فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه

فصل اول: مقدمه و معرفی ‍ پژوهش

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسئله تحقیق.. 3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 7

1-4- اهداف تحقیق.. 8

1-4-1- هدف کلی.. 8

1-4-2- اهداف اختصاصی.. 8

1-5- فرضیات تحقیق.. 8

1-5-1- فرض کلی.. 8

1-5-2- فرضیات اختصاصی.. 8

1-6- پیش­فرض­ها 9

1-7- محدودیت­های تحقیق.. 9

1-8- تعریف مفاهیم و اصطلاحات.. 10

1-8-1- فعالیت رکاب زدن. 10

1-8-2- محدودیت جریان خون. 10

1-8-3- تمرین انسدادی.. 10

1-8-4- پرولاکتین.. 10

1-8-5- مردان سالم. 11

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینۀ تحقیق

2-1- مقدمه. 13

2-2- زمینه­های نظری موضوع تحقیق.. 13

2-2-1-پرولاکتین و ورزش… 13

2-2-1-1-مقدمه. 13

2-2-1-2-پرولاکتین و عوامل تأثیرگذار بر آن. 16

2-2-1-2-1-پرولاکتین و متابولیسم. 19

2-2-1-2-2-پرولاکتین و سیستم ایمنی بدن. 20

2-2-1-2-3-پرولاکتین و بیش تمرینی.. 21

2-2-1-3-اثر تمرین حاد بر سطوح پرولاکتین محیطی.. 22

2-2-1-3-1-ورزش بی هوازی.. 22

2-2-1-3-2-ورزش هوازی و طولانی مدت.. 23

2-2-1-4-اثر تمرینات مزمن.. 25

2-2-1-4-1-تمرینات استقامتی.. 25

2-2-1-4-2-تمرینات قدرتی.. 26

2-2-1-5-عوامل موثر بر پاسخ PRL  به ورزش… 26

2-2-1-5-1-الگوهای شبانه روزی.. 26

2-2-1-5-2-جنسیت.. 27

2-2-1-5-3-محرک های محیطی.. 27

2-2-1-5-4-محیط داخلی: لاکتات اسیدوز 29

2-2-1-6-مفاهیم کاربردی.. 31

2-2-2- تمرین انسداد عروقی(کاآتسو) 32

2-2-2-1-مقدمه. 32

2-2-2-2-ابزار انسداد عروقی.. 34

2-2-2-3- میزان فشار محدود کننده 35

2-2-2-4-ساز و کار تمرینات انسدادی.. 36

2-3- مروری بر تحقیقات انجام شده 36

2-3-نتیجه­گیری.. 39

 

فصل سوم: روش­شناسی تحقیق

3-1-مقدمه. 41

3-2-نوع، روش و طرح  پژوهش… 41

3-3- جامعه و نمونۀ آماری تحقیق.. 41

3-3-1-جامعۀ آماری.. 41

3-3-2- نمونۀ آماری.. 42

3-4- متغیرهای تحقیق.. 43

3-4-1- متغیر مستقل.. 43

3-4-2- متغیر وابسته. 43

3-4-3-متغیر ناظر. 43

3-5- روش جمع­آوری اطلاعات خام و ابزار اندازه­گیری.. 43

3-5-1- ابزارهای اندازه­گیری.. 43

3-5-2- روش اجرای تحقیق.. 44

3-5-2- 1-قبل از پیش آزمون. 44

3-5-2- 2-پیش آزمون. 44

3-5-2- 3-پروتکل تمرینی.. 45

3-5-2- 4-پس آزمون. 45

3-6- روش آماری تحقیق.. 47

 

فصل چهارم: یافته­های تحقیق

4-1-مقدمه. 49

4-4-بررسی پیش فرض­ها 52

4-4-1-فرض همگنی واریانس­ها 52

4-4-2-آزمون کولموگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن توزیع داده­ها 52

4-5آزمون فرضیه­ها 53

4-5-1- فرضیه اول. 53

4-5-2- فرضیه دوم. 54

4-5-3- فرضیه سوم. 56

جمع بندی.. 57

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- مقدمه. 59

5-2- خلاصۀ پژوهش… 59

5-3- بحث پیرامون یافته­های پژوهش… 61

5-4- نتیجه­گیری.. 66

5-5- پیشنهادهای پژوهش… 66

5-5-1-پیشنهادهای برخواسته از پژوهش… 66

5-5-2-پیشنهادهایی برای سایر پژوهشگران. 67

فهرست منابع و مآخذ. 69

پیوست­ها 76

چکیده انگلیسی.. 80

 

