حیوانها، اكسسوار، موسیقی و كارگردانی تعزیه پرداخته شده و تأثیر این هنر نمایشی- سنتی در تبلیغات و ارتباطات مدرن تعقیب می‌شود تا بتواند نقش آفرینی خود را در عصر ارتباطات و در جامعه امروز ایران اسلامی بار دیگر فراهم كند.

در این پژوهش ازروش های تركیبی گردآوری اطلاعات از جمله مصاحبه، ‌مشاهده، فرهنگ شفاهی در مصاحبه، تئاتر و فرهنگ تصویری استفاده شده است و مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است تا تعزیه به عنوان هنرچندلایه وفرامتنی وآمیخته با انواع هنرها که هر یک به نوعی وام دار ادبیات است، بتواند با گذری به نقش آن در تبلیغ و ارتباطات دینی این مرز و بوم، زمینه حضور آن را در ذهن مخاطب فراهم كند.

کلید واژه ها: تعزیه، تبلیغات دینی، ارتباطات دینی، مردم ایران

فصل اول- كلیات

1- 1 – مقدمه

2- 1- بیان مسئله

3- 1- اهداف تحقیق

4-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

1- 1 -مقدمه

ارتباطات و اطلاعات ابزاری مهم برای تصمیم گیری، تعامل بین انسانی، هویت بخشی و هویت ستاندن، جهت دهی به افکار و اندیشه ها و ابزاری برای سلطه است و نقش هنرهای آیینی سنتی از جمله هنر ماندگار و اصیلی همانند تعزیه كه هنر ارتباطی اسلامی ایرانی محسوب می‌شود به دلیل عمق مطلب و تأثیرگذاری آن بر مخاطب بیش از پیش می‌تواند بر فکر و ذهن و روح و حتی جسم بیننده اثرگذار باشد و و در این میان خود تعزیه خوان هویداست كه گویی یک وسیله ارتباط جمعی زنده است.

با به وجود آمدن زندگی شهری در قرن بیستم و پیدایش هنرهای تصویری و رسانه های دیداری مانند سینما و تلویزیون سلیقه مردم این سرزمین تغییر كرده و هنرهای سنتی از جمله تعزیه وادار به عقب نشینی شده و برای بقای خود شكل و محتوای هنری خود را در رسانه، سینما و تئاتر مدرن یافتند تا تعزیه نیز در عصر جدید راه خود را در هنر تئاتر و سینما جست و جو كند.

تعزیه و تعزیه خوانی نمایش آیینی مذهبی ایرانیان است. این هنر نه از عربستان و عراق كه خاستگاه دین مبین اسلام است به ایران آمده، نه از فرنگستان، ایران تنها كشور اسلامی است كه نمایش تعزیه را به مقیاس جهانی آفرید.

ایرانیان شیعه در ساختن تعزیه و به نمایش درآوردن واقعه های كربلا و حدیث مصایب سیدالشهدا به

سنت نمایش‌های آئینی ایرانیان قدیم و شیوه اجرای مناسك و آئین های آنان و پاره ای از عناصر اسطوره ای و حماسی سازنده نمایش‌های آئینی نظر داشته اند.

تعزیه از نظر لغت به معنی اظهار همدردی، سوگواری و تسلیت است (شهیدی،1380:ص 62). ولی به عنوان شکلی از نمایش ریشه در اجتماعات و مراسم یاد کرد شهادت امام حسین (ع) در ایام محرم دارد و در طول تکامل خود بازنمایی محاصره و کشتار صحرای کربلا محور اصلی آن بوده و هیچ گاه ماهیت مذهبی اش را از دست نداده است.

مضمون تعزیه رویارویی دو نیروی خیروشر، اهورایی و اهریمنی است كه در ظاهر نیروی شر پیروز می گردد، ولی پیروزی واقعی و باطنی از آن نیروهای اهورایی و خیر می باشد.

نمایش مصایب در تعزیه خوانی چنان شور و غوغایی در درون مومنان پدید می‌آورد كه رشته های پیوندشان را با زندگی دنیوی می گسلد و آنان را به فضای قدسی پر رمز و رازی كه تجلی‌گاه روح مقدسان و نیاكان است می برد.

تعزیه خوانی درراستای مسجد و منبر و دور از قلم و عمل و نفوذ دستگاه رسمی مذهبی ایران در میان توده مردم شكل گرفت.

تعزیه خوانی بر مردم جامعه های سنتی – مذهبی گذشته و گروههای مذهبی سنت گرایی امروزی بیش از هر شكل دیگر مناسك و شعایر مذهبی توانسته تاثیر بگذارد. تعزیه خوانان با به نمایش در آوردن وقایع كربلا در احساسات مذهبی و روان جمعی عامه مردم را در برابر رخدادهای حزن آور كربلا بر می انگیزانند و از این طریق فلسفه حق جویی و از خود گذشتگی شهیدان حماسه آفرین تاریخ تشیع را همچون نمونه برتر در ذهن و خاطر آنان زنده نگه می دارند.

تعزیه(شبیه‌خوانى) نمایشى آیینى است، نمایشى منظوم و موسیقایى كه از دل عزادارى‌هاى شیعیان ایرانى بر پیشواى سوم خود برآمده و اعتقادها و چگونگى نگرش ساكنان سرزمین بزرگ ایران را باز مى‌تاباند. در این نمایش می توان پیوند اعتقادها، اساطیر و آیین‌هاى باستانى ایران زمین را با اعتقادات اسلامى به روشنى مى‌توان مشاهده كرد و چهره پهلوانان اساطیرى را در قهرمانان و شخصیت‌هاى تاریخ صدر اسلام، كه مجالس تعزیه حول محور ایشان شكل مى‌گیرد، بازشناخت. این نمایش همچون تمامى نمایش‌هاى آیینى و هنرهاى مقدس نمایشى، نمادین است. نمایشى كه درگیرى ابدى خیر و شر و اهورا و اهریمن را در هیئت اولیا و اشقیا به تصویر مى‌كشد. نمایشى كه عوام آن را ساختند و خواص ـ گاه به‌ناچار ـ به حمایت و بركشیدنش برخاستند.

2- 1- بیان مسئله

هنر ارتباطی آئینی تعزیه نمایش مذهبی مردم ایران زمین چندی است که دراثربرخورد بازندگی شهرنشینی ومدرنیزاسیون به عقب نشینی وادار شده اما تاثیر خود را در تئاتر وسینمای مدرن ایران داشته است به طوری که کارگردانان تاثیرگذار سینمای کشور چه در زمینه تئاتر وسینما الگوپذیری خودرا از آن در آثار خود نشان داده اند. مسلما نگاه به آیین ها و سنتهای گذشته و تاثیر آن بر رسانه ها می تواند عمل نابی به شمار اید.

با توجه به اینکه نمایش تعزیه به عنوان نمایش آئین شیعیان که در فضایفرهنگی – ارتباطی جامعه ایران بسیار پر رونق بوده امروز به تحول خود نزدیک شده است، باید به ویژگی ها وشاخص های آن از جمله زیبایی شناسی و تکنیک های اجرایی، شکل موسیقی، نقش تماشاگر و بازیگر در اجرا پرداخت تا قدمی در شناخت این آیین ارتباطی و احیای پر صلابت آن برداشته شود.همچنین در این