موضوع سلامت در کنوانسیون­های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل­های الحاقی ۱۹۷۷ مورد توجه قرار گرفته است. از مهم­ترین دغدغه­های برگزارکنندگان کنوانسیون­های ژنو، سلامت کسانی بوده­ که هیچ نقش و تأثیری در جنگ نداشته ولی بیشترین آسیب­ها را دیده­اند. اهمیت اصل کرامت انسانی به عنوان مبنای اصول حقوق بشردوستانه راهنمای دولت­ها در جهت تدوین حقوق بین­الملل عرفی و دستیابی به کنوانسیون­های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل­های الحاقی۱۹۷۷ بوده است. در این پایان نامه با استفاده از روش کتابخانه­ای­ به مطالعه مسئله سلامت در کنوانسیون­های ژنو سال ۱۹۴۹ و پروتکل­های الحاقی ۱۹۷۷ پرداخته شده است.

در فصل اول در چهار بخش به مباحث اهمیت صلح در سلامت بین­المللی، نقش سازمان­ بهداشت جهانی در مسئله سلامت، اهمیت کمیته بین­المللی صلیب سرخ در حفظ سلامت در مخاصمات و جایگاه سلامت در آراء و رویه های قضایی پرداخته شده است. در فصل دوم  به سلامت در مخاصمات مسلحانه در سه بخش به جایگاه سلامت در حقوق بین­الملل عرفی، سلامت در کنوانسیون­های ژنو ۱۹۴۹ و سلامت در  پروتکل­های الحاقی ۱۹۷۷ اشاره شده است.

در فصل اول به کلیات پرداخته شده و در فصل دوم وضعیت سلامت گروه­های مختلف افراد در بخش­های متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است.

واژگان کلیدی: سلامت، کنوانسیون­های ژنو، حقوق بین­الملل بشردوستانه.

 بیان مسئله

سلامت چه به صورت فردی و چه جمعی بی­تردید از مهم­ترین ابعاد مسئله حیات است و همه انسان­ها در صورتی می­توانند فعالیت کامل داشته باشند که هم خود را سالم احساس کنند هم جامعه آنها را سالم بداند. تعاریف مختلفی از سلامت مطرح شده اما پذیرفته­ترین آنها، تعریف سازمان جهانی بهداشت است: سلامت حالت رفاه و آسایش کامل روانی، جسمی و اجتماعی است و فقط فقدان بیماری و یا نقص عضو نیست.

مطابق اساسنامه سازمان بهداشت جهانی اهداف این سازمان حصول عالیترین حد ممكن بهداشت براى همه ملل خواهد بود. وظائف سازمان بهداشت جهانی در راه نیل به مقاصد آن به طور مثال عبارت است از: الف) عمل به عنوان مقام هدایت كننده و هماهنگ كننده كار بهداشت بین المللى. ب) ایجاد و حفظ همكارى با ملل متحد، آژانس‏هاى اختصاصى، ادارات بهداشت دولتى، گروه‏هاى حرفه‏اى و سازمان‏هاى دیگرى كه مقتضى تشخیص داده شود.

در طول تاریخ با توجه به امکان به خطر افتادن افراد در مخاصمات مسلحانه حقوق حاکم بر جنگ وجود داشته است اما تا زمان تصویب اولین کنوانسیون ژنو، قواعد موجود بیشتر بر سنت و عرف استوار بود. از مهم­ترین اسناد تدوین کننده حقوق بشردوستانه می­توان کنوانسیون اول ژنو برای حمایت از سربازان مجروح و بیمار در سال ١٨۶٤، قواعد لاهه ناظر بر وسایل و روش­های جنگی در سال ١٩٠٧، پروتکل گاز ژنو در سال ١٩٢٥ را نام برد.

هدف از انجام این پایان­نامه بررسی این مسئله است که آیا در کنوانسیون­های ژنو و پروتکل­های الحاقی

آن به موضوع سلامت توجه خاصی شده است یا خیر؟   

نگارنده سعی بر آن دارد که موضوع سلامت در کنوانسیون­های ژنو ١٩٤٩ و پروتکل­های الحاقی ١٩٧٧ را طی دو دوره صلح و مخاصمات مسلحانه بررسی نماید.

اهداف و ضرورت انجام تحقیق

موضوع سلامت دغدغه بشریت، جامعه جهانی، سازمان­های بین­المللی و دولت­هاست. انجام تحقیقی که مشخص کند آیا در دوران مخاصمات مسلحانه نیز به این موضوع پرداخته شده است می­تواند دارای آثار علمی و کاربردی باشد یعنی نهاد­هایی نظیر کمیته بین­المللی صلیب سرخ و سایر نهادها امکان ارزیابی از عملکرد خود با قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت­های آنها در حوزه سلامت را خواهند داشت. با توجه به اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران در معرض مخاصمات مسلحانه بوده است موضوع سلامت برای کشور از اهمیت برخوردار است و دیدگاه جمهوری اسلامی ایران در این زمینه می­تواند روشن­تر شود و در هنجارسازی­های بین­المللی در خصوص این موضوع، مشارکت جدی­تری داشته باشد و نیز با اشاره به خلاءها و نواقص  بتوان ایده­های جدیدی را مطرح کرد.

فرضیه

کنوانسیون­های ژنو ١٩٤٩وپروتکل­های الحاقی١٩٧٧آن به موضوع سلامت توجه مناسبی کرده­اند.

تعاریف

عبارات زیر در این تحقیق با این تعریف بکار گرفته شده­اند:

در مقدمه اساسنامه سازمان بهداشت جهانی «سلامتی» تعریف شده است: «سلامتی عبارت است از حالت آسودگی کامل جسمی، روانی، اجتماعی و تنها به نبود بیماری اطلاق نمی­شود.» این تعریف از سال ۱۹۴۸ تغییرنکرده