مقدمه
1-مقدمه
درخت گردو از جنس Juglans از خانواده ی Juglandaceae است. نام علمی این جنس از کلمه ی لاتیـــن Jovis Glans به معنی فندق ژوپیتـــرگرفته شده است که برابر بررسی های دیرین شناسی و گروه شناســی گونه های مختلف آن بر روی کره زمین از دوران سوم زمین شناسی وجود داشته است و از دوران چهارم زمیـن شناسی به بعد آثار آن درکشورهای اروپای شرقی دیده شده است (طباطبایی ،1371).
گردو از درختان خزان دار و برگ پهن است که در بسیاری از نقاط جهان به طور طبیعی روییده یا کاشته می شود. منشا اصلی درخت گردو را آسیای غربی و حوالی هیمالیا و منطقه فلات ایران می دانند که از آن جا به یونان و روم و سپس به سایر نقاط اروپا و آمریکا برده شده است.
درخت گــردو در کشور ما در جنــگل های شمــال از آستــارا تا کپه داغ و ساحل دریای شمال و ارتفاعات منطقه شمال تا ارتفاع 2200 متر از سطح دریا دیده می شود و در جنـگل های غرب مانند سنندج و مریوان و همچنین سایر مناطق کم ارتفاع ایــران مانند
دره گز، مغان در شمال تا اقلید فارس در جنوب، ارتفاعات دامنههای البرز، مناطق كوهستانی خراسان، اطراف کوه های آذربایجان، دامنههای رشته كوههای زاگرس، تفرش، گلپایگان، تویسركان، اطراف كوههای لالهزار و جبال بارز در کرمان مناطقی وجود دارد كه از مراكز
گردو كاری ایران میباشند (وحدتی، 1382).
کشــور ما از زمان های قدیــم در کاشت، داشت و گسترش گردو در جهان سهم شایسته ای داشته است و اکنــون نیز مهم ترین گردوی موجــود در جهان گردوی ایرانی (Juglans regia L.) است که منحصر به فرد بوده و مغز آن از نظر خوراکی مصرف اقتصادی دارد (بی نام، 1377).
استانهای مهم تولیدکننده گردو در ایران عبارتند از: استانهای مازندران، کردستان، همدان، زنجان، سمنان، تهران، مرکزی، اصفهان، کهکیلویه و بویراحمد، فارس و کرمان
می باشد. کهن ترین درخت گردو کشور در اورگان نزدیک شهــرکرد است که رویـش آن را مربوط به زمان یزدگرد ساسانی یعنی14700سال پیش می دانند (وحدتی، 1382).
در کشاورزی مهمترین و عمومی ترین کاربرد درخت گردو مغز آن است که ماده ای خوشمزه و خوراکی است و مقدار زیادی چربی، پروتئــین، مواد قندی و نشاسـته دارد. از این محصول برای تهیه روغن های گیاهی و همچنین مصارف دارویی هم استفاده می شود. درخت گردو از نظر محیط زیست برای ایجاد فضای سبز و جلوگیری از آلودگی هوا و فراهم آوردن طراوت و زیبایی حائز اهمیت است (طباطبایی و همکاران ،1371).
1-2- تولید گردو در ایران و جهان
طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا و فرانــسه و سایر مناطــق گردو خیز جهان شش گونه گردو وجود دارد که از نظر پایـه و میوه در مرتــبه بالایی قرار دارند. از این شــش گونه، یک گونه آن به نام گردوی ایرانی است که درحــدود سال 1562 میلادی تعــدادی از آن را به انگلستان برده و در آن جا کشت و گسترش داده اند و بعدها توسط مهاجران به آمریـکا برده شده است. به همین دلیل گردوی ایرانی درآمریکا به نام گردوی انگلیسی نامیده شده است اما در عین حال باغبانان قدیمی امریکا این نوع گردو را گردوی پارسی می نامند (درویشیان، 1376).
بر اساس اطلاعات سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی،[1]کشورهای چین، آمریکا و ترکیه در سالهای 2007 و 2008 به ترتیب مقام اول تا سوم تولید گردو را در جهان داشتند و ایران پس از این سه کشور با تولید 170 هزار تن مقام چهارم را به خود اختصاص داده است. میزان تولید و فروش گردو در چهار کشور جهان در سالهای 2007 و 2008 در جدول 1-1 آمده است (فائو 2009).
