دانلود پایان نامه ارشد : بررسی تطبیقی ارزشهای دموكراتیك بین نسلی در شهر ساری

فهرست مطالب

موضوع صفحه
مقدمه. 1

طرح مسأله. 1

فصل اول. مروری بر منابع علمی.. 5

1-1- مرور تحقیقات تجربی.. 5

1-1-1- نسل و شكاف نسلی.. 5

1-1-2- فرهنگ سیاسی و ارزش‌های دموكراتیك…. 7

1-2- مرور آثار نظری.. 13

1-2-1- جامعه‌پذیری سیاسی.. .13

1-2-2- دموكراسی و ارزشهای دموكراتیك…. 15

1-2-3- فرهنگ سیاسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..22

1-2-4- جامعه مدنی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….29

1-2-5- نسل و شكاف نسلی………………………………………………………………………………………………………………………………………..35

1-2-6- فرهنگ سیاسی و شكاف نسلی در ایران…………………………………………………………………………………………………………38

1-3- نتیجه‌گیری.. 43

فصل دوم. چارچوب نظری……………………………………………………………………………………………………44

2-1- سطوح نظری.. 44

2-2- تئوری نسلی.. 44

2-3- فرهنگ سیاسی.. 45

2-3-1- شاخصهای ارزش دموكراتیك…. 47

فصل سوم. روش تحقیق.. 49

3-1- مقدمه. 49

3-2- عملیاتی كردن مفاهیم.. 49

3-3- جامعه آماری و نمونه. 55

3-3-1- روش نمونه گیری.. 56

فصل چهارم. تحلیل داده‌ها 57

آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

4-2 آمار استنباطی.. 74

فصل چهارم ـ نتیجهگیری.. 84

فهرست جداول

عنوان صفحه
جدول 1-1- وضعیت برقراری دموكراسی بر اساس میزان تساهل سیاسی و حمایت از نظام سیاسی…………….11

جدول 1-2- انواع شهروند سیاسی بر اساس ابعاد مختلف ارزیابی سیاسی آلموند و وربا…………………………..24

جدول1-3-انواع مختلف فرهنگ سیاسی بر اساس عوامل سیاسی مختلف…………………………………………….25

جدول1-4-شكل سمت گیری افراد به موضوعات مختلف………………………………………………………………..29

جدول1-5- نقش جامعه مدنی در مدلهای مختلف دموكراسی…………………………………………………………………….30

جدول 3-1- آزادی سیاسی و شاخصهای ارزیابی آن……………………………………………………………………..50

جدول 3-2- تساهل سیاسی و شاخص های ارزیابی آن…………………………………………………………………….52

جدول 3-3- ابعاد و شاخص‌های متغیر وابسته (آگاهی سیاسی و ارزشهای دموكراتیك)………………………..54

جدول 3-4- جامعه آماری مورد مطالعه به تفكیك گروههای نسلی…………………………………………………….55

جدول 3-5- میزان آلفای كرونباخ معرفهای متغیر………………………………………………………………………..56

جدول4-1- مشخصات فردی پاسخگویان (تعداد-380)…………………………………………………………………..58

جدول4-2- تفكیك ارزش مادی و غیرمادی با شماره گویه………………………………………………………………59

جدول4-2-1: الویتهای ارزش مادی یا فرامادی پاسخگویان به تفكیك متغیرها…………………………………..60

جدول 4-2-2 الویت های انتخاب شده در جامعه نمونه به طور كل…………………………………………………….60

جدول4-3- میزان حمایت از وضعیت موجود در جامعه به تفكیك متغیرها………………………………………….61

جدول4-3-1- «وضعیت كنونی جامعه خوب است و باید آن را همین طور حفظ كرد»………………………….62

جدول4ـ3ـ2ـ نگرش شهروندان در مورد حفظ وضعیت كنونی جامعه به درصد با تفكیك نسلی……………..62

جدول 4-4– میزان تمایل شهروندان به اصلاحات وضعیت موجود به درصد………………………………………..63

جدول4-5- میزان تمایل به تغییر كلی وضعیت موجود…………………………………………………………………….63

جدول4-6- توصیف میزان آگاهی سیاسی شهروندان به تفكیك متغیرهای زمینهای به درصد………………….64

جدول4-6-1- شاخص آگاهی سیاسی در جامعه نمونه……………………………………………………………………64

جدول4-7- توصیف میزان ارزیابی شهروندان از وضعیت آزادی در جامعه به درصد…………………………….65