فهرست جداول­

عنوان                                                                                                                              صفحه

جدول3-1: طرح تحقیق.. 42

جدول 4-1: توصیف ویژگی­های آزمودنی­ها 49

جدول 4-2: توان حداکثر(Wmax)گروه انسدادی ،بدون انسداد و کنترل  قبل و بعد از سه هفته (9جلسه) تمرین بر حسب وات.. 50

جدول 4-3: اطلاعات آماره­های توصیفی مربوط به مقدار پرولاکتین(نانوگرم درمیلیلیتر) 51

جدول 4-4: نتایج آزمون لوین جهت بررسی پیش فرض همگنی واریانس­ها 52

جدول 4-5: نتایج آزمون k.s مربوط به بررسی نرمال بودن توزیع داده­ها در سه گروه 53

جدول4-6: نتایج آزمونT وابسته جهت مقایسه میانگین های پیش آزمون و پس آزمون پاسخ دردوگروه 53

جدول4-7: نتایج آزمونT مستقل  مربوط به مقادیر پرولاکتین سرم درپیش آزمون و پس آزمون. 53

جدول4-8: نتایج آزمونTوابسته جهت مقایسه میانگین­های پیش آزمون و پس آزمون سازگاری در سه گروه 55

جدول 4-9: نتایج مربوط به تحلیل واریانس یک­راهه درنمرات پس آزمون مقادیر پرولاکتین جهت بررسی اثر گروه 55

جدول4-10: نتایج آزمون T وابسته جهت مقایسه میانگین های پیش آزمون وپس آزمون سازگاری درپاسخ دوگروه 56

جدول 4-11: نتایج آزمونT  مستقل مربوط به مقادیر پس آزمون سازگاری در پاسخ جهت بررسی اثر گروه 57

فهرست تصاویر و نمودارها

عنوان                                                                                                                              صفحه

شکل 2-1: تنظیم ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز. 15

شکل2-2: پرولاکتین و ورزش کوتاه مدت. 23

شکل 2-3: پرولاکتین و ورزش طولانی مدت.. 25

شکل 2-4: در دسترس بودن اکسیژن و پرولاکتین.. 29

شکل 2-5: غلظت پرولاکتین در طی استراحت، دوچرخه سواری ثابت با شدت کم (گرم کردن)، آزمون سطح شیب دار دوچرخه سواری افزایشی و در طول دوره ریکاوری جهت بافرینگ.. 31

شکل 3-1: ران بند متصل به فشار سنج. 46

شکل4-1: نمایش درصد تغییرات توان حداکثر قبل و بعد از سه هفته تمرین در گروه­های تحقیق.. 50

شکل4-2.: نمایش درصد تغییرات پرولاکتین طی مراحل مختلف تمرین در گروه­های تحقیق.. 51

شکل4-3.: مقادیر پیش آزمون وپاسخ پرولاکتین سرم دردو گروه انسداد و بدون انسداد. 54

شکل 4-4: مقادیر پیش آزمون و سازگاری پرولاکتین سرم در سه گروه انسداد، بدون انسداد و کنترل. 56

شکل4-5: میانگین مقادیر پرولاکتین سرم پیش آزمون و سازگاری در پاسخ دو گروه انسداد و بدون انسداد. 57

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

مقدمه و معرفی تحقیق

 

