2-1ادبیات تطبیقی……………………………………………………………………………………………………… 6
2-2 تسمیهی ادبیات تطبیقی…………………………………………………………………………………………. 8
2-3تاریخچهی ادبیات تطبیقی………………………………………………………………………………………. 9
2-4 مکاتب ادبیات تطبیقی………………………………………………………………………………………… 10
2-4-1 مکتب فرانسه………………………………………………………………………………………………… 10
2-4-2 مکتب آمریکا………………………………………………………………………………………………… 11
2-5 حیطهی کارکرد ادبیات تطبیقی………………………………………………………………………………. 12
2-6فوائد ادبیات تطبیقی……………………………………………………………………………………………. 13
2-7ادبیات تطبیقی درایران…………………………………………………………………………………………. 13
2-8 ادبیات ترجمه…………………………………………………………………………………………………… 16
فصل سوم: دستور زبان فارسی و عربی
3-1 زبان و دستور زبان عربی…………………………………………………………………………………….. 20
3-2 زبان و دستور زبان فارسی…………………………………………………………………………………… 21
3-3 سیر تحول زبان شناسی نوین………………………………………………………………………………… 25
3-4 اقسام کلمه………………………………………………………………………………………………………. 28
3-5 انواع نقش ………………………………………………………………………………………………………. 36
فصل چهارم: شبه جمله
4-1 پیشینه اصطلاح جمله در نزد نحویان………………………………………………………………………. 41
4-1-1 تعریف جمله:……………………………………………………………………………………………….. 42
4-1-2جملهی ساده:…………………………………………………………………………………………………. 42
4-1-3جملهی مرکب……………………………………………………………………………………………….. 44
4-1-4انواع جملهی مرکب…………………………………………………………………………………………. 44
4-1-5 جملههای استثنایی………………………………………………………………………………………….. 45
4-2 تاریخچهی صوت یا شبه جمله در فارسی……………………………………………………………….. 46
4-2-1 اصوات در ایران باستان:…………………………………………………………………………………… 46
4-2-2 صوت یا شبه جمله؟……………………………………………………………………………………….. 47
4-2-3 تفاوت صوت با اسم صوت ……………………………………………………………………………47
4-2-4 تعاریف شبهجمله………………………………………………………………………………. ………….48
4-2-5 شبه جمله در دستور وابستگی…………………………………………………………………………… 48
4-2-6 شبه جمله در دستور گشتاری……………………………………………………………………………. 51
4-3 مختصات کلی شبه جملات (صوت)………………………………………………………………………. 52
4-3-1 ساختار آوایی……………………………………………………………………………………………….. 53
4-3-2ساختارمعنایی…………………………………………………………………………………………………. 53
4-3-3ساختارنحوی…………………………………………………………………………………………………. 61
4-4 شبه جمله در عربی……………………………………………………………………………………………. 62
4-5 اسم فعل در عربی……………………………………………………………………………………………… 64
4-5-1 مختصات کلی اسم فعل…………………………………………………………………………………… 65
4-5-2 مختصات ساختاری اسم فعل…………………………………………………………………………….. 65
قیاسی…………………………………………………………………………………………………………………… 66
منقول……………………………………………………………………………………………………………………. 66
مرتجل:…………………………………………………………………………………………………………………. 66
3-5-4 اسم فعل از نظر زمان………………………………………………………………………………………. 66
ماضی:…………………………………………………………………………………………………………………… 67
مضارع:…………………………………………………………………………………………………………………. 68
امر:………………………………………………………………………………………………………………………. 70
4-5-4 ویژگیهای کلی اسم فعل ها…………………………………………………………………………….. 76
4-6 مفعول مطلق…………………………………………………………………………………………………….. 79
4-6-1 اقسام مفعول مطلق…………………………………………………………………………………………. 80
4-6-2 عامل مفعول مطلق………………………………………………………………………………………….. 81
4-6-3 حذف عامل مفعول مطلق…………………………………………………………………………………. 82
4-7 تحذیر…………………………………………………………………………………………………………….. 84
4-8 إغراء……………………………………………………………………………………………………………… 86
4-9 منادی…………………………………………………………………………………………………………….. 88
4-9-1 اعراب منادی………………………………………………………………………………………………… 88
4-9-2استغاثه…………………………………………………………………………………………………………. 90
4-9-3 ندبه……………………………………………………………………………………………………………. 90
4-10 حروف…………………………………………………………………………………………………………. 91
4-10-1 حروف تحضیض(برانگیختن)………………………………………………………………………….. 91
4-10-2 حرف ردع…………………………………………………………………………………………………. 92
4-10-3 حروف تنبیه……………………………………………………………………………………………….. 92
4-10-4 حروف مشبهه بالفعل…………………………………………………………………………………….. 93
4-10-5 حروف جواب…………………………………………………………………………………………….. 93
فصل پنجم: نتیجه گیری
نتایج…………………………………………………………………………………………………………………….. 95
منابع…………………………………………………………………………………………………………………….. 99
پیوست………………………………………………………………………………………………………………… 108
چکیده:
مطالعات وفعالیتهای تطبیقی در ایران سابقهی زیادی ندارد. اما اخیراً محققان ادبی در زمینه های گوناگون از جمله در حیطه ادبیات به اینگونه پژوهشها اقبال نمودهاند. سعی این پایاننامه نیز برآن است تا با تطبیق شبهجمله یا صوت در عربی و فارسی، گامی دیگر در این عرصه بردارد. به همین منظور در ابتدا به مطالعه ادبیات تطبیقی، تعاریف، انواع مکاتب، کارکرد و فواید آن پرداختیم تا از رهگذر آن بیش تر با این سبک نوظهور آشنا شویم. سپس دستور و زبان فارسی، سابقهی نگارش کتب دستوری، انواع کلمه و انواع نقشهای موجود در دستور سنتی و جدید را بیان کردیم و به این نتیجه رسیدیم که؛ در دستور سنتی و جدید نقشهایی وجود دارد که از لحاظ عملکرد و معنا یکسان هستند اما با نام مختلف از آنها یاد میشود. پس از مطالعهی دستور و زبان عربی و پیشینه آن، انواع اسمها و نقشهایی را که معادل معنایی شبه جمله فارسی است ، بیان شد. نقش هایی مانند:اسمفعل، مفعول مطلق با عامل محذوف، منادی، اغراء و تحذیر، حروف تنبیه، ردع ، جواب، مشبهه بالفعل و تحضیض ، با نمونه هایی عمدتاً از قرآن و نهج البلاغه ذکر گردید. در زبان عربی به جارومجرور و ظرف و مضاف الیهی که گاهی وابسته به فعل و یا شبه فعل هستند و گاهی در جمله دارای نقش نحوی مستقل میباشند عنوان «شبه جمله» اطلاق میشود در حالی که این شبه جمله از لحاظ معنایی با مقولهی شبه جمله فارسی که بیانگر عواطف واحساسات گوینده است و دارای ساختارهای معنایی متعددی است کاملاً متفاوت میباشد. در نتیجه از لحاظ کارکرد معنایی و جایگاه دستوری نمیتوان برای شبه جمله در دو زبان ، وجوه اشتراکی قائل شد و برای ترجمهی شبه جمله فارسی به عربی باید از کلمات و ساختارهای دیگری بجز شبه جمله فارسی کمک گرفت.