جدول4-7-1- شاخص ارزیابی آزادی سیاسی در جامعه………………………………………………………………….66

جدول 4-8- توصیف میزان ارزیابی شهروندان از وضعیت تساهل سیاسی در جامعه به درصد………………….66

جدول4-8-1- شاخص ارزیابی تساهل سیاسی در جامعه………………………………………………………………….67

جدول4-9-درصد ارزیابی شهروندان از وضعیت مشاركت سیاسی جامعه به تفكیك متغیرها به درصد……..67

جدول4-9-1- شاخص ارزیابی مشاركت سیاسی در جامعه……………………………………………………………..68

جدول4-10- میزان تمایل شهروندان به ارزشهای دموكراتیك (آزادی سیاسی)به درصد……………………..68

جدول4-10-1 شاخص پذیرش ارزشهای دموكراتیك (آزادی سیاسی)…………………………………………..68

جدول4-11- میزان تمایل شهروندان به ارزشهای دموكراتیك (تساهل سیاسی)به درصد…………………….69

جدول4-11-1- شاخص پذیرش ارزشهای دموكراتیك (تساهل سیاسی)…………………………………………69

جدول4-12- میزان تمایل شهروندان به ارزشهای دموكراتیك (مشاركت سیاسی) به درصد…………………70

جدول4-12-1-شاخص پذیرش ارزشهای دموكراتیك (مشاركت سیاسی)………………………………………70

جدول 4-13– شاخص پذیرش ارزش دموكراتیك به درصد…………………………………………………………..71

جدول4-14– شاخص ارزیابی ارزش دموكراتیك در جامعه……………………………………………………………72

جدول 4-15 – میانگین نمره ارزشهای دموكراتیك در سه نسل بر حسب مقیاس 1تا 100……………………73

جدول4-16 ـ میانگین نمرات شهروندان به رعایت ارزشدموكراتیك در سطح جامعه………………………….73

جدول4-17- میزان پذیرش ارزشهای دموكراتیك در سه نسل……………………………………………………….75

جدول4-18- مقایسه زوجی نسلها از لحاظ پذیرش ارزشهای دموكراتیك………………………………………76

جدول4-19- رابطه میان پذیرش ارزش دموكراتیك و انتخاب ارزش فرامادی……………………………………..76

جدول4-20- مقایسه میزان پذیرش ارزشهای دموكراتیك برحسب جنس………………………………………….77

جدول 4-20-1- جدول توافقی پذیرش ارزشهای دموكراتیك مردان و زنان در سه نسل……………………….77

جدول 4-21- مقایسه میزان پذیرش ارزش های دموكراتیك بر حسب تحصیلات………………………………….78

جدول 4-22 رابطه بین تحصیلات و ارزش دموكراتیك آزادی سیاسی، تساهل سیاسی، مشاركت سیاسی….78

جدول4-23 رابطه آگاهی سیاسی و تمایل به ارزشهای دموكراتیك…………………………………………………79

جدول4-24- مقایسه میزان ارزیابی ارزشهای دموكراتیك در جامعه بر حسب جنس……………………………79

جدول4-25- مقایسه ارزیابی شهروندان از رعایت ارزشهای دموكراتیك در جامعه بر حسب تحصیلات…80

جدول4-26- ارزیابی شهروندان از میزان رعایت ارزشهای دموكراتیك جامعه برحسب هزینه خانوار…….80

جدول 4-27رابطه میزان آگاهی سیاسی و پذیرش ارزش آزادی سیاسی………………………………………………81

جدول4-27-1 رابطه میزان آگاهی سیاسی و پذیرش ارزش تساهل سیاسی…………………………………………..81

جدول 4-27-2 رابطه میزان آگاهی سیاسی و پذیرش ارزش مشاركت سیاسی…………………………………….81

فهرست نمودارها

عنوان صفحه
نمودار(4-1) مقایسه میزان آگاهی سیاسی در بین سه نسل………………………………………………………………….65

نمودار(4-2)- تمایل به ارزشهای دموكراتیك در بین سه نسل…………………………………………………………..71

نمودار(4-3) ـ ارزیابی وضعیت ارزشهای دموكراتیك در سطح جامعه………………………………………………..72

نمودار (4ـ4) ـمیانگین تمایل به ارزشهای دموكراتیك به تفكیك نسل بر اساس مقیاس 1 تا 100………………73

نمودار (4ـ 5)ـ میانگین ارزیابی از وضعیت ارزشهای دموكراتیك در جامعه بر اساس مقیاس 1 تا 100………..74

مقدمه

طرح مسأله

امروزه دموكراسی و ارزشهای ‌دموكراتیك مقبولیت جهانی پیدا كرده و ضرورت توجه به این شیوۀ‌حكومتی، از سوی بسیاری از دولتها و كشورهای جهان پذیرفته شده است. از طرف‌دیگر دموکراسی به‌عنوان شاخصی در اندازهگیری توسعه ‌سیاسی شناخته میشود و به ‌همین دلیل، بیشتر كشورها می‌كوشند تا خود را دموکراتیک معرفی کنند.