جدول 1 -1- میزان تولید و فروش گردوی چهارکشورجهان در سالهای 2007 -2008 (فائو 2009).
نام کشور
میزان تولیدبه تن
میزان فروش به هزار دلار
چین
503000
616934
آمریکا
290000
356055
ترکیه
170897
211661
ایران
170000
208506
در سال 2006 و قبل از آن ایران مقام سوم را از لحاظ میزان تولید و فروش گردو پس از چین و آمریکا داشته است که در جدول 1-2 نشان داده می شود.
جدول 1-2- میزان تولید و فروش گردو از سال 1998 تا 2006 (فائو 2009)
سال
میزان تولید به تن
میزان فروش به هزار دلار
1998
145820
178849
1999
142906
175275
2000
130605
160188
2001
168031
206091
2002
178000
218318
2003
150000
183976
2004
168320
206446
2005
170000
208506
2006
170000
208506
در کشور ما محصول گردو در بین سایر محصولات کشاورزی در مرتبه نوزدهم قرار دارد. اکنون گونه های مختلف گردو در نقاط وسیعی در دنیا کاشته می شود این گونه ها در واقع همگی چند منظوره هستند یعنی قسمتهای مختلف آن از میوه تا چوب کاربردهای مختلفی دارند. در صنعت برای استفاده از چوب پر نقــش و نگار آن، در صنــایع مبل سازی، در و پنجــره سازی، ماکت سازی، نظامی، مجسمه سازی، قالب کفش، کنده کاری و غیره به کار می روند (طباطبایی و همکاران، 1371).
به طوری که گفتیم کشور ما اکنون مقـام چهـارم را در تولید گردو دارد به همین جهت با توجه به این موضـوع و همـچنین با توجـه به فوایـد گوناگـون و نقش اقتصادی این فرآورده ارزشمند کشاورزی، جا دارد مقامـات مسئـول کشـور نگرشی بجـا و شایسته همراه با
برنامه ریزی مناسب به آن داشته باشنـد و دانشگاه ها و مراکز علمی و موسسات فنی و آموزشی ذیربط آن را به عنـوان یک مورد اسـاسی و قابل توجـه در حیـطه کشـاورزی و اقتـصادی شنــاخته و به آن توجـه مخصوص داشته باشند، تا کاشــت داشــت و برداشـت آن از یک طرف و توسعه آن برای تولید محصول بیشتر از طرف دیگر با زمینه های علمی موجود در جهان هماهنـگی پیدا کند به ایـن معنی که بـه عوامل موثـر در کیفیـت محصول گردو قبل از برداشت و هنگام برداشت توجه شود و راه های عملی و کاربردی را دراین زمینه در اختیار باغـداران و تولید کنندگان محصول قرار دهنـد و بدیـن وسیله به بهبـود کمـیت و کیفـیت و کاهش هزینه های تولید بپردازند و پس از برداشت به عوامـل موثر در نگهـداری و عرضـه آن به بازار فروش توجه بیشتری داشته باشند.
عوامل موثر در کیفیـت گـردو پس از برداشت علاوه بر مواردی نظیـر برداشت صحیح، درجه بندی گـردو و بستـه بندی، روشهای نگهداری در انبـار، مبارزه با آفات انبـاری و روشهای کنتـرل آنها، اثرات پوشش های خوراکـی همـراه با مواد آنتـی اکسیـدان سنتزی و اسـانس های گیـاهی نیز بـر روی مغـز گردو است و هدف تحقیقـات ما در این زمینه می باشد.
1-3- اهداف پژوهش
1- به تعویق انداختن فساد چربی در مغز گردو به وسیله ی کاربرد پوشش های پلی ساکاریدی به همراه مواد آنتی اکسیدان سنتزی
2- به تعویق انداختن فساد چربی در مغز گردو به وسیله ی کاربرد پوشش های پلی ساکاریدی به همراه اسانس های گیاهی
3- تاثیر این پوشش ها بر خواص فیزیکی و شیمیایی مغز گردو نظیر رنگ، طعم، درخشندگی، بافت ، کاهش وزن، درصد رطوبت، میزان روغن کل و پراکسید
2- مروری بر پژوهش های انجام شده
2-1- گیاه شناسی گردو
گردو، گیاهی از خانواده Juglandaceae است. این خانواده از شش جنس و 60 گونه تشكیل شده است و جنس Juglans از مهمترین جنس این خانواده است. این جنس دارای 21 گونه میباشد كه همگی خزاندار و دارای میوه خوراكی هستند. برخی از این گونهها از نظر چوب نیز با ارزش میباشند. مهمترین گونه آن از نظر میوه، گردوی ایرانی (Juglans regia) و از نظر چوب، گردوی سیاه شرق آمریكا (J. nigra) است. سایر گونهها به طور غیرمستقیم (مثلا به عنوان پایه) حائز اهمیت می باشند (وحدتی،1382).