1-1- مقدمه
پرولاکتین یک هورمون پپتیدی مترشحه از هیپوفیز می‌باشد که شامل 300 عمل بیولوژیکی متفاوت است. عملکردهای بیولوژیک آن شامل: تولیدمثل، رشد و نمو، هومئوستاز، سوخت و ساز بدن و تنظیم ایمنی و رفتار است(1, 2). همچنین نشان داده شده است که در سیستم عصبی مرکزی پرولاکتین اثرات مستقیم بر تکثیر آستروسیت­ها[1](3) یا سلول‌های عصبی(4) دارد. در همین راستا شینگو و همکاران[2] نشان دادند که پرولاکتین نروژنز را در ناحیه فوق بطنی در زمان بارداری افزایش می‌دهد، همچنین در موش‌هایی که ژن پرولاکتین آن­ها خاموش شده بود نروژنز در این ناحیه دچار اختلال شده بود که حاکی از نقش پرولاکتین در نروژنز مغز است. با توجه به این یافته‌ها، ­می­توان چنین احتمال داد که افزایش ترشح پرولاکتین در سایر شرایط همانند فعالیت­بدنی ممکن است با افزایش نروژنز همراه باشد(5).در خصوص پاسخ پرولاکتین به مداخله‌های مختلف فعالیت ورزشی (6)، به نظر می‌رسد که تمرین بی‌هوازی (با شدت بالا) و هوازی (طولانی مدت) افزایش پرولاکتین را تحریک می‌کند درحالی‌که متعاقب حضور در تمرینات قدرتی چنین پاسخی گزارش نشده است(5). از طرفی بالاترین میزان غلظت پرولاکتین در شدیدترین فعالیت‌های ورزشی گزارش شده است(7). به همین دلیل شدت بعنوان یک ضرورت برای افزایش پرولاکتین مورد بررسی قرار گرفته است(8).زیرا هیچ افزایشی در غلظت پرولاکتین بعد از فعالیت کوتاه مدت در50 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی و 65 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی (9) گزارش نشده است. فعالیت اجراشده در شدت‌های بالاتر از 70 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی افزایش پرولاکتین را بعد از 30 دقیقه در مردان تقویت کرده است(10). از طرف دیگر از بررسی نتایج  چنین بر می‌آید که برای ترشح پرولاکتین در حین فعالیت، زمان و شدت از اهمیت یکسانی برخوردارند. فعالیت با شدت پایین معمولاً به زمانی بیش از 60 دقیقه برای افزایش معنادار در غلظت پرولاکتین نیاز دارد(11).

از طرفی در مورد تأثیرات تمرینات طولانی­مدت بر پرولاکتین نیز مطالعات بسیاری انجام شده است که نتایج متناقضی را در این مطالعات نشان داده‌اند(5) که به نظر می رسد به نوع و شدت تمرین وابسته بوده است. در خصوص افزایش فشار بیولوژیکی تمرین بر متغیرهای فیزیولوژیکی روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است و در همین راستا تمرین انسدادی که دارای قدمتی در حدود 40 سال می‌باشد، بعنوان یک مدل تمرینی خاص مورد توجه قرار گرفته  است. این  عمل سبب ایجاد یک حوضچه خونی موقت در عضو مورد تمرین شده و به دنبال آن تجمع مواد متابولیکی به ویژه اسید­لاکتیک به طور موضعی در عضو افزایش می‌یابد. براثرشرایط ایسکمی ایجادشده، پاسخ‌های هورمونی و سازگاری‌های عضلانی را سبب می‌شود. لذا در این پژوهش اثرات حاد و مزمن و سازگاری در پاسخ فعالیت رکاب زدن همراه و بدون  محدودیت جریان خون بر روی غلظت پلاسمایی هورمون پرولاکتین مورد بررسی قرار گرفت.

1-2- بیان مسئله تحقیق
فعالیت ورزشی هوازی و بی‌هوازی بصورت حاد می‌تواند باعث افزایش غلظت پرولاکتین خون شود(5). پرولاکتین بعنوان یک هورمون پپتیدی عملکردهای بیولوژیکی مختلفی از جمله  اثرات مستقیم بر تکثیر آستروسیت­ها(3) یا سلول‌های عصبی(4)  و بنابراین نوروژنز برعهده دارد. بنابراین می­توان چنین احتمال داد که افزایش ترشح پرولاکتین در شرایط دیگر (فعالیت ورزشی) ممکن است با افزایش نروژنز همراه باشد(5). محرک‌های داخلی و خارجی که باعث افزایش پرولاکتین می‌شوند بر روی نرون های عصبی هیپوتالاموس که محرک و بازدارنده پرولاکتین هستند تاثیر گذارند. عوامل بازدارنده (PIF[3]) و عوامل تحریک‌کننده ([4]PRF) پرولاکتین از سلول‌های عصبی هیپوتالاموس به هیپوفیز قدامی ترشح می‌شوند که میزان ترشح پرولاکتین را توسط سلول‌های لاکتوتروف تنظیم می‌کنند. همچنین دوپامین به عنوان اصلی‌ترین بازدارنده پرولاکتین است(12). بنابراین مکانیسم­های تحریکی برای پرولاکتین در نتیجه مهار فعالیت دوپامین و یا افزایش فعالیت محرک‌های خود پرولاکتین است(1, 12). پرولاکتین همچنین در مکان‌های خارج هیپوفیزی نیز تولید می‌شود، جایی که به وسیله عوامل موضعی تنظیم‌شده و بنابراین می‌تواند در یک روش مستقیم به عنوان عوامل رشدی، انتقال‌دهنده عصبی، تنظیم‌کننده ایمنی به روش آتوکرین یا پاراکرین عمل کند(1, 12). محرک آزادکننده پرولاکتین شامل کودک شیرخوار، نور، شنوایی، بویایی و استرس می‌باشد. پرولاکتین همچنین به شدت در پاسخ به فعالیت بدنی و بطور متوسط متعاقب فعالیت جنسی نیز افزایش می‌یابد(13, 14).