به طور كل، ارزشهای سیاسی به عنوان بخش مهمی از فرهنگ‌سیاسی هر ملت یكی از مهمترین عوامل مؤثر در رفتارهای ‌سیاسی آنان است و سرنوشت حكومت و ملت نیز با همین عوامل پیوند ‌ناگسستنی دارد. جهت رسیدن به توسعه سیاسی، توجه به فرهنگ سیاسی بسیار ضروری به نظر میرسد و اهمیت آن زمانی بیشتر میشود كه بدانیم فرهنگ سیاسی سنتی در ایران به شكلی متفاوت با فرهنگ سیاسی مدرن در ذهن افراد رسوب پیدا كرده و گاهی حتی با آن در تعارض میباشد. جهت روشن كردن این موضوع و شناخت عوامل مؤثر بر آن، بهترین روش، بررسی فرهنگ سیاسی در بین نسلهای متفاوت جامعه میباشد. در ضمن بررسی بین‌نسلی ارزشهای فرهنگ سیاسی میتواند شاخص مهمی درخصوص تغییرات اجتماعی جامعه در اختیار علوم اجتماعی قرار دهد.

با كمی تأمل در تاریخ ایران میتوان ملاحظه نمود كه علیرغم این كه گهگاه برخی زمینههای عینی و نهادی فعالیت‌های مدنی و سیاسی مدرن فراهم میگردد، لیکن ظاهرا عدم تثبیت و درونی شدن فرهنگ ‌سیاسی مدرن و ارزشهای دموکراتیک در بین مردم سبب میشود كه عملاً این نهادها به اهداف خود دست پیدا نکنند و برای همیشه شعارگونه در بیانات سیاسی باقی بماند. در حقیقت، بحث دموكراسی و دموكراتیزاسیون در ایران سابقهای یكصد ساله دارد و اولین دغدغههای آن به انقلاب مشروطیت می‌رسد، دومین مقطع زمانی، دوره نهضت ملی با روی كار آمدن مصدق، سومین مقطع زمانی با پیروزی انقلاب كه با تدوین قانون اساسی و متمم آن، خیزی برای محقق ساختن ارزشهای دموكراتیك برداشته شد ولی هرگز به شكل نهادی و پایا در نیامد و آخرین مقطع زمانی بعد از دوم خرداد 1376 كه با روی كار آمدن محمد خاتمی در منصب ریاست جمهوری با مسلط نمودن گفتمان دموكراتیك، افكار عمومی را به خود جلب نمود، اما با همه این اوصاف، ظاهرا تاكنون ارزشهای دموكراتیك در بین اقشار جامعه درونی نشده است. مع‌الوصف، میتوان گفت كه تنها مشكلات نهادی یا ساختاری در عدم استقرار دموكراسی اثرگذار نیست، بلكه متغیر فرهنگی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

فرهنگ شكل دهنده بستری است كه سیاست در چهارچوب آن رخ میدهد و لزوم توجه به ارزشها و نگرشهای سیاسی، برای درك پدیدههای سیاسی به ویژه شكل گیری دموكراسی پایدار مورد تأكید قرار میگیرد و به عنوان یك ابزار مفهومی شناخته میشود، كه بر اساس آن میتوان رفتار و كنش سیاسی افراد جامعه را پیشبینی نمود.

