی هر چه بیشتر در این زمینه، حیاتی به نظر می رسد. تجارت سیار فرصتهای بسیاری را به منظور ایجاد رابطــه فرد به فرد با مشتریان در دنیای تجارت الکترونیک ایجاد کرده است(دعائی و همکاران،1387).

   تجارت سیار در واقع استفاده از فناوری­های بی سیم به منظور فراهم نمودن خدمات شخصی، مکان محور و آسان برای مشتریان ، کارمندان و شرکا است . ارزش اطلاعات و دسترسی هر زمانه و هرمکانه آن نه تنها توسط کشورهای پیشرفته صنعتی درک و به کار گرفته شده است بلکه کشورهای در حال توسعه نیز به اهمیت این موضوع برای حرکت به سوی پایدار پی برده اند. همانگونه که تجارت الکترونیک ، تجارت را آسان  می سازد تجارت سیار نیز به کمک ویژگی بی سیم بودن خود و با از بین بردن موانع مکانی بیشتر ، تجارت الکترونیکی را تسهیل می نماید(برترند و دیگران ، 2001)[3].

تجارت سیار[4]، همان تجارت الکترونیک از طریق فناوری های بی سیم است و در واقع جدید ترین نوع تجارت نوع تجارت الکترونیک محسوب می شود گرچه این تجارت هنوز در مراحل آغازین خود به سر می برد ولی تا به حال رشد فزاینده ای داشته است جامعه ما با پیشرفت فناوری در سالهای اخیر؛ شاهد رشد تجارت سیار بوده و همچنان گسترش آن را در سالهای آتی انتظار داریم. سرویس های مختلف تلفن های همراه هر روز ارزانتر و سریعتر و دستگاه های تلفن همراه کوچکتر، کاراتر و ارزانتر از گذشته به بازار عرضه می شوند که به خلق کارکردهای جدیدی منجر خواهد شد. علی رغم گسترش تعداد استفاده کنندگان از تلفن همراه در ایران، استفاده از این فناوری در امور تجاری و کسب و کار همچنان در سطح محدودی به سر می برد.  در حال حاضر تبلیغات با استفاده از سرویس پیام کوتاه[5]، پرداخت قبوض با استفاده از سیستم بانکداری سیار در مقیاس محدود توسط کاربران استفاده می شود. ایرانسل به عنوان سومین اپراتور فعال در ایران سرویس پیام چند رسانه ای[6] و سرویس اینترنت سیار[7] را برای برای اولین بار به ایرانیان ارایه کرده است. با وجود جمعیت 75 میلیونی که در پهنه وسیعی در سراسر ایران گسترانیده شده است، کاربردهای تجارت سیار همچنان محدود بوده که بنابراین در این پژوهش برآنیم که به شناسایی عواملی که بر توسعه تجارت سیار تاثیر می گذارند بپردازیم.

1-3         ضرورت و اهمیت تحقیق
    رشد سریع تکنولوژی ارتباطی بی‌سیم باعث نفوذ هر چه بیشتر اینترنت و تجارت سیار شده است. آگاهی از ادراکات و مقبولیت تجارت سیار توسط مشتریان اهمیت بالایی دارد. تجارت سیار نیز مانند تجارت الکترونیک باعث افزایش حجم معاملات، سود و درآمد خواهد شد، اما باوجود این مزایا، هنوز آگاهی نداشتن کاربران و فقدان ساختارهای زیربنایی تکنولوژیک به صورت مانعی برسر راه تجارت سیار و پذیرش آن عمل می‌کنندتجارت سیار به عنوان یکی از مهمترین بخش های سرمایه­گذاری و کاربرد تکنولوژی اطلاعات کسب  و کارها در نظر گرفته شده است. بازارتکنولوژی سیار در چند سال گذشته رشد چشم گیری داشته است و این امر منجر به پدیدار شدن فرصتهای جدیدی برای رشد تجارت سیار شده است . تلفن های همراه از پیش شرط های تجارت سیار هستند . در سالهای اخیر دیگر وسایل سیار از جمله وسایل دیجیتال شخصی نیز وارد بازار شده اند که  توانسته اند حجم معاملات سیار را گسترش دهند. هنگام بررسی تجارت سیار و کاربردهای آن دو مشخصه اصلی جلب توجه می نماید قابلیت حرکت و دسترسی بالا .قابلیت حرکت به توانایی انجام هر زمانه  تراکنش های کسب و کار بوسیله دستگاه همراه کاربران اشاره دارد و دسترسی یعنی کاربران در هر زمان به کمک دستگاه های همراه خود در دسترس خواهند بود(نقی و دیگران[8]، 2005).
   تجارت سیار، همان تجارت الکترونیک از طریق فناوری بی سیم است و در واقع جدیدترین نوع تجارت الکترونیک محسوب می شود.گر چه این تجارت هنوز در مراحل آغازین خود بسر می برد ولی تا به حال رشد  زیادی داشته است.این تجارت باعث خواهد شد که کاربران به اطلا عات حساس تجاری و نیز توانمندی های ارتباطی در هر مکان و زمان، دست یابند( یانگ،  2005)[9].