فصل اول: طرح پژوهش
تعریف مساله و بیان ضرورت انجام پژوهش:
عمر کوتاه تدوین کتب دستور زبان فارسی و پویایی این زبان موجب مطرح شدن سوالات و به وجود آمدن مسائل جدید می گردد؛ لذا ضرورت پژوهش در این عرصه واضح و مبرهن است.
به علت عجین شدن دو زبان فارسی و عربی با هم و تعاملات فراوان در حوزهی زبان و فرهنگ، بررسی تطبیقی یکی از مقولات دستوری یعنی (شبه جمله یا صوت)، میتواند یکی از مبحث های مفید زبان شناسی، ادبی و دستوری باشد. این بررسی تطبیقی باعث افزایش آگاهی از میزان تأثیر و تأثر هر دو زبان میگردد. زبان فارسی که از خانوادهی زبان های هند و اروپایی است از حدود هزارهی اول پیش از میلاد مسیح در بخشهای بزرگی از اروپا، جنوب و جنوب غربی آسیا رایج بوده است. زبان عربی هم در مجموعهی زبانهای سامی قرار میگیرد که شاخهای از آن شامل زبانهایی چون عربی، عبری و آشوری می شود.
اصطلاح شبه جمله یا صوت به گروهی از واژهها اطلاق میگردد که در همهی زبانها وجود دارد و بیانگر احساسات، عواطف و هیجانات درونی اهل زبان است. هر چند در مطالعات دستوری نوین این مورد در مقوله بندی واژهها قرار نمیگیرد، اما از زاویهای دیگر بررسی میشود. دستور نویسان سنتی مفصل بدان پرداخته و در تعریف آن گفتهاند: شبه جمله کلمهای است ساده یا مرکب که متضمن معنی جمله می باشد. از این جهت خود به تنهایی جانشین یک جملهی کامل میگردد. به همهی کلمات این مقولهی دستوری اصطلاح شبه جمله اطلاق میشود.اما در زبان عربی وظیفهی بیان حالات عاطفی و روحی گوینده مانند : درد، شادی، تحسین ، تحذیر و… بر عهدهی کلماتی نظیر اسمفعل و حروف تنبیه، باب اغراء و تحذیر است. اسم فعل لفظی است دلالت کننده بر فعلی معین که مشتمل بر معنی، عمل و زمان همان فعل است ، اما علامتهای فعل را نمیپذیرد و شباهتش به اسم نیز از لحاظ پذیرش تنوین ، مثنی و جمع ، مضاف شدن ، گرفتن الف و لام و تصغیر پذیری است که میتوان آن را در زبان عربی معادل شبه جملهی فارسی دانست.
سوالات اصلی: وجوه اشتراک و افتراق شبه جمله در زبان فارسی و عربی چیست ؟ معادل های ترجمهای شبه جملهها از فارسی به عربی و بالعکس چگونه است؟ 2- سوالات فرعی: آیا جایگاه شبهجملهها در زبان فارسی و عربی یکی است؟ انواع و کاربرد شبه جملهها در دو زبان به چه شکلهایی است؟ آیا قواعد معنایی و دستوری شبه جملههای زبان فارسی را میتوان به شبهجملههای زبان عربی نیز تعمیم داد؟
سابقه انجام پژوهش:
موارد زیر در رابطه با موضوع مورد پژوهش وجود دارد. مقالاتی تحت عنوان:
نجفی، سید رضا (1386)”تاملی در انواع جمله در زبان عربی”، نشریه ادبیات و زبانها، دانشگاه آزاد مشهد، شماره 15و 16.
صفا، پریوش و بحرایی، مینا، “مطالعهی فرایند گفتمانی بیان آرزو در زبان فارسی”، فصل نامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، سال اول شمارهی 2.
طبیبیان، سید حمید(1386) “بررسی حروف معانی در عربی و فارسی”، پژوهش نامهی ادبیات و علوم انسانی، ش 54، ص 345.
[دوشنبه 1398-07-15] [ 11:52:00 ب.ظ ]
|