گونه های گردو همگی یک پایه بوده و دارای گل های تک جنسی هستند. به این معنی که گل های نر و ماده آن به طور مجزا بر روی یک درخت تشکیل می شوند. گل آذین های نر(شاتون ها) بیشتر در قاعده شاخه های سال قبل تشکیل می شوند. در حالی که گل آذین های ماده در نوک شاخه های سال جاری تشکیل می شوند. گل های ماده علاوه بر شاخه های حاصل از جوانه انتهایی، بر روی شاخه های حاصل از جوانه های جانبی شاخه سال قبل نیز تشکیل می شوند، گل های ماده گاهی به صورت تكی و غالباً به صورت گروههای دو تا سهتایی و در برخی ژنوتیپ ها به صورت خوشهای تشكیل میشوند نوع اخیر که به گردوهای خوشه ای معروف هستند به دلیل کوچک بودن اندازه میوه ها و پایین بودن میزان چربی و کیفیتی که دارند اهمیت اقتصادی نداشته ولی از لحاظ زینتی مورد توجه باشند. میوه درخت گردو سخت و دارای رنگ سبز روشن می باشد که در هنگام بلوغ، برون بر و میان بر سبز میوه از آن جدا
می شود. درون بر میوه ی گردو سخت و چوبی بوده و مغز را دربر می گیرد. مغز دارای دو لپه است که هر لپه توسط شیار ناقصی به دو قسمت تقسیم می شود. مغز گردو بدون آلبومین بوده و دارای اندوخته ی روغنی است. فضای داخلی میوه توسط دیواره غضروفی ناقصی تقسیم شده است (مدنی وهمکاران ،1387).
2-1-1-گل
گلهای نر در بهار و کمی قبل از گلهای ماده ظاهر میشوند و گرده به کمک باد به خامه گل ماده میرسد. گردو یک میوه خشک ناشکوفا بوده و برچه آن دو تا چهار بخشی است و در هنگام جوانه زنی در داخل پوسته سخت باقی میماند (رسول زادگان، 1380; Wilson and Ogawa, 1979).
2-1-2-ریشه
ریشه درخت گردو محکم، استوار، عمیق، نسبتا قطور و در ابتدا محوری است، به طوری که پس از کاشت دانه گردو در سال اول گاهی ریشه ای به عمق یک متر و بیشتر و به قطر بیش از 4 سانتیمتر تولید می شود. درختان گردو دارای دو سیستم ریشه بندی هستند:
1 -ریشه عمیق و محوری
2-ریشه های فرعی، جانبی و افشان. ریشه های فرعی گردو نیز نسبتا قوی بوده و در اطراف نهال یا درخت گسترش می یابند.
2-1-3- ساقه
شکل ساقه در درختان گردو بسیار متفاوت است. ساقه درختان در گردوهای خودروی جنگلی بلند، مستقیم، کم و بیش نامنظم و دارای سرعت رشد متغییر بوده که به تراکم درختان و فواصل آنها از یکدیگر بستگی دارد. پا کوتاه نگه داشتن درخت گردو از ارزش صنعتی چوب آن می کاهد. ساقه درخت گردو در اوایل، رشد سریع داشته و به چهار متر هم می رسد ولی بعد از رشد اولیه، از رویش طولی بازایستاده و منشعب می گردد.
2-1-4- جوانه ها
در گردو جوانه ها درشت، پهن و فلس دار ولی کوتاه هستند. جوانه های انتهایی بدون فلس می باشند. جوانه ها در بهار خیلی دیر (اردیبهشت ماه) باز می شوند.
2-1-5- برگ ها
برگ اکثر گردوها مرکب با برگچه های متقابل و با دمبرگ بلند و معطر می باشد و از نظر گیاه شناسی جزء برگ های مرکب تک شانه به شمار می رود.
2-1-6- میوه درخت گردو
[سه شنبه 1398-07-16] [ 12:21:00 ق.ظ ]
|