تجارت سیار دارای پتانسیل ارائه خدمات تجاری و تفریحی به مشتریان در محیط های بی سیم می باشد پیشرفت های فنی دستگاه های محاسباتی و ارتباطاتی قدرتمندی نظیر کمک رسان دیجیتال شخصی و تلفن همراه را در اختیار کاربران نهاده است این نوع از اینترنت سیار با سرعت بالایی در حال گسترش است و پیشی گرفتن آن از اینترنت کامپیوتر های رومیزی در آینده ای در نزدیک دور از انتظار نیست( کیم و

1-2 بیان مساله. 4

1-3 ضرورت و اهمیت.. 6

1-4 اهداف تحقیق. 9

1-4-1 هدف اصلی.. 9

1-4-2 اهداف فرعی.. 9

1-5  سؤالات تحقیق. 9

1-6 فرضیه های پژوهش… 10

1-7 مدل مفهومی پژوهش… 10

1-8 قلمرو تحقیق. 11

1-8-1 قلمرو مکانی.. 11

1-8-2  قلمرو زمانی.. 11

1-8-3  قلمرو موضوعی.. 11

1-9 استفاده کنندگان از نتایج تحقیق. 12

1-10 تعریف نظری وعملیاتی متغیر ها 12

1-1-10 تعریف نظری متغیر ها 12

2-1-10 تعریف عملیاتی متغیر ها 14

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه. 17

2-2 تعاریف توانمند سازی: 18

2-3 مفاهیم توانمندسازی.. 22

2-4 تاریخچه توانمند سازی.. 24

2-4-1 عصر ماشین.. 25

2-4-2 اواخر دهه 1700 و اوایل دهه 1800 :صنایع بومی و سیستم کارخانه. 25

2-4-3 اواسط دهه 1800 و اوایل دهه 1900:عرصه مدیریت علمی.. 26

2-4-4 اواسط دهه 1900:عصر سیستم. 27

2-4-5  دهه 1970 و 1980 :نیاز به تغییرات بنیادین.. 27

2-4-6 دهه 1990 :سازمانهای امروزی و توانمند کننده 28

2-5 اهمیت و ضرورت توانمندسازی منابع انسانی.. 28

2-6  اهداف توانمندسازی.. 31

2-7 ویژگیهای سازمانهای توانمند. 32

2-8 ویژگیهای کارکنان در یک سازمان توانمند. 33

2-9 رویکردهای توانمند سازی.. 35

2-10 عوامل مؤثر بر توانمند سازی.. 37

2-10-1 تفویض اختیار. 37

2-10-2 دسترسی به اطلاعات.. 37

2-10-3 آموزش… 38

2-10-4 شیوه رهبری.. 38

2-10-5 مسئولیت.. 39

2-10-6 خود تعیینی ( حق انتخاب ) 40

2-10-7 مؤثر بودن شغل. 40

2-10-8 کفایت نفس ( شایستگی ) 41

2-10-9 معنی دار بودن شغل. 42

2-10-10 اعتماد. 42

2-10-11 غنی سازی شغل. 43

2-10-12 مشارکت.. 43

2-11 ارکان توانمند سازی.. 46

2-11-1 مشارکت همگانی در اطلاعات.. 47

2-11-2 ایجاد خود مختاری با تعیین مرز و حدود. 51

2-11-3 جایگزینی تیم ها به جای سلسله مراتب.. 55

2-12 ابعاد توانمند سازی.. 57

2-13 مزایای توانمند سازی.. 61

2-14  هزینه های توانمندسازی.. 62

2-15  روش های توانمندسازی کارکنان. 63

2-16  دا مهای توانمندسازی.. 64

2-17 موانع توانمند سازی کارکنان. 66

2-18  توانمند سازی از دیدگاه قرآن. 66

2-19 پیشینه پژوهش… 67

 

فصل سوم:روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه. 71

3-2  روش پژوهش… 71

3-3 جامعه آماری.. 72

3-4 نمونه آماری.. 72

3-5 ابزار تحقیق. 73

3-6 روایی و پایایی پرسشنامه. 75

3-6-1 تعیین اعتبار( روایی) پرسشنامه. 75

3-6-2  تعیین پایایی( قابلیت اعتماد) پرسشنامه. 75

3-7 روش گردآوری داده ها 77

3-8  متغیرهای تحقیق. 78

3-9تجزیه و تحلیل آماری.. 78

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه. 80

4-2 توصیف داده های جمعیت شناختی.. 81

4-2-1 جنسیت.. 81

4-2-2 تاهل. 82

4-2-3 سن.. 83

4-2-4 سابقه کار. 84

4-2-5 تحصیلات.. 85

4-3  تحلیل یافته. 86

 

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه. 101

5-2 نتایج تحقیق. 101

5-3 پیشنهادات.. 107

منابع فارسی.. 110

منابع انگلیسی.. 112

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر عوامل مختلف بر توانمند سازی کارکنان می باشد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی است که جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای تدوین پیشینه تحقیق و مبانی نظری آن از روش کتابخانه ای استفاده گردیده است. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه کارمندان بانک ملی شهرستان کاشان است، نمونه مورد نظر برای این پژوهش از طریق جدول مورگان127 نفر  به دست آمد که برای سهولت و اعتبار بیشتر 130 نفر درنظر گرفته شد .  برای جمع آوری داده ها پرسشنامه توانمندسازی اسپریتزر و پرسشنامه محقق ساخته ی عوامل موثر بر توانمندسازی کارکنان بر روی آزمودنی ها اجرا شد.در این تحقیق 10 فرضیه مورد بررسی قرار گرفت که به بررسی تاثیر عواملی همچون : تفویض اختیار ، تیم سازی ،فراهم نمودن اطلاعات ، داشتن اهداف روشن ، نظام پادش دهی ، ساختار سازمانی ، استقلال ، دسترسی به منابع ، ارزیابی عملکرد و آموزش بر توانمندسازی پرداخته شده است . تحلیل داده ها نشان داد با توجه به  مقادیر به دست آمده از داده های آماری کلیه فرضیات تحقیق تایید شده و بااستفاده از روش Topsis مشخص شدکه موثرترین عامل بر توانمند سازی کارکنان آموزش می باشد و کمترین تاثیر را ارزیابی عملکرد بر توانمند سازی کارکنان دارد . علاوه بر این داده های بدست آمده از t-test  نشان داد که جنسیت و تاهل هیچ تاثیری بر توانمندسازی کارکنان ندارد .