آثار فعالیت ورزشی بر روی پرولاکتین احتمالاً بوسیله آزاد شدن PRFs و از طرفی بازداری از رهایی PIFs تسهیل می‌شود. بنابراین PRFs در طول فعالیت بدنی اثرات مهارکنندگی دوپامین را از بین می‌برند(5). تغییر چندین PRFs (AVP [5]و…) بعد از فعالیت ورزشی برای تأیید هایپرپرولاکتینمیا در طی فعالیت ورزشی پیشنهادشده‌اند. علاوه بر این تغییرات [6]PRL به غلظت لاکتات، دما، اسمولالیته و حجم خون نسبت داده شده است. در خصوص نروترنسمیترها نیز مسیرهای دوپامینرژیک،PRL را مهار می‌کنند درحالی‌که مسیرهای سروتونرژیک، PRL را تحریک می‌کنند(12, 15). همچنین هسته‌های پارا ونتریکولار هیپوتالاموس یک نقش اساسی در میانجی‌گری تولید 5-هیدروکسی تریپتوفان(5-HT[7]) برای ترشح پرولاکتین بازی می‌کند(16).

مداخلات تمرینی مختلفی برای پاسخ‌های پرولاکتین به فعالیت ورزشی استفاده شده است. به نظر می‌رسد که تمرین بی‌هوازی (با شدت بالا) و هوازی (طولانی مدت) افزایش پرولاکتین را تحریک می‌کند درحالی‌که در تمرینات قدرتی چنین پاسخی گزارش نشده است(5). به همین دلیل بالاترین میزان غلظت پرولاکتین در شدیدترین فعالیت‌های ورزشی گزارش شده است(7). فعالیت با شدت پایین معمولاً به زمانی بیش از 60 دقیقه برای افزایش معنادار در غلظت پرولاکتین نیاز دارد(5). مطالعه‌ای که توسط استرادر و همکارانش[8] انجام شد نشان داد که غلظت پلاسمائی پرولاکتین در فعالیت 60 دقیقه‌ای با شدت 75 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی یا در یک غلظت لاکتات تقریباً 2 میلی­مول بر لیتر افزایش می­ابد(11). در همین راستا تاناکا و همکاران[9] یک افزایش معنادار (تقریباً سه تا چهار برابر) در سطح پرولاکتین بعد از یک دوی ماراتن را نشان دادند(17).

از طرفی در مورد تأثیرات تمرینات مزمن بر پرولاکتین نیز مطالعات بسیاری انجام شده است که نتایج متناقضی را در این مطالعات نشان داده‌اند(5). به­طور ویژه در یک مطالعه مقطعی اسمالریدج و همکاران[10]، نشان دادند که پاسخ پرولاکتین پلاسما بعد از مداخله هورمون آزادکننده تریپتوفان(TRH[11]) در مردان تمرین کرده استقامتی پیاده‌روی (تعداد : 22 نفر، حداکثر اکسیژن مصرفی: 45 میلی­لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) و دوندگان ماراتون)تعداد : 18 نفر، حداکثر اکسیژن مصرفی: 3/60 میلی­لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) در مقایسه با مردان بی تمرین گروه کنترل (تعداد : 20 نفر، حداکثر اکسیژن مصرفی: 5/38 میلی­لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) بیشتر بود، این نتایج نشان داد که ترشح پرولاکتین به سطح تمرین حساس است(18). در مقابل این نتایج مطالعه بوسیله استرادر و همکاران نشان داد که پاسخ حاد دوچرخه‌سواری به مدت 30 دقیقه با شدت متوسط بین آزمودنی‌های بی تمرین و مسن تمرین کرده تفاوتی وجود ندارد.