در حال حاضر با توجه به گسترش رسانهها و پیشرفت تكنوژیكی آن وتبلیغات جهانی، سطح آگاهی و اطلاعات افراد ارتقا یافته و دموكراسی به عنوان یك شیوه حكومتی، مقبولیت جهانی یافته است، در جوامع جهان سوم كه در مرحله گذار از سنتی به مدرنیته قرار دارد، ممكن است تغییر فرهنگ سیاسی افراد جامعه به صورت یكپارچه و هماهنگ شكل نگرفته و گروهی با فرهنگ سیاسی غیردموكرات هنوز نتوانسته باشند، ارزشهای سیاسی سنتی كه به شكلی عمیق، در آنها درونی شده را تغییر دهند و بدینصورت تفاوت ارزشها و نگرشها در اینگونه جوامع امری طبیعی محسوب شده و برقراری دموكراسی پایا، نیاز به زمانی طولانیتر خواهد داشت، با توجه به این كه دامنه فرهنگ ‌سیاسی بسیار گسترده است و امكان مطالعه همه ابعاد آن در یک تحقیق ناممكن به نظر میرسد، بررسی ارزشهای ‌دموكراتیك در این تحقیق به ‌عنوان یكی از مؤلفههای فرهنگ ‌سیاسی انتخاب شده است. چرا كه تحقق دموکراسی شرایطی دارد که یکی از آنها داشتن فرهنگ ‌سیاسی دموکراتیک است و داشتن فرهنگ ‌سیاسی دموکراتیک منوط به ‌وجود ارزش‌های ‌سیاسی‌دموکراتیک در بین مردم جامعه است. اما در خصوص چگونگی دستهبندی نسلها، هیچ توافقی بین اندیشمندان بر سر دستهبندی آن وجود ندارد. از نظر مانهایم و همفكران وی اواخر نوجوانی و اوایل جوانی در حدود 17 سالگی، در واقع سالهای شكلگیری اصلی هستند كه طی آن، دیدگاههای فردی مجزا و متمایز دربارۀ سیاست و جامعه در سطح وسیعی شكل میگیرد تجربیات متفاوت افراد از وقایع مهم تاریخی مانند جنگها و انقلاب با عث میشود در یك فضای متفاوت قرار گیرد كه تفاسیر او از دنیا و مسائل مختلف آن به شكلی متفاوت از سایر نسلها باشد )اسكات و شومن، 1992، ص.361. مارشال، 1999، ص. 199 به نقل از توكل ، 1385، 103).

با توجه به این كه ایران نیز درطول چند دهه گذشته درگیر وقایع مهمی مانند انقلاب و جنگ بوده است، به همین دلیل دسته‌بندی نسلها در این پژوهش بر اساس دیدگاه مانهایم انجام شده است.در این پژوهش ترغیب شدهایم تا اثرات این وقایع را در كنار سایر متغیرها در نسلها بررسی کنیم. در ضمن، با توجه به این كه سن ورود رسمی افراد در فعالیتهای سیاسی (رأی دادن) از حدود 17 سالگی است، جامعه آماری ما نیز از این سن شروع میشود.

با وجود آنكه ارزشها جهتدهنده و استانداردهای رفتارند و موجبات انسجام و یكپارچگی جوامع را فراهم میكند، از سویی دیگر ارزشهای متفاوت نسلها باعث فاصله افتادن بین آن‌ها میشود. تجربه هر نسل، گونههای مختلف اجتماعی شدن و مجاری مختلف جامعه‌پذیری، به ویژه در دهه‌های اخیر كه رسانه‌های فراملی افراد به خصوص اقشار جوان را احاطه نموده، جهان ذهنی و افق‌های آینده آنها را رقم میزند. بعد از انقلاب، جنگ یا دگرگونیهای عمده سیاسی – اجتماعی، هر گروه سنی، تجربهای خاص از جهان پیرامون خود دارد كه او را از سایر نسلها جدا میكند. این پدیده اجتماعی زمانی به صورت یك مسأله اجتماعی شناخته میشود كه از حد تعادل خارج شود و در این صورت ذهن افراد متخصص را به خود جلب مینماید. با توجه به ضرورت و اهمیت رواج ارزشهای دموكراتیك در فرهنگ سیاسی نسل‌های متفاوت جامعه، به عنوان شاخصی در تقویت دموكراسی و توسعه سیاسی، محقق با انجام این پژوهش در پی دستیابی به پاسخ این سؤال است که آیا میزان رواج ارزشهای دموکراتیک در بین سه نسل از جامعه ایران متفاوت است؟ در این جا لازم است كه مروری اجمالی بر كل پایان نامه داشته باشیم:

فصل اول پژوهش، به مرور ادبیات تحقیق اختصاص یافته كه در دو قسمت به بررسی آثار تجربی و مبانی نظری در مورد موضوع پژوهش پرداخته شد. در بررسی آثار تجربی، ابتدا مروری بر آثار تجربی مربوط به نسل و شكاف نسلی صورت گرفته و سپس به مرور آثار تجربی در مورد فرهنگ سیاسی و ارزشهای دموكراتیك اختصاص یافت، در بررسی مبانی نظری، دیدگاههای اندیشمندان در مورد ارزش دموكراتیك و موضوعات مرتبط با آن مانند: جامعهپذیری سیاسی، فرهنگ سیاسی، دموكراسی، نسل و شكاف نسلی و فرهنگ سیاسی و شكاف نسلی در ایران، مورد مداقه و بررسی قرار گرفت. در فصل دوم كه مربوط به چارچوب نظری می‌باشد، به بیان دیدگاههایی اختصاص یافته كه پژوهش حاضر بر اساس همان دیدگاهها و در چهارچوب همان مبانی انجام شده است. در این پژوهش با توجه به موضوع آن در بررسی نسلی از دیدگاه اینگلهارت مبنی بر ارتباط ارزشهای فرامادی و ارزش دموكراتیك و شكاف نسلی استفاده شده است. همچنین، برای تعریف فرهنگ سیاسی، مؤلفه‌ها و شاخص‌های آن بر دیدگاه نظری آلموند و وربا درباره فرهنگ سیاسی تکیه می‌کند. آلموند و وربا فرهنگ سیاسی را بر اساس وجوه شناختی، عاطفی و ارزیابانه ذهنیت‌های مردم درباره نظام، فرایند و خروجی‌های نظام سیاسی تعریف کرده‌اند. فصل سوم كه به روش تحقیق اختصاص یافته، جهت دستیابی به میزان رواج ارزشها و فرهنگ دموكراتیك بین نسلی، با توجه به حساسیت و اهمیت موضوع از روش پیمایشی[1] استفاده شد تا بتوانیم به صورت مستقیم با افراد جامعه ارتباط برقرار نموده و از دیدگاهها و نگرش آنها در مورد موضوعات مختلف سیاسی، بدون ابهام مطلع گردیم. بدین جهت لازم شد تا از پرسشگران ماهر و با تجربه استفاده شود تا به نتایج حقیقی و درست دست یابیم.

در این تحقیق پس از تعیین متغیرهای اصلی پژوهش، از مفاهیم مربوطه تعریف نظری و عملیاتی به‌عمل آمده است. پس از تعیین گویه‌های هر مفهوم و آزمون مقدماتی پرسش‌نامه، با استفاده از آزمون آلفای كرونباخ[2] روایی طیف‌های مورد استفاده مورد سنجش قرار گرفته و معناداری آنها آزمون شده است. پس از جمع‌آوری داده‌ها و ورود آنها به رایانه، با استفاده از برنامه SPSS و تحلیل ‌های آماری مربوطه رابطه متغیرهای اصلی پژوهش مورد بررسی و آزمون قرار گرفته‌اند.

با استفاده از فرمول نمونه‌گیری با 04/0درصد خطا تعداد نمونه 380 نفر تعیین شد. افراد نمونه نیز بر حسب حوزه و بلوك به روش تصادفی انتخاب شدهاند.

فصل چهارم كه به تحلیل دادهها اختصاص دارد، ابتدا به توصیف اطلاعات و تشریح آنها با استفاده از جدول و نمودار پرداخته شده و سپس در قسمت آمار استنباطی به آزمون فرضیات با استفاده از روشهای آزمونی مناسب پرداخته شد. بر اساس نتایج بدست آمده فرضیه اول و دوم، مبنی بر تفاوت نسلها در پذیرش ارزشهای دموكراتیك پذیرفته شد. بر اساس آزمون كی دو مشخص گردید كه تفاوت نسلی بین نسل اول (47 سال به بالا) و نسل دوم (34 تا 47 سال) معنیدار است. فرضیه سوم، در خصوص ارتباط مستقیم پذیرش ارزشهای فرامادی و ارزشهای دموكراتیك، با استفاده از آزمون پیرسون تایید نشد. فرضیه چهارم مبنی بر ارتباط بین تحصیلات، جنس، هزینه خانوار با پذیرش ارزشهای دموكراتیك مشخص شد كه هرچه میزان تحصیلات بالاتر باشد، تمایل به ارزشهای دموكراتیك بیشتر است. همچنین مردان نسبت به زنان تمایل بیشتری به ارزشهای دموكراتیك دارند ولی بین میزان هزینه خانوار و پذیرش ارزش دموكراتیك رابطهای وجود ندارد. بر اساس فرضیه پنجم تأیید شد كه هرچه آگاهی سیاسی افراد بالاتر باشد، میزان پذیرش ارزش دموكراتیك بیشتر است.

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فید نظر برای این مطلب