کلمات کلیدی : توانمند سازی کارکنان ،عوامل موثر بر توانمندسازی

مقدمه

امروزه شکاف میان ملت­ها و جوامع دانایی و نادانی است. بنابراین چالش اصلی، چالش نیروی انسانی دانا و تواناست. نیروی انسانی به عنوان مهمترین، گران­ترین و باارزشمندترین سرمایه و منبع سازمانی محسوب می­شود. انسان تنها عنصر ذی شعوری است که به عنوان هماهنگ کننده سایر عوامل سازمانی، نقش اصلی را در میان کلیه‌ی عوامل دارد. می­توان به سادگی بیان نمود که بدون افراد کارآمد، دستیابی به اهداف سازمانی غیر ممکن است. از این رو، منابع انسانی، نقش اساسی در رشد و پویایی و بالندگی و یا شکست و نابودی سازمان­ها دارد. مفهوم توانمندسازی کارکنان،  در دهه 1990 توجه بسیاری از دانشگاهیان، پژوهشگران و دست اندرکاران مدیریت را به خود جلب کرده بود. توانمندسازی کارکنان به عنوان یک مفهوم نظری تاثیر زیادی بر اثر بخشی سازمان و مدیریت و ابتکار سازمانی دارد. توماس و ولتهوس[1] (1990) اعتقاد دارند که کارکنان توانمند در کنترل و انجام وظایف انعطاف پذیری بیشتری دارند. آنها در پاسخ به مسایل و فرصت‌ها، وظایف جدید را شروع     می­کنند و موانع را برطرف می­سازند، در نتیجه در برخورد با مسائل و مشکلات، انگیزش آنها تقویت می­شود.

توانمندسازی مفهومی مبهم و  متفاوت داشته و افراد مختلف بر اساس  ویژگی های خود از آن برداشت متفاوتی دارند .این مفهوم برای نخستین بار در دهه 1990 توجه بسیاری از صاحبنظران را به خود جلب نمود . از نتایج توانمندسازی کارکنان میتوان به بهبود رضایت شغلی و رضایت مشتری اشره کرد . برای اجرای موفق توانمند سازی به تغییر فرهنگ سازمانی نیاز است . توانمند سازی به عنوان یک مفهوم ذهنی تاثیر به سزایی در بهره وری سازمان و اثربخضی آن داردو با اجرای آن کارکنان در کنترل و انجام وظایف خود از انعطاف بیشتری برخوردار هستند( سعید صالحی زاده ) .

 بر سر راه توانمند سازی موانع و مقاومت های زیادی وجود دارد هنر مدیریت عالی سازمان این است که این مقاومتها را شکسته و توانمندسازی را با یک فرایند منطبق با اهداف سازمان و منطبق با نظام های درون سازمانی و همچنین سازگار با ساختار سازمانی  در کالبد سازمان که منابع انسانی آن است به بهترین نوع ممکن نهادینه نماید. با توجه به پیچیدگیهای محیط بیرونی سازمان و رشد فزاینده تکنولوژی و بساری عوامل دیگر تنها سازمانهای از این رهگذر قادر به عبور  به سمت اهداف سازمانی هستند که بتوانند برنامه های توانمند سازی را به خوبی اجرا نمایند و این اهمیت این موضوع را دو چندان می نماید .

1-2 بیان مساله

با نگرش به نقش مهم بانک در امور اقتصادی جوامع امروزی و همچنین ارتباط متقابل و تنگاتنگ این نهادها با دیگر بخش های اقتصاد و خدمات رسانی آنها در حیطه گسترده ای از افراد و اقشار مختلف جامعه ، توانمند بودن کارکنان برای کارایی فعالیت های بانکی ضرورت می یابد .

سازمان ها برای مقابله با تهدیدهای محیطی و استفاده از فرصت های احتمالی ، ناچارند که ظرفیت ها و توانمندی های درونی خود را شناخته، نقاط ضعف را ترمیم و نقاط قوت خود را تقویت کنند . دنیسون[2]  (به نقل از،یلماز[3] و ارگون[4] ۲008)  چهار ویژگی فرهنگی مهم ؛ یعنی ، درگیری، هماهنگی، انطباق پذیری و رسالت را به عنوان تناقض ها یی دانسته است که سازمان های مدرن را برای عملکرد مؤثر تحت تأثیر قرار می دهند . از سوی دیگر، توانمند سازی به حرکت از نظام تصمیم گیری سلسله مراتبی از سوی مدیران ، به نظام کاهش سلسله مراتبی کنترل و تصمیم گیری از سوی رده های پایین اشاره دارد؛ چنانکه اسبورن[5] وگیلبر[6] (به نقل از شلتون[7] ۲۰۰۲)  بهترین راه برای کاهش دیوان سالاری را تأکید بر تقاضای مشتر ی، به جای تقاضای مدیریت و از طریق توانمند سازی کارکنان می دانند .

به زعم جعفری قوشجی( به نقل از مقیمی ، مهرام، سعیدی رضوانی و آقامحمدیان، ۱۳۸۷) سازمان ها نباید در انتظار موج باشند، بلکه باید خود منبع موج و تحول بوده، در جهت بهبودی خود بکوشند . وجود تغییرات سریع ، پیشرفت های تکنولوژیک و رقابت های آشکار و پنهان در دنیا، اهمیت و ضرورت توانا سازی را بیش از پیش آشکار ساخته است . توان افزایی ، یک تکنولوژی مؤ ثر و پیشگام است که هم برای سازمان ها ، مزیت راهبردی و هم برای کارکنان ایجاد فرصت می نماید و ابزار مشارکت اعضای گروه ها در کامیابی و ناکامی سازمان است.

امروزه منشا اصلی مزیت رقابتی در تکنولوژی نهفته نیست ، بلکه در فداکاری ، کیفیت تعهد و توانایی نیروی کار ریشه دارد. از مهمترین منابع یک سازمان می توان به نتایج حاصل از تحرک و خلاقیت کارکنان آن اشاره نمود و توانمند سازی محرک جدید این محیط کاری در حال رشد است . انسان به عنوان رکن اساسی توسعه سازمانی ، در چارچوب فعالیتهای گروهی و سازمانی خود ایفاگر نقش مهم و پراهمیت است.  

توانمندسازی کارکنان یکی از ابزارهای  مؤثر برای افزایش بهره وری کارکنان واستفاده بهینه از ظرفیت ها و تواناییهای فردی وگروهی آنها در راستای اهداف سازمانی است . سازمانها امروزه تحت تأثیر عواملی از قبیل افزایش رقابت جهانی ،دگرگونیهای ناگهانی،نیاز به کیفیت وخدمات پس از فروش،وجود منابع محدود و … زیر فشارهای زیادی قرار دارند . پس از سالها تجربه دنیا به این نتیجه رسیده است که اگر سازمانی بخواهد در امور کاری واقتصاد خود پیشتاز باشد ودر عرصه رقابت عقب نماند باید از نیروی انسانی متخصص،خلاق وباانگیزه بالا برخوردار باشد . منابع انسانی اساس ثروت واقعی یک سازمان را تشکیل می دهد . تواناسازی ظرفیت‌های بالقوه ای را برای بهره برداری از سرچشمه توانایی انسانی که از آن استفاده کامل نمی شود، در اختیار می گذارد.کارکنان توانمند و دارای هدف در بهسازی مستمر سازمان‌ها مهمترین نقش را ایفا می کنند و سرمایه های بی بدیلی برای پیشرفت و تعالی می باشند(همان) .

حال با توجه به اهمیت فزاینده توانمندسازی در رسیدن به اهداف سازمانی و کارایی آن ،در این تحقیق سعی شده است که به برسی عوامل موثر بر توانمند سازی کارکنان بپردازیم  و سپس با استفاده از روش  topsis به رتبه بندی این عوامل بپردازیم.

1-3 ضرورت و اهمیت

جایگاه جریمه روزانه//پایان نامه جایگزینهای  کیفر حبس
ضمانت اجرای پرداخت نکردن جریمه روزانه، حبس به ازای باقیمانده روزهای پرداخت است. برای نمونه در فرضی که درآمد روزانه شخص 8000تومان بوده و به علت ارتکاب جرم مستوجب مجازات حداکثر تا 6  ماه حبس تحت تعقیب قرار گرفته شده، درصورتی که دادگاه خواستار تعیین جریمه روزانه به منزله یکی از مجازات اجتماعی باشد، ابتدا 4/1 درآمد روزانه (یعنی 2هزار تومان) را بطور ثابت معین کرده و در وهله بعد، روزهای پرداخت را مشخص می کند که در این مورد حداکثر 180 روز است. حال در صورتی که در این فرض دادگاه 120روز را تعیین کرد، حاصل ضرب یک چهارم درآمد روزانه در روزهای پرداخت 240هزارتومان خواهد بود که محکوم علیه به مدت سه ماه آن را ماهانه پرداخت می کند. ولی درصورتی که شخص در ماه سوم بدون عذر موجه جزای نقدی را نپردازد ، باقیمانده روزهای پرداخت 60 روز است که این مدت را در حبس سپری خواهد کرد.

2-5-2-2-1-2- جایگاه جریمه روزانه در حقوق کیفری ایران[1]
در خصوص جزای نقدی روزانه همانند دوره مراقبتی، متاسفانه در حقوق کیفری ایران از بدو قانون گذاری ( سال 1304) تا به حال، هیچ گونه

مقرراتی به تصویب نرسیده است.

تهیه کنندگان لایحه «مجازات های اجتماعی» برای اولین بار در ایران به مجازات جزای نقدی روزانه اشاره داشتند.

تهیه کنندگان لایحه مذکور با قتباس از حقوق سایر کشورها مقرراتی را راجع به جریمه روزانه وضع کردند که در مباحث قبلی به اکثر آن قواعد و مقررات نیز اشاره داشتیم.

جریمه روزانه در م 63 ق. م. ا جدید 1392 لحاظ شده است که یکی از جایگزین‌های کیفر حبس است.

م 84 ق . م . ا جدید میزان جریمه روزانه و شرایط آن را مقرر می دارد. جزای نقدی روزانه عبارت است از  تا  درآمد روزانه محکوم . . . )

 

 2-5-2-3- خدمات عمومی[2]
مجازات خدمات عمومی یا خدمات عام المنفعه به عنوان یکی از کیفرهای مستقل جامعوی و جایگزین مجازات حبس در برخی موارد- در اکثر کشورها پذیرفته شده است. این کیفر نه تنها فاقد خطرات و معایب زندان است بلکه باعث ارتقای رشد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی نیز می شود.

انجام خدمات عمومی(کار) از سوی محکوم، مترادف با بیکاری و کار اجباری نبوده، بلکه در جهت بازپروری و اصلاح محکوم علیه از رهگذر جلوگیری ازآثار منفی محکومیت به زندان، بهره گیری از ظرفیتهای باز پروری، اشتغال به کارهای عام المنفعه و نیز جبران خسارتهایی که مجرمان به واسطه ارتکاب جرم به اجتماع وارد کرده اند، است.

2-5-2-3-1- تعریف خدمات عمومی
نام دیگر خدمات عمومی، « خدمات عام المنفعه » و « خدمات اجتماعی » است که از لحاظ معنی و مفهوم با هم مترادف اند.

خدمات عمومی یکی از انواع مجازات­های اجتماعی و جایگزین مجازات حبس است و عبارت است از انجام کاری به نفع جامعه و به نحو رایگان.

ماده 16 لایحه مجازات های  اجتماعی مقرر می دارد: « خدمات عمومی خدماتی است که محکوم علیه بدون دریافت مزد به دستور دادگاه به نفع جامعه انجام می دهد. »

[1] – همان ، ص 153

[2] – همان ، ص 154

این خود ما هستیم که تصمیم می گیریم زندگی را چگونه ببینیم و در برابر اتفاقات روزانه زندگی چه عکس العملی داشته باشیم. عوامل متعددی وجود دارد كه زمینه ساز مثبت اندیشی بوده و در بروز آن مؤثرند كه از مهم ترین آنها، حسن ظن به خدا و مردم می باشد كه در آیات قرآن سفارش فراوانی نسبت به آن شده است.كه البته عوامل فراوانی وجود دارد كه در ایجاد این حُسن ظن به خدا و مردم مؤثرند و هم چنین موانعی هم وجود دارد كه مانع از مثبت اندیشی است، آیات قرآن كریم نگرش مثبت را تأیید كرده و از منفی بافی پرهیز داده اند و تأثیر آن را در استحكام خانواده ، رشد و تعالی جامعه و اثرات فردی افراد، متذكر شده اند.

فصل اول-کلیات تحقیق

1-بیان مساله
موفقیت در کار و زندگی متأثر از نوع نگرش انسان به خود و جهان پیرامون است. این نگرش می‌تواند بد بینانه یا خوش بینانه باشد. در نگرش بد بینانه جهان سراسر شر محض است و طبیعی است که انتظار موفقیت فرد نزدیک به صفر است. اما بر اساس نگرش خوش بینانه، فرد جهان هستی را خیر محض می‌پندارد. آیات قرآن کریم و سخنان اهل بیت (ع) این نوع نگرش را تأیید می کند. با این نگرش موفقیت فرد به شدت افزایش پیدا می کند. یک انسان اهل قرآنی می‌داند که با کمک خدا شکست هیچ گاه مفهوم و معنایی نخواهد داشت. تفکر مثبت نیازمند تلاش و سخت کوشی است. مثبت اندیشی زمینه سازافزایش معرفت الهی است وازرهگذر معرفت الهی رفتار وکردار انسان تصحیح خواهدشد .مثبت اندیشی ازطریق معرفت الهی که به انجام عمل نیک واخلاق پسندیده می انجامدموجب رستگاری فرد وبهبود روابط او می شود ، بنابراین مثبت اندیشی های برگرفته ازقرآن ما را درافزایش معرفت و بهبودعمل وتعالی اخلاق یاری می رساند که ازرهگذر آنها به سمت جامعه ی توحیدی و روابط پسندیده در آن روی آورده خواهد شد. در واقع مثبت‌اندیشی همراه با عمل کردن است که ثمر می‌دهد، و نیز با قدرت اراده می‌توان باورهای غلط ذهنی خود را تغییر داده، و با تلاش هدفمند، با ایمان به خداوند تحولات اساسی در مسیر زندگی ایجاد نمود ( توانایی و سلیم زاده، 1391).
. در بررسی متون اسلامی، به ویژه قرآن کریم، به نظر می‌رسد اغلب تأکیدها بر خوبی‌ها و نقاط قوت افراد است؛
آن‌جا که خداوند می‌فرماید: «از روح خود در او دمیدم» ( سوره حجر، آیه 29). «به درستی که انسان را در زیباترین هیأت آفریدم»( سوره تین، آیه 4). بنابراین از متون اسلامی و روایات معتبر چنین برمی‌آید که در اسلام به مثبت اندیشی توصیه فراوان شده و بر یادآوری نکات مثبت خود و دیگران تأکید گردیده است (صائمی، 1385).
بررسی آیات قرآن كریم نشان می‏دهد كه اغلب تأكیدها بر خوبی‏ها، درستی‏ها و نقاط قوت افراد است و ضعف و كژی كمتر مورد توجه قرار گرفته است .درآیاتی چون افلاتعقلون….افلایتدبرون….انسان را به اندیشیدن وتفکروتعقل درقالب جملات خبری ؛استفهامی،ایجابی وحتی جملات نهیی قابل دریافت میباشد که مارا به تعقل وتدبر دعوت می کند،راه صحیح وجنبه های مثبت را نشان می دهد.که آثارش رادرسه بعد؛ بهبودمعرفت واخلاق واعمال می توان مشاهده کرد.
بامطالعه آیات قرآن وتعمق درمفاهیم آن چنین دریافت می شود که قرآن انسان را به مثبت گرایی دعوت می نمائیدوبرای این منظورازعبارت وجملات مختلف استفاده شده است که می توان فراز آن را درتشویق انسان به تعقل وتفکروتدبروتذکرملاحظه نمود

که بی شک بااندیشیدن وفکرصحیح داشتن که بارمثبتی برای زندگی انسان باخداداردرابرای بهبودمعرفت انسانی وعملکرد خوب انسان ورشداخلاقی وی نقش آفرین باشد.
دراین پژوهش می خواهیم به این موضوع به نگرش دقیق پرداخته واثرمثبت گرایی رابانگاه به آیات قرآنی در زندگی کمال جویی انسانی درابعادمعرفتی وعملکردرفتار مناسب واخلاق پسندیده ارزیابی وموردتحلیل قراربدهیم در این رابطه سوالات زیردغدغه ای است که برای پاسخ آن این پژوهش بکارخواهدآمد.
دربارة مثبت اندیشی تاكنون مطالعة علمی و مدوّنی صورت نگرفته است. در حالی كه منابع اسلامی، زمینه‌‌های مناسبی برای انجام چنین مطالعه‌های هستند. هدف اصلی شیو‌های توصیه شده در قرآن، یاری رساندن به انسان، به منظور برخورداری از روح و روان سالم است تا بتواند با توسل به بهترین راه‌‌های ممكن، با مشكلات مقابله كند و با امید به الطاف بیكران الهی به آرامش نایل آید. نگرش صحیح نسبت مسائل و ناكامی‌ها، موهبتی است كه به واسطه آن، آدمی در برخورد با نمونه‌‌های به ظاهر موزونِ خلقت، زیبایی و توانایی را در آن‌ها می‌بیند و حتی در زشتی‌ها نیز زیبایی‌ها را جست وجو می‌كند. قرآن كریم با هدف كاهش فشار وارده بر انسان، در رویارویی با مصایب و حوادث، شیوه‌ها و عملكرد‌هایی را آموزش می‌دهد تا با دستیابی به نتایج مطلوب، امیدواری به آیند‌های روشن را كسب نماید. یكی از زمینه‌هایی كه در دیدگاه روان درمانگری اسلامی، از جایگاه ویژ‌ه‌ای برخوردار است، مثبت نگری می‌باشد. «مثبت نگری» را می‏توان، استفاده كردن از تمامی ظرفیت‌های ذهنی مثبت و نشاط انگیز و امیدوار كننده در زندگی، برای تسلیم نشدن در برابر عوامل منفی ساختة ذهن و احساس‌های یأس‏آور ناشی از دشواری ارتباط با انسان‌ها و رویارویی با طبیعت دانست. به عبارت دیگر، مثبت نگری را می‏توان «خوش‏بینی» نسبت به جهان، انسان، و خود برشمرد.
بررسی آیات قرآن كریم نشان می‏دهد كه اغلب تأكیدها بر خوبی‏ها، درستی‏ها و نقاط قوت افراد است و ضعف و كژی كمتر مورد توجه قرار گرفته است. پروردگار عالم با تأكید به توانایی‏ها و ظرفیت بشر می‏فرماید: «و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینى خواهم گماشت»( بقره:30)«پس وقتى آن را درست كردم و از روح خود در آن دمیدم، پیش او به سجده درافتید»( حجر:29)؛ یا «ما امانت الهى و بار تكلیف‏ را بر آسمانها و زمین و كوهها عرضه كردیم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناك شدند، ولى‏ انسان آن را برداشت»()؛ «به راستى انسان را

دین مبین اسلام در راستای تکریم و احترام به اراده­ی انسان و عقل و تفکر او، هرگونه تحمیل عقیده و اجبار در انتخاب دین را نفی می­کند و با اینکه شبهه­ی ارتداد و ­جهاد اسلامی را علیه آزادی عقیده مطرح کرده­اند اما جهاد در اسلام یا به منظور دفاع از دین، وطن و… و یا به منظور آزادی فطرت اسیرشده­ی انسان­ها صورت می­گیرد. حکم مرتد نیز برای جلوگیری از تخریب دین توسط توطئه­گران می­باشد. درحالیکه از تعالیم تورات و تلمود یهودیان برمی­آید که آن­ها ارزشی برای عقل و اراده­ و تفکر آدمی قائل نیستند و علاوه برآن، با تکیه بر اندیشه­ی برگزیدگی خود بر سایر ملل، جنگ و کشتارهایی را علیه دیگران راه می­اندازند که با اصول حاکم بر آن­ها و اهدافی که به دنبال دارند در جهت ضد آزادی عقیده گام برمی­دارند.

 

کلیدواژه­ها: آزادی­عقیده، اسلام، یهود، جنگ و جهاد، ارتداد

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                            صفحه  

بخش اول:کلیات تحقیق                                                  

1)مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………2

2) بیان مسئله ………………………………………………………………………………………………………..3

3) اهمیت مسئله و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………..4

4) اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………5

4ـ1) هدف کلی …………………………………………………………………………………………………….5

4ـ2) اهداف جزئی …………………………………………………………………………………………………5

5) پرسش­های تحقیق ……………………………………………………………………………………………..5

5ـ1)سؤال اصلی …………………………………………………………………………………………………….5

5ـ2) سؤالات فرعی ………………………………………………………………………………………………..5

6)روش مطالعاتی ……………………………………………………………………………………………………6

7)ابزار­ و شیوه­های جمع­آوری اطلاعات ……………………………………………………………………6

8)پیشینه­ی تحقیق ………………………………………………………………………………………………….6

9) بیان مفاهیم و اصطلاحات …………………………………………………………………………………..9

9-1) مفهوم آزادی …………………………………………………………………………………………………9

9-2) مفهوم آزادی عقیده ……………………………………………………………………………………….10

 

بخش دوم:بررسی تطبیقی آزادی عقیده در اسلام و یهود

فصل اول:رویکرد اسلام به آزادی عقیده

1) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….16

2)اسلام و آزادی عقیده  ……………………………………………………………………………………….16

2ـ1) آزادی عقیده در قرآن …………………………………………………………………………………….16

2ـ2) انتخاب عقیده بر اساس تفکر …………………………………………………………………………23

3) قلمرو آزادی عقیده در اسلام …………………………………………………………………………….26

4) پاسخ به چند شبهه ………………………………………………………………………………………….30

فهرست مطالب

عنوان                                                                             صفحه  

4ـ1)ارتداد ………………………………………………………………………………………………………….31

4ـ1ـ1)ارتداد در لغت …………………………………………………………………………………………..31

4ـ1ـ2)ارتداد در اصطلاح فقه ………………………………………………………………………………..32

4ـ1ـ3)اقسام مرتد ………………………………………………………………………………………………..33

4ـ1ـ4)حکم ارتداد در قرآن و روایات ……………………………………………………………………33

4ـ1ـ5)فلسفه­ی حکم ارتداد ………………………………………………………………………………….36

4ـ1ـ6)ذکر چند نکته در مسئله­ی ارتداد ………………………………………………………………….40

4ـ1ـ7) ارتداد و سیره­ی پیامبر(ص) درباره­ی آن ………………………………………………………43

4ـ2) جهاد ………………………………………………………………………………………………………….44

4ـ2ـ1)برخی از آیات مطلق درباره­ی جهاد ……………………………………………………………..49

4ـ2ـ2) برخی از آیات مقید درباره­ی جهاد ……………………………………………………………..50

4ـ2ـ3) توضیحاتی درباره­ی آیات مقید …………………………………………………………………..51

4ـ2ـ4) عفو عمومی در فتح مکه، پاسخی دیگر به شبهه­ی جهاد …………………………………54

5) سیره­ی پیامبر(ص) در برخورد با دگراندیشان……………………………………………………….57

5ـ1) روش برخورد پیامبر(ص) با بت­پرستان و مشرکان ……………………………………………58

5ـ2)روش برخورد پیامبر(ص) با اهل کتاب …………………………………………………………….59

5ـ2ـ1) دریافت جزیه از اهل کتاب ………………………………………………………………………..60

5ـ2ـ2) معیار زندگی مسالمت­آمیز با اهل کتاب ………………………………………………………..62

5ـ3) نامه­های پیامبر(ص) به زمامداران جهان مؤیّد آزادی عقیده ………………………………. 63

6) روش اهل بیت(ع) دربرخورد با مخالفان و دگراندیشان…………………………………………65

7) آزادی عقیده و پلورالیسم دینی از دیدگاه اسلام …………………………………………………..72

8) نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………………………..78

 

فصل دوم:رویکرد یهود به آزادی عقیده

1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………84

فهرست مطالب

عنوان                                                                             صفحه  

2) معرفی قوم یهود ……………………………………………………………………………………………..86

3) کتب مقدس یهود ……………………………………………………………………………………………87

3ـ1) تورات(عهد قدیم) ……………………………………………………………………………………….87

3ـ2) تلمود ………………………………………………………………………………………………………..88

4) دین یهود در انحصار نژاد ………………………………………………………………………………..90

5) یهود و آزادی عقیده ………………………………………………………………………………………..92

5ـ1) اراده و آزادی در نگاه یهود ……………………………………………………………………………93

5ـ2) تفکر و تعقل در دین یهود و ارتباط آن با آزادی عقیده ……………………………………..94

5ـ3) موارد ضد آزادی عقیده در یهودیت ……………………………………………………………….96

5ـ3ـ1)­اندیشه­ی برتری نژاد یهود …………………………………………………………………………..96

5ـ3ـ2)جنگ و کشتار در دین یهود  ………………………………………………………………………105

5ـ3ـ3) ارتباط کینه­توزانه­ی یهود با ادیان توحیدی ………………………………………………….110

5ـ3ـ4) تفکرات ضد آزادی عقیده در پروتکلهای حکمای یهود ………………………………..112

6) ارتداد در دین یهود ………………………………………………………………………………………..116

7) نتیجه­ گیری……………………………………………………………………………………………………120

 

فصل سوم: بررسی تطبیقی نگرش اسلام و یهود به آزادی عقیده

1) مقایسه­ی موارد مبیّن وجود یا عدم آزادی عقیده در اسلام و یهود ………………………..126

1ـ1) تفکر و تعقل ……………………………………………………………………………………………..126

1ـ2) جنگ و جهاد …………………………………………………………………………………………….126

1ـ3) ارتباط با سایر ادیان …………………………………………………………………………………….127

1ـ4) ارتداد ……………………………………………………………………………………………………….128

2)نتیجه­گیری …………………………………………………………………………………………………….128

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                             صفحه  

بخش سوم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

نتیجه­…………………………………………………………………………………………………………………131

محدودیت­های تحقیق ………………………………………………………………………………………..137

پیشنهاد  ……………………………………………………………………………………………………………138

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………….139

چکیده انگلیسی

 

 

 

 

 

بخش اول

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1) مقدمه

   یکی از حقوق فطری و طبیعی هر فرد، آزادی وی است. اگر انسان را در انجام کارها و در انتخاب راه­ها، مختار بدانیم، در آن صورت خود را از سایر موجودات برتر خواهیم یافت؛ زیرا رفتار سایر موجودات از روی طبیعت و غریزه است نه تعقل و اراده و اختیار. و اگر انسان را در زندگی مجبور بدانیم در آن­صورت با سنگ و چوب و درخت فرقی نخواهد داشت. بنابراین بر اساس اصل انسان­شناسی، بشر باید به تحقیق درباره­ی اراده و اختیار و آزادی خود بپردازد و از این رهگذر، گام­هایی اساسی جهت شناخت فطرت خود بردارد.

ادیان توحیدی به شواهد تاریخی، نخستین منادیان آزادی بشر بوده­اند و بیشترین مخالفت­ها را با قدرت خشن و مستبد عصر خویش به راه انداخته­اند و اصولاً چون هیچ دینی نمی­تواند جز از طریق فراهم­آوردن امکانی برای آزادی انسان­ها و سپس ارائه­ی ایده­ها و پیام­های نو، توجه مخاطبین را به خود جلب کند. پس طبیعتاً هر یک از ادیان لاأقل در دوره­ی ظهور، منادی و طرفدار آزادی بوده­اند و این حمایت در ادیانی که خود را مبتنی بر برهان و استدلال و تعقل و آگاهی می­دانند بیشتر و جدی­تر بوده است.

یکی از عواملی که تعیین­کننده­ی جهت­گیری­های فردی و اجتماعی بشر است بحث انتخاب دین اوست؛ زیرا دین جزئی از زندگی بشر شده است و در هر زمان بشر نیازمند داشتن عقیده و دین خاصی است. لذا وجود یا عدم آزادی عقیده در یک ملت یا آیین، تعیین­کننده­ی وجود اکرام یا عدم آن نسبت به انسان­هاست. آزادی عقیده به معنای آزادی انسان در انتخاب عقیده و عدم وجود اجبار بر پذیرش و ترک عقیده، یک امر فطری و مدافع کرامت انسان­ها است. لذا در نزد بشر ارزش بالایی دارد دین اسلام از جمله ادیانی است که ندای آزادی عقیده سر داده و از طرفی آن آزادی­ای را می­پذیرد که برابر ترازهای اسلامی می­باشد. زیرا هدف نهایی که انسان برای رسیدن به آن تلاش می­کند کمال و تقرب پروردگار متعال است. لذا، آزادی عقیده نباید او را از این مسیر دور کرده و مانع رسیدن به هدف شود. از طرف دیگر، موضوعاتی چون ارتداد و جهاد در این رابطه وجود دارد که ظاهر آن با آزادی عقیده منافات دارد. دین یهود نیز یکی از ادیان الهی است که ندای توحید سر داده است پس طبیعتاً باید مدافع آزادی عقیده باشد زیرا تحمیل عقیده هرگز هدف خداوند نیست و خداوند ایمان اجباری را از بشر نمی­پذیرد. اما تاریخ و تعالیم یهود، ویژگی­ها و عقایدی را برای این دین و پیروانش نام برده است که انسان را به این قضاوت وادار می­کند که مفهوم آزادی عقیده برای آن­ها بی­معنی است. ویژگی­هایی چون برگزیدگی قوم یهود، جنگ و کشتارهای خونین و بی­رحمانه و… . از طرفی در این دین نیز مانند سایر ادیان مسئله­ی ارتداد و حساسیت دینی وجود دارد. لذا هدف از این نوشتار این است که به بررسی موضوع آزادی عقیده در اسلام و یهود و هر مبحثی که در رابطه با آن، به روشن­کردن بحث کمک می­کند، پرداخته و بدین وسیله با مقایسه­ی میان دو دین در این مبحث، تحقیقات سایرین کامل شود؛ زیرا مقایسه­ی تطبیقی موضوعات در بین ادیان، به انسجام شناخت افراد کمک خواهد کرد. امید است با فراهم آوردن این تحقیق توانسته باشم گامی در جهت بهره بردن افراد از آن، بردارم.

2) بیان مسئله

آزادی­عقیده یکی از حقوق طبیعی انسان؛ به عنوان یک موجود متفکر و با شعور، می­باشد. این نوع آزادی نیز چون دیگر اقسام آزادی همیشه و در همه­جا جزء مطالبات فطری انسان­ها بوده است. اما باید توجه داشت که در واقع اختیار، آزادی خطرناکی است که به بشر داده شده است. زیرا فقط یک راه حق مطلوب خداست، و هرکس با اختیار و آزادی خود، راه حق و مطلوب را پیش­گیرد در قیامت ایمن می­شود و هرکس  با سوء اختیار خود راهی غیر از آن انتخاب کند گمراه می­شود.

ظاهر موضوع آزادی عقیده، آزادی انسان در انتخاب هر عقیده­ای و مجبور نبودن او را می­رساند. ولی این نکته هم دارای اهمیت است که آزادی مطلق و بدون هیچ قید و بندی را نمی­توان تقدیس کرد. زیرا ممکن است به کرامت انسان­ها در بعد فردی و زندگی اجتماعی او لطمه وارد کند. در اسلام همه چیز بر اساس اصل «توحید» بنا شده است و پس از آن بر اساس «اخلاق فاضله» می­باشد. بنابراین آزادی­عقیده نیز طبیعتاً باید بر اساس این اصل باشد. در دین یهود نیز همه چیز بر اساس عقیده­ی«برگزیدگی قوم یهود» می­باشد آنچه در این دین مبهم و نیازمند به پاسخ است این است که پیروان این دین با اینکه باید اصل توحید و یکتاپرستی را پیش گیرند و در راستای آن به عقاید سایرین احترام بگذارند، با ادیان توحیدی مبارزه می­کنند و خود را برتر از سایر خلق خدا می­دانند. لذا در این نوشتار به بررسی این موضوع (آزادی عقیده) در این دو دین الهی پرداخته خواهد شد.

3) اهمیت مسئله و ضرورت تحقیق

از آنجا که اعتقاد به آزادی ­عقیده، ارج نهادن به کرامت والای انسان است لذا از اهمیت بالایی برخوردار است. سخن از آزادی عقیده از جهات بسیاری می­تواند مورد بررسی قرار گیرد. به عنوان مثال یک جهت آنکه، در قرون اخیر، به دلایل متعدد شعار آزادی عقیده، حقوق بشر و… توسط افراد سر داده می­شود و در مواردی نیز ابزاری علیه دین شده است زیرا قدرتمندانی که می­خواهند مخالفان خود را سرنگون کنند مفاهیمی چون«آزادی عقیده» را بر سر زبان­ها و در افکار می­اندازند و به این وسیله مردم عامه و نا­آگاه را در مسیری که خود می­خواهند سوق می­دهند. از طرفی گروهی بر این پندارند چون آزادی ارزشی انسانی و فرادینی دارد، نمی­توان آن را به چهارچوب در­آورد و برای آن مرز و خط قرمزی قائل شد. البته واضح و مبرهن است که چون انسان متفکر و مختار آفریده شده است، بدون آزادی، در هیچ مسیری اعم از درست و نادرست نمی­تواند حرکت کند. و در نتیجه نمی­تواند به هیچ مقصدی برسد. آنچه که مرا به تحقیق در این زمینه وادار کرده، این است که در دین اسلام که خود را کامل­ترین و آخرین دین معرفی و ندای آزادی عقیده را مطرح کرده است و نیز در یهودیت که مدعی اساس یکتاپرستی در دین خود می­باشد، «آزادی عقیده» چه مفهوم یا ارزشی دارد. آیا هر دو دین که مدعی یکتاپرستی هستند نگاهشان به مقوله­ی آزادی عقیده یکی است یا خیر؟ و این آزادی را چگونه در رفتار و عمل خود منعکس می­کنند.

 

 

4) اهداف تحقیق

4ـ1) هدف کلی: مقایسه­ی آزادی عقیده در اسلام و یهود

4ـ2) اهداف جزئی:

1ـ بیان آزادی عقیده در اسلام

2ـ بیان آزادی عقیده در یهود

3ـ تبیین مسئله­ی ارتداد در اسلام و ارتباط آن با آزادی عقیده

4ـ تبیین مسئله­ی ارتداد در یهود

5ـ تبیین مسئله­ی جنگ و جهاد در اسلام و ارتباط آن با آزادی